PHAÅM THÖÙ NAÊM: TOÏA THIEÀN 

DÒCH

Toå daïy chuùng: Phaùp moân Toïa Thieàn naøy voán khoâng chaáp nôi taâm, cuõng khoâng chaáp nôi tònh, cuõng chaúng phaûi chaúng ñoäng. Neáu noùi chaáp taâm, taâm voán laø voïng, bieát taâm nhö huyeãn neân khoâng coù choã chaáp vaäy. Neáu noùi chaáp tònh, taùnh ngöôøi voán laø tònh, bôûi vì voïng nieäm che ñaäy chaân nhö, chæ khoâng coù voïng töôûng thì taùnh töï thanh tònh. Khôûi taâm chaáp tònh trôû laïi sanh ra caùi tònh voïng. Voïng khoâng coù choã nôi, chaáp aáy laø voïng; tònh khoâng hình töôùng trôû laïi laäp töôùng tònh, noùi laø coâng phu, ngöôøi khôûi kieán giaûi naøy laø chöôùng töï baûn taùnh trôû laïi bò tònh troùi.

Naøy Thieän tri thöùc, neáu ngöôøi tu haïnh baát ñoäng, chæ khi thaáy taát caû ngöôøi, khoâng thaáy vieäc phaûi quaáy, toát xaáu, loãi laàm cuûa ngöôøi töùc laø töï taùnh baát ñoäng. Naøy Thieän tri thöùc, ngöôøi meâ thaân tuy baát ñoäng, môû mieäng lieàn noùi vieäc phaûi quaáy, hay dôû, toát xaáu cuûa ngöôøi laø cuøng ñaïo ñaõ traùi nhau, chaáp taâm, chaáp tònh töùc laø chöôùng ñaïo.

Toå daïy chuùng: Naøy Thieän tri thöùc, sao goïi laø Toïa Thieàn ? Trong phaùp moân naøy khoâng chöôùng khoâng ngaïi, ngoaøi ñoái vôùi taát caû caûnh giôùi thieän aùc, taâm nieäm chaúng khôûi goïi laø toïa, trong thaáy töï taùnh chaúng ñoäng goïi laø thieàn.

Naøy Thieän tri thöùc, sao goïi laø Thieàn ñònh ? Ngoaøi lìa töôùng laø thieàn, trong chaúng loaïn laø ñònh. Ngoaøi neáu chaáp töôùng, trong taâm töùc loaïn; ngoaøi neáu lìa töôùng taâm töùc chaúng loaïn, baûn taùnh töï tònh töï ñònh, chæ vì thaáy caûnh, suy nghó caûnh töùc laø loaïn; neáu thaáy caùc caûnh maø taâm chaúng loaïn aáy laø chaân ñònh vaäy. Naøy Thieän tri thöùc, ngoaøi lìa töôùng töùc laø thieàn, trong chaúng loaïn töùc laø ñònh, ngoaøi thieàn trong ñònh, aáy goïi laø Thieàn ñònh. Kinh Boà-taùt Giôùi noùi: Baûn taùnh cuûa ta voán töï thanh tònh. Naøy Thieän tri thöùc, trong moãi nieäm töï thaáy ñöôïc baûn taùnh thanh tònh, töï tu, töï haønh, töï thaønh Phaät ñaïo. 

GIAÛNG

Toå daïy chuùng: Phaùp moân Toïa Thieàn naøy voán khoâng chaáp nôi taâm, cuõng khoâng chaáp nôi tònh, cuõng chaúng phaûi chaúng ñoäng. Neáu noùi chaáp taâm, taâm voán laø voïng, bieát taâm nhö huyeãn neân khoâng coù choã chaáp vaäy. Neáu noùi chaáp tònh, taùnh ngöôøi voán laø tònh, bôûi vì voïng nieäm che ñaäy chaân nhö, chæ khoâng coù voïng töôûng thì taùnh töï thanh tònh. Khôûi taâm chaáp tònh trôû laïi sanh ra caùi tònh voïng. Voïng khoâng coù choã nôi, chaáp aáy laø voïng; tònh khoâng hình töôùng trôû laïi laäp töôùng tònh, noùi laø coâng phu, ngöôøi khôûi kieán giaûi naøy laø chöôùng töï baûn taùnh trôû laïi bò tònh troùi.       

Phaåm naøy cho chuùng ta bieát roõ chuû tröông cuûa Luïc Toå daïy toïa thieàn. Ngaøi neâu leân ba ñieåm trong phaùp moân toïa thieàn cuûa Ngaøi: Ñieåm thöù nhaát laø “khoâng chaáp taâm”, ñieåm thöù hai laø “khoâng chaáp tònh”, ñieåm thöù ba laø “cuõng chaúng phaûi chaúng ñoäng”, töùc laø coù ñoäng, neáu ñoäng laøm sao toïa thieàn ? Ñoaïn sau Toå giaûng roõ. Taïi sao khoâng chaáp taâm ? Taâm maø chuùng ta cho laø taâm mình, Ngaøi noùi taâm ñoù nguyeân laø voïng. Daáy khôûi phaân bieät, nghó vieäc naøy vieäc kia v.v... cho ñoù laø taâm thì taâm ñoù laøm sao thaät ñöôïc. Theá neân neáu chaáp taâm töùc laø chaáp voïng, neáu chaáp voïng laø mình, thì ñuùng hay sai ? Neân noùi taâm voán laø voïng, chæ caàn bieát noù nhö huyeãn, nghóa laø bieát noù hö giaû laø ñöôïc. Ngöôøi tu phaûi thaáy roõ leõ thaät, khoâng neân chaáp, nghe noùi taâm mình maø khoâng bieát taâm nhö theá naøo. Nhöõng voïng taâm daáy ñoäng, nay bieát roõ noù laø voïng, töï nhieân noù heát, chaáp laøm gì.

