IV- QUAÙN TÖÔÙNG MOÂN

Laïi nöõa, taát caû phaùp khoâng. Vì côù sao ?

Höõu vi vaø voâ vi

Hai phaùp ñeàu khoâng töôùng

Bôûi vì khoâng coù töôùng

Hai phaùp aét ñeàu khoâng

Phaùp höõu vi chaúng do töôùng thaønh.

Hoûi : Nhöõng gì laø töôùng höõu vi ?

Ñaùp : Muoân vaät moãi thöù coù töôùng höõu vi, nhö boø coù söøng, coå, dieàu thoøng, choùt ñuoâi coù loâng, aáy laø töôùng boø. Nhö bình coù ñaùy baèng, buïng lôùn, coå nhoû, mieäng troøn ,moâi daày, aáy laø töôùng bình. Nhö xe coù baùnh, truïc, goïng, aùch, aáy laø töôùng xe. Nhö ngöôøi coù ñaàu, maét, buïng, xöông soáng, vai, caùnh tay, tay, chôn, aáy laø töôùng ngöôøi. Nhö theá sanh, tru,ï dieät, neáu laø töôùng phaùp höõu vi, aáy laø höõu vi ? aáy laø voâ vi? Hoûi : Neáu laø höõu vi coù loãi gì ?

Ñaùp :

Neáu sanh laø höõu vi

Laïi neân coù ba töôùng

Neáu sanh laø voâ vi

Sao goïi laø töôùng höõu vi ?

Neáu sanh laø höõu vi thì neân coù ba töôùng, ba töôùng aáy neân coù ba töôùng, nhö theá laàn löôït ñeán voâ cuøng. Truï, dieät cuõng vaäy. Neáu sanh laø voâ vi thì ñaâu ñöôïc voâ vi laøm töôùng cho höõu vi ? Lìa sanh truï dieät, caùi gì hay bieát sanh aáy. Laïi nöõa, phaân bieät sanh truï dieät neân coù sanh, voâ vi khoâng theå phaân bieät, theá neân khoâng sanh. Truï dieät cuõng vaäy. Vì sanh truï dieät khoâng,neân phaùp höõu vi khoâng ; vì höõu vi khoâng neân phaùp voâ vi cuõng khoâng, bôûi höõu vi neân coù voâ vi ; vì phaùp höõu vi voâ vi khoâng, neân taát caû phaùp khoâng.

Hoûi : OÂng noùi ba töôùng laïi coù ba töôùng, theá neân voâ cuøng sanh chaúng phaûi laø höõu vi, nay seõ noùi:

Sôû sanh cuûa sanh sanh

Sanh ra boån sanh kia

Sôû sanh cuûa boån sanh

Laïi sanh ra sanh sanh

Khi phaùp sanh khoâng töï theå baûy phaùp coäng sanh: 1). Phaùp, 2). Sanh, 3). Truï, 4). Dieät, 5). Sanh sanh, 6). Truï truï, 7). Dieät dieät. Trong baûy phaùp aáy, boán sanh tröø töï theå ra, hay sanh saùu phaùp ; Sanh sanh hay sanh boån sanh, boån sanh laïi sanh ra sanh sanh, theá neân ba töôùng tuy laø höõu vi maø chaüng phaûi voâ cuøng. Truï dieät cuõng theá.

Ñaùp:

Neáu baûo laø sanh sanh,

Laïi hay sanh boån sanh,

Sanh sanh töø boån sanh,

Sao hay sanh boån sanh?

Neáu baûo sanh sanh hay sanh boån sanh, boån sanh chaúng sanh sanh sanh thì sanh sanh ñaâu theå sanh boån sanh ? Neáu baûo laø boån sanh hay sanh sanh sanh kia, boån sanh töø kia sanh, ñaâu theå sanh sanh sanh ? Neáu baûo boån sanh hay sanh sanh sanh thì sanh sanh, sanh roài laïi sanh boån sanh, vieäc aáy chaúng phaûi. Vì côù sao ? Vì phaùp sanh sanh neân sanh boån sanh, theá neân goïi laø sanh sanh, maø boán sanh thaät chöa sanh, laøm sao hay sanh sanh sanh Neáu baûo khi sanh sanh sanh hay sanh boån sanh, vieäc aáy cuõng khoâng phaûi. Vì côù sao?

Khi sanh sanh aáy sanh,

Hoaëc hay sanh boån sanh

Sanh sanh coøn chöa sanh

Ñaâu theå sanh boån sanh ?

Khi sanh sanh sanh aáy sanh, hoaëc hay sanh boán sanh, maø sanh sanh aáy töï theå chöa sanh, khoâng theå sanh boán sanh. Neáu baûo khi sanh sanh aáy sanh, hay töï sanh cuõng hay sanh kia; nhö khi ñoát ñeøn hay töï chieáu cuõng chieáu kia, vieäc aáy khoâng phaûi. Vì côù sao ?

Trong ñeøn töï khoâng toái

Choã truï cuõng khoâng toái

Phaù toái môùi goïi chieáu ?

Ñeøn laøm sao maø chieáu ?

Theá ñeøn töï khoâng toái, choã truï cuûa aùnh saùng cuõng khoâng toái. Neáu trong ñeøn khoâng toái, choã truï cuõng khoâng toái, taïi noùi ñeøn töï chieáu cuõng hay chieáu kia ? Phaù toái neân goïi laø chieáu, ñeøn chaúng töï phaù toái, cuõng chaüng phaù toái kia, theá neân ñeøn khoâng töï chieáu cuõng khoâng chieáu kia. Do ñoù, ôû tröôùc oâng noùi ñeøn töï chieáu cuõng hay chieáu kia, sanh cuõng nhö theá töï sanh cuõng hay sanh kia, vieäc aáy khoâng phaûi.

