PHAÅM THÖÙ TAÙM: ÑOÁN TIEÄM 

DÒCH

Khi aáy Toå ôû chuøa Baûo Laâm taïi Taøo Kheâ, coøn  Thaàn Tuù Ñaïi sö ôû chuøa Ngoïc Tuyeàn taïi Kinh Nam. Baáy giôø hai Toâng thaïnh hoùa, ngöôøi ñeàu goïi laø Nam Naêng Baéc Tuù neân coù hai Toâng Nam Baéc, chia ra ñoán tieäm, maø ngöôøi hoïc khoâng bieát toâng thuù. Toå baûo chuùng raèng: “Phaùp voán moät toâng, ngöôøi coù Nam Baéc, phaùp töùc laø moät thöù, thaáy coù mau vaø chaäm. Sao goïi laø ñoán tieäm ? Phaùp khoâng coù ñoán tieäm, ngöôøi coù lôïi caên, ñoän caên, neân goïi laø ñoán tieäm.” Nhöng ñoà ñeä cuûa ngaøi Thaàn Tuù thöôøng cheâ Toå sö Nam Toâng laø khoâng bieát moät chöõ, coù caùi gì hay. Thaàn Tuù noùi raèng: “Kia (Toå Hueä Naêng) ñöôïc trí voâ sö, thaâm ngoä ñöôïc phaùp thöôïng thöøa, toâi khoâng baèng vaäy. Vaû laïi Thaày toâi laø Nguõ Toå, chính Ngaøi truyeàn y phaùp, haù laïi suoâng ö ? Toâi haän khoâng theå ñi xa ñeå thaân caän, luoáng thoï aân Quoác vöông, vaäy nhöõng ngöôøi caùc oâng khoâng neân keït ôû ñaây, neân ñeán Taøo Kheâ tham hoûi.” Moät hoâm Ngaøi sai ñeä töû laø Chí Thaønh raèng: “OÂng thoâng minh nhieàu trí, neân vì toâi maø ñeán Taøo Kheâ nghe phaùp, neáu nghe ñöôïc ñieàu gì, heát loøng ghi laáy, trôû veà noùi cho toâi nghe.”   

Chí Thaønh vaâng meänh ñeán Taøo Kheâ, theo chuùng tham thænh, khoâng noùi töø ñaâu ñeán. Khi aáy Luïc Toå baûo chuùng raèng: “Ngaøy nay coù ngöôøi troäm phaùp ñang aån trong hoäi naøy.” Chí Thaønh lieàn ra leã baùi vaø thöa ñaày ñuû vieäc cuûa oâng. Toå baûo: “OÂng töø Ngoïc Tuyeàn laïi neân laø keû do thaùm.”

Chí Thaønh ñaùp: “Khoâng phaûi.”

Toå hoûi: “Sao ñöôïc khoâng phaûi ?”

Chí Thaønh thöa: “Chöa noùi laø phaûi, ñaõ thöa roài laø khoâng phaûi.”

Toå baûo: “Thaày oâng duøng caùi gì chæ daïy chuùng ?”

Chí Thaønh thöa: “Thöôøng chæ daïy Ñaïi chuùng truï taâm quaùn tònh, thöôøng ngoài chaúng naèm.”

Toå baûo: “Truï taâm quaùn tònh laø beänh chöù khoâng phaûi thieàn, thöôøng ngoài laø caâu chaáp nôi thaân, ñoái vôùi lyù coù lôïi ích gì.

Haõy laéng nghe baøi keä cuûa toâi ñaây:

                        Khi soáng ngoài khoâng naèm,

                        Khi cheát naèm khoâng ngoài,

                        Voán laø ñaàu xöông thuùi,

                        Vì sao laäp coâng khoùa.”

                        (Sanh lai toïa baát ngoïa,

                        Töû khöù ngoïa baát toïa,

                        Nguyeân thò xuù coát ñaàu,

                        Haø vi laäp coâng khoùa.)

Chí Thaønh laïi leã baùi thöa raèng: “Ñeä töû ôû choã Ñaïi sö Thaàn Tuù, hoïc ñaïo chín naêm maø khoâng ñöôïc  kheá ngoä. Ngaøy nay nghe Hoøa thöôïng noùi moät baøi keä lieàn kheá ngoä ñöôïc baûn taâm. Sanh töû laø vieäc lôùn, ñeä töû xin Hoøa thöôïng vì loøng ñaïi bi chæ daïy theâm.”

Toå baûo: “Toâi nghe Thaày oâng daïy hoïc nhaân phaùp giôùi ñònh tueä, chöa bieát Thaày oâng noùi giôùi ñònh tueä, haønh töôùng nhö theá naøo, oâng vì toâi noùi xem.”

Chí Thaønh thöa: “Ñaïi sö Thaàn Tuù noùi: Caùc ñieàu aùc chôù laøm goïi laø giôùi, caùc ñieàu thieän vaâng laøm goïi laø tueä, töï tònh yù mình goïi laø ñònh. Ngaøi Thaàn Tuù noùi nhö theá, chöa bieát Hoøa thöôïng laáy phaùp gì daïy ngöôøi ?”

Toå baûo: “Neáu toâi noùi coù phaùp cho ngöôøi töùc laø noùi doái oâng, chæ tuøy phöông môû troùi, giaû danh laø tam-muoäi. Nhö Thaày oâng noùi giôùi ñònh tueä thaät laø khoâng theå nghó baøn, nhöng choã thaáy giôùi ñònh tueä cuûa toâi laïi khaùc.”

Chí Thaønh thöa: “Giôùi ñònh tueä chæ laø moät thöù vì sao laïi coù khaùc ?”

Toå baûo: “Thaày oâng noùi giôùi ñònh tueä laø tieáp ngöôøi Ñaïi thöøa, coøn toâi noùi giôùi ñònh tueä laø tieáp ngöôøi Toái thöôïng thöøa, ngoä hieåu chaúng ñoàng, thaáy coù mau vaø chaäm; oâng nghe toâi noùi cuøng vôùi kia ñoàng hay chaêng ? Toâi noùi phaùp chaúng lìa töï taùnh, lìa theå noùi phaùp thì goïi laø noùi töôùng, töï taùnh thöôøng meâ, phaûi bieát taát caû muoân phaùp ñeàu töø nôi töï taùnh khôûi duïng, aáy laø phaùp Chaân giôùi, Chaân ñònh, Chaân tueä, haõy laéng nghe toâi noùi keä ñaây:

                        Ñaát taâm khoâng loãi töï taùnh giôùi,

                        Ñaát taâm khoâng si töï taùnh tueä,

                        Ñaát taâm khoâng loaïn töï taùnh ñònh.

                        Chaúng taêng chaúng giaûm töï kim cang,

                        Thaân ñeán thaân ñi voán tam-muoäi.”

                        (Taâm ñòa voâ phi töï taùnh giôùi,

                        Taâm ñòa voâ si töï taùnh tueä,

                        Taâm ñòa voâ loaïn töï taùnh ñònh,

                        Baát taêng baát giaûm töï kim cang,

                        Thaân khöù thaân lai baûn tam muoäi.)

Chí Thaønh nghe keä roài hoái taï, môùi trình moät baøi keä:

                        “Naêm uaån thaân huyeãn hoùa,

                        Huyeãn laøm sao cöùu kính,

                        Xoay laïi tìm chaân nhö,

                        Phaùp trôû thaønh baát tònh.”

                        (Nguõ uaån huyeãn thaân,

                        Huyeãn haø cöùu kính,

                        Hoài thuù chaân nhö,

                        Phaùp hoaøn baát tònh.)

Toå lieàn aán khaû ñoù, laïi baûo Chí Thaønh raèng: “Giôùi ñònh tueä cuûa Thaày oâng laø khuyeân daïy ngöôøi tieåu caên tieåu trí, coøn giôùi ñònh tueä cuûa toâi laø daïy ngöôøi ñaïi caên ñaïi trí. Neáu ngoä ñöôïc töï taùnh cuõng chaúng laäp Boà-ñeà, Nieát-baøn, cuõng chaúng laäp giaûi thoaùt tri kieán, khoâng moät phaùp coù theå ñöôïc môùi hay döïng laäp muoân phaùp. Neáu hieåu ñöôïc yù naøy cuõng goïi laø thaân Phaät, cuõng goïi laø Boà-ñeà Nieát-baøn, cuõng goïi laø giaûi thoaùt tri kieán. Ngöôøi thaáy taùnh laäp cuõng ñöôïc, khoâng laäp cuõng ñöôïc, ñi laïi töï do, khoâng bò treä ngaïi, öùng duïng tuøy vieäc laøm, noùi naêng tuøy ñaùp, khaép hieän hoùa thaân, chaúng lìa töï taùnh, lieàn ñöôïc töï taïi thaàn thoâng, du hí tam-muoäi, aáy goïi laø kieán taùnh.”

Chí Thaønh laïi thöa: “Theá naøo laø nghóa chaúng laäp ?”   

Toå baûo: “Töï taùnh khoâng loãi, khoâng si, khoâng loaïn, nieäm nieäm Baùt-nhaõ quaùn chieáu, thöôøng lìa phaùp töôùng, töï do töï taïi, doïc ngang troïn ñöôïc, coù gì neân laäp ? Töï taùnh töï ngoä, ñoán ngoä, ñoán tu cuõng khoâng thöù lôùp, cho neân chaúng laäp taát caû phaùp. Caùc phaùp laø laëng leõ, coù thöù lôùp gì ?”

Chí Thaønh lieàn leã baùi, nguyeän laøm ngöôøi haàu haï, sôùm chieàu khoâng löôøi moûi. Chí Thaønh laø ngöôøi Thaùi Hoøa Caùt Chaâu.

