PHAÅM THÖÙ SAÙU: SAÙM HOÁI 

DÒCH

Khi aáy Toå thaáy só thöù boán phöông töø Quaûng Chaâu, Thieàu Chaâu ñua nhau ñeán trong nuùi nghe phaùp, Toå môùi ñaêng toøa baûo chuùng: “Ñeán ñaây, caùc Thieän tri thöùc, taùnh naøy phaûi töø trong töï taùnh maø khôûi, trong taát caû thôøi, moãi nieäm töï tònh taâm kia, töï tu, töï haønh, thaáy Phaùp thaân cuûa mình, thaáy taâm Phaät cuûa mình, töï ñoä, töï giôùi môùi ñöôïc, khoâng nhôø ñeán ñaây. Ñaõ töø xa ñeán, moät hoäi ôû ñaây ñeàu cuøng coù duyeân, nay coù theå moãi vò quì goái, tröôùc toâi vì truyeàn cho Töï Taùnh Nguõ phaàn Phaùp thaân höông, keá ñoù laø trao Voâ töôùng saùm hoái.”

Chuùng ñeàu quì goái, Toå baûo:         

“Moät laø Giôùi höông, töùc laø trong taâm mình khoâng coù quaáy, khoâng coù aùc, khoâng taät ñoá, khoâng tham saân, khoâng cöôùp haïi, goïi laø Giôùi höông.

Hai laø Ñònh höông töùc laø thaáy caùc caûnh töôùng thieän aùc, töï taâm chaúng loaïn goïi laø Ñònh höông.

Ba laø Tueä höông laø taâm mình khoâng ngaïi, thöôøng duøng trí tueä quaùn chieáu töï taùnh, chaúng taïo caùc aùc, tuy tu caùc haïnh laønh maø taâm khoâng chaáp tröôùc, kính baäc treân thöông keû döôùi, cöùu giuùp ngöôøi coâ baàn, goïi laø Tueä höông.

Boán laø Giaûi thoaùt höông töùc töï taâm mình khoâng coù choã phan duyeân, chaúng nghó thieän, chaúng nghó aùc, töï taïi voâ ngaïi goïi laø Giaûi thoaùt höông.

Naêm laø Giaûi thoaùt tri kieán höông töï taâm ñaõ khoâng coù choã phan duyeân thieän aùc, khoâng theå traàm khoâng treä tòch, töùc phaûi hoïc roäng nghe nhieàu bieát baûn taâm mình, ñaït ñöôïc lyù cuûa chö Phaät, hoøa quang tieáp vaät, khoâng ngaõ khoâng nhaân, thaúng ñeán Boà-ñeà, chaân taùnh khoâng ñoåi, goïi laø Giaûi thoaùt tri kieán höông.

Naøy Thieän tri thöùc, höông naøy moãi ngöôøi töï huaân ôû trong, chôù höôùng ra ngoaøi tìm.

Nay toâi vì caùc oâng trao Voâ töôùng saùm hoái ñeå dieät toäi trong ba ñôøi, khieán ñöôïc ba nghieäp thanh tònh. Naøy Thieän tri thöùc, moãi ngöôøi ñoàng thôøi noùi theo lôøi toâi :

Ñeä töû chuùng con, töø nieäm tröôùc, nieäm hieän nay vaø nieäm sau, moãi nieäm khoâng bò ngu meâ laøm nhieãm, töø tröôùc coù nhöõng nghieäp aùc, ngu meâ v.v... caùc toäi, thaûy ñeàu saùm hoái, nguyeän moät luùc tieâu dieät, haèng khoâng khôûi laïi.

Ñeä töû chuùng con töø nieäm tröôùc, nieäm hieän nay vaø nieäm sau, moãi nieäm khoâng bò kieâu cuoáng laøm nhieãm, töø tröôùc coù nhöõng nghieäp aùc, kieâu cuoáng v.v...caùc toäi, thaûy ñeàu saùm hoái, nguyeän moät thôøi tieâu dieät, haèng khoâng khôûi laïi. Ñeä töû chuùng con töø nieäm tröôùc, nieäm hieän taïi vaø nieäm sau, moãi nieäm khoâng bò taät ñoá laøm nhieãm, töø tröôùc coù nhöõng nghieäp aùc, taät ñoá v.v... caùc toäi, thaûy ñeàu saùm hoái, nguyeän moät luùc tieâu dieät, haèng khoâng khôûi laïi.

Naøy Thieän tri thöùc, veà tröôùc laø Voâ töôùng Saùm hoái. Theá naøo goïi laø saùm ? Theá naøo goïi laø hoái ? Saùm laø saùm nhöõng loãi veà tröôùc, töø tröôùc coù nhöõng nghieäp aùc ngu meâ, kieâu cuoáng, taät ñoá v.v... caùc toäi, thaûy ñeàu saùm heát haèng khoâng khôûi laïi, goïi ñoù laø saùm. Hoái laø hoái nhöõng loãi veà sau, töø nay veà sau coù nhöõng nghieäp aùc, ngu meâ, kieâu cuoáng, taät ñoá v.v... caùc toäi, nay ñaõ giaùc ngoä, thaûy ñeàu haèng ñoaïn, laïi khoâng taïo laïi, aáy goïi laø hoái, neân goïi laø saùm hoái. Ngöôøi phaøm phu ngu meâ, chæ bieát saùm loãi tröôùc, chaúng bieát hoái loãi sau, do vì khoâng hoái neân toäi tröôùc chaúng dieät, loãi sau laïi sanh. Toäi tröôùc ñaõ chaúng dieät, loãi sau laïi sanh, sao goïi laø saùm hoái ñöôïc.

Naøy Thieän tri thöùc, ñaõ saùm hoái xong, vì Thieän tri thöùc phaùt Töù hoaèng theä nguyeän, moãi ngöôøi phaûi duïng taâm chaùnh laéng nghe:

Töï taâm chuùng sanh voâ bieân theä nguyeän ñoä,  Töï taâm phieàn naõo voâ bieân theä nguyeän ñoaïn,        

            Töï taùnh phaùp moân voâ taän theä nguyeän hoïc,

            Töï taùnh Voâ thöôïng Phaät ñaïo theä nguyeän thaønh.