Laïi coù nhieàu ngöôøi ngoài nhìn, khi ñöôïc yeân laëng, chaáp caùi thanh tònh laø mình, ñoù laø chaáp tònh. Ngaøi daïy raèng: Taùnh ngöôøi voán laø tònh, baûn taùnh mình nhö taùnh nghe taùnh thaáy cuûa chuùng ta, tònh hay ñoäng ? Vì noù voâ töôùng, vì noù haèng baát ñoäng neân noù thanh tònh. Tæ duï nhö caùi nghe cuûa mình, neáu tìm laïi töôùng cuûa noù thì khoâng coù nhöng haèng nghe, caùi thaáy cuûa mình tìm töôùng khoâng coù nhöng haèng thaáy, chính caùi khoâng töôùng ñoù laø thanh tònh. Nhö vaäy töï noù ñaõ thanh tònh, tìm tònh laøm chi. Tìm tònh thaønh ra tìm theâm moät caùi thöù hai nöõa, nhö vaäy töï nhieân chuùng ta maát töï taùnh cuûa mình maø khoâng hay. Caùi nghe, caùi thaáy cho ñeán taâm nieäm thanh tònh cuûa mình, taát caû laø moät theå thanh tònh saün coù cuûa taát caû chuùng ta, do voïng nieäm daáy leân che ñaäy chaân nhö. Chaân nhö chæ taùnh tònh saün coù cuûa chuùng ta. Vì voïng nieäm daáy leân neân caùi tònh bò khuaát, nay chæ khoâng coù voïng töôûng thì taùnh töï thanh tònh, vì theá chæ caàn khoâng voïng töôûng laø ñuû, chôù ñöøng tìm caùi thanh tònh. Nhieàu ngöôøi khoâng hieåu cöù ngoài tìm cho töôùng thanh tònh hieän ra, ñeán khi naøo coù ? Neáu ngoài yeân tònh, voïng töôûng daáy leân bieát laø voïng, khoâng theo noù thì voïng laëng xuoáng, chaân nhö hay baûn taùnh thanh tònh hieän tieàn khoâng caàn phaûi tìm, phaûi chaáp, chaáp tònh laø beänh. Theá neân noùi neáu khôûi taâm chaáp tònh trôû laïi sanh tònh voïng. Tònh laø khoâng voïng, töï noù laø tònh, tònh ñoù môùi thaät, coøn khôûi nieäm tìm tònh thì tònh ñoù laø tònh voïng. Vì theá khi tu phaûi thaän troïng, coù ngöôøi nghe noùi taâm mình theânh thang nhö hö khoâng, laïi töôûng taâm mình roäng nhö hö khoâng, hoï töôûng nhö theá vaø noùi nhö vaäy laø ñuùng. Theânh thang laø töï noù theânh thang, chôù töôûng noù theânh thang thì caùi töôûng ñoù laø beänh, ñaây laø choã laàm laãn cuûa nhieàu ngöôøi tu. Voïng khoâng coù choã nôi, do chaáp maø thaønh voïng. Neáu hieåu thaät kyõ thì trong cuoäc soáng cuûa chuùng ta, vieäc tu thaät laø deã, coøn khoâng hieåu thì vieäc tu thaät laø khoù. Ai tu cuõng sôï voïng. Voïng lieân mieân khoâng döøng, nhöng thöû hoûi taïi sao coù voïng ? -Taïi chaáp maø coù ! Thí duï nhö toâi ñang ñi, chôït nghe moät ñöùa beù goïi teân toâi. Neáu toâi cöôøi vaø ñi thaúng thì toâi coù voïng khoâng ? Neáu nghe goïi teân, toâi nghó thaèng beù hoãn, daùm goïi teân ngöôøi lôùn, vöøa nghó nhö theá laø bao nhieâu voïng töôûng sanh. Nhö vaäy vöøa daáy moät nieäm chaáp laø bao nhieâu voïng töôûng sanh. Traùi laïi neáu boû qua khoâng chaáp thì khoâng coù voïng töôûng. Theá neân voïng khoâng coù choã nôi, noù khoâng thaät, do chaáp maø thaønh voïng. Giaû söû quí vò ñang ngoài noùi chuyeän vôùi nhau, coù ai lôõ noùi moät caâu quaù ñaùng, neáu thoâng qua thì khoâng loaïn, neáu chaáp vaøo caâu ñoù cho laø hoï khi mình hay mæa mai mình, vöøa coù nieäm nghó nhö theá laø baát an ngay, vaäy baát an goác töø ñaâu ? Töø chaáp maø ra, neân nieäm chaáp bieán thaønh voïng. Neáu chuùng ta khoâng coù nieäm chaáp thì voïng khoâng coù. Ngöôøi khoâng chaáp thì an oån. Neáu chuùng ta gan daï, nghe thaáy moïi vieäc ñeàu khoâng chaáp thì chuùng ta tu raát deã. Hieän nay, sôû dó ai cuõng than thôû tu khoù laø taïi chaáp; do ñaây chuùng ta môùi hieåu roõ yù lôøi noùi “Thieàn toâng phaù chaáp” laø theá. Neáu heát chaáp thì ñaâu coù voïng. Nay muoán deïp voïng maø khoâng phaù chaáp thì laøm sao voïng heát ? Ngoài thieàn muoán voïng khoâng khôûi, nhöng ai noùi caâu gì cuõng chaáp, cuõng phaân bieät phaûi quaáy khen cheâ, nhö vaäy coù heát voïng ñöôïc khoâng ? Haún laø khoâng. Toät cuøng choã khoâng yeân cuûa chuùng ta goác töø chaáp, neáu buoâng ñöôïc chaáp thì moïi vieäc ñeàu yeân. Vì theá ngöôøi tu caøng chaáp nhieàu thì caøng khoù tu. Ngöôøi naøo môû mieäng noùi phaûi, noùi quaáy, noùi hôn, noùi thua, ngöôøi ñoù khoù tu nhaát, coøn ngöôøi naøo gaëp vieäc gì cuõng xí xoùa boû qua thì ngöôøi ñoù deã tu. Theá neân taát caû chaáp laø goác cuûa phieàn naõo, cuûa voïng töôûng, vì theá Toå baûo: “Voïng khoâng coù xöù sôû, do chaáp thaønh voïng”, nhôù ñieåm ñoù môùi hieåu yù nghóa “phaù chaáp” trong Thieàn toâng.