Taêng Chí Trieät: queâ ôû Giang Taây, hoï Tröông teân Haønh Xöông, thuôû nhoû laø moät hieäp khaùch. Töø khi chia ra hai toâng Nam Baéc, hai vò Toâng chuû tuy queân bæ ngaõ, nhöng ñoà chuùng tranh nhau khôûi yeâu gheùt. Khi aáy ñeä töû cuûa Baéc Toâng töï laäp ngaøi Thaàn Tuù laøm Toå thöù saùu maø kî (vì) Luïc Toå ñöôïc truyeàn y, moïi ngöôøi ñeàu nghe neân môùi daïy Haønh Xöông ñeán aùm saùt Luïc Toå. Toå taâm thoâng döï bieát vieäc aáy neân lieàn ñeå möôøi löôïng vaøng ôû döôùi toøa. Khi aáy ban ñeâm Haønh Xöông vaøo trong thaát toan muoán haïi Toå, Toå ñöa coå cho cheùm, Haønh Xöông lieàn vung kieám chaët ba laàn ñeàu khoâng thöông toån. Toå baûo: “Kieám chaùnh chaúng taø, kieám taø chaúng chaùnh, chæ nôï vaøng cuûa oâng, khoâng nôï maïng cuûa oâng.” Haønh Xöông hoaûng hoát teù xæu, giaây laâu môùi tænh, caàu xin saùm hoái, lieàn nguyeän xuaát gia. Toå lieàn cho vaøng baûo: “OÂng haõy ñi, e ñoà chuùng trôû laïi haïi oâng, moät ngaøy khaùc oâng coù theå ñoåi hình daùng maø trôû laïi, toâi seõ nhaän oâng.” Haønh Xöông vaâng lôøi daïy, giöõa ñeâm troán ñi, sau theo Taêng xuaát gia, thoï giôùi cuï tuùc, tinh caàn tu haønh. Moät hoâm oâng nhôù laïi lôøi Toå, töø xa ñeán leã ra maét Toå. Toå baûo: “Toâi nhôù oâng ñaõ laâu, sao oâng ñeán muoän vaäy ?”

Haønh Xöông thöa: “Tröôùc nhôø ôn Hoøa thöôïng xaù toäi, ngaøy nay tuy xuaát gia khoå haïnh, troïn khoù ñeàn ñaùp aân ñöùc, ñaâu mong ñöôïc truyeàn phaùp ñoä sanh ö ? Ñeä töû thöôøng xem kinh Nieát-baøn, chöa hieåu ñöôïc nghóa thöôøng vaø voâ thöôøng, cuùi xin Hoøa thöôïng töø bi löôïc vì giaûi noùi.”       

Toå baûo: “Voâ thöôøng töùc laø Phaät taùnh, höõu thöôøng töùc laø taâm phaân bieät taát caû phaùp thieän aùc vaäy.”

Haønh Xöông thöa raèng: “Hoøa thöôïng noùi phaùp raát traùi vôùi vaên kinh.”

Toå baûo: “Ta ñöôïc truyeàn taâm aán cuûa Phaät, ñaâu daùm traùi vôùi kinh Phaät.”

Haønh Xöông thöa: “Kinh noùi Phaät taùnh laø thöôøng, Hoøa thöôïng laïi noùi laø voâ thöôøng, caùc phaùp thieän aùc cho ñeán taâm Boà-ñeà ñeàu laø voâ thöôøng maø Hoøa thöôïng laïi noùi laø thöôøng, ñaây töùc traùi nhau, khieán cho hoïc nhaân caøng theâm nghi ngôø.”

Toå baûo: “Kinh Nieát-baøn thuôû xöa toâi coù nghe Ni Voâ Taän Taïng ñoïc moät laàn lieàn vì baø giaûng noùi, khoâng coù moät chöõ, moät nghóa naøo khoâng hieäp vôùi vaên kinh, cho ñeán vì oâng noùi cuõng troïn khoâng coù hai thuyeát.”

Haønh Xöông thöa: “Hoïc nhaân thöùc löôïng caïn toái, cuùi mong Hoøa thöôïng löôïng theo maø töø bi khai thò.”

Toå baûo: “OÂng bieát chaêng, Phaät taùnh neáu thöôøng laïi noùi gì laø caùc phaùp thieän aùc, cho ñeán cuøng kieáp khoâng coù moät ngöôøi phaùt taâm Boà-ñeà, neân toâi noùi laø voâ thöôøng, maø chính laø ñaïo Chaân thöôøng cuûa Phaät noùi. Laïi taát caû phaùp neáu laø voâ thöôøng, töùc moãi vaät ñeàu coù töï taùnh, dung thoï sanh töû maø taùnh Chaân thöôøng coù choã baát bieán, neân toâi noùi thöôøng chính laø Phaät noùi nghóa chaân voâ thöôøng. Phaät xöa vì phaøm phu ngoaïi ñaïo chaáp taø thöôøng, coøn caùc haøng Nhò thöøa thöôøng maø chaáp laø voâ thöôøng, coïng thaønh taùm thöù ñieân ñaûo, neân trong giaùo lyù lieãu nghóa kinh Nieát-baøn phaù thieân kieán kia maø hieån baøy Chaân thöôøng, Chaân laïc, Chaân ngaõ, Chaân tònh. Nay oâng y theo lôøi noùi maø traùi vôùi nghóa, duøng ñoaïn dieät voâ thöôøng vaø xaùc ñònh caùi töû thöôøng maø laàm hieåu lôøi noùi maàu nhieäm vieân dieäu toái haäu cuûa Phaät, duø coù xem moät ngaøn bieán kinh thì coù lôïi ích gì ?”

Haønh Xöông boãng nhieân ñaïi ngoä, lieàn noùi keä raèng:

                        “Vì giöõ taâm voâ thöôøng,

                        Phaät noùi coù taùnh thöôøng,

                        Khoâng bieát ñöôïc phöông tieän,

                        Nhö ao xuaân moø gaïch.

                        Nay toâi chaúng thi coâng,

                        Maø Phaät taùnh hieän tieàn,

                        Khoâng phaûi Thaày trao cho,

                        Toâi cuõng khoâng sôû ñaéc.”

                        (Nhaân thuû voâ thöôøng taâm,

                        Phaät thuyeát höõu thöôøng taùnh,

                        Baát tri phöông tieän giaû,

                        Du xuaân trì thaäp lòch.

                        Ngaõ kim baát thi coâng,

                        Phaät taùnh nhi hieän tieàn,

                        Phi sö töông thoï döõ,

                        Ngaõ dieäc voâ sôû ñaéc.)

Toå baûo: “Nay oâng môùi trieät vaäy, neân ñaët teân oâng laø Chí Trieät.” Chí Trieät leã taï maø lui.

Coù moät chuù beù teân laø Thaàn Hoäi: ôû Töông Döông, con nhaø hoï Cao, möôøi ba tuoåi, töø chuøa Ngoïc Tuyeàn ñeán tham leã.

Toå hoûi: “Tri thöùc töø xa nhoïc nhaèn ñeán laïi ñem ñöôïc caùi goác ñeán chaêng ? Neáu coù goác thì neân bieát ñöôïc oâng chuû, thöû noùi xem ?”

Thaàn Hoäi thöa: “Laáy voâ truï laøm goác, thaáy töùc laø chuû.”

Toå baûo: “OÂng Sa-di naøy ñaâu neân noùi nhö theá.”

Thaàn Hoäi lieàn hoûi: “Hoøa thöôïng toïa thieàn laïi thaáy hay chaúng thaáy ?”

Toå caàm gaäy ñaùnh ba gaäy hoûi: “Toâi ñaùnh oâng ñau hay chaúng ñau ?”

Thaàn Hoäi ñaùp: “Cuõng ñau cuõng khoâng ñau.”

Toå baûo: “Toâi cuõng thaáy cuõng chaúng thaáy.”

Thaàn Hoäi hoûi: “Theá naøo laø cuõng thaáy cuõng chaúng thaáy ?”

Toå baûo: “Choã thaáy cuûa toâi thöôøng thaáy nhöõng loãi laàm nôi taâm mình, khoâng thaáy phaûi quaáy toát xaáu cuûa ngöôøi khaùc, aáy do cuõng thaáy maø cuõng chaúng thaáy. OÂng noùi cuõng ñau cuõng chaúng ñau laø theá naøo? Neáu oâng chaúng ñau thì ñoàng nhö caây ñaù, neáu oâng ñau thì ñoàng vôùùi phaøm phu, töùc khôûi saân haän, oâng veà tröôùc thaáy vaø chaúng thaáy laø hai beân, ñau chaúng ñau laø sanh dieät, oâng töï taùnh laïi chaúng thaáy maø daùm ñuøa vôùi ngöôøi.”

Thaàn Hoäi lieàn leã baùi saùm hoái. Toå laïi noùi: “Taâm oâng neáu meâ chaúng thaáy thì hoûi Thieän tri thöùc ñeå tìm ñöôøng, coøn taâm oâng neáu ngoä töùc töï thaáy taùnh, y phaùp tu haønh, oâng töï meâ khoâng thaáy taâm mình, trôû laïi hoûi ta thaáy cuøng chaúng thaáy. Ta thaáy thì töï bieát haù thay caùi meâ cho oâng, neáu oâng töï thaáy cuõng chaúng thay ñöôïc caùi meâ cho ta, sao chaúng töï bieát töï thaáy maø hoûi ta thaáy cuøng chaúng thaáy.” Thaàn Hoäi laïi leã hôn moät traêm laïy, xin saùm hoái toäi loãi roài sieâng naêng haàu haï beân caïnh khoâng rôøi.

Moät hoâm Toå baûo chuùng: “Toâi coù moät vaät khoâng ñaàu, khoâng ñuoâi, khoâng danh, khoâng töï, khoâng löng, khoâng maët, caùc ngöôøi laïi bieát chaêng ?”

Thaàn Hoäi böôùc ra noùi raèng: “AÁy laø baûn nguyeân cuûa chö Phaät, laø Phaät taùnh cuûa Thaàn Hoäi.”