Naøy Thieän tri thöùc, caû thaûy ñaâu chaúng noùi: Chuùng sanh voâ bieân theä nguyeän ñoä, noùi theá aáy, vaû laïi khoâng phaûi laø Hueä Naêng ñoä. Naøy Thieän tri thöùc, chuùng sanh trong taâm, choã goïi taâm taø meâ, taâm cuoáng voïng, taâm baát thieän, taâm taät ñoá, taâm aùc ñoäc, nhöõng taâm nhö theá troïn laø chuùng sanh, moãi ngöôøi neân töï taùnh töï ñoä, aáy goïi laø chaân ñoä. Sao goïi laø töï taùnh töï ñoä ? Töùc töï trong taâm nhöõng chuùng sanh taø kieán, phieàn naõo, ngu si, ñem chaùnh kieán maø ñoä. Ñaõ coù chaùnh kieán beøn söû duïng trí Baùt-nhaõ ñaùnh phaù nhöõng chuùng sanh ngu si meâ voïng, moãi moãi töï ñoä, taø ñeán thì chaùnh ñoä, meâ ñeán thì ngoä ñoä, ngu ñeán thì trí ñoä, aùc ñeán thì thieän ñoä, ñoä nhö theá goïi laø chaân ñoä. Laïi phieàn naõo voâ bieân theä nguyeän ñoaïn, ñem töï taùnh Baùt-nhaõ trí tröø taâm tö töôûng hö voïng aáy vaäy. Laïi phaùp moân voâ taän theä nguyeän hoïc, phaûi töï thaáy taùnh cuûa mình, thöôøng haønh chaùnh phaùp, aáy goïi laø chaân hoïc. Laïi Voâ thöôïng Phaät ñaïo theä nguyeän thaønh, ñaõ thöôøng hay haï taâm haønh nôi chaân chaùnh, lìa meâ, lìa giaùc, thöôøng sanh Baùt-nhaõ tröø chaân tröø voïng, töùc thaáy ñöôïc Phaät taùnh, lieàn ngay nôi lôøi noùi, lieàn thaønh Phaät ñaïo, thöôøng nhôù tu haønh, aáy laø phaùp nguyeän löïc.

Naøy Thieän tri thöùc, nay phaùt Töù hoaèng theä nguyeän roài laïi vì Thieän tri thöùc maø trao Voâ töôùng Tam qui y giôùi. Naøy Thieän tri thöùc,

                        Qui y Giaùc Löôõng tuùc toân,

                        Qui y Chaùnh Ly duïc toân,

                        Qui y Tònh Chuùng trung toân.

Töø ngaøy nay trôû ñi xöng Giaùc laøm thaày, laïi chaúng qui y taø ma ngoaïi ñaïo, duøng töï taùnh Tam Baûo thöôøng töï chöùng minh, khuyeân Thieän tri thöùc qui y töï taùnh Tam Baûo.  Phaät laø Giaùc, Phaùp laø Chaùnh, Taêng laø Tònh vaäy. Töï taâm qui y Giaùc, taø meâ chaúng sanh, thieåu duïc tri tuùc hay lìa taøi saéc, goïi laø Löôõng tuùc toân. Töï taâm qui y Chaùnh, nieäm nieäm khoâng taø kieán, vì khoâng taø kieán töùc laø khoâng nhaân ngaõ coáng cao, tham aùi, chaáp tröôùc goïi laø Ly duïc toân. Töï taâm qui y Tònh, taát caû caûnh giôùi traàn lao aùi duïc, töï taùnh ñeàu khoâng nhieãm tröôùc goïi laø Chuùng trung toân. Neáu tu haïnh naøy, aáy laø töï qui y. Phaøm phu khoâng hieåu, töø saùng ñeán toái, thoï tam qui giôùi, neáu noùi qui y Phaät, Phaät ôû choã naøo ? Neáu chaúng thaáy Phaät thì nöông vaøo choã naøo maø qui, noùi laïi thaønh voïng. Naøy Thieän tri thöùc, moãi ngöôøi töï quan saùt, chôù laàm duïng taâm, kinh vaên roõ raøng noùi töï qui y Phaät, chaúng noùi qui y vôùi Phaät khaùc, töï Phaät maø chaúng qui thì khoâng coù choã naøo maø y ñöôïc. Nay ñaõ töï ngoä, moãi ngöôøi phaûi qui y töï taâm Tam Baûo, trong thì ñieàu hoøa taâm taùnh, ngoaøi thì cung kính moïi ngöôøi, aáy laø töï qui y vaäy.

Naøy Thieän tri thöùc, ñaõ qui y töï Tam Baûo xong, moãi ngöôøi phaûi chí taâm, toâi vì noùi moät theå ba thaân töï taùnh Phaät, khieán caùc oâng thaáy ñöôïc ba thaân roõ raøng töï ngoä töï taùnh. Phaûi noùi theo toâi:

            Nôi töï saéc thaân qui y Thanh Tònh Phaùp Thaân Phaät,

            Nôi töï saéc thaân qui y Vieân Maõn Baùo Thaân Phaät,

            Nôi töï saéc thaân qui y Thieân Baù ÖÙc Hoùa Thaân Phaät.

Naøy Thieän tri thöùc, saéc thaân laø nhaø cöûa khoâng theå noùi qui höôùng, ba thaân Phaät ôû trong töï taùnh ngöôøi ñôøi thaûy ñeàu coù, vì töï taâm meâ khoâng thaáy taùnh ôû trong neân chaïy ra ngoaøi tìm ba thaân Nhö Lai, chaúng thaáy ôû trong thaân coù ba thaân Phaät. Caùc oâng laéng nghe toâi noùi khieán caùc oâng ôû trong töï thaân thaáy ñöôïc töï taùnh coù ba thaân Phaät. Ba thaân Phaät naøy töø nôi töï taùnh sanh, chaúng phaûi töø ngoaøi maø ñöôïc.