  Tuy nhieân hieän nay coù nhieàu ngöôøi hieåu laàm, nghe noùi tu thieàn phaù chaáp môùi baøy ñaët nhöõng hình thöùc laï ñôøi noùi laø ñeå phaù chaáp. Ví duï nhö ngöôøi tu maø aên maëc xoác xeách, aùo khoâng gaøi hoaëc voâ quaùn ngoài aên maën roài noùi toâi phaù chaáp. Nhö vaäy phaûi phaù chaáp khoâng ? Hay chæ laøm chöôùng maét thieân haï, laïi theâm beänh ? Taát caû nhöõng vieäc phaù chaáp nhö vaäy laø söï laàm laãn cuûa nhöõng ngöôøi noâng noåi, khoâng hieåu ñöôïc yù Toå, yù Phaät, laïi ñem nhöõng lôøi Phaät, Toå ra ñeå nguïy bieän cho nhöõng haønh ñoäng laàm laãn toäi loãi cuûa hoï, ñoù khoâng phaûi laø ngöôøi hieåu ñaïo. Phaù chaáp laø khi vieäc xaûy ñeán hoaëc khen cheâ, hoaëc hôn thua, phaûi quaáy, chuùng ta khoâng chaáp, ñoù môùi laø phaù chaáp. Vì theá Phaät töû hay Taêng Ni phaûi hieåu thaáu ñaùo lôøi Phaät, Toå daïy. Chuùng ta bieát voïng goác töø chaáp, neáu khoâng chaáp laø voïng heát, vaäy muoán heát voïng tröôùc tieân phaûi heát chaáp, chôù neáu vaãn cöù chaáp thì khoâng bao giôø deïp heát voïng ñöôïc. Cuõng nhö soùng daáy ñoäng laø bôûi gioù, muoán soùng laëng tröôùc heát gioù phaûi laëng. Bieát caùi naøo tröôùc, caùi naøo sau thì söï tu haønh cuûa chuùng ta môùi khoâng toán coâng voâ ích. Neáu chuùng ta ngoài cöù ñeø voïng cho noù laëng xuoáng, nhöng ai noùi chi mình chaáp naáy thì chöøøng naøo môùi heát voïng? Keàm maõi roài ñau ñaàu, roài phieàn naõo, cho laø tu khoâng hieäu quaû gì caû. Khoâng hieäu quaû, goác taïi caùi chaáp cuûa mình. Noùi theá ñeå roõ trong vieäc tu, vieäc naøo laø goác, vieäc naøo laø ngoïn, neáu khoâng hieåu thì tu khoâng keát quaû, laïi sanh nhoïc nhaèn.