Toå baûo: “Toâi ñaõ noùi vôùi oâng khoâng danh khoâng töï, oâng lieàn goïi laø baûn nguyeân, laø Phaät taùnh, oâng nhaèm ñi laáy coû tranh che ñaàu, cuõng chæ thaønh caùi haïng toâng ñoà cuûa tri giaûi.”

Sau khi Toå dieät ñoä, ngaøi Thaàn Hoäi vaøo Kinh Laïc, hoaèng truyeàn phaùp ñoán giaùo Taøo Kheâ, vieát quyeån Hieån Toâng Kyù, thaïnh haønh ôû ñôøi, goïi laø Thieàn sö Haø Traïch.

Toå thaáy caùc toâng naïn vaán nhau, ñeàu khôûi taâm aùc, phaàn nhieàu nhoùm ôû döôùi toøa cuûa Toå, Ngaøi thöông xoùt môùi baûo raèng: “Ngöôøi hoïc ñaïo, taát caû nieäm thieän, nieäm aùc neân phaûi deïp saïch, khoâng teân coù theå goïi, aáy goïi laø töï taùnh, taùnh khoâng hai aáy goïi laø thaät taùnh, treân thaät taùnh döïng laäp taát caû giaùo moân, ngay lôøi noùi lieàn phaûi töï thaáy.”

Caùc ngöôøi nghe noùi, thaûy ñeàu laøm leã, xin thôø Ngaøi laøm Thaày.

GIAÛNG

Khi aáy Toå ôû chuøa Baûo Laâm taïi Taøo Kheâ, coøn Thaàn Tuù Ñaïi sö ôû chuøa Ngoïc Tuyeàn taïi Kinh Nam. Baáy giôø hai Toâng thaïnh hoùa, ngöôøi ñeàu goïi laø Nam Naêng Baéc Tuù neân coù hai Toâng Nam Baéc, chia ra ñoán tieäm, maø ngöôøi hoïc khoâng bieát toâng thuù. Toå baûo chuùng raèng: “Phaùp voán moät toâng, ngöôøi coù Nam Baéc, phaùp töùc laø moät thöù, thaáy coù mau vaø chaäm. Sao goïi laø ñoán tieäm? Phaùp khoâng coù ñoán tieäm, ngöôøi coù lôïi caên, ñoän caên, neân goïi laø ñoán tieäm.”

 Ñeán phaåm thöù taùm noùi veà ñoán vaø tieäm.

 Veà toâng thuù töùc veà söï tu haønh khoâng coù chia ra Nam Baéc, ñoán tieäm. Ñoán laø nhanh, tieäm laø chaäm, laø thöù lôùp. Sôû dó coù thöù lôùp laø taïi sao ? Vì caên cô cuûa ngöôøi, ngöôøi thoâng minh nghe ít hieåu nhieàu, coøn ngöôøi toái taêm nghe nhieàu hieåu ít; nghe nhieàu hieåu ít phaûi tu töø töø, phaûi töø thaáp ñi leân laàn laàn. Coøn ngöôøi thoâng minh nghe lieàn hieåu, hieåu lieàn öùng duïng ñöôïc thì ñaâu coù töø töø, vì theá noùi caên cô lôïi vaø ñoän; lôïi caên tu nhanh, tieán nhanh neân goïi laø ñoán, coøn ñoän caên thì chaäm neân goïi laø tieäm, ñoán tieäm chia ra laø taïi caên cô ngöôøi, chôù khoâng phaûi taïi phaùp chia ra nhö theá.

Nhöng ñoà ñeä cuûa ngaøi Thaàn Tuù thöôøng cheâ Toå sö Nam Toâng laø khoâng bieát moät chöõ, coù caùi gì hay.

Döôùi ngaøi Thaàn Tuù coù ngöôøi ñeä töû lôùn laø Phoå Tòch, kieâu ngaïo, muoán laøm Toå thöù baûy, thaønh ra muoán ñöa thaày oâng leân laøm Toå thöù saùu, nhöng thaày oâng khoâng ñöôïc truyeàn y baùt neân oâng böïc töùc noùi Toå Hueä Naêng doát khoâng bieát chöõ, khoâng coù gì hay, chæ thaày oâng môùi laø gioûi laø hay v.v.. xöùng ñaùng laøm Toå, do ñoù môùi sanh ra söï tranh chaáp. Khoâng phaûi ngöôøi lôùn tranh chaáp, ñoù laø ñoà ñeä ôû döôùi tranh chaáp.

Thaàn Tuù noùi raèng: “Kia (Toå Hueä Naêng) ñöôïc trí voâ sö, thaâm ngoä ñöôïc phaùp thöôïng thöøa, toâi khoâng baèng vaäy. Vaû laïi Thaày toâi laø Nguõ Toå, chính Ngaøi truyeàn y phaùp, haù laïi suoâng ö ? 

Ngaøi Thaàn Tuù thaät raát toát, chính Ngaøi nhaän raèng Toå Hueä Naêng ñöôïc trí voâ sö, coøn Ngaøi hoïc nhieàu nhöng laø trí höõu sö, Toå Hueä Naêng ñaõ thaâm ngoä ñöôïc phaùp thöôïng thöøa coøn Ngaøi khoâng baèng; vaø chính Nguõ Toå truyeàn y baùt cho Toå Hueä Naêng thì ñaâu phaûi laø chuyeän noùi suoâng ! Nhö vaäy oâng thaày thì hieåu, nhöng hoïc troø vì ngoâ ngaõ neân sanh vieäc chia reõ khinh cheâ.  

Toâi haän khoâng theå ñi xa ñeå thaân caän, luoáng thoï aân Quoác vöông, vaäy nhöõng ngöôøi caùc oâng khoâng neân keït ôû ñaây, - töùc laø khoâng neân ngöng treä ôû ñaây - neân ñeán Taøo Kheâ tham hoûi.” 

Nhö vaäy thì quaù toát, saùnh vôùi hieän nay coù ai bì noåi ngaøi Thaàn Tuù khoâng ? Coù ai daùm baûo hoïc troø ñi nôi khaùc hoïc khoâng ? Hay laø baûo: “Thoâi ôû ñaây toâi daïy cho ñuû roài ñi ñaâu laøm chi, boû Thaày ñi laø baát hieáu v.v...”

Moät hoâm Ngaøi sai ñeä töû laø Chí Thaønh raèng: “OÂng thoâng minh nhieàu trí, neân vì toâi maø ñeán Taøo Kheâ nghe phaùp, neáu nghe ñöôïc ñieàu gì, heát loøng ghi laáy, trôû veà noùi cho toâi nghe.”

Chí Thaønh vaâng meänh ñeán Taøo Kheâ, theo chuùng tham thænh, khoâng noùi töø ñaâu ñeán. 

Chí Thaønh ñeán Taøo Kheâ nhöng khoâng coù trình, khoâng xin chi caû, cöù theo chuùng vaøo hoïc.

Khi aáy Luïc Toå baûo chuùng raèng: “Ngaøy nay coù ngöôøi troäm phaùp ñang aån trong hoäi naøy.” Chí Thaønh lieàn ra leã baùi vaø thöa ñaày ñuû vieäc cuûa oâng. Toå baûo: “OÂng töø Ngoïc Tuyeàn laïi neân laø keû do thaùm.”

Chí Thaønh ñaùp: “Khoâng phaûi.”

Toå hoûi: “Sao ñöôïc khoâng phaûi?”

Chí Thaønh thöa: “Chöa noùi laø phaûi, ñaõ thöa roài laø khoâng phaûi.”

Töùc laø Ngaøi noùi roõ ñeán maø laøm thinh laø aên troäm, coøn ñaõ thöa trình roài thì khoâng coøn laø aên troäm nöõa.

Toå baûo: “Thaày oâng duøng caùi gì chæ daïy chuùng ?”

Chí Thaønh thöa: “Thöôøng chæ daïy ñaïi chuùng truï taâm quaùn tònh, thöôøng ngoài chaúng naèm.”

Truï taâm quaùn tònh laø truï taâm laïi vaø nhìn thaáy choã laëng leõ ñoù vaø thöôøng ngoài thieàn chôù khoâng coù naèm.

Toå baûo: “Truï taâm quaùn tònh laø beänh chöù khoâng phaûi thieàn, thöôøng ngoài laø caâu chaáp nôi thaân, ñoái vôùi lyù coù lôïi ích gì.

Haõy laéng nghe baøi keä cuûa toâi ñaây:

                        Sanh lai toïa baát ngoïa,

                        Töû khöù ngoïa baát toïa,

                        Nguyeân thò xuù coát ñaàu,

                        Haø vi laäp coâng khoùa.”

Khi soáng ngoài thieàn maõi khoâng naèm, khi cheát naèm luoân khoâng ngoài, coù ai cheát roài maø ngoài daäy khoâng ? Nhö vaäy voán laø moät khuùc xöông thuùi, vì sao maø laäp coâng khoùa ? Naèm vaø ngoài chaúng qua laø xöông soáng döïng ñöùng leân hay naèm ngaõ xuoáng, döïng leân goïi laø ngoài, ngaõ xuoáng goïi laø naèm. Nhö vaäy naèm ngoài voán laø moät khuùc xöông thuùi, laø caùi hình thöùc, ñaâu coù gì quan troïng maø laáy ñoù laøm coâng phu tu haønh. Tu haønh laø ñieåm naøo nöõa kia, chöù khoâng phaûi hình thöùc ñoù, nhöng hieän nay thaáy ai ngoài ñöôïc nhieàu thì thieân haï phuïc laém. Theá neân ôû ñaây tuy daïy tu thieàn nhöng ngoài toái ña laø hai giôø roài xaû, chôù khoâng ngoài hoaøi vì chuùng ta tu cuõng phaûi coù chuùt ít coâng khoùa chöøng möïc, nhöng thaät ra chuû taâm laø laøm sao ngoä ñöôïc ñaïo, chôù khoâng phaûi laáy vieäc ngoài laøm sôû tröôøng.