Sao goïi laø Thanh Tònh Phaùp Thaân Phaät ? Ngöôøi ñôøi baûn taùnh laø thanh tònh, muoân phaùp töø nôi taùnh maø sanh, suy nghó taát caû vieäc aùc töùc sanh haïnh aùc, suy nghó taát caû vieäc laønh töùc sanh haïnh laønh. Nhö theá caùc phaùp ôû trong töï taùnh nhö trôøi thöôøng trong, maët trôøi maët traêng thöôøng saùng, vì maây che phuû neân ôû treân saùng, ôû döôùi toái, chôït gaëp gioù thoåi maây tan, treân döôùi ñeàu saùng, vaïn töôïng ñeàu hieän. Taùnh cuûa ngöôøi ñôøi thöôøng phuø du nhö laø maây treân trôøi kia. Naøy Thieän tri thöùc, trí nhö maët trôøi, tueä nhö maët traêng, trí tueä thöôøng saùng, do beân ngoaøi chaáp caûnh neân bò maây noåi voïng nieäm che phuû töï taùnh khoâng ñöôïc saùng suoát. Neáu gaëp Thieän tri thöùc, nghe ñöôïc phaùp chaân chaùnh, töï tröø meâ voïng, trong ngoaøi ñeàu saùng suoát, nôi töï taùnh muoân phaùp ñeàu hieän. Ngöôøi thaáy taùnh cuõng laïi nhö theá, aáy goïi laø Thanh Tònh Phaùp Thaân Phaät.

Naøy Thieän tri thöùc, töï taâm qui y töï taùnh laø qui y chaân Phaät. Töï qui y laø tröø boû trong töï taùnh taâm baát thieän, taâm taät ñoá, taâm sieåm khuùc, taâm ngoâ ngaõ, taâm cuoáng voïng, taâm khinh ngöôøi, taâm laán ngöôøi, taâm taø kieán, taâm coáng cao vaø haïnh baát thieän trong taát caû thôøi, thöôøng töï thaáy loãi mình, chaúng noùi toát xaáu cuûa ngöôøi khaùc, aáy laø töï qui y. Thöôøng töï haï taâm, khaép haønh cung kính töùc laø thaáy taùnh, thoâng ñaït  laïi khoâng bò ngaên treä, aáy laø töï qui y.

Sao goïi laø Vieân Maõn Baùo Thaân Phaät ? Thí nhö moät ngoïn ñeøn hay tröø ngaøn naêm toái, moät trí tueä hay dieät muoân naêm ngu. Chôù suy nghó veà tröôùc, ñaõ qua khoâng theå ñöôïc. Thöôøng phaûi nghó veà sau, moãi nieäm moãi nieäm troøn saùng, töï thaáy baûn taùnh. Thieän aùc tuy laø khaùc maø baûn taùnh khoâng coù hai, taùnh khoâng hai ñoù goïi laø taùnh thaät. ÔÛ trong thaät taùnh khoâng nhieãm thieän aùc, ñaây goïi laø Vieân Maõn Baùo Thaân Phaät. Töï taùnh khôûi moät nieäm aùc thì dieät muoân kieáp nhaân laønh, töï taùnh khôûi moät nieäm thieän thì ñöôïc haèng sa aùc heát, thaúng ñeán Voâ thöôïng Boà-ñeà, nieäm nieäm töï thaáy chaúng maát baûn nieäm goïi laø Baùo thaân.

Sao goïi laø Thieân Baù ÖÙc Hoùa Thaân Phaät ? Neáu chaúng nghó muoân phaùp thì taùnh voán nhö khoâng, moät nieäm suy nghó goïi laø bieán hoùa. Suy nghó vieäc aùc laø hoùa laøm ñòa nguïc, suy nghó vieäc thieän thì hoùa laøm thieân ñöôøng, ñoäc haïi thì hoùa laøm roàng raén, töø bi thì hoùa laøm Boà-taùt, trí tueä thì hoùa laøm thöôïng giôùi, ngu si thì hoùa laøm haï giôùi. Töï taùnh bieán hoùa raát laø nhieàu, ngöôøi meâ khoâng hay tænh giaùc, moãi nieäm khôûi aùc thöôøng ñi trong con ñöôøng aùc, xoay veà moät nieäm thieän, trí tueä lieàn sanh, ñaây goïi laø töï taùnh Hoùa thaân Phaät.

Naøy  Thieän  tri  thöùc, töø  Phaùp  thaân   suy nghó töùc laø Hoùa thaân Phaät, nieäm nieäm töï taùnh töï kieán töùc laø Baùo thaân Phaät, töï ngoä töï tu, töï taùnh coâng ñöùc, aáy laø chaân thaät qui y. Da thòt laø saéc thaân, saéc thaân ñoù laø nhaø cöûa, khoâng noùi laø qui y vaäy. Chæ ngoä töï taùnh ba thaân töùc laø bieát ñöôïc töï taùnh Phaät. Toâi coù moät baøi tuïng Voâ Töôùng, neáu ngöôøi hay trì tuïng, ngay nôi lôøi noùi lieàn khieán cho oâng, toäi  meâ töø  nhieàu  kieáp, moät luùc lieàn tieâu dieät. Tuïng raèng:

                        Ngöôøi meâ tu phöôùc chaúng tu ñaïo,

                       Chæ noùi tu phöôùc lieàn laø ñaïo,

                        Boá thí cuùng döôøng phöôùc voâ bieân,

                        Trong taâm ba aùc xöa nay taïo.

                        Nghó muoán tu phöôùc ñeå dieät toäi,

                        Ñôøi sau ñöôïc phöôùc, toäi vaãn coøn,

                        Chæ höôùng trong taâm tröø toäi duyeân,

                        Moãi ngöôøi töï taùnh chaân saùm hoái.

                        Chôït gaëp Ñaïi thöøa chaân saùm hoái,

                        Tröø taø haønh chaùnh töùc khoâng toäi,

                        Hoïc ñaïo thöôøng nôi töï taùnh quaùn,

                        Töùc cuøng chö Phaät ñoàng moät loaïi.

                        Toå ta chæ truyeàn phaùp ñoán giaùo,

                        Khaép nguyeän kieán taùnh ñoàng moät theå,

                        Neáu muoán ñôøi sau tìm Phaùp thaân,

                        Lìa caùc phaùp töôùng trong taâm saïch.

                        Noã löïc töï thaáy chôù lô laø,

                        Moät nieäm chôït döùt moät ñôøi thoâi,

                        Neáu gaëp Ñaïi thöøa ñöôïc thaáy taùnh,

                        Thaønh taâm cung kính chaáp tay caàu.”

                        (Meâ nhaân tu phuùc baát tu ñaïo,

                        Chæ ngoân tu phuùc tieän thò ñaïo,

                        Boá thí cuùng döôøng phuùc voâ bieân,

                        Taâm trung tam aùc nguyeân lai taïo.

                        Nghó  töông tu phuùc duïc dieät toäi,

                        Haäu theá ñaéc phuùc, toäi hoaøn taïi,

                        Ñaõn höôùng taâm trung tröø toäi duyeân,

                        Caùc töï taùnh trung chaân saùm hoái.