Voïng töôûng goác töø chaáp maø ra, ai buoâng ñöôïc caùc chaáp thì heát voïng töôûng. Nhöng chaáp nhöõng gì ? Ñoù laø caâu hoûi thieát yeáu. Trong phaàn treân, toâi ñaõ noùi löôïc qua, chaáp laø chaáp phaûi quaáy, toát xaáu v.v... Ví nhö toâi noùi bình boâng naøy ñeïp, nhöng ngöôøi coù con maét myõ thuaät khaùc toâi, noùi bình boâng khoâng ñeïp. Neáu toâi chaáp lôøi noùi cuûa toâi laø chaân lyù thì, toâi noåi giaän ngay, traùi laïi neáu toâi khoâng chaáp, toâi chæ cöôøi, vieäc seõ eâm. Mình coù caùi nhìn khaùc, ngöôøi coù caùi nhìn khaùc, taïi sao baét ngöôøi phaûi nhìn gioáng mình ? Caû ñeán con ngöôøi mình, söï aên maëc cuûa mình cuõng vaäy. Thí duï chuùng ta cao, ngöôøi ta noùi mình cao nhö caây tre neâu, mình giaän; neáu mình luøn, hoï noùi mình luøn tòt mình cuõng giaän. Taïi sao chuùng ta giaän ? Chæ vì chaáp mình laø ñeïp neân ai noùi xaáu thì mình giaän. Giaû söû chuùng ta ñang aên côm, coù ngöôøi ñeán cheâ thöùc aên cuûa ta theá naøy theá kia, neáu chuùng ta giaän laø ta cuõng chaáp roài. Hoaëc chuùng ta maëc chieác aùo, coù ngöôøi cheâ maøu aùo laø xaáu, hoï cheâ maëc hoï, mình thích thì cöù maëc, khoâng phaûi vì leõ hoï noùi saéc aùo xaáu roài chieác aùo bieán thaønh xaáu neân chuùng ta giaän hoï. Toùm laïi töø ngoân ngöõ ñeán vieäc aên maëc, nhaø cöûa, con caùi, taát caû chuùng ta ñeàu chaáp laø chaân lyù, laø hôn heát neân ai vöøa chaïm ñeán laø chuùng ta noåi saân lieàn. Neáu cöù chaáp nhö vaäy, chuùng ta seõ phieàn naõo nhieàu, vì coù ngöôøi tröïc tính thaáy xaáu thì noùi xaáu, thaáy toát thì noùi toát, nhöng chuùng ta chæ thích nghe noùi toát, neân nghe noùi xaáu laø phieàn naõo. Laïi coù nhieàu ngöôøi xaáu tính, thích mæa mai chôi, thaáy chuùng ta thích ñöôïc khen, sôï bò cheâ, hoï mæa mai chôi vaøi lôøi chuùng ta cuõng phieàn naõo... Trong cuoäc soáng hieän taïi, chuùng ta soáng ñuùng vôùi sôû nguyeän, coøn ngöôøi chung quanh cuõng coù quyeàn nhìn nhöõng gì toát xaáu theo nhaõn quan cuûa moãi ngöôøi, vaäy chuùng ta khoâng neân coá chaáp; khoâng coá chaáp töùc nhieân khoâng coù voïng töôûng, giaû söû coù thì cuõng nheï thoâi, buoâng xaû seõ deã daøng. Neáu buoâng xaû ñöôïc chaáp thì vieäc tu seõ deã ñöôïc naêm möôi phaàn traêm roài, traùi laïi neáu chaáp quaù naëng thì vieäc tu seõ thaät khoù. Neáu cöù coá chaáp, daàu phöông phaùp hay do Phaät ñem tôùi cuõng khoâng giuùp heát voïng ñöôïc, vì chaáp khoâng boû thì voïng khoâng bao giôø döøng, ñoù laø moät leõ thaät. Theá neân khi hoïc ñaïo moät caâu noùi cuûa Phaät, cuûa Toå ñuû cho chuùng ta soáng, nhöng tieác laø chuùng ta hôi xem thöôøng neân tu khoâng tieán ñöôïc.

Toùm laïi, ñieåm ñaàu tieân laø voïng goác töø chaáp maø ra, neân chaáp taâm cuõng laø beänh. Ñieåm thöù hai laø nhieàu ngöôøi tu cöù khaùn tònh, töùc laø troâng thaáy caùi tònh, nhöng tònh caàn gì troâng thaáy, chæ khoâng voïng laø tònh, vaäy chaáp tònh cuõng laø tònh cuûa voïng chôù khoâng phaûi laø tònh chaân thaät.

Naøy Thieän tri thöùc, neáu ngöôøi tu haïnh baát ñoäng, chæ khi thaáy taát caû ngöôøi, khoâng thaáy vieäc phaûi quaáy, toát xaáu, loãi laàm cuûa ngöôøi töùc laø töï taùnh baát ñoäng.

Thaáy taát caû ngöôøi, nhöng khoâng thaáy vieäc phaûi quaáy toát xaáu cuûa hoï thì chuùng ta ñaâu coù pheâ bình, khoâng pheâ bình thì ñaâu coù loaïn töôûng. Traùi laïi thaáy ai chuùng ta cuõng thaáy phaûi quaáy toát xaáu, töï nhieân chuùng ta seõ pheâ bình, coù pheâ bình töùc nhieân coù voïng töôûng, thaáy möôøi ngöôøi thì möôøi laàn voïng töôûng, voïng töôûng töùc laø ñoäng. Theo Toå, khoâng phaûi ngöôøi tu ngoài nhaém maét laø heát ñoäng. Toå cho chuùng ta thaáy taát caû ngöôøi, nhöng khi thaáy taát caû ngöôøi, ñöøng thaáy vieäc phaûi quaáy, toát xaáu cuûa hoï, ñoù laø baát ñoäng. Nhö vaäy thaáy taát caû ngöôøi, luùc ñoù laø ñoäng nhöng trong ñoäng maø khoâng ñoäng, vì nhìn taát caû ngöôøi nhöng chuùng ta khoâng keït vaøo vieäc phaûi quaáy toát xaáu cuûa ngöôøi thì ñaâu coù ñoäng. Nhö vaäy phöông phaùp Toå daïy raát laø deã, nhöng cuõng raát laø khoù, laø vì khoâng baét chuùng ta ngoài thieàn, maét nhìn xuoáng moät choã, Ngaøi cho chuùng ta tieáp xuùc vôùi taát caû, chæ ñöøng thaáy ñieàu phaûi quaáy, hay dôû cuûa ngöôøi thì söï tieáp xuùc khoâng coù loãi gì caû, töùc laø ñoäng maø baát ñoäng. Coøn chuùng ta ngoài nhaém maét nhöng cöù nhôù ngöôøi naøy phaûi, ngöôøi kia quaáy thì nhaém maét ngoài yeân vaãn laø ñoäng. Toùm laïi Ngaøi daïy tu haïnh baát ñoäng laø khi thaáy taát caû ngöôøi khoâng thaáy vieäc phaûi quaáy, toát xaáu, loãi laàm cuûa ngöôøi, “töùc laø töï taùnh baát ñoäng”. Caùi baát ñoäng ñoù laø caùi baát ñoäng cuûa töï taùnh, caùi baát ñoäng chaân thaät, khoâng do ñeø hay keàm gì caû.