Chí Thaønh laïi leã baùi thöa raèng: “Ñeä töû ôû choã Ñaïi sö Thaàn Tuù, hoïc ñaïo chín naêm maø khoâng ñöôïc  kheá ngoä. Ngaøy nay nghe Hoøa thöôïng noùi moät baøi keä lieàn kheá ngoä ñöôïc baûn taâm. Sanh töû laø vieäc lôùn, ñeä töû xin Hoøa thöôïng vì loøng ñaïi bi chæ daïy theâm.”

Toå baûo: “Toâi nghe Thaày oâng daïy hoïc nhaân phaùp giôùi ñònh tueä, chöa bieát Thaày oâng noùi giôùi ñònh tueä, haønh töôùng nhö theá naøo, oâng vì toâi noùi xem.”

Chí Thaønh thöa: “Ñaïi sö Thaàn Tuù noùi: Caùc ñieàu aùc chôù laøm goïi laø giôùi, caùc ñieàu thieän vaâng laøm goïi laø tueä, töï tònh yù mình goïi laø ñònh, ngaøi Thaàn Tuù noùi nhö theá, chöa bieát Hoøa thöôïng laáy phaùp gì daïy ngöôøi ?” 

Hieän nay thöôøng treân laù phaùi baèng chöõ nho, chuùng ta thaáy coù maáy caâu: “Chö aùc maïc taùc, chuùng thieän phuïng haønh, töï tònh kyø yù, thò chö Phaät giaùo”. Ñaây laø boán caâu keä cuûa Phaät Ca-dieáp, ñoù laø lôøi daïy chung cuûa chö Phaät. Ngaøi Thaàn Tuù cuõng daïy chö aùc maïc taùc laø giôùi, chuùng thieän phuïng haønh laø tueä, vì coù trí tueä môùi bieát ñieàu thieän maø laøm, töï tònh kyø yù laø ñònh.

Toå baûo: “Neáu toâi noùi coù phaùp cho ngöôøi töùc laø noùi doái oâng, chæ tuøy phöông môû troùi, giaû danh laø tam-muoäi. Nhö Thaày oâng noùi giôùi ñònh tueä thaät laø khoâng theå nghó baøn, nhöng choã thaáy giôùi ñònh tueä cuûa toâi laïi khaùc.”

Chí Thaønh thöa: “Giôùi ñònh tueä chæ laø moät thöù vì sao laïi coù khaùc ?”

Toå baûo: “Thaày oâng noùi giôùi ñònh tueä laø tieáp ngöôøi Ñaïi thöøa, coøn toâi noùi giôùi ñònh tueä laø tieáp ngöôøi Toái thöôïng thöøa, ngoä hieåu chaúng ñoàng, thaáy coù mau vaø chaäm; oâng nghe toâi noùi cuøng vôùi kia ñoàng hay chaêng ? Toâi noùi phaùp chaúng lìa töï taùnh, lìa theå noùi phaùp thì goïi laø noùi töôùng, töï taùnh thöôøng meâ, phaûi bieát taát caû muoân phaùp ñeàu töø nôi töï taùnh khôûi duïng, aáy laø phaùp Chaân giôùi, Chaân ñònh, Chaân tueä, haõy laéng nghe toâi noùi keä ñaây:

                        Taâm ñòa voâ phi töï taùnh giôùi,

                        Taâm ñòa voâ si töï taùnh tueä,

                        Taâm ñòa voâ loaïn töï taùnh ñònh,

                        Baát taêng baát giaûm töï kim cang,

                        Thaân khöù thaân lai baûn tam-muoäi.”

Ngay nôi ñaát taâm mình maø khoâng coù loãi goïi laø töï taùnh giôùi; ñaát taâm khoâng si töùc laø ngay nôi baûn taâm mình maø haèng giaùc haèng lieãu goïi laø töï taùnh tueä, chôù khoâng phaûi vaâng laøm nhöõng ñieàu laønh môùi laø tueä; ngay nôi taâm mình khoâng loaïn goïi laø töï taùnh ñònh. Ba ñieåm naøy ñeå taâm nghieäm xeùt thì thaáy hai beân daïy khaùc nhau. Khoâng laøm caùc ñieàu aùc goïi laø giôùi; laøm caùc ñieàu aùc laø thaân laøm, khaåu laøm, thaân vaø khaåu laø töôùng beân ngoaøi, ngoaøi thaân haønh ñoäng, mieäng noùi naêng môùi goïi laø phaïm, thaân khaåu ngöøa traùnh laøm nhöõng ñieàu aùc goïi laø giôùi. Coøn Toå baûo: Ngay nôi taâm mình khoâng daáy nieäm aùc ñoù laø giôùi, vöøa daáy nieäm aùc thì ñaõ phaïm giôùi; thaønh ra moät beân ôû ngoaøi ngoïn, moät beân ñi taän goác. Theá neân noùi kia laø töôùng, ñaây laø taùnh, roõ raøng nhö vaäy. Vaâng laøm caùc ñieàu laønh laø tueä, noùi vaø laøm nhöõng ñieàu laønh töùc laø haønh ñoäng, cuõng laø töôùng beân ngoaøi; löïa ñieàu laønh maø laøm thì tueä ñoù laø tueä cuûa suy tö, cuûa phaùn xeùt, tueä cuûa caùi ñoäng beân ngoaøi; coøn ngay trong taâm mình haèng lieãu lieãu thöôøng tri thì tueä ñoù laø saün ôû trong taâm, ñoù môùi thöïc laø tueä. Chuùng ta thaáy roõ moät beân thuoäc veà töôùng, moät beân thuoäc veà taùnh. Töôùng laø ôû ngoaøi haønh ñoäng, taùnh laø ñi thaúng vaøo coäi nguoàn cuûa taâm. Ñònh cuûa ngaøi Thaàn Tuù daïy laø truï taâm quaùn tònh ñeå ñònh, nhö vaäy laáy caùi laëng leõ laøm caûnh ñeå quaùn, ñònh ñoù coù caûnh bò quaùn vaø ngöôøi hay quaùn; coøn ngay nôi taâm mình khoâng daáy loaïn ñoù laø ñònh thì ñònh ñoù khoâng coøn naêng sôû nöõa. Nhö vaäy chuùng ta thaáy Luïc Toå chæ thaúng choã toät cuøng, neân noùi kia tieáp ngöôøi Ñaïi thöøa, ñaây laø tieáp ngöôøi Toái thöôïng thöøa. Toùm laïi, ngöôøi Ñaïi thöøa laøm nhöõng ñieàu laønh, noùi nhöõng ñieàu laønh, cöùu giuùp ngöôøi, ví nhö noùi boá thí, trì giôùi , nhaãn nhuïc v.v... nhöng vaãn coøn laø ôû hình töôùng, coøn Toái thöôïng thöøa laø baát cöù ñieàu gì cuõng khoâng lìa taâm taùnh, ngay nôi taâm taùnh maø öùng duïng tu, ngay nôi taâm taùnh maø soáng. Hieåu nhö theá môùi khoâng laàm laãn, môùi hieåu taïi sao Ngaøi noùi Ngaøi laø Toái thöôïng thöøa, beân kia laø Ñaïi thöøa, töùc laø thaáp hôn Ngaøi moät baäc. Thaáp taïi choã naøo ? Vì beân kia ôû ngoaøi töôùng, coøn ñaây laø ngay trong taâm taùnh, phaùp Toái thöôïng thöøa laø phaùp chæ thaúng taâm taùnh.

“Chaúng taêng chaúng giaûm töï kim cang”, töï theå kim cang cuûa mình laø khoâng theâm khoâng bôùt, vöøa theâm vöøa bôùt töùc laø coù sai bieät, coù bieán ñoäng, coøn theå ñoù nhö nhö, khoâng taêng khoâng giaûm, goïi laø kim cang. “Thaân ñeán thaân ñi voán tam-muoäi”, neáu nôi taâm mình haèng khoâng theâm, khoâng bôùt, khoâng ñoäng, khoâng tònh thì duø thaân naøy tôùi lui qua laïi nhöng vaãn ôû trong chaùnh ñònh, chaùnh ñònh ñoù khoâng xuaát khoâng nhaäp. Traùi laïi neáu ngoài keàm môùi ñöôïc ñònh, buoâng ra thì loaïn, ñoù laø coù xuaát coù nhaäp, maø coù xuaát coù nhaäp töùc khoâng phaûi  laø ñaïi ñònh.

Chí Thaønh nghe keä roài hoái taï, môùi trình moät baøi keä:

                        “Nguõ uaån huyeãn thaân,

                        Huyeãn haø cöùu kính,

                        Hoài thuù chaân nhö,

                        Phaùp hoaøn baát tònh.”

Nhö vaäy nghe Toå noùi, Chí Thaønh lieàn tænh ngoä. Nôi ngaøi Thaàn Tuù, Chí Thaønh thaáy Ngaøi daïy veà hình thöùc, baét ngoài nhieàu, baét laøm laønh vaø giöõ khoâng laøm aùc, töùc laø caên cöù treân thaân nguõ uaån, nhöng thaân nguõ uaån laø thaân huyeãn hoùa, neáu y cöù vaøo thaân huyeãn hoùa tu thì laøm sao ñöôïc cöùu kính ? Neáu xoay laïi ñeå tìm chaân nhö thì phaùp trôû thaønh baát tònh, quaùn ñeå caàu tònh thì tònh ñoù maát roài! Toùm laïi, hai caâu treân laø caên cöù vaøo thaân töôùng maø tu neân chöa phaûi laø cöùu kính; hai caâu sau laø tìm Chaân nhö, maø quaùn tònh thì trôû thaønh baát tònh. Nhö vaäy laø Chí Thaønh hieåu ñöôïc yù cuûa Luïc Toå, neân Luïc Toå lieàn aán khaû.