                        Hoát ngoä Ñaïi thöøa chaân saùm hoái,

                        Tröø taøø haønh chaùnh töùc voâ toäi,

                        Hoïc ñaïo thöôøng ö töï taùnh quaùn,

                        Töùc döõ chö Phaät ñoàng nhaát loaïi.

                        Ngoâ Toå duy truyeàn thöû ñoán phaùp,

                        Phoå nguyeän kieán taùnh ñoàng nhaát theå,

                        Nhöôïc duïc ñöông lai mích Phaùp thaân,

                        Ly chö phaùp töôùng taâm trung taåy.

                        Noã löïc töï kieán maïc du du,

                        Haäu nieäm hoát tuyeät nhaát theá höu,

                        Nhöôïc ngoä Ñaïi thöøa ñaéc kieán taùnh,

                        Kieàn cung hieäp chöôûng chí  taâm caàu.)

Toå noùi: “Naøy Thieän tri thöùc, phaûi tuïng laáy, y ñaây tu haønh, ngay nôi lôøi noùi maø thaáy taùnh, tuy caùch toâi ngaøn daëm nhö thöôøng ôû beân caïnh toâi; nôi lôøi noùi naøy maø chaúng ngoä töùc laø ñoái dieän vôùi toâi maø caùch xa ngaøn daëm, ñaâu caàn töø xa ñeán ñaây. Traân troïng ñi ñöôïc an vui.”

Caû chuùng nghe phaùp roài khoâng ai maø chaúng khai ngoä, ñeàu hoan hyû phuïng haønh. 

GIAÛNG

Khi aáy Toå thaáy só thöù boán phöông töø Quaûng Chaâu, Thieàu Chaâu ñua nhau ñeán trong nuùi nghe phaùp, Toå môùi ñaêng toøa baûo chuùng: “Ñeán ñaây, caùc Thieän tri thöùc, taùnh naøy phaûi töø trong töï taùnh maø khôûi, trong taát caû thôøi, moãi nieäm töï tònh taâm kia, töï tu, töï haønh, thaáy Phaùp thaân cuûa mình, thaáy taâm Phaät cuûa mình, töï ñoä, töï giôùi môùi ñöôïc, khoâng nhôø ñeán ñaây. Ñaõ töø xa ñeán, moät hoäi ôû ñaây ñeàu cuøng coù duyeân, nay coù theå moãi vò quì goái, tröôùc toâi vì truyeàn cho Töï Taùnh Nguõ phaàn Phaùp thaân höông, keá ñoù laø trao Voâ töôùng saùm hoái.”

Trong phaåm Saùm Hoái naøy Toå daïy nhöõng phaàn sau ñaây: Nguõ phaàn Phaùp thaân höông, Voâ töôùng saùm hoái, Töù hoaèng theä nguyeän v.v...

Tröôùc heát chuùng  toâi  giaûng  veà  Nguõ  phaàn     Phaùp thaân höông. Ñaàu tieân Toå thaáy só thöù töø xa ñeán nuùi nghe phaùp, Ngaøi môùi baûo: Taùnh naøy ôû ngay trong taùnh cuûa mình maø khôûi, khoâng phaûi töø ngoaøi. Nhö vaäy muoán soáng ñöôïc töï taùnh cuûa mình thì trong taát caû thôøi moãi nieäm töï tònh taâm mình, töï tu, töï haønh, thaáy ñöôïc Phaùp thaân,thaáy ñöôïc taâm Phaät cuûa mình, töï ñoä, töï giôùi môùi ñöôïc, khoâng phaûi nhôø ñeán nuùi naøy.

Baây giôø quí vò ñaõ lôõ ñeán ñaây roài, khoâng leõ laøm thinh. Leõ ra moãi ngöôøi phaûi töï tu, töï ñoä, nhöng quí vò ñaõ ñeán ñaây töùc laø coù duyeân vôùi nhau. Vaäy quí vò haõy quì goái xuoáng, tröôùc toâi seõ truyeàn cho Töï taùnh Nguõ phaàn Phaùp thaân höông, roài sau seõ trao cho Voâ töôùng saùm hoái.

 Chuùng ñeàu quì goái, Toå baûo:        

“Moät laø Giôùi höông, töùc laø trong taâm mình khoâng coù quaáy, khoâng coù aùc, khoâng taät ñoá, khoâng tham saân, khoâng cöôùp haïi, goïi laø Giôùi höông.

Hai laø Ñònh höông töùc laø thaáy caùc caûnh töôùng thieän aùc, töï taâm chaúng loaïn goïi laø Ñònh höông.

Ba laø Tueä höông laø taâm mình khoâng ngaïi, thöôøng duøng trí tueä quaùn chieáu töï taùnh, chaúng taïo caùc aùc, tuy tu caùc haïnh laønh maø taâm khoâng chaáp tröôùc, kính baäc treân thöông keû döôùi, cöùu giuùp ngöôøi coâ baàn, goïi laø Tueä höông.