Naøy Thieän tri thöùc, ngöôøi meâ thaân tuy baát ñoäng, môû mieäng lieàn noùi vieäc phaûi quaáy, hay dôû, toát xaáu cuûa ngöôøi laø cuøng ñaïo ñaõ traùi nhau, chaáp taâm, chaáp tònh töùc laø chöôùng ñaïo.

Ñeán ñaây Toå môùi quôû. Ngöôøi meâ ngoài yeân, nghieâm chænh laém, thaân khoâng ñoäng nhöng môû mieäng thì noùi vieäc phaûi quaáy, hay dôû, toát xaáu cuûa ngöôøi, nhö vaäy laø traùi vôùi ñaïo. Taïi sao ? Vì khi noùi nhö theá laø taâm ñaõ ñoäng, taâm ñoäng töùc traùi vôùi ñaïo ! Thaáy nhö thanh tònh nhöng thaät khoâng tònh. Traùi laïi neáu thaáy taát caû ngöôøi maø khoâng thaáy vieäc phaûi quaáy cuûa ngöôøi thì thaân xem nhö ñoäng (vì tôùi lui, qua laïi) nhöng taâm vaãn khoâng ñoäng, ñoù môùi laø töï taùnh ñònh, töùc ñònh cuûa töï taùnh. Vaäy neân ngoài thieàn hay khoâng ngoài thieàn ? Neáu khoâng ngoài thieàn thì phaûi thaáy nhö lôøi Toå daïy môùi ñöôïc, chôù khoâng ngoài thieàn laïi ñeán ngöôøi naøy ngöôøi kia roài veà pheâ bình ngöôøi naøy theá naøy, ngöôøi kia theá noï... thì vieäc khoâng ngoài thieàn ñoù laø beänh, beänh naëng ! Toå daïy thaät laø ñôn giaûn, Ngaøi chæ cho chuùng ta thaáy chuû yeáu cuûa söï tu haønh. Theá neân ngöôøi tu neáu phaûi quaáy, hay dôû, toát xaáu ñeàu khoâng chaáp ñoù laø hôïp vôùi ñaïo; neáu coøn chaáp laø traùi vôùi ñaïo, daàu ngoài yeân cuõng chöa phaûi laø yeân. Sau cuøng Ngaøi keát thuùc: Chaáp taâm, chaáp tònh töùc laø chöôùng ñaïo.

Toå daïy chuùng: Naøy Thieän tri thöùc, sao goïi laø Toïa Thieàn ? Trong phaùp moân naøy khoâng chöôùng khoâng ngaïi, ngoaøi ñoái vôùi taát caû caûnh giôùi thieän aùc, taâm nieäm chaúng khôûi goïi laø toïa, trong thaáy töï taùnh chaúng ñoäng goïi laø thieàn.

Ñoái vôùi taát caû caûnh giôùi thieän aùc taâm nieäm khoâng khôûi, ñoù laø toïa; thaønh ra toïa naøy laø taâm laëng xuoáng goïi laø toïa chôù khoâng phaûi ngoài laø toïa. Trong thaáy töï taùnh chaúng ñoäng goïi laø thieàn. Nhaän ra töï taùnh baát ñoäng cuûa mình laø thieàn. Giaû söû ñang ñi ngoaøi ñöôøng maø chuùng ta soáng ñöôïc vôùi töï taùnh mình, taâm khoâng khôûi, ñoù laø toïa thieàn, coøn ngoài moät choã nghieâm chænh nhöng khoâng thaáy töï taùnh, taâm cöù khôûi thì chöa phaûi laø toïa thieàn. Luïc Toå daïy toïa thieàn thaät ñaëc bieät, Ngaøi khoâng coá chaáp hình thöùc, Ngaøi khoâng daïy ngoài kieát giaø hay baùn giaø chi caû, neân nhieàu ngöôøi ñoïc kinh tìm phöông phaùp Luïc Toå daïy toïa thieàn nhöng khoâng thaáy; vì theo Ngaøi, taâm khoâng chaïy theo caûnh töùc laø yeân, yeân laø toïa, nhaän ñöôïc töï taùnh cuûa mình, soáng ñöôïc vôùi töï taùnh laø thieàn, toïa thieàn laø nhö theá. Ngöôøi ñöôïc nhö vaäy laø toïa thieàn.

Naøy Thieän tri thöùc, sao goïi laø Thieàn ñònh ? Ngoaøi lìa töôùng laø thieàn, trong chaúng loaïn laø ñònh.