Toå lieàn aán khaû ñoù, laïi baûo Chí Thaønh raèng: “Giôùi ñònh tueä cuûa Thaày oâng laø khuyeân daïy ngöôøi tieåu caên tieåu trí, coøn giôùi ñònh tueä cuûa toâi laø daïy ngöôøi ñaïi caên ñaïi trí. Neáu ngoä ñöôïc töï taùnh cuõng chaúng laäp Boà-ñeà, Nieát-baøn, cuõng chaúng laäp giaûi thoaùt tri kieán, khoâng moät phaùp coù theå ñöôïc môùi hay döïng laäp muoân phaùp. Neáu hieåu ñöôïc yù naøy cuõng goïi laø thaân Phaät, cuõng goïi laø Boà-ñeà Nieát-baøn, cuõng goïi laø giaûi thoaùt tri kieán. Ngöôøi thaáy taùnh laäp cuõng ñöôïc, khoâng laäp cuõng ñöôïc, ñi laïi töï do, khoâng bò treä ngaïi, öùng duïng tuøy vieäc laøm, noùi naêng tuøy ñaùp, khaép hieän hoùa thaân, chaúng lìa töï taùnh, lieàn ñöôïc töï taïi thaàn thoâng, du hí tam-muoäi, aáy goïi laø kieán taùnh.”

Chí Thaønh laïi thöa: “Theá naøo laø nghóa chaúng laäp ?”

Toå baûo: “Töï taùnh khoâng loãi, khoâng si, khoâng loaïn, nieäm nieäm Baùt-nhaõ quaùn chieáu, thöôøng lìa phaùp töôùng, töï do töï taïi, doïc ngang troïn ñöôïc, coù gì neân laäp ? Töï taùnh töï ngoä, ñoán ngoä, ñoán tu cuõng khoâng thöù lôùp, cho neân chaúng laäp taát caû phaùp. Caùc phaùp laø laëng leõ, coù thöù lôùp gì ?”

Chuùng ta thaáy Toå daïy thaät laø thaáu ñaùo. Toâi nhaéc laïi ñeå thaáy ñieåm Toå noùi. Toå baûo: “Neáu ngoä töï taùnh maø tu thì khoâng laäp Boà-ñeà, khoâng laäp Nieát-baøn, khoâng laäp Chaân nhö, giaûi thoaùt gì caû. Taïi sao khoâng laäp ? Vì ngay theå ñoù laø nhö vaäy, noù khoâng coù teân, bôûi khoâng teân neân khoâng laäp, nhöng vì tuøy duyeân muoán cho ngöôøi ta hieåu neân laäp Boà-ñeà, Chaân nhö, Nieát-baøn, vì theá laäp cuõng ñöôïc, khoâng laäp cuõng ñöôïc. Coøn ngöôøi hoïc ñaïo khoâng hieåu cöù chaáp theo danh töø Boà-ñeà, Chaân nhö, Nieát-baøn, nghe Toå noùi caùi ñoù khoâng teân thì giöït mình. Hieåu thì laäp cuõng ñöôïc, khoâng laäp cuõng ñöôïc, coøn khoâng hieåu, quen laäp roài nay nghe noùi choã ñoù khoâng coù Chaân nhö, Nieát-baøn, lieàn hoaûng hoát sôï tu ñeán ñoù khoâng coù gì caû. Nhöng khoâng ngôø khi thaáy ñöôïc caùi thaät thì caùi thaät ñoù nguyeân laø khoâng teân, sôû dó coù teân laø tuøy duyeân laäp ñeå cho ngöôøi ta hieåu thoâi, chôù ñaâu phaûi teân ñoù laø thaät ! Cuõng nhö moãi ngöôøi mang moät caùi teân, teân ñoù laø do baûn chaát cuûa mình maø thaønh hay laø caùi teân giaû ñaët beân ngoaøi ? Teân laø caùi giaû ñaët beân ngoaøi, coøn baûn chaát laø caùi cuûa mình. Khi noùi ñeán ai neáu khoâng noùi teân, ngöôøi ta thaáy nhö khoù hieåu, neân teân chæ laø giaû danh ñeå giaûn traïch ngöôøi A khaùc vôùi ngöôøi B, ngöôøi C... Nghóa laø moãi ngöôøi khaùc nhau treân danh töï, chôù söï thaät baûn chaát cuûa moãi ngöôøi töï laø nhö theá, khoâng coù teân. Hieåu nhö vaäy chuùng ta môùi thaáy chuû yeáu cuûa Toå daïy laø ñi thaúng vaøo taâm taùnh, ngöôøi ngoä ñöôïc taâm taùnh thì laäp cuõng ñöôïc, khoâng laäp cuõng ñöôïc, coøn khoâng ngoä taâm taùnh nghe noùi tu khoâng caàn Boà-ñeà thì hoaûng sôï, vì khoâng caàn Boà-ñeà thì tu laøm chi, chôù khoâng ngôø ñeán ñöôïc choã ñoù roài thì teân khoâng coøn quan troïng nöõa. Ngöôøi ñeán ñöôïc choã ñoù thì ñi laïi töï do khoâng bò treä ngaïi, öùng duïng thì tuøy taùc, neáu ai hoûi gì lieàn ñoái ñaùp khoâng caàn phaûi suy nghó; neáu nhaän ñöôïc roài thì khoâng noùi sai, coøn chuùng ta hieän nay vì khoâng thaáy, vì chöa nhaän ñöôïc, duø suy nghó ñeå noùi cho ñuùng nhöng roài cuõng sai. Tæ duï ngöôøi ta hoûi: Töï taùnh nhö theá naøo ? Chuùng ta suy nghó moät luùc roài noùi: Chaéc töï taùnh nhö theá naøy, nhö theá kia v.v... nhöng caøng noùi thì caøng sai vì chuùng ta chöa thaáy, coøn ngöôøi thaáy roài noùi caùch naøo cuõng ñöôïc, coù khi naït, coù khi heùt, coù khi ñaùnh, laøm theá naøo cuõng ñuùng caû. Hieåu nhö theá chuùng ta môùi thaáy söï töï taïi cuûa chö Toå.

Trôû veà töï taùnh roài thì töï taùnh laø Baùt Nhaõ, laø khoâng si, khoâng loaïn, khoâng coù loãi, khoâng keït vôùi caùc töôùng neân noùi thöôøng lìa phaùp töôùng, ñaït ñeán ñoù thì tung hoaønh töï do. Nhö vaäy laø choã tu, khoâng coù gì laø thöù lôùp, ngay nôi ñoù laø theå, khoâng coù daáy nieäm xaáu ñoù laø giôùi, haèng saùng suoát ñoù laø tueä, haèng yeân laëng ñoù laø ñònh, chôù khoâng coù theâm caùi gì beân ngoaøi caû. Ngöôøi tu thöôøng noùi tu phaûi ñuû giôùi ñònh tueä, neáu chuùng ta höôùng veà töï taùnh thì töï taùnh ñaày ñuû giôùi ñònh tueä coù thieáu soùt gì ñaâu. Nhöng ña soá ngöôøi cöù laäp giôùi töôùng, cho ñoù laø toái thöôïng maø queân ngay baûn taùnh! Neáu ngöôøi naøo giöõ suoát ngaøy khoâng daáy nieäm aùc thì ngöôøi ñoù coù giöõ giôùi chöa ? Nhöõng giôùi töôùng Phaät cheá ra ñoái vôùi ngöôøi ñoù laø dö roài ! Neáu ngöôøi ñoù haèng ngaøy, haèng giôø haèng saùng suoát thì ñoù laø tueä; coøn taâm hoï haèng laëng leõ, ñi, ñöùng, naèm, ngoài vaãn laëng leõ thì ñoù laø ñònh, ñaâu caàn phaûi ngoài môùi laø ñònh. Hieåu nhö theá chuùng ta môùi thaáy giôùi ñònh tueä saün nôi baûn taâm, ngöôøi bieát tu höôùng veà ñoù soáng thì luùc naøo cuõng coù ñuû giôùi ñònh tueä. Traùi laïi ngöôøi khoâng bieát cöù chaïy theo giôùi töôùng, maø chaïy theo giôùi töôùng neáu coù giôùi naøo giöõ khoâng ñöôïc thì saàu khoå. Tæ duï nhö giôùi gaàn nhaát laø Tyø kheo khoâng rôøi ba y, giaû söû coù ngöôøi caàn ñi ñaâu gaáp, khoâng kòp mang theo ñuû ba laù y thì saàu khoå vì phaïm giôùi maát y. Neáu höôùng veà giôùi taùnh maø soáng, chuùng ta thaáy nheï nhaøng thaûnh thôi, nghóa laø luoân luoân giöõ taâm khoâng daáy nieäm aùc, ñoù laø giöõ giôùi, nhö vaäy ai tu cuõng ñöôïc, xuaát gia taïi gia ñeàu tu ñöôïc caû, vì theá Toå baûo raèng taïi gia, xuaát gia ñeàu tu ñöôïc khoâng phaûi ñôïi xuaát gia môùi tu.

Chí Thaønh lieàn leã baùi, nguyeän laøm ngöôøi haàu haï, sôùm chieàu khoâng löôøi moûi. Chí Thaønh laø ngöôøi Thaùi Hoøa Caùt Chaâu. 

Nghe ñöôïc nhöõng lôøi daïy naøy, ngaøi Chí Thaønh ngoä, neân ñaûnh leã Toå moät laàn nöõa vaø nguyeän laøm ngöôøi haàu haï sôùm chieàu khoâng löôøi moûi. Luùc naøy Ngaøi queân veà trình laïi thaày töùc ngaøi Thaàn Tuù.

Taêng Chí Trieät: queâ ôû Giang Taây, hoï Tröông teân Haønh Xöông, thuôû nhoû laø moät hieäp khaùch. Töø khi chia ra hai Toâng Nam Baéc, hai vò Toâng chuû tuy queân bæ ngaõ, nhöng ñoà chuùng tranh nhau khôûi yeâu gheùt. Khi aáy ñeä töû cuûa Baéc Toâng töï laäp Ngaøi Thaàn Tuù laøm Toå thöù saùu maø kî (vì) Luïc Toå ñöôïc truyeàn y, moïi ngöôøi ñeàu nghe neân môùi daïy Haønh Xöông ñeán aùm saùt Luïc Toå. 

