 |
ÑAÏO PHAÄT VÔÙI TUOÅI TREÛ H.T THÍCH THANH TÖØ |
 |
 |
||
|
[phaàn 1][phaàn
2][phaàn 3][phaàn
4][phaàn 5][phaàn
6] |
||
|
TUOÅI TREÛ VÔÙI VAÁN ÑEÀ HOÅ THEÏN Noùi ñeán hoå theïn, ña soá thanh nieân hieän thôøi cho ñoù laø taùnh cuûa ñaùm thieáu nöõ thôøi “khueâ moân baát xuaát” coøn löu laïi. Nhöõng cöû chæ e leä, ruït reø, nhuùt nhaùt laø bieåu hieän cuûa tính hoå theïn. Vì theá vôùi caùi thôøi vaên minh naøy phaûi thuû tieâu tính hoå theïn aáy ñi. Nhöng vôùi Phaät giaùo, tính hoå theïn laïi ñöôïc ñeà cao. Hoå theïn laø chieác aùo trang söùc ñeïp nhaát cuûa ngöôøi tu. Hoå theïn laø ñoäng cô tieán thuû treân ñöôøng haønh thieän. Ñeå giaûi quyeát nghi vaán naøy, chuùng ta thöû xeùt laïi coi taïi sao? Sôû dó thanh nieân hieän thôøi ñoøi tieâu dieät tính hoå theïn, vì hieåu hoå theïn laø maéc côõ. Moät thieáu nöõ baát ngôø gaëp anh chaøng thanh nieân thì böôùc ñi khoùm roùm, lôøi noùi aáp uùng, laém khi laïi kieám choã troán laø khaùc. Bôûi söï ruït reø nhuùt nhaùt aáy khieán con ngöôøi maát caû tính töï nhieân. Taïi sao ngöôøi ta laïi hay maéc côõ? Vì nhöõng ngöôøi aáy khoâng coù söùc töï chuû, moät khi xuùc caûnh ñoät ngoät, hoaëc bò ai chaêm chuù ñeán, ñaâm ra luoáng cuoáng, maát bình thöôøng. Nhö tröôùc con maét chaêm chuù nhìn cuûa ngöôøi, hoï phaûi cuùi maët chaúng haïn. Con ngöôøi khoâng töï chuû aáy, duø vieäc phaûi vieäc quaáy, hoï cuõng thaáy ngaïi nguøng sôï seät tröôùc khi noùi hay laøm. Hoå theïn khoâng phaûi theá. Vì hoå laø hoå vôùi mình, theïn laø theïn vôùi ngöôøi. Moãi khi nghó ñeán vieäc quaáy, ta xaáu hoå töï traùch raèng: Ta laø con ngöôøi coù ñuû nhaân phaåm theá naøy, ñöôïc trí khoân theá kia, maø ñi laøm ñieàu quaáy vaäy sao? Laïi vì e theïn chuùng baïn pheâ bình, chæ trích, neân vöøa nghó ñeán vieäc quaáy, ta döøng ngay. Vì theá hoå theïn laø then choát cuûa caùnh cöûa toäi loãi. Duy thöùc hoïc lieät hoå theïn vaøo nhoùm thieän taâm sôû. Hoå theïn laø moät ñoäng löïc ngaên ñieàu quaáy, döùt nhöõng söï loãi laàm. Noù raát thieát yeáu, quan troïng ñoái vôùi ngöôøi döùt aùc, tu thieän. Khi coù nghó sai, laøm quaáy, môùi coù hoå theïn. Neáu khoâng nghó sai laøm quaáy, bao nhieâu ngöôøi, hoaëc ai ñi nöõa vaãn khoâng coù hoå theïn. Hoå theïn laø di saûn cuûa tính töï chuû, töï troïng. Con ngöôøi töï chuû neân vöøa nghó quaáy laø bò löông taâm daày voø hình phaït ngay. Bôûi bieát töï troïng neân raát theïn thuoàng, khoâng muoán ñeå ai chæ trích, quôû traùch mình. Vì theá, hoå theïn khoâng coù nghóa laø maéc côõ. Neáu coù, chæ laø moät khía caïnh naøo thoâi. Con ngöôøi, neáu khoâng bieát hoå theïn thì coøn gì nhuïc nhaõ baèng. Vì chính hoï khoâng bieát xaáu hoå vôùi nhöõng haønh vi baát chaùnh, laïi khoâng sôï ngöôøi pheâ bình chæ trích, keû aáy coøn vieäc xaáu naøo maø khoâng daùm laøm, ñieàu aùc naøo maø khoâng daùm döï. Caù nhaân hoï ngaøy caøng rôi saâu xuoáng hoá toäi loãi. Khoâng bieát hoå theïn thì coù bao giôø hoï thöùc tænh aên naên. Gia ñình naøo maéc phaûi moät ñöùa con nhö theá, thaät laø ñaïi voâ phuùc. Keû aáy gaàn ai, ngöôøi ta ñeàu nhôøm gôùm traùnh xa, nhö traùnh xa con chuoät gheû. Nhöõng vieäc thöông luaân baïi lyù, nhöõng vieäc taøn aùc ñeâ heøn haøng ngaøy dieãn ra trong xaõ hoäi, ñeàu do nhöõng haïng ngöôøi naøy chuû ñoäng. Neáu trong moät xaõ hoäi maø coù nhieàu ngöôøi nhö theá, thaät laø moät tình traïng bi ñaùt voâ cuøng cuûa xaõ hoäi aáy. Ñöùc Phaät daïy raèng: “Neáu con ngöôøi khoâng bieát hoå theïn thì treân theá gian naøy khoâng coøn bieát phaân bieät cha meï, anh, em, lôùn, nhoû