Moät laø Giôùi höông, laø ngay ôû trong taâm mình khoâng coù quaáy, khoâng coù aùc, khoâng coù taät ñoá, khoâng coù tham saân vaø khoâng coù cöôùp haïi. Hai laø Ñònh höông, töùc laø thaáy nhöõng caûnh töôùng toát xaáu laønh döõ ôû beân ngoaøi maø taâm mình vaãn an nhieân baát ñoäng. Ba laø Tueä höông, ñeán ñaây Toå daïy töø cao ñeán thaáp, cao laø taâm mình voâ ngaïi, thöôøng duøng trí tueä quaùn chieáu töï taùnh, keá ñoù laø khoâng taïo nhöõng ñieàu aùc, vaø tuy laøm caùc ñieàu laønh maø taâm khoâng chaáp tröôùc. Khoâng taïo aùc coù khi laøm ñöôïc, coøn khi taïo caùc ñieàu laønh maø khoâng chaáp thì deã hay khoù ? Tæ duï nhö coù nhieàu ngöôøi thaät toát hay laøm nhöõng ñieàu laønh, thaáy ai gaëp nguy hieåm hoaëc ngheøo ñoùi, lieàn theo khaû naêng giuùp ñôõ, thaät laø toát, nhöng giuùp roài thì nhôù hoaøi, giuùp ngöôøi naøy, laïi keå cho ngöôøi kia nghe. Nhö vaäy toát thì toát, ñieàu thieän thì coù laøm maø taâm vaãn coøn chaáp tröôùc. Cho neân khi mình giuùp ñôõ ai, roài mai chieàu hoï coù veû queân aân baïc nghóa thì mình töùc giaän. Vì vaäy tröôùc laø laøm ñieàu thieän roài sau loàng caùi aùc vaøo, ñeán khi töùc giaän thì noùi naëng lôøi, hoaëc coù theå haïi ngöôøi nöõa; cho neân trong caùi thieän maø chaáp thì noù deã bieán thaønh aùc. Vì vaäy chuùng ta khoâng laøm aùc laø toát roài, maø khi laøm thieän cuõng ñöøng chaáp nöõa môùi thaät laø hay, coøn laøm thieän maø chaáp cuõng khoâng ñöôïc. Chính ñieàu naøy chuùng toâi ñaõ thaáy khaù nhieàu qua kinh nghieäm soáng. Coù moät vò coù phöông tieän soáng deã daøng, ñem moät ñöùa chaùu moà coâi veà nuoâi naáng cho noù aên maëc raát laø ñaày ñuû, hoïc haønh ñaøng hoaøng. Duy coù moät ñieàu laø khi noåi giaän keå coâng ôn nuoâi döôõng ñuû ñieàu; khi ñöùa beù lôùn leân nghe maõi lôøi keå ôn noù sanh chaùn naûn, töï aùi, chòu khoâng noåi, roài boû ñi. Vì vaäy laøm ôn maø sau trôû thaønh oaùn, laø vì chaáp vaøo vieäc laøm thieän cuûa mình. Cho neân chuùng ta phaûi bieát roõ ñieàu thieän chuùng ta laøm raát toát, raát ñaùng khen, nhöng khoâng chaáp nöõa thì caùi toát môùi thaät laø toát, ñoù goïi laø Tueä höông. Neáu laøm thieän maø coøn chaáp chöa phaûi laø Tueä höông. Ñieàu aùc khoâng laøm, vaø laøm taát caû ñieàu laønh laïi khoâng coù chaáp laønh ñoù môùi thaät laø toát. Keá ñeán, treân thì kính ngöôøi tröôûng thöôïng, döôùi thì thöông keû thaáp keùm hôn mình, töùc laø ngöôøi treân mình cung kính, keû döôùi mình thöông yeâu, ñoàng thôøi gaëp ai coâi cuùt coâ baàn mình giuùp ñôõ, ñöôïc nhö vaäy goïi laø Tueä höông.

Toå daïy thaät laø kyõ vöøa lyù vöøa söï ñaày ñuû, lyù töùc laø taâm voâ ngaïi, thöôøng duøng trí tueä quaùn chieáu töï taùnh; söï laø khoâng laøm aùc, haèng laøm laønh maø khoâng chaáp, kính ngöôøi treân, thöông keû döôùi, cöùu giuùp ngöôøi coâ baàn, nhö vaäy söï lyù ñaày ñuû khoâng thieáu soùt. Nhöng coù moät ít ngöôøi hoïc ñaïo khoâng hieåu thaáu ñaùo, nghe lôøi Phaät lôøi Toå daïy trong kinh phaûi soáng trôû veà töï taâm töï taùnh cuûa mình, roài cöù chaáp nhö vaäy vaø noùi toâi trôû veà töï taâm töï taùnh, ai laøm gì thì laøm cuõng baát caàn. Ñoù laø beänh chaáp lyù maø boû söï. Ngöôøi coù trí tueä bieát soáng trôû veà töï taâm töï taùnh cuûa mình, nhöng ñoái vôùi ngöôøi ngoaøi cuõng phaûi coù trí tueä, boû aùc laøm laønh; ñeå cho caùi laønh ñöôïc vieân maõn laø ñöøng chaáp; roài kính ngöôøi treân thöông keû döôùi, ñoù môùi laø ñaïo ñöùc. Neáu baûo ñaïo ñöùc laø trôû veà töï taâm mình, roài ñoái vôùi thieân haï ngang ngang ngöôïc ngöôïc khoâng keå ai heát, nhö vaäy goïi laø ñaïo ñöùc chaêng? Chuùng ta thaáy roõ Toå daïy thaät laø chí lyù, ñaày ñuû caû hai maët lyù vaø söï, khoâng thieân leäch moät beân naøo. Ñoù laø noùi veà Tueä höông.

Boán laø Giaûi thoaùt höông töùc töï taâm mình khoâng coù choã phan duyeân, chaúng nghó thieän, chaúng nghó aùc, töï taïi voâ ngaïi goïi laø Giaûi thoaùt höông.

Giaûi thoaùt höông laø taâm mình khoâng coù dính maéc, chöõ phan duyeân coù nghóa laø vin theo, laø dính maéc. Choã giaûi thoaùt naøy laø taâm khoâng dính maéc vôùi ngoaïi caûnh, cuõng khoâng maéc keït vôùi ñieàu nghó laønh nghó döõ; giaûi thoaùt laø nhö vaäy. Ñöøng nghó giaûi thoaùt laø bay boång leân maây xanh, maø giaûi thoaùt laø taâm khoâng chaïy theo caûnh, khoâng bò vieäc thieän vieäc aùc loâi cuoán, ñöôïc töï taïi voâ ngaïi, goïi ñoù laø Giaûi thoaùt höông.

Naêm laø Giaûi thoaùt tri kieán höông, töï taâm ñaõ khoâng coù choã phan duyeân thieän aùc, khoâng theå traàm khoâng treä tòch, töùc phaûi hoïc roäng nghe nhieàu bieát baûn taâm mình, ñaït ñöôïc lyù cuûa chö Phaät, hoøa quang tieáp vaät, khoâng ngaõ khoâng nhaân, thaúng ñeán Boà-ñeà, chaân taùnh khoâng ñoåi, goïi laø Giaûi thoaùt tri kieán höông. Naøy Thieän tri thöùc, höông naøy moãi ngöôøi töï huaân ôû trong, chôù höôùng ra ngoaøi tìm. 