 Tieáp ñeán Ngaøi ñònh nghóa Thieàn ñònh: Ngoaøi ñoái töôùng khoâng keït töôùng laø thieàn, trong khoâng loaïn laø ñònh, tu thieàn ñònh laø tu nhö vaäy. Nhieàu khi coù ngöôøi hoûi: Thöa Thaày, Thaày tu thieàn ñònh nhö theá naøo ? Chuùng ta thöôøng ñaùp: Tu thieàn ñònh laø phaûi ngoài kieát giaø v.v... Ñoái vôùi Luïc Toå khoâng phaûi nhö theá. Thieàn ñònh cuûa Ngaøi daïy laø: Ngoaøi lìa töôùng laø thieàn, trong taâm khoâng loaïn laø ñònh; nhö vaäy chuùng ta ñi ngoaøi ñöôøng hay cuoác coû nhöng ngoaøi lìa töôùng vaø trong taâm khoâng loaïn laø chuùng ta ñang thieàn ñònh. Coù khi chuùng ta ngoài nôi chôï maø ñöôïc ngoaøi lìa töôùng, trong taâm khoâng loaïn cuõng laø chuùng ta ñang thieàn ñònh; traùi laïi ngoài treân chuøa nhöng cöù nhôù töôùng maõi laø khoâng phaûi thieàn ñònh. Toå daïy thaät laø roõ, chính ñieåm naøy môùi thaáy ñöôïc giaù trò chaân thaät cuûa söï tu haønh.

 Ngoaøi neáu chaáp töôùng, trong taâm töùc loaïn. 

Sôû dó taâm chuùng ta loaïn laø vì chuùng ta chaáp töôùng, neáu khoâng chaáp töôùng laø taâm mình khoâng loaïn. Roát cuoäc loaïn cuõng töø chaáp maø ra. Chaáp töôùng töùc laø chaáp töôùng ñeïp, töôùng xaáu, töôùng hay, töôùng dôû... Nhöõng töôùng ñoù vöøa chaáp laø taâm loaïn, vì theá noùi ngoaøi lìa töôùng töùc laø ñoái vôùi taát caû töôùng mình khoâng chaáp ñoù laø thieàn, trong taâm khoâng loaïn ñoù laø ñònh.

Ngoaøi neáu lìa töôùng taâm töùc chaúng loaïn, baûn taùnh töï tònh, töï ñònh. 

Neáu ngoaøi lìa töôùng thì trong taâm khoâng ñoäng, taâm khoâng ñoäng ñoù laø baûn taùnh mình töï tònh töï ñònh. Coù nhieàu ngöôøi ngoài thieàn troâng cho ñöôïc ñònh. Khoâng caàn phaûi troâng, ngoài maø maét thaáy tai nghe nhöng khoâng chaïy theo caûnh, ñoù laø lìa töôùng, laø thieàn; taâm laëng leõ, khoâng daáy khôûi, ñoù laø ñònh, khi aáy goïi laø thieàn ñònh. Thieàn ñònh nhö theá môùi goïi laø Töï taùnh thanh tònh thieàn, thieàn thanh tònh cuûa töï taùnh, chôù khoâng phaûi ñònh laø queân heát taát caû, khoâng nghe tieáng, khoâng thaáy ngöôøi, khoâng phaûi thieàn do ñeø maø taâm yeân hay laø say trong chaáp caûnh. Coù nhieàu loái daïy tu thieàn nhö duøng moät ñeà muïc, nhö quaùn baát tònh chaúng haïn, ngöôøi tu theo doõi caûnh baát tònh ñoù, taâm say trong ñoù roài queân thaân, nghóa laø möôïn caûnh maø queân, ñoù laø thieàn Tieåu thöøa. Hoaëc laø töôûng khoâng, töôûng löûa hay töôûng nöôùc..., do taâm töôûng roài say trong töôûng, queân thaân goïi laø ñònh, nhöng ñoù laø ñònh trong töôûng. Ñònh do Toå daïy laø ñònh cuûa töï taùnh neân noù thaâm traàm, raát nheï, khaùc hôn taát caû. Ñònh naøy khoâng phaûi keàm maø ñöôïc, maø do trí phaù ñöôïc chaáp, ñoái caûnh khoâng chaáp neân khoâng keït nôi töôùng, taâm khoâng ñoäng töùc ñoù laø tònh, laø ñònh.

Ngaøi noùi ñeán beänh cuûa chuùng ta:

Chæ vì thaáy caûnh, suy nghó caûnh töùc laø loaïn. Neáu thaáy caùc caûnh maø taâm chaúng loaïn, aáy laø chaân ñònh vaäy.

  Thaáy caûnh lieàn suy nghó caûnh neân loaïn, neáu thaáy taát caû caûnh, taâm khoâng loaïn, ñoù laø ñònh chaân thaät. Nhö vaäy trong moïi haønh ñoäng ñi ñöùng naèm ngoài, vaø caû trong vieäc tieáp xuùc vôùi moïi ngöôøi, laøm theá naøo caûnh qua roài taâm khoâng dính maéc thì khoâng coù beänh vaø ñònh nhö theá môùi laø chaân ñònh. Neáu ñònh do chuùng ta coá keàm taâm moät choã hay möôïn moät caûnh ñeå truï taâm thì ñònh ñoù coù xuaát coù nhaäp, khoâng phaûi laø ñònh chaân thaät. Taâm haèng an tònh, khoâng dính vôùi caûnh, ñoù môùi laø ñònh chaân thaät, khoâng xuaát khoâng nhaäp goïi laø ñaïi ñònh. Ñaïi ñònh laø nhö theá, chôù khoâng phaûi nhaäp ñöôïc ñònh roài queân thaân thì goïi laø ñaïi ñònh. Toâi nhaéc laïi: Ñi ñöùng naèm ngoài khoâng bò caûnh chi phoái, taâm haèng laëng leõ thanh tònh, ñoù laø ñaïi ñònh, khoâng coù xuaát, nhaäp.