Ngöôøi tu maø cuõng coøn coù nhöõng vieäc laøm nhö vaäy, giöõ giôùi maø ñi gieát Toå thì theá naøo? Theá neân nhieàu khi aùi phaùp quaù cuõng thaønh beänh naëng, töùc laø mình quí thaày cuûa mình, muoán ñöa thaày mình leân, nhöng coù oâng thaày khaùc hôn thaày mình thì khoâng baèng loøng, muoán gieát ñi neân  trôû thaønh ngöôøi aùc, ñoù laø taâm beänh cuûa ngöôøi tu.

Toå taâm thoâng döï bieát vieäc aáy neân lieàn ñeå möôøi löôïng vaøng ôû döôùi toøa. Khi aáy ban ñeâm Haønh Xöông vaøo trong thaát toan muoán haïi Toå, Toå ñöa coå cho cheùm, Haønh Xöông lieàn vung kieám chaët ba laàn ñeàu khoâng thöông toån. Toå baûo: “Kieám chaùnh chaúng taø, kieám taø chaúng chaùnh, chæ nôï vaøng cuûa oâng, khoâng nôï maïng cuûa oâng.” Haønh Xöông hoaûng hoát teù xæu, giaây laâu môùi tænh, caàu xin saùm hoái, lieàn nguyeän xuaát gia. Toå lieàn cho vaøng baûo: “OÂng haõy ñi, e ñoà chuùng trôû laïi haïi oâng, moät ngaøy khaùc oâng coù theå ñoåi hình daùng maø trôû laïi, toâi seõ nhaän oâng.” 

Thaät loøng ñaïi töø ñaïi bi khoâng theå keå xieát ! Neáu coù ai haïi chuùng ta nhö vaäy, mình khoâng ñaùnh ñuoåi ñi laø may roài. Ñaây Toå coøn ñem cho vaøng, baûo ñi ñi, khi naøo ñoåi hình daùng trôû laïi Toå ñoä cho. Sôû dó Toå töø bi nhö theá laø do Ngaøi thaáy ñöôïc nguyeân nhaân, quaû baùo töø ñôøi tröôùc nôïï naàn vôùi nhau theá naøo, Ngaøi thaáy roõ khoâng laàm neân daën khi khaùc trôû laïi.

Haønh Xöông vaâng lôøi daïy, giöõa ñeâm troán ñi, sau theo Taêng xuaát gia, thoï giôùi cuï tuùc, tinh caàn tu haønh. Moät hoâm oâng nhôù laïi lôøi Toå, töø xa ñeán leã ra maét Toå. Toå baûo: “Toâi nhôù oâng ñaõ  laâu, sao oâng ñeán muoän vaäy ?”

 Lôøi naøy neáu khoâng phaûi laø Thaùnh thì khoâng noùi ñöôïc ! Ngöôøi haïi mình khi trôû laïi cho mình ñoä thì leã naêm laàn möôøi löôït mình môùi tieáp, chôù ñaâu coù noùi: Toâi troâng oâng ñaõ laâu, sao oâng ñeán muoän vaäy ? Thaät laø loøng ñaïi bi khoâng coù giôùi haïn, duø ngöôøi haïi mình nhöng vaãn nhôù ñoä hoï khoâng queân, ñoù môùi thaät laø ñaïi bi.

Haønh Xöông thöa: “Tröôùc nhôø ôn Hoøa thöôïng xaù toäi, ngaøy nay tuy xuaát gia khoå haïnh, troïn khoù ñeàn ñaùp aân ñöùc, ñaâu mong ñöôïc truyeàn phaùp ñoä sanh ö ? Ñeä töû thöôøng xem kinh Nieát-baøn, chöa hieåu ñöôïc nghóa thöôøng vaø voâ thöôøng, cuùi xin Hoøa thöôïng töø bi löôïc vì giaûi noùi.”

Toå baûo: “Voâ thöôøng töùc laø Phaät taùnh, höõu thöôøng töùc laø taâm phaân bieät taát caû phaùp thieän aùc vaäy.” 

Toå noùi nhö theá, ai maø khoâng nghi ? Kinh Nieát-baøn noùi: Nieát-baøn laø thöôøng, caùc phaùp laø voâ thöôøng, nhöng nay hoûi thì Toå baûo Phaät taùnh laø voâ thöôøng, coøn taâm phaân bieät taát caû phaùp thieän aùc laø thöôøng.

Haønh Xöông thöa raèng: “Hoøa thöôïng noùi phaùp raát traùi vôùi vaên kinh.”

Toå baûo: “Ta ñöôïc truyeàn taâm aán cuûa Phaät, ñaâu daùm traùi vôùi kinh Phaät.”

Haønh Xöông thöa: “Kinh noùi Phaät  taùnh  laø thöôøng, Hoøa thöôïng laïi noùi laø voâ thöôøng, caùc phaùp thieän aùc cho ñeán taâm Boà-ñeà ñeàu laø voâ thöôøng maø Hoøa thöôïng laïi noùi laø thöôøng, ñaây töùc traùi nhau, khieán cho hoïc nhaân caøng theâm nghi ngôø.”

Toå baûo: “Kinh Nieát-baøn thuôû xöa toâi coù nghe Ni Voâ Taän Taïng ñoïc moät laàn lieàn vì baø giaûng noùi, khoâng coù moät chöõ, moät nghóa naøo khoâng hieäp vôùi vaên kinh, cho ñeán vì oâng noùi cuõng troïn khoâng coù hai thuyeát.”

Haønh Xöông thöa: “Hoïc nhaân thöùc löôïng caïn toái, cuùi mong Hoøa thöôïng löôïng theo maø töø bi khai thò.”

Toå baûo: “OÂng bieát chaêng, Phaät taùnh neáu thöôøng laïi noùi gì laø caùc phaùp thieän aùc, cho ñeán cuøng kieáp khoâng coù moät ngöôøi phaùt taâm Boà-ñeà, neân toâi noùi laø voâ thöôøng, maø chính laø ñaïo Chaân thöôøng cuûa Phaät noùi. 

Neáu Phaät taùnh thöôøng thì laøm sao noùi caùc phaùp töø töï taùnh sanh, töï taùnh töùc laø Phaät taùnh, neáu thöôøng thì ñaâu sanh caùc phaùp. Nhöng noù sanh caùc phaùp töùc laø voâ thöôøng, cho ñeán cuøng kieáp khoâng coù ai phaùt Boà-ñeà taâm, coù phaùt Boà-ñeà taâm töùc laø voâ thöôøng, nghóa laø coù aùc roài môùi phaùt taâm laønh, neáu luoân laønh thì coù phaùt taâm laønh chi nöõa. Chuùng ta thöôøng noùi: Toâi phaùt Boà-ñeà taâm ñeå hoïc ñaïo, laø vì tröôùc khoâng coù nay môùi coù, nhö theá laø voâ thöôøng chôù khoâng phaûi thöôøng. Nhöng Toå laïi baûo tieáp: “Toâi noùi voâ thöôøng maø chính laø ñaïo Chaân thöôøng cuûa Phaät noùi!” Chuùng ta neân hieåu raèng Phaät noùi Phaät taùnh laø thöôøng laø y cöù treân theå maø noùi, coøn Toå noùi voâ thöôøng laø y cöù treân duïng maø noùi. Haønh Xöông nghe trong kinh Nieát-baøn  noùi thì quen chaáp theo theå, nay ngöôïc laïi Toå noùi caùi duïng cho oâng thaáy. Noùi theå noùi duïng laø phöông tieän, ñaâu coù thaät, ñaây laø caùi kheùo cuûa Toå.

Laïi taát caû phaùp neáu laø voâ thöôøng, töùc moãi vaät ñeàu coù töï taùnh, dung thoï sanh töû maø taùnh Chaân thöôøng coù choã baát bieán, neân toâi noùi thöôøng chính laø Phaät noùi nghóa chaân voâ thöôøng. 

Ngaøi noùi taát caû phaùp neáu voâ thöôøng thì moãi vaät ñeàu coù töï taùnh, tuy laø thoï nhaän sanh töû, coù bieán hoaïi nhöng trong ñoù vaãn coù moät caùi thöôøng, vì coù taùnh thöôøng môùi hieän ra ñöôïc. Chuùng ta coù theå taïm ví duï nhö laøm thaønh bình, noài, loø, lu v.v... laø töø ñaát, nhö vaäy bình, loø, noài, lu v.v... coù hình, coù töôùng, coù hình coù töôùng thì phaûi hoaïi, nhöõng hình töôùng ñoù hoaïi roài, ñaát coù maát hay khoâng ? Taát caû hình töôùng ñoù laø voâ thöôøng nhöng ñaát laø thöôøng, duø khi chöa laøm thaønh bình, ñaát vaãn laø ñaát, khi tan raõ cuõng trôû veà ñaát, coù ñoåi thay chi ñaâu, ñoåi thay chæ laø ñoåi hình töôùng cuûa noài lu v.v... Cuõng vaäy, taát caû phaùp sanh ra, tuy hình töôùng laø voâ thöôøng nhöng theå cuûa phaùp coù caùi chaân thöôøng ôû trong, vì vaäy neân Ngaøi noùi thaúng vaøo theå noù laø thöôøng.

Trong ñoaïn tröôùc baøn veà Phaät taùnh, kinh noùi Phaät taùnh laø thöôøng laø ñöùng veà theå, ngöôïc laïi ñöùng veà duïng Ngaøi noùi Phaät taùnh laø voâ thöôøng, vì neáu laø thöôøng taïi sao coù sanh thieän aùc, coù phaùt Boà-ñeà taâm v.v...? Neáu coù sanh thieän aùc, coù phaùt Boà-ñeà taâm töùc laø voâ thöôøng. Nhö vaäy ngöôøi ta chæ nhaän ñöôïc caùi theå trong kinh noùi maø khoâng nhaän ñöôïc caùi duïng, neân Ngaøi laáy duïng ñeå cho ngöôøi ta hieåu theå, theå duïng ñoái laäp ñeå phöông tieän giaùo hoùa. Ñeán ñoaïn naøy ngöôøi ta chaáp treân töôùng treân duïng laø voâ thöôøng thì Ngaøi noùi coù taùnh thöôøng, ñoù laø loái noùi kheùo cuûa Ngaøi.