Ñaây laø phaàn saâu hôn khi chuùng ta khoâng chaïy theo caûnh, khoâng dính caûnh, cuõng khoâng nghó thieän, khoâng nghó aùc, roài mình maéc keït, chìm trong caùi laëng leõ ñoù, neân goïi laø traàm khoâng thuû tòch. Khi ñeán ñaây roài töùc phaûi hoïc roäng nghe nhieàu bieát baûn taâm mình, ñaït ñöôïc lyù cuûa chö Phaät, hoøa quang tieáp vaät. Theá naøo laø hoøa quang tieáp vaät ? Chuùng toâi möôïn moät thí duï ñeå hieåu: Nhö moãi buoåi saùng maët trôøi leân, nhìn leân treân nhaø, neáu laø nhaø töôøng nhaø ngoùi, nhìn qua nhöõng choã kieáng, thaáy aùnh saùng roïi vaøo nhaø. Nhìn choã aùnh saùng roïi vaøo, chuùng ta thaáy nhöõng haït buïi laãn loän bay. Nhö vaäy aùnh saùng laø quang, buïi hoøa laãn trong choã aùnh saùng ñoù. Neáu laø nhaø laù, qua maáy keõ hôû aùnh saùng roïi vaøo nhaø, chuùng ta thaáy buïi bay loanh quanh. Nhö vaäy hoøa quang noùi cho ñuû laø hoøa quang ñoàng traàn, töùc laø ñem aùnh saùng hoøa vôùi buïi, ñoù laø hình aûnh thí duï ñeå chæ ngöôøi ñaït ñöôïc lyù ñaïo roài, khoâng chaáp ôû choã thanh tònh cuûa mình maø ñi vaøo trong cuoäc ñôøi, laên mình trong caûnh nhôùp nhuùa cuûa xaõ hoäi, ñeå laøm lôïi ích chuùng sanh. Ngöôøi ñaït ñaïo thanh tònh ví duï nhö aùnh saùng, coøn chuùng sanh meâ muoäi ví nhö buïi, hai caùi hoøa nhau ñeå maø tieáp daãn töùc laø tieáp cöùu, lôïi tha, giuùp ñôõ hoï vaø ñöa hoï ra khoûi choã meâ laàm. Khi cöùu giuùp ñôøi nhö vaäy, ngöôøi ñaït ñaïo khoâng coù ngaõ, khoâng coù nhaân, thaúng ñeán Boà-ñeà, chaân taùnh khoâng ñoåi, goïi ñoù laø Giaûi thoaùt tri kieán höông.

Höông thöù naêm naøy, moãi ngaøy chuùng ta thaép höông caàu nguyeän maø thaät khoâng bieát chöøng naøo chuùng ta thöïc haønh ñöôïc. Höông thöù tö (Giaûi thoaùt höông) tuy khoù maø coøn coù theå raùn laøm, coøn höông thöù naêm naøy ñuùng ra trong möôøi muïc chaên traâu thuoäc muïc “buoâng thoõng tay vaøo chôï”. Choã naøy chuùng toâi nhaéc laïi moät laàn nöõa cho thaät roõ: Giaûi thoaùt tri kieán höông laø gì ? Töùc laø taâm mình ñaõ khoâng coù bò phan duyeân thieän aùc, khoâng nghó thieän, khoâng nghó aùc roài, maø cuõng khoâng maéc keït ôû choã chìm nôi khoâng, giöõ nôi tòch. Khoâng nghó thieän, khoâng nghó aùc roài, baây giôø phaûi hoïc cho nhieàu, hieåu cho roäng, bieát baûn taâm mình, vaø ñaït ñöôïc lyù cuûa Phaät daïy, goïi ñoù laø taâm thoâng vaø thuyeát thoâng. Ñöôïc nhö vaäy roài phaûi laãn loän trong quaàn chuùng ñeå dìu daét vaø giaùo hoùa hoï. Khi dìu daét vaø giaùo hoùa chuùng sanh maø khoâng thaáy ngaõ, thaáy nhaân, chæ moät beà ñöa hoï tôùi Boà-ñeà, môùi laø vieân maõn baûn nguyeän. Ñoù laø Giaûi thoaùt tri kieán höông. Neáu baây giôø chuùng ta qui y cho caùc Phaät töû, laâu laâu kieåm soå coi naêm nay ñöôïc maáy traêm ngöôøi qui y, ñoù cuõng laø coøn ngaõ, coøn nhaân !

Ñeán ñaây chuùng toâi nhaéc laïi, moãi khi quí vò ñeán chuøa thöôøng nghe nieäm Nguõ phaàn Phaùp thaân höông. Moät laø Giôùi höông töùc laø trong taâm mình khoâng quaáy, khoâng aùc, khoâng taät ñoá, khoâng tham saân, khoâng cöôùp haïi, ñoù laø Giôùi höông. Hai laø Ñònh höông, töùc laø ñoái vôùi taát caû caûnh töôùng aùc hay thieän, toát hay xaáu mình ñeàu khoâng coù loaïn, ñoù laø Ñònh höông. Ba laø Tueä höông töùc laø nôi taâm mình khoâng coù ngaên ngaïi vaø thöôøng duøng trí tueä quaùn chieáu töï taùnh cuûa mình, ñoù laø veà lyù; veà söï thì phaûi khoâng laøm aùc, tu caùc ñieàu laønh maø ñöøng chaáp laønh, ñoàng thôøi kính baäc treân, thöông keû döôùi, cöùu giuùp keû coâ baàn, ñoù laø Tueä höông. Boán laø Giaûi thoaùt höông, töùc laø taâm mình khoâng coù choã phan duyeân, nghóa laø khoâng chaïy theo caûnh cuõng khoâng nghó thieän, khoâng nghó aùc, ñöôïc töï taïi voâ ngaïi, ñoù laø Giaûi thoaùt höông. Naêm laø Giaûi thoaùt tri kieán höông töùc laø taâm mình ñaõ khoâng chaïy theo caûnh beân ngoaøi roài, laïi cuõng khoâng chìm nôi khoâng, keït nôi vaéng laëng, maø phaûi hoïc roäng hieåu nhieàu, bieát baûn taâm mình roõ raøng, bieát lyù Phaät moät caùch thaáu ñaùo, ñeå roài laên loän trong quaàn chuùng tieáp daãn hoï maø khoâng thaáy coù mình coù ngöôøi, ñöa hoï thaúng ñeán Boà-ñeà, khoâng coù chöôùng ngaïi, ñoù laø Giaûi thoaùt tri kieán höông.

Ñeán phaàn saùm hoái, moãi khi chuùng ta saùm hoái phaûi theá naøo cho ñuùng ?