Ngaøi laëp laïi moät laàn nöõa: Naøy Thieän tri thöùc, ngoaøi lìa töôùng töùc laø thieàn, trong chaúng loaïn töùc laø ñònh, ngoaøi thieàn trong ñònh, aáy goïi laø Thieàn ñònh. 

Nhö vaäy baát cöù choã naøo cuõng tu thieàn ñònh ñöôïc caû. Thieàn ñònh naøy khoâng caàn ngoài moät choã, maét nhìn xuoáng. Thieàn ñònh naøy laø trong moïi hoaït ñoäng, trong moïi coâng taùc, laøm maø khoâng keït nôi töôùng, khoâng chaïy theo caûnh, taâm haèng laëng leõ. Cuoác ñaát cuõng thieàn ñònh, böûa cuûi cuõng thieàn ñònh, naáu côm cuõng thieàn ñònh, nhö theá môùi ñuùng laø thieàn ñònh cuûa Luïc Toå daïy. Vì theá môùi hieåu taïi sao thuôû xöa coù moät laàn Luïc Toå gaëp moät vò Taêng ñang ngoài thieàn, Ngaøi caàm gaäy ñaäp cho moät gaäy, oâng Taêng hoaûng chaïy. Taïi sao Toå ñaùnh ? Vì chuû yeáu cuûa Ngaøi laø thieàn ñònh trong moïi haønh ñoäng, chôù khoâng ñôïi ngoài môùi goïi laø thieàn ñònh. Nhöng hieän nay ngöôøi naøo ngoài lim dim môùi noùi laø thieàn ñònh, coù nhieàu ngöôøi ngoài töôûng ñuû chuyeän cuõng noùi laø thieàn ñònh ! Toâi nhaéc laïi: Thieàn ñònh cuûa Toå daïy laø ngoaøi lìa töôùng, trong taâm khoâng loaïn. Ngoaøi laøm theá naøo lìa töôùng ? Tröôùc tieân nhôø trí tueä bieát taát caû töôùng laø hö giaû, khoâng quan troïng neân taâm khoâng dính maéc nôi töôùng, ñoù laø lìa töôùng, töï nhieân trong taâm khoâng loaïn; nhö vaäy luùc naøo cuõng thieàn ñònh, ñi ñaâu cuõng thieàn ñònh, ngoài chôi cuõng thieàn ñònh, caû ñeán laøm coâng taùc cuõng thieàn ñònh. Thieàn ñònh cuûa Luïc Toå khoâng chöôùng ngaïi söï sinh hoaït, neân toå Baù Tröôïng noùi: “Moät ngaøy khoâng laøm, moät ngaøy khoâng aên.” Neáu thieàn ñònh phaûi ngoài lim dim hoaøi thì ngaøi Baù Tröôïng ñaâu daùm noùi caâu ñoù.

Toùm laïi chuùng ta coá laøm theá naøo ñeå thieàn ñònh ñöôïc trong moïi hoaøn caûnh, nghóa laø trong caûnh naøo chuùng ta vaãn laøm vieäc vaø vaãn thieàn ñònh. Thieàn ñònh naøy neáu öùng duïng ñeán möùc thì raát hay, vöøa lôïi cho mình, vöøa lôïi cho xaõ hoäi. Moät Phaät töû ôû Thaønh phoá Hoà Chí Minh coù ruoäng gaàn caàu Bình Lôïi, moãi saùng oâng ñi xe ñaïp ñeán ñoù, oâng cöù nhìn tôùi tröôùc vaø ñaïp xe thoâi, chôù khoâng nhìn gì khaùc neân ñeán nôi maø khoâng hay vaø cuõng khoâng thaáy meät. Giaû söû khi naøo ñang ñaïp maø oâng nghó moät vieäc gì khaùc thì xe ñaûo qua, ñaûo laïi, coøn neáu cöù nhìn tôùi, chaêm chaêm ñaïp, khoâng nghó gì thì xe chaïy ñeàu, khoâng bò ñaûo. ÖÙng duïng vaøo ngheà may, neáu ngöôøi naøo may, cöù chaêm chaêm trong ñöôøng may, khoâng nhìn gì khaùc cuõng khoâng lo ra, ñöôøng chæ seõ thaúng vaø ñeàu... Nhö vaäy caøng tu thieàn vieäc laøm caøng kheùo, caøng tinh nhueä. Neáu cuoác raãy maø bieát tu thieàn thì theá naøo ? Khi cuoác chuùng ta cöù cuoác ñöøng nghó gì caû, ñöøng nhìn ñoàng hoà, ñöøng nhìn maët trôøi... Phaàn nhieàu chuùng ta cuoác moät laùt thaáy hôi meät lieàn nhìn maët trôøi, nhìn ñoàng hoà, roài ngaùn, ngoài laïi huùt thuoác, noùi khaøo... maát bao nhieâu laø thì giôø. Traùi laïi neáu chuùng ta chaêm chæ cuoác, khoâng nghó gì caû, ñeán tröa maø khoâng hay, nhö vaäy vöøa coù lôïi vöøa khoâng ngaùn. Vaäy neáu ai bieát öùng duïïng ñuùng thì trong moïi haønh ñoäng ñeàu tu ñöôïc. Neáu ngoài thieàn môùi laø tu thì ñoù laø tieâu cöïc, vì ngöôøi ham tu cöù ngoài hoaøi, khoâng laøm gì ñöôïc caû. Phaûi vöøa tu vöøa laøm vieäc ñöôïc môùi ñuùng choã thieát yeáu Luïc Toå daïy, chôù khoâng phaûi ngoài yeân moät choã môùi goïi laø Thieàn ñònh.