Phaät xöa vì phaøm phu ngoaïi ñaïo chaáp taø thöôøng, coøn caùc haøng Nhò thöøa thöôøng maø chaáp laø voâ thöôøng, coïng thaønh taùm thöù ñieân ñaûo, neân trong giaùo lyù lieãu nghóa kinh Nieát-baøn phaù thieân kieán kia maø hieån baøy Chaân thöôøng, Chaân laïc, Chaân ngaõ, Chaân tònh. Nay oâng y theo lôøi noùi maø traùi vôùi nghóa, duøng ñoaïn dieät voâ thöôøng vaø xaùc ñònh caùi töû thöôøng maø laàm hieåu lôøi noùi maàu nhieäm vieân dieäu toái haäu cuûa Phaät, duø coù xem moät ngaøn bieán kinh thì coù lôïi ích gì ? 

Toâi giaûi thích roõ ñoaïn naøy. Toå baûo xöa ñöùc Phaät vì phaøm phu vaø Nhò thöøa chaáp taùm thöù ñieân ñaûo. Phaøm phu coù boán ñieân ñaûo, ñoù laø gì ? Thaân nguõ uaån voâ thöôøng maø chaáp laø thöôøng. Chuùng ta coù chaáp noù laø thöôøng khoâng ? Neáu ai cuõng bieát thaân naøy laø voâ thöôøng thì ñaâu coù chaáp thöôøng. Neáu ai cuõng thaáy noù voâ thöôøng thì luùc naøo cuõng phaûi coù nieäm maïng soáng chæ trong hôi thôû, nhöng chuùng ta coù thaáy nhö vaäy khoâng? Chuùng ta coøn tính keá traêm naêm. Vì tính keá traêm naêm neân chuùng ta thaáy noù laø thöôøng, neáu bieát noù voâ thöôøng thì tính keá traêm naêm laøm gì. Treân lyù, nghe Phaät noùi voâ thöôøng chuùng ta cuõng hieåu vaäy, nhöng trong cuoäc soáng, chuùng ta vaãn tính keá laâu daøi, tính naêm nay laøm vieäc gì, naêm tôùi, naêm tôùi nöõa laøm vieäc gì v.v... nhö theá laø chuùng ta ñaâu thaáy noù voâ thöôøng. Theá neân thaáy döôøng nhö  chuùng ta  khoâng chaáp, nhöng söï thaät chuùng ta luoân luoân chaáp thaân laø thöôøng. Thaân voâ thöôøng maø chaáp laø thöôøng, ñoù laø caùi ñieân ñaûo thöù nhaát.

Ñaõ laø voâ thöôøng töùc laø ñoåi thay, laø baïi hoaïi neân goïi laø khoå, nhöng chuùng ta laïi thaáy luùc naøo cuõng vui, neân môû mieäng ra laø noùi haïnh phuùc v.v... Haõy kieåm laïi xem moät ngaøy chuùng ta vui ñöôïc bao nhieâu giôø ? Ñoä vaøi tieáng ñoàng hoà ! Vì laø voâ thöôøng neân goác laø khoå, khoâng phaûi vui maø chuùng ta laïi töôûng laø vui, khoå maø töôûng laø laïc, ñoù laø caùi ñieân ñaûo thöù hai.

Thaân naøy nhô nhôùp nhöng chuùng ta coù nghó noù nhô nhôùp ñaâu. Coù ai luùc naøo cuõng nhôù thaân mình nhô nhôùp khoâng ? Taém röûa, chaûi ñaàu v.v... thaáy mình cuõng ñeïp cuõng saïch seõ, neáu ai cheâ mình dô, hoâi haùm... laø noåi giaän lieàn. Neáu bieát mình dô thì ngöôøi cheâ mình dô, mình ñaâu coù giaän. Trong nhaø Phaät thöôøng noùi thaát khieáu cöûu huyeät töùc laø baûy loã  hoaëc chín loã thöôøng ròn ra nhöõng chaát, nhöõng chaát ñoù saïch khoâng ? Ròn ra muõi, nöôùc muõi saïch khoâng ? Ròn ra tai saïch khoâng ? Ñeán khoái gheøn ôû maét coù saïch khoâng ? Ñoù laø noùi phaàn treân maët maø chuùng ta coøn khoâng öa noåi, huoáng nöõa laø nhöõng caën baõ ñi xuoáng, neáu thaân saïch thì ñaâu coù nhöõng chuyeän ñoù. Roõ raøng  nhö theá maø luùc naøo cuõng thaáy thaân laø saïch, thaáy traùi vôùi leõ thaät khoâng phaûi ñieân ñaûo laø gì ? Baát tònh maø töôûng laø tònh, ñoù laø caùi ñieân ñaûo thöù ba.

Laïi chaáp töù ñaïi, thaân xaùc thòt laø ta, nhöng khi hoûi trong töù ñaïi caùi gì laø ta thì khoâng ai ñaùp ñöôïc. Ñeán phaàn tinh thaàn, hoûi thoï töôûng haønh thöùc, caùi naøo laø ta cuõng khoâng noùi ñöôïc. Nhö vaäy chæ laø moät hôïp theå goàm nhieàu thöù, tuøy duyeân hôïp laïi thaønh moät khoái taïm goïi laø ta maø chuùng ta laïi chaáp thaät mình coù chuû teå, luùc naøo cuõng noùi toâi, toâi laøm chuû. Voâ ngaõ töôûng laø ngaõ,  khoâng  coù chuû teå töôûng laø coù chuû teå laø caùi ñieân ñaûo thöù tö.

Toùm laïi trong nhaø Phaät goïi boán caùi chaáp ñieân ñaûo cuûa phaøm phu laø voâ thöôøng chaáp thöôøng, khoå chaáp laïc, baát tònh chaáp tònh, voâ ngaõ chaáp laø ngaõ.

Traùi laïi haøng Nhò thöøa thaáy thaân naøy laø voâ thöôøng, thaân naøy laø khoå, thaân naøy laø baát tònh, thaân naøy laø voâ ngaõ neân caùc vò chaùn sôï maø nhaäp Nieát-baøn, vì theá Phaät noùi ñoù cuõng laø boán caùi ñieân ñaûo. Taïi sao ? Tuy thaân naøy voâ thöôøng, nhöng trong caùi voâ thöôøng ñoù coù caùi chaân taùnh thöôøng; thaân naøy laø khoå, nhöng neáu ngoä ñöôïc chaân taùnh thì laø laïc; thaân naøy tuy baát tònh, nhöng ngoä ñöôïc chaân taùnh thì laø tònh; thaân naøy laø voâ ngaõ, nhöng chaân taùnh laø chuû theå, laø ngaõ. Nhö khi chuùng ta nhaän ñöôïc caùi haèng lieãu tri cuûa mình, thöû hoûi caùi ñoù tònh hay baát tònh ? Noù laø thanh tònh neân noùi phaùp thaân thanh tònh, phaùp thaân laø ngaõ chôù gì, laøm sao maát ñöôïc. Nhö vaäy ñoái vôùi phaøm phu, caùc haøng Nhò thöøa thaáy ñuùng leõ thaät, nhöng thaáy ñuùng leõ thaät treân töôùng maø khoâng nhaän ra taùnh neân ñoù cuõng laø ñieân ñaûo.

Boán ñieân ñaûo cuûa Nhò thöøa coïng vôùi boán ñieân ñaûo cuûa phaøm phu thaønh ra baùt ñaûo. Phaät noùi phaùp laø vì phaù caùi chaáp cuûa phaøm phu, roài ñeán phaù chaáp cuûa Nhò thöøa, ñeå ñöa ñeán Nieát-baøn ñaày ñuû boán ñöùc: Thöôøng, laïc, ngaõ, tònh. Ñoù laø yeáu chæ cuûa kinh Nieát-baøn.

Haønh Xöông boãng nhieân ñaïi ngoä, lieàn noùi keä raèng:

                        “Nhaân thuû voâ thöôøng taâm,

                        Phaät thuyeát höõu thöôøng taùnh,

                        Baát tri phöông tieän giaû,

                        Du xuaân trì thaäp lòch.

                        Ngaõ kim baát thi coâng,

                        Phaät taùnh nhi hieän tieàn,

                        Phi sö töông thoï döõ,

                        Ngaõ dieäc voâ sôû ñaéc.”