Nay toâi vì caùc oâng trao Voâ töôùng saùm hoái ñeå dieät toäi trong ba ñôøi, khieán ñöôïc ba nghieäp thanh tònh. Naøy Thieän tri thöùc, moãi ngöôøi ñoàng thôøi noùi theo lôøi toâi: 

Ñeä töû chuùng con, töø nieäm tröôùc, nieäm hieän nay vaø nieäm sau, moãi nieäm khoâng bò ngu meâ laøm nhieãm, töø tröôùc coù nhöõng nghieäp aùc, ngu meâ v.v... caùc toäi, thaûy ñeàu saùm hoái, nguyeän moät thôøi tieâu dieät, haèng khoâng khôûi laïi.

Ñeä töû chuùng con töø nieäm tröôùc, nieäm hieän nay vaø nieäm sau, moãi nieäm khoâng bò kieâu cuoáng laøm nhieãm, töø tröôùc coù nhöõng nghieäp aùc, kieâu cuoáng v.v... caùc toäi, thaûy ñeàu saùm hoái, nguyeän moät thôøi tieâu dieät, haèng khoâng khôûi laïi.

Ñeä töû chuùng con töø nieäm tröôùc, nieäm hieän taïi vaø nieäm sau, moãi nieäm khoâng bò taät ñoá laøm nhieãm, töø tröôùc coù nhöõng nghieäp aùc, taät ñoá v.v... caùc toäi, thaûy ñeàu saùm hoái, nguyeän moät luùc tieâu dieät, haèng khoâng khôûi laïi.

Ñaây laø Toå ñaõ trao phaùp Voâ töôùng saùm hoái, töùc Ngaøi daïy chuùng ta saùm hoái töøng taâm nieäm, nieäm tröôùc, nieäm hieän nay vaø nieäm sau, moãi nieäm do ngu meâ, do kieâu cuoáng, do taät ñoá laøm oâ nhieãm, taïo thaønh toäi, ñeàu xin saùm hoái, nguyeän moät luùc tieâu dieät, töø ñaây veà sau khoâng coù khôûi laïi. Nhö vaäy saùm hoái ngu meâ, saùm hoái kieâu cuoáng, saùm hoái taät ñoá vaø nguyeän khoâng coù khôûi laïi, goïi laø “Voâ töôùng saùm hoái”. Ngu meâ laø si, kieâu cuoáng laø tham, taät ñoá laø saân.Töùc laø saùm hoái taát caû toäi loãi do tham saân si gaây ra ñeàu thanh tònh.

Sau ñaây Toå ñònh nghóa Saùm hoái laø gì.

Naøy Thieän tri thöùc, veà tröôùc laø Voâ töôùng Saùm hoái. Theá naøo goïi laø saùm? Theá naøo goïi laø hoái? Saùm laø saùm nhöõng loãi veà tröôùc, töø tröôùc coù nhöõng nghieäp aùc ngu meâ, kieâu cuoáng, taät ñoá v.v... caùc toäi, thaûy ñeàu saùm heát haèng khoâng khôûi laïi, goïi ñoù laø saùm. Hoái laø hoái nhöõng loãi veà sau, töø nay veà sau coù nhöõng nghieäp aùc, ngu meâ, kieâu cuoáng, taät ñoá v.v... caùc toäi, nay ñaõ giaùc ngoä, thaûy ñeàu haèng ñoaïn, laïi khoâng taïo laïi, aáy goïi laø hoái, neân goïi laø saùm hoái. Ngöôøi phaøm phu ngu meâ, chæ bieát saùm loãi tröôùc, chaúng bieát hoái loãi sau, do vì khoâng hoái neân toäi tröôùc chaúng dieät, loãi sau laïi sanh. Toäi tröôùc ñaõ chaúng dieät, loãi sau laïi sanh, sao goïi laø saùm hoái ñöôïc ? 

Nhö vaäy saùm hoái laø gì ? Saùm laø saùm nhöõng loãi tröôùc, coøn hoái laø chöøa nhöõng loãi sau. Tæ duï nhö trong chuùng ta coù moät Phaät töû ñaõ nguyeän tröôùc Tam Baûo giöõ naêm giôùi, trong aáy coù giôùi khoâng uoáng röôïu. Moät hoâm nhaân ñi chôi vôùi baïn beø, baát thaàn bò ruû vaøo ngoài quaùn, khi ñoù töø choái khoâng ñöôïc, uoáng heát moät chung röôïu. Ñeán khi veà nhaø, nghó laïi bieát mình coù loãi vì ñaõ höùa tröôùc Tam Baûo khoâng ñöôïc uoáng röôïu; böõa nay vì bò ruû reâ, lôõ uoáng röôïu roài, töùc nhieân phaûi saùm, nghóa laø ñeán tröôùc Phaät hoaëc chö Taêng thöa raèng: “Con teân gì, phaùp danh gì, tröôùc ñaõ nguyeän giöõ giôùi khoâng uoáng röôïu. Hoâm nay vì si meâ neân bò baïn beø ruû, con khoâng giöõ giôùi ñöôïc, ngaøy nay con xin saùm loãi tröôùc cuûa con ñaõ laøm.” Chæ saùm nhö vaäy chöa ñuû, maø phaûi hoái nöõa: “Con nguyeän töø nay veà sau chöøa caûi khoâng daùm uoáng röôïu nöõa.” Coù hoái nhö vaäy môùi traùnh ñöôïc loãi tröôùc; neáu chæ saùm loãi tröôùc thoâi, coøn töø nay veà sau khoâng daùm höùa chöøa loãi, nhö vaäy khoâng khoûi seõ taùi phaïm loãi cuõ. Cho neân chuùng ta saùm loãi tröôùc maø cuõng phaûi höùa töø ñaây veà sau nhaát ñònh khoâng phaïm laïi ñieàu ñoù nöõa, thì môùi ñuû yù nghóa saùm hoái. Ña soá chuùng ta baây giôø thöôøng saùm loãi tröôùc thoâi, coøn phaàn sau thì ñeå daønh laïi. Cho neân ñeán ngaøy ba möôi, ngaøy raèm ñi tôùi chuøa saùm hoái, vaøi ngaøy sau phaïm y loãi cuõ; roài ñeán ngaøy ba möôi, ngaøy raèm laïi ñi saùm hoái nöõa, nhö theá heát naêm naøy ñeán naêm kia cuõng khoâng heát toäi. Ñoù laø vì laàm laãn, khoâng hieåu ñuùng yù nghóa saùm hoái. Cho neân phaûi hieåu saùm hoái laø nguyeän saùm loãi tröôùc, vaø nguyeän chöøa loãi sau, nhö vaäy môùi goïi laø saùm hoái.

