VII- QUAÙN HÖÕU VOÂ MOÂN

Laïi nöõa, taát caû phaùp khoâng. Vì côù sao ? Vì coù khoâng moät luùc khoâng theå ñöôïc, chaúng phaûi moät luùc cuõng khoâng theå ñöôïc. Nhö noùi :

Coù khoâng moät luùc khoâng

Lìa khoâng coù cuõng khoâng

Chaúng lìa khoâng coù coù

Coù aét phaûi thöôøng khoâng.

Coù khoâng taùnh traùi nhau, trong moät phaùp khoâng neân chung coù, nhö khi sanh thì khoâng töû, khi töû thì khoâng sanh, vieäc aáy trong Trung Luaän ñaõ noùi. Neáu baûo lìa khoâng coù coù khoâng loãi, vieäc aáy khoâng phaûi. Vì côù sao ? Lìa khoâng laøm sao coù caùi coù ? Nhö tröôùc noùi: khi phaùp sanh thoâng töï theå chín phaùp chung sanh, nhö trong A Tyø Ñaøm (Luaän) noùi : "Coù cuøng voâ thöôøng chung sanh". Voâ thöôøng laø töôùng dieät, neân goïi voâ thöôøng. Theá neân lìa khoâng thì coù aét chaúng sanh. Neáu chaúng lìa voâ thöôøng coù caùi coù sanh thì, aét thöôøng khoâng. Neáu caùi coù thöôøng khoâng, ban ñaàu khoâng coù truï, vì thöôøng hoaïi ; maø thaät coù truï, theá neân coù chaúng thöôøng khoâng. Neáu lìa voâ thöôøng coù caùi coù sanh, thì vieäc aáy khoâng phaûi, Vì côù sao ? Vì lìa voâ thöôøng caùi coù thaät chaúng sanh. Hoûi : Khi caùi coù sanh, ñaõõ coù voâ thöôøng maø chöa phaùt, khi dieät môùi phaùt hoaïi laø coù (voâ thöôøng). Nhö theá sanh ruï dieät laõo ñaéc ñeàu ñôïi thôøi maø phaùt : Khi coù khôûi sanh laø duïng, khieán coù sanh, trong khoûang caùi sanh dieät truï laø duïng, gìn giöõ laø coù ; khi dieät voâ thöôøng laø duïng, dieät laø coù ; laõo bieán sanh ñeán truï, bieán truï ñeán dieät ; voâ thöôøng thì hoaïi ; ñaéc thöôøng khieán boån vieäc thaønh töïu. Theá phaùp tuy voâ thöôøng chung sanh, coù chaúng phaûi thöôøng khoâng.

Ñaùp : OÂng noùi voâ thöôøng laø töôùng dieät cuøng chung sanh, khi sanh coù neân hoaïi, khi hoaïi coù neân sanh. Laïi nöõa, sanh dieät ñeàu khoâng. Vì côù sao ? Khi dieät chaúng neân coù sanh, khi sanh chaúng neân coù dieät, vì sanh dieät traùi nhau. Lai nöõa, phaùp oâng voâ thöôøng cuøng truï chung sanh, khi coù hoaïi neân khoâng truï, neáu truï thì khoâng hoaïi. Vì coù sao ? Vì truï hoaïi traùi nhau. Khi laõo thì khoâng truï, khi truï thì khoâng laõo. Theá neân oâng noùi sanh truï dieät laõo voâ thöôøng ñaéc xöa nay chung sanh, aáy laø loän xoän. Vì côùù sao ? Caùi coù aáy neáu cuøng voâ thöôøng chung sanh, voâ thöôøng laø töôùng hoaïi, phaøm vaät khi sanh khoâng töôùng hoaïi, khi truï cuõng khoâng töôùng hoaïi, khi aáy chaúng phaûi laø khoâng töôùng voâ thöôøng sao? Nhö hay bieát neân goïi laø thöùc, chaúng hay bieát thì khoâng töôùng thöùc ; hay thoï neân goïi thoï, chaúng hay thoï thì khoâng töôùng thoï ; hay nieäm neân coù teân nieäm, chaúng hay nieäm thì khoâng töôùng nieäm ; khôûi laø töôùng sanh chaúng khôûi thì khoâng töôùng sanh ; nhieáp trì laø töôùng truï chaúng nhieáp trì thì khoâng töôùng truï ; chuyeån bieán laø töôùng laõo chaúng chuyeån bieán thì khoâng töôùng laõo ; thoï maïng dieät laø töôùng töû, chaúng thoï maïng chaúng dieät thì khoâng töôùng töû ; nhö theá hoaïi laø töôùng voâ thöôøng lìa hoaïi khoâng töôùng voâ thöôøng. Neáu khi sanh truï tuy coù voâ thöôøng maø khoâng theå hoaïi caùi coù, veà sau hay hoaïi caùi coù thì ñaâu caàn chung sanh ? Nhö theá neân tuøy khi caùi coù hoaïi môùi coù voâ thöôøng. Theá neân voâ thöôøng tuy chung sanh sau môùi hoaïi caùi coù, vieäc aáy khoâng phaûi. Nhö theá coù khoâng chung chaúng thaønh, chaúng chung cuõng chaúng thaønh, theá laø coù khoâng ñeàu khoâng. Vì coù, khoâng khoâng neân taát caû höõu vi khoâng ; vì taát caû höõu vi khoâng neân voâ vi cuõng khoâng ; vì höõu vi voâ vi khoâng neân chuùng sanh cuõng khoâng.