Ngaøi ñònh nghóa raát roõ: Ngoaøi lìa töôùng laø thieàn, trong taâm khoâng loaïn laø ñònh. Chuùng ta laøm taát caû maø khoâng chaïy theo caûnh laø lìa töôùng, taâm khoâng theo caûnh thì taâm yeân khoâng loaïn, nhö vaäy haønh ñoäng naøo cuõng laø thieàn ñònh. Coù theá môùi hieåu ñöôïc caâu oâng Duy Ma Caät traû lôøi Ñoàng töû Quang Nghieâm. Ñoàng töû töø thaønh Tyø-da ñi ra, vöøa ñeán cöûa thì gaëp oâng Duy Ma Caät töø ngoaøi thaønh ñi vaøo. Ñoàng töû hoûi: “Tröôûng giaû töø ñaâu laïi ?” OÂng Duy Ma Caät traû lôøi: “Toâi töø ñaïo traøng laïi.” Thöôøng ñaïo traøng laø choã naøo ? Laø chuøa, laø nôi ngoài tu, laø nôi giaûng kinh... Roõ raøng oâng töø ngoaøi thaønh vaøo, taïi sao laïi noùi töø ñaïo traøng laïi ? Ngöôøi môùi ñoïc chaéc nghó: OÂng noùi khoâng ñuùng söï thaät. Neáu hieåu ñöôïc lôøi treân “ngoaøi lìa töôùng laø thieàn, trong taâm khoâng loaïn laø ñònh”, môùi hieåu ñöôïc caâu traû lôøi cuûa oâng Duy Ma Caät. Choã naøo maø chuùng ta thieàn ñònh thì choã ñoù laø ñaïo traøng, duø giöõa chôï maø lìa töôùng, taâm khoâng loaïn thì giöõa chôï cuõng laø ñaïo traøng, khoâng ñôïi leân ñeán Tu vieän Chaân Khoâng môùi laø ñaïo traøng. Laøm theá naøo ngoài ngoaøi chôï maø vaãn laø ngoài nôi ñaïo traøng ñoù môùi laø hay ! Hieåu nhö theá môùi thaáy tinh thaàn Thieàn laø daïy chuùng ta taâm khoâng dính vôùi caûnh, töùc nhieân taâm khoâng loaïn, nhö vaäy luùc naøo cuõng thieàn ñònh.

Ngaøi daãn:

Kinh Boà-taùt Giôùi noùi: Baûn taùnh cuûa ta voán töï thanh tònh.

Baûn taùnh chuùng ta voán töï thanh tònh neân khoâng dính caûnh, khoâng loaïn laø soáng vôùi baûn taùnh, soáng vôùi baûn taùnh töùc laø töï taùnh thanh tònh thieàn.

Naøy Thieän tri thöùc, trong moãi nieäm töï thaáy ñöôïc baûn taùnh thanh tònh, töï tu, töï haønh, töï thaønh Phaät ñaïo.

Sau cuøng Ngaøi nhaéc nhôû: Neáu ngöôøi naøo trong moãi nieäm, töùc laø haèng phuùt haèng giaây, töï thaáy baûn taùnh thanh tònh cuûa mình, khoâng nhôù chuyeän phaûi quaáy, hay dôû cuûa ngöôøi, ñoù laø mình töï tu, töï haønh vaø töï thaønh Phaät ñaïo.

Trong phaåm naøy tröôùc noùi Toïa Thieàn sau noùi Thieàn Ñònh, tuy chia hai nhöng khoâng phaûi laø hai. Veà Toïa Thieàn Ngaøi daïy ngoaøi khoâng chaáp caûnh laø toïa, trong nhaän ra ñöôïc baûn taùnh laø thieàn. Ngaøi laïi daïy ngoaøi lìa töôùng laø thieàn, trong khoâng loaïn laø ñònh. Nhö vaäy Toïa Thieàn hay Thieàn Ñònh tuy noùi hai nhöng chuû yeáu thaät khoâng hai, cuõng laø coát khoâng chaáp caûnh, khoâng chaáp caûnh ñoù laø thieàn, taâm an ñònh, khoâng loaïn ñoù laø ñònh. Hieåu nhö theá töùc nhieân hieåu ñöôïc ñöôøng loái tu thieàn cuûa Luïc Toå, ñoù cuõng chính laø ñöôøng loái cuûa Thieàn toâng. Khoâng phaûi chæ rieâng Thieàn toâng, chính trong kinh Phaät, kinh Duy Ma Caät cuõng noùi roõ nhö vaäy khoâng khaùc. Taát caû kinh Ñaïi thöøa, ñoái vôùi choã naøy ñeàu kheá hôïp, neân Toå noùi raèng Toå laø ngöôøi ñöôïc truyeàn taâm aán cuûa Phaät. Ngaøi ñaâu coù noùi khaùc vôùi Phaät, chæ vì Ngaøi khoâng giaûi thích nhö trong kinh, Ngaøi cuõng khoâng duøng phöông tieän töø thaáp ñeán cao maø Ngaøi chæ thaúng choã cöùu kính, neân môùi nghe chuùng ta khoâng hieåu, thaáy döôøng nhö khaùc kinh, chôù söï thaät khoâng coù khaùc.

]