Vì giöõ taâm voâ thöôøng neân Phaät noùi coù taùnh thöôøng, töùc laø vì haøng Nhò thöøa thaáy caùc phaùp laø voâ thöôøng neân ñöùc Phaät chæ coù taùnh thöôøng ôû trong; khoâng bieát ñöôïc phöông tieän cuûa Phaät noùi, ví nhö muøa xuaân nhaûy xuoáng ao ñeå moø gaïch. Ñaây laø thí duï trong kinh Nieát-baøn ñeå phaân bieät haøng Nhò thöøa vôùi Boà-taùt. Vaøo moät muøa xuaân coù moät nhoùm ngöôøi bôi thuyeàn daïo chôi treân hoà nöôùc trong, coù ngöôøi caàm vieân ngoïc baát chôït saåy tay ngoïc rôùt xuoáng nöôùc, oâng ta hoái baûo nhöõng ngöôøi treân thuyeàn nhaûy xuoáng hoà moø tìm. Nhöõng ngöôøi aáy nhaûy uøm xuoáng quô moø ñöôïc hoøn gaïch lieàn naém laáy ñöa leân noùi ñöôïc ngoïc roài, nhöng khi môû tay ra chæ laø hoøn gaïch. Khi aáy coù moät ngöôøi trí chôø nöôùc loùng trong, thaáy roõ vieân ngoïc naèm choã naøo, môùi töø töø laën xuoáng, nheï nheï ñöa tay ñeán choã vieâøn ngoïc, naém laáy ñem leân. Haøng Nhò thöøa gioáng nhö nhöõng ngöôøi nhaûy xuoáng ao löôïm gaïch ñöa leân noùi laø ngoïc, vì cöù nghó döôùi ao coù ngoïc neân voäi nhaûy xuoáng, löôïm ñöôïc caùi gì thì tin caùi ñoù laø ngoïc, thaät söï khoâng phaûi ngoïc maø laàm töôûng laø ngoïc. Haøng Boà-taùt nhö ngöôøi khoân ngoan kia, ñôïi thaáy roõ vieân ngoïc ôû ñaâu môùi töø töø löôïm noù ñem leân, ñoù môùi laø ngoïc thaät. Haøng Boà-taùt nhaän ñöôïc Phaät taùnh roài môùi tieán tu ñeán choã giaùc ngoä khoâng laàm, coøn haøng Nhò thöøa chaáp vaøo phöông tieän Phaät daïy ñeå ñöôïc ñònh roài haøi loøng nôi ñoù, nhöng khoâng ngôø laø chöa ñeán cöùu kính. Theá neân ngöôøi khoâng hieåu phöông tieän cuûa Phaät cuõng chaáp nhö ngöôøi nhaûy xuoáng ao löôïm gaïch vaäy.

Nay toâi chaúng caàn thöïc hieän coâng phu maø Phaät taùnh ñöôïc hieän tieàn, khoâng phaûi Thaày trao cho, toâi cuõng khoâng sôû ñaéc.

Toå baûo: “Nay oâng môùi trieät vaäy, neân ñaët teân oâng laø Chí Trieät.” Chí Trieät leã taï maø lui.

Thieàn sö Thaàn Hoäi:

Coù moät chuù beù teân laø Thaàn Hoäi ôû Töông Döông, con nhaø hoï Cao, möôøi ba tuoåi, töø chuøa Ngoïc Tuyeàn ñeán tham leã.

Toå hoûi: “Tri thöùc töø xa nhoïc nhaèn ñeán laïi ñem ñöôïc caùi goác ñeán chaêng ? Neáu coù goác thì neân bieát ñöôïc oâng chuû, thöû noùi xem ?”

Thaàn Hoäi thöa: “Laáy voâ truï laøm goác, thaáy töùc laø chuû.” 

OÂng Sa-di naøy coù veû cöùng coûi roài !

Toå baûo: “OÂng Sa-di naøy ñaâu neân noùi nhö theá.”

Thaàn Hoäi lieàn hoûi: “Hoøa thöôïng toïa thieàn laïi thaáy hay chaúng thaáy ?”

Töùc laø Hoøa thöôïng toïa thieàn laïi thaáy taùnh hay khoâng thaáy taùnh, roõ raøng laø treû con, neáu khoâng thaáy taùnh sao ñöôïc truyeàn y laøm Toå.

Toå caàm gaäy ñaùnh ba gaäy hoûi: “Toâi ñaùnh oâng ñau hay chaúng ñau ?”  

Thaàn Hoäi cuõng thaät laø gan.

Thaàn Hoäi ñaùp: “Cuõng ñau cuõng khoâng ñau.” 

Giaû söû hieän nay maáy chuù Sa-di bò ñaùnh ba gaäy thì cöù khoùc thoâi, chôù coøn noùi gì nöõa !

Toå baûo: “Toâi cuõng thaáy cuõng chaúng thaáy.”

Thaàn Hoäi hoûi: “Theá naøo laø cuõng thaáy cuõng chaúng thaáy ?”

Toå baûo: Choã thaáy cuûa toâi thöôøng thaáy nhöõng loãi laàm nôi taâm mình, khoâng thaáy phaûi quaáy toát xaáu cuûa ngöôøi khaùc, aáy do cuõng thaáy maø cuõng chaúng thaáy.

Vì laø Sa-di neân Toå phaûi daïy nhö theá.

OÂng noùi cuõng ñau cuõng chaúng ñau laø theá naøo ? Neáu oâng chaúng ñau thì ñoàng nhö caây ñaù, neáu oâng ñau thì ñoàng vôùùi phaøm phu, töùc khôûi saân haän, oâng veà tröôùc thaáy vaø chaúng thaáy laø hai beân, ñau chaúng ñau laø sanh dieät, oâng töï taùnh laïi chaúng thaáy maø daùm ñuøa vôùi ngöôøi.” 

Toå quôû naëng.

Thaàn Hoäi lieàn leã baùi saùm hoái. Toå laïi noùi: “Taâm oâng neáu meâ chaúng thaáy thì hoûi Thieän tri thöùc ñeå tìm ñöôøng, coøn taâm oâng neáu ngoä töùc töï thaáy taùnh, y phaùp tu haønh, oâng töï meâ khoâng thaáy taâm mình, trôû laïi hoûi ta thaáy cuøng chaúng thaáy. Ta thaáy thì töï bieát haù thay caùi meâ cho oâng, neáu oâng töï thaáy cuõng chaúng thay ñöôïc caùi meâ cho ta, sao chaúng töï bieát töï thaáy maø hoûi ta thaáy cuøng chaúng thaáy.”

Toå quôû theâm moät laàn nöõa. Ngaøi Thaàn Hoäi môùi möôøi ba tuoåi nhöng thoâng minh, coù leõ cuõng hôi hieåu neân tôùi leã Toå, khi Toå hoûi thì ñaùp coù veû cöùng coûi, nhöng ñeán khi hoûi Toå ngoài thieàn coù thaáy taùnh hay khoâng, lieàn hieän ra töôùng con nít neân bò Toå ra oai ñaäp ba gaäy. Ngöôøi xöa ñi hoïc ñaïo laø xem thöôøng söï soáng cheát neân duø bò ñaùnh cuõng vaãn ñoái ñaùp nhö thöôøng, coøn chuùng ta hieän nay neáu bò ñaùnh nhö vaäy thì khoùc möôùt roài, ñoù laø ñieåm ñaëc bieät.

Thaàn Hoäi laïi leã hôn moät traêm laïy, xin saùm hoái toäi loãi roài sieâng naêng haàu haï beân caïnh khoâng rôøi.

Moät hoâm Toå baûo chuùng: “Toâi coù moät vaät khoâng ñaàu, khoâng ñuoâi, khoâng danh, khoâng töï, khoâng löng, khoâng maët, caùc ngöôøi laïi bieát chaêng?”

Thaàn Hoäi böôùc ra noùi raèng: “AÁy laø baûn nguyeân cuûa chö Phaät, laø Phaät taùnh cuûa Thaàn Hoäi.”

Vì Ngaøi coøn treû, khi hieåu lôøi noùi thì khoâng theå laøm thinh, neân ñöùng ra noùi lieàn: AÁy laø baûn nguyeân cuûa chö Phaät, laø Phaät taùnh cuûa Thaàn Hoäi.

Toå baûo: “Toâi ñaõ noùi vôùi oâng khoâng danh khoâng töï, oâng lieàn goïi laø baûn nguyeân, laø Phaät taùnh, oâng nhaèm ñi laáy coû tranh che ñaàu, cuõng chæ thaønh caùi haïng toâng ñoà cuûa tri giaûi.” 

Danh töï cuõng nhö laø moät môù coû che ngoaøi ñaàu chôù  khoâng phaûi  laø  caùi  thaät, phaûi thaáy  caùi thaät ñoù chôù ñöøng duøng danh töï.

Sau khi Toå dieät ñoä, Ngaøi Thaàn Hoäi vaøo Kinh Laïc (Kinh Laïc töùc laø Laïc Döông, Kinh ñoâ nöôùc Taøu veà ñôøi  Haùn), hoaèng truyeàn phaùp ñoán giaùo Taøo Kheâ, vieát quyeån Hieån Toâng Kyù thaïnh haønh ôû ñôøi, goïi laø Thieàn sö Haø Traïch.

Toå thaáy caùc toâng naïn vaán nhau, ñeàu khôûi taâm aùc, phaàn nhieàu nhoùm ôû döôùi toøa cuûa Toå, Ngaøi thöông xoùt môùi baûo raèng: “Ngöôøi hoïc ñaïo, taát caû nieäm thieän, nieäm aùc neân phaûi deïp saïch, khoâng teân coù theå goïi, aáy goïi laø töï taùnh, taùnh khoâng hai aáy goïi laø thaät taùnh, treân thaät taùnh döïng laäp taát caû giaùo moân, ngay lôøi noùi lieàn phaûi töï thaáy.”

 Toå thaáy caùc toâng phaùi khaùc nhau nhö veà Thieàn thì coù Nam Baéc, hoaëc laø Tònh hoaëc laø Maät toâng v.v... phaàn nhieàu nhoùm hoïp döôùi toøa cuûa Toå, vì hoï thöôøng naïn vaán nhau, ñeàu khôûi taâm aùc, neân Toå thöông xoùt baûo cho taát caû bieát raèng coøn coù moät nieäm thieän hay moät nieäm aùc cuõng phaûi deïp saïch, caùi khoâng teân coù theå goïi môùi goïi laø töï taùnh; neáu coøn noùi ñaây laø ñoán, kia laø tieäm, ñaây laø Khoâng toâng, kia laø Höõu toâng v.v... coøn chaáp vaøo danh töï thì chöa phaûi laø caùi thaät. Taùnh khoâng hai aáy goïi laø thaät taùnh, treân thaät taùnh ñoù döïng laäp caùc giaùo moân, ngay ñoù mình phaûi thaáy ñöôïc töï taùnh chôù ñöøng chaáp.

Caùc ngöôøi nghe noùi, thaûy ñeàu laøm leã, xin thôø Ngaøi laøm Thaày.

]