Hoûi: Khi ñoát ñeøn hay phaù toái, theá neân trong ñeøn khoâng toái, choà truï cuõng khoâng toái.

Ñaùp: Taïi sao khi ñoát ñeøn maø hay phaù toái ? Ñeøn naøy khi môùi ñoát, khoâng theå ñeán nôi toái. Neáu khi ñoát ñeøn khoâng theå ñeán toái, neáu khoâng ñeán toái thì khoâng neân noùi phaù toái.

Laïi nöõa, neáu ñeøn chaúng ñeán toái maø hay phaù toái thì, ñeøn ôû choã naøy aét phaù taát caû toái. Neáu baûo ñeøn tuy khoâng ñeán toái maø söùc hay phaù toái thì, ñoát ñeøn ôû choã naøy neân phaù taát caû toái theá gian, vì ñeàu chaúng ñeán. Nhöng thöïc teá choã naøy ñoát ñeøn khoâng theå phaù toái theá gian. Theá neân, oâng noùi ñeøn tuy khoâng ñeán toái maø söùc hay phaù toái, vieäc aáy khoâng phaûi.

Laïi nöõa, neáu ñeøn hay töï chieáu, cuõng hay chieáu nôi kia, toái cuõng neân töï che cuõng che nôi kia. Neáu baûo ñeøn hay töï chieáu cuõng chieáu nôi kia, toái cuøng ñeøn traùi nhau, cuõng hay töï che vaø che nôi kia. Neáu ñeøn cuøng toái traùi nhau khoâng theå töï che vaø che nôi kia, maø noùi ñeøn hay töï chieáu cuõng chieáu nôi kia, vieäc aáy khoâng phaûi. Theá laø duï cuûa oâng ñaõ sai vaäy.

Nhö sanh hay töï sanh cuõng sanh kia, nay seõ noùi laïi : Caùi sanh naøy neáu chöa sanh, laøm sao hay töï sanh ? Neáu sanh roài töï sanh, roài ñaâu caàn sanh. Caùi sanh naøy khi chöa sanh, neân hoaëc sanh roài sanh, hoaëc chöa sanh sanh, neân hoaëc sanh roài sanh, hoaëc chöa sanh sanh. Neáu chöa sanh maø sanh, chöa sanh goïi chöa coù, laøm sao hay töï sanh ? Neáu baûo sanh roài maø sanh, sanh roài töùc laø sanh, ñaâu caàn laïi sanh ? Trong sanh laïi khoâng sanh, laøm roài laïi khoâng laøm, theá neân sanh chaúng töï sanh. Neáu chaúng töï sanh, laøm sao sanh kia ? OÂng noùi töï sanh cuõng sanh kia, vieäc aáy khoâng phaûi. Truï dieät cuõng nhö theá.

Theá neân sanh truï dieät laø töôùng höõu vi, vieäc aáy khoâng phaûi. Vì sanh truï dieät laø töôùng höõu vi khoâng thaønh, neân phaùp höõu vi khoâng. Vì phaùp höõu vi khoâng, neân phaùp voâ vi cuõng khoâng. Vì côù sao ? Vì dieät höõu vi goïi voâ vi Nieát baøn, theá neân Nieát baøn khoâng.

Laïi nöõa, khoâng sanh khoâng truï khoâng dieät goïi laø töôùng voâ vi; khoâng sanh truï dieät laø khoâng phaùp khoâng phaùp khoâng neân laøm töôùng. Neáu baûo khoâng töôùng laø töôùng Nieát baøn, vieäc aáy khoâng phaûi. Neáu khoâng töôùng laø töôùng Nieát baøn, laáy töôùng gì neân bieát Nieát baøn laø khoâng töôùng ? Neáu do coù töôùng bieát laø khoâng töôùng, theá naøo goïi laø khoâng töôùng ? Neáu do khoâng töôùng bieát laø khoâng töôùng, khoâng töôùng laø khoâng, khoâng thì khoâng theå bieát.

Neáu baûo nhö nhieàu laù y ñeàu coù töôùng, chæ moät laù y khoâng töôùng, chính do khoâng töôùng laøm töôùng neân ngöôøi baûo laáy y khoâng töôùng, nhö theá laø bieát y khoâng töôùng maø laáy; nhö theá sanh truï dieät laø höõu vi, choã khoâng sanh truï dieät neân bieát laø voâ vi, theá neân voâ töôùng laø Nieát baøn. Vieäc aáy khoâng phaûi. Taïi sao ? Vì sanh truï dieät caùc thöù nhôn duyeân ñeàu khoâng, khoâng ñöôïc töôùng höõu vi, laøm sao nhôn ñaây bieát voâ vi ? OÂng ñöôïc töôùng höõu vi quyeát ñònh naøo, maø bieát choã khoâng töôùng laø voâ vi ? Theá neân oâng noùi trong caùc y coù töôùng coù y khoâng töôùng ñeå duï Nieát baøn khoâng töôùng, vieäc aáy khoâng phaûi. Laïi caùi duï y trong moân thöù saùu sau seõ noùi roäng.

Theá neân, phaùp höõu vi ñeàu khoâng; vì phaùp höõu vi khoâng, neân phaùp voâ vi vuõng khoâng; vì phaùp höõu vi voâ vi khoâng neân ngaõ cuõng khoâng, vì ba vieäc khoâng neân taát caû phaùp ñeàu khoâng.