cuøng vôùi loaøi caàm thuù khoâng khaùc.” (Kinh Taêng Nhaát A-haøm, phaåm Taøm Quí) Traùi laïi, ngöôøi bieát hoå theïn laø ngöôøi cao thöôïng, lieâm khieát. Do bieát hoå theïn ñoái vôùi baûn thaân, ngöôøi ta coá traùnh loãi, döùt quaáy ñeå baûo toàn danh döï caù nhaân mình. Nhö caäu A moät hoâm thaáy baïn boû queân caây buùt chì treân baøn hoïc, caäu ñònh yù laáy giaáu ñeå xaøi. Nhöng caäu bò loøng hoå theïn quôû traùch: mình nhö theá naøy maø tham aø! Neáu baïn nhìn thaáy caây buùt chì thì phaûi noùi laøm sao? Vaø coøn maët muõi naøo thaáy chuùng baïn... Vì theá, hoâm sau vaøo lôùp, A ñem caây buùt chì traû laïi cho baïn. Laïi nöõa, tính hoå theïn chaúng nhöõng caûi thieän con ngöôøi xaáu trôû thaønh toát, maø coøn laøm ñoäng cô thuùc ñaåy con ngöôøi tieán boä treân ñöôøng hoïc vaán, cuõng nhö trong caùc coâng ngheä. Nhö moät hoâm vaøo giôø traû baøi thaày keâu B leân, ruûi hoâm aáy coâ baän vieäc, hoïc baøi khoâng thuoäc, leân ñoïc chöõ ñaëng chöõ maát, loän ñaàu loän ñuoâi... chuùng baïn cöôøi aàm leân! Thaày giaùo cuõng quôû traùch. Hoå theïn quaù, töø ñoù veà sau duø baän vieäc gì, coâ cuõng raùn hoïc cho thuoäc, khoâng daùm boû moät baøi naøo. Thöïc vaäy, söï tranh ñua hoïc taäp, söï caûi tieán caùc ngaønh kyõ ngheä, ñeàu phaùt nguyeân töø taâm hoå theïn maø ra. Nhöõng chöùng côù ñôn sô aáy, coù theå cho ta thaáy söï coù maët cuûa tính hoå theïn nôi con ngöôøi naøo, ngöôøi aáy seõ toát vaø tieán caû moïi maët. Nôi caù nhaân tính hoå theïn ñaõ ñoùng vai quan troïng döôøng aáy, vôùi gia ñình vaø xaõ hoäi, hoå theïn caàn thieát theá naøo? Baûo veä ñöôïc cang thöôøng, luaân lyù, giöõ ñöôïc gia thanh quoác tuùy ñeàu nhôø taùnh hoå theïn caû. Nhö moät chaøng thanh nieân con nhaø leã giaùo, gaëp luùc vaän cuøng buoäc phaûi xa queâ höông tìm sanh keá. Khi aáy chaøng phaûi soáng trong caûnh chung chaï vôùi boïn baát löông, chuùng xuùi giuïc chaøng goùp tay vaøo vieäc troäm cöôùp vôùi chuùng. Nhöng chaøng nhaát möïc töø khöôùc, vì chaøng nhôù ñeán danh giaù, theå thoáng cuûa chaøng vaø oâng cha chaøng. Nhieàu khi söï soáng quaù thieáu huït, chaøng vöøa nghó neân nhaäp boïn vôùi chuùng ñeå soáng, lieàn ñoù chaøng thaáy xaáu hoå, töï traùch: danh giaù ta theá naøy, toâng moân ta theá aáy maø ñi aên troäm aø? Thaät laø nhuïc nhaõ hoå theïn! Nhôø ñoù, chaøng döøng ñöôïc yù nieäm quaáy, thaø chòu cheát chôù khoâng laøm ñieàu nhuïc nhaõ. Bieát giöõ gìn phaåm giaù mình, bieát toân troïng thanh danh toå tieân mình, nhöõng con ngöôøi aáy ôû trong xaõ hoäi khoâng bao giôø daùm laøm ñieàu phi phaùp. Moät ngöôøi nhö theá, traêm ngaøn ngöôøi nhö theá, thì xaõ hoäi naøy coù theå noùi laø caûnh Cöïc Laïc. Muoán xaây döïng xaõ hoäi toát ñeïp, traät töï maø phuû nhaän tính hoå theïn, thöïc laø keû muoán coù quaû cam maø gieo haït ôùt. Bôûi nhaèm muïc ñích xaây döïng xaõ hoäi, neân Phaät giaùo raát chuù troïng phaùt huy tính hoå theïn. Tuy thanh nieân laø tuoåi caàn phaûi coù nhieàu hoå theïn vaø gaéng nuoâi noù caøng lôùn caøng hay. Vì thanh nieân laø tuoåi caàu tieán, neáu thieáu hoå theïn töùc nhieân ñoäng cô tieán thuû ñaõ maát. Töông lai xaõ hoäi ôû nôi thanh nieân, muoán bieát xaõ hoäi ngaøy mai toát xaáu theá naøo, cöù nhìn thaúng vaøo thanh nieân hieän taïi thì roõ. Maø ñieàu kieän caàn thieát taïo thaønh moät thanh nieân toát, moät phaàn lôùn laø do tính hoå theïn. Vì theá, chuùng ta coù theå keát luaän raèng: Thieáu hoå theïn, thanh nieân deã trôû thaønh aùc ñoäc; thieáu hoå theïn, xaõ hoäi seõ chìm trong ñen toái cuûa duïc voïng. ] |
||