Naøy Thieän tri thöùc, ñaõ saùm hoái xong, vì Thieän tri thöùc phaùt Töù hoaèng theä nguyeän, moãi ngöôøi phaûi duïng taâm chaùnh laéng nghe: 

Tieáp theo laø phaàn Töù hoaèng theä nguyeän, baøi nguyeän naøy chuùng ta haèng tuïng trong moãi buoåi chieàu  toái. ÔÛ ñaây Toå daïy chuùng ta coù khaùc hôn moät chuùt laø:

            Töïï taâm chuùng sanh voâ bieân theä nguyeän ñoä,

            Töï taâm phieàn naõo voâ bieân theä nguyeän ñoaïn,

            Töï taùnh phaùp moân voâ taän theä nguyeän hoïc,       

            Töï taùnh voâ thöôïng Phaät ñaïo theä nguyeän thaønh.

Naøy Thieän tri thöùc, caû thaûy ñaâu chaúng noùi: Chuùng sanh voâ bieân theä nguyeän ñoä, noùi theá aáy, vaû laïi khoâng phaûi laø Hueä Naêng ñoä.

 Toå daïy nhö vaäy, coøn chuùng ta luoân luoân ñoïc:  “Chuùng sanh voâ bieân theä nguyeän ñoä...” nhö vaäy laø ai ñoä mình, hay mình ñoä ai ? Toå baûo laø khoâng phaûi Ngaøi ñoä chuùng ta ñöôïc, Toå daïy chuùng sanh ñaây laø chuùng sanh ôû trong taâm, chôù khoâng phaûi chuùng sanh beân ngoaøi. Chuùng sanh trong taâm laø gì ?

Naøy Thieän tri thöùc, chuùng sanh trong taâm, choã goïi taâm taø meâ, taâm cuoáng voïng, taâm baát thieän, taâm taät ñoá, taâm aùc ñoäc, nhöõng taâm nhö theá troïn laø chuùng sanh, moãi ngöôøi neân töï taùnh töï ñoä, aáy goïi laø chaân ñoä. 

Cho neân chuùng ta hoïc Toå roài môùi hieåu ñöôïc yù kinh. Nhö trong kinh Kim Cang Phaät baûo: “Ñoä taát caû chuùng sanh vaøo Voâ dö Nieát-baøn.” Neáu hieåu theo nghóa chuùng sanh beân ngoaøi thì khoâng bao giôø hieåu noåi yù kinh. Nhôø Toå giaûi chuùng ta môùi hieåu chuùng sanh ñaây laø chuùng sanh ôû trong taâm cuûa mình. Chuùng sanh trong taâm mình laø chuùng sanh naøo ? Töùc laø chuùng sanh taø meâ, chuùng sanh cuoáng voïng, chuùng sanh baát thieän, chuùng sanh taät ñoá, chuùng sanh aùc ñoäc, chính nhöõng taâm ñoù laø chuùng sanh, chôù khoâng coù chuùng sanh naøo khaùc. Taâm taø meâ daáy leân laø chuùng sanh, taâm cuoáng voïng daáy leân laø chuùng sanh, taâm baát thieän daáy leân laø chuùng sanh, taâm taät ñoá daáy leân laø chuùng sanh, taâm aùc ñoäc daáy leân laø chuùng sanh, taát caû nhöõng taâm ñoù daáy leân ñeàu laø chuùng sanh caû, ñoä heát taát caû nhöõng chuùng sanh aáy, cho neân goïi laø töï taùnh töï ñoä, töùc laø chuùng ta ñoä ngay trong töï taùnh cuûa mình, chôù khoâng phaûi ñoä ôû ngoaøi, aáy goïi laø chaân ñoä, môùi thaät laø ñoä chaân chaùnh vaäy.

Sao goïi laø töï taùnh töï ñoä ? Töùc töï trong taâm nhöõng chuùng sanh taø kieán, phieàn naõo, ngu si, ñem chaùnh kieán maø ñoä. Ñaõ coù chaùnh kieán beøn söû duïng trí Baùt-nhaõ ñaùnh phaù nhöõng chuùng sanh ngu si meâ voïng, moãi moãi töï ñoä, taø ñeán thì chaùnh ñoä, meâ ñeán thì ngoä ñoä, ngu ñeán thì trí ñoä, aùc ñeán thì thieän ñoä, ñoä nhö theá goïi laø chaân ñoä. 

Ñoä nhö vaäy môùi goïi laø ñoä chaân thaät. Trong chuùng ta ñaâu coù ngöôøi naøo ích kyû, phaûi vaäy khoâng ? Ngaøy naøo chuùng ta cuõng ñoä chuùng sanh beân ngoaøi, nhöng chuùng sanh ngay trong taâm mình, mình khoâng ñoä. Ñoä ñöôïc chuùng sanh trong taâm, môùi ñoä ñöôïc chuùng sanh ôû ngoaøi; chuùng sanh trong taâm maø ñoä khoâng ñöôïc, thì chuùng sanh ôû ngoaøi khoâng bao giôø ñoä ñöôïc, taïi sao   vaäy ? Tæ duï chuùng sanh taät ñoá, chuùng sanh saân haïi maø mình chöa ñoä heát, laïi ñoä ngöôøi ôû ngoaøi, khi taät ñoá hay saân haïi daáy leân thì theá naøo ? Luùc aáy muoán ñaùnh hoï, muoán gieát hoï. Thaønh ra khoâng theå naøo ñoä ñöôïc chuùng sanh ôû ngoaøi, neáu chuùng sanh ôû trong chöa ñoä ñöôïc. Vì vaäy ôû ñaây chuùng ta phaûi ñoä chuùng sanh ôû trong tröôùc, ñoù môùi thaät laø ñoä. Nhöng khoå thay ngöôøi tu chuùng ta hieän nay muoán laøm Boà-taùt quaù sôùm, lo ñoä chuùng  sanh  ôû  ngoaøi  maø  chuùng  sanh  ôû  trong khoâng chòu ñoä, cho neân laøm Boà-taùt moät luùc roài sanh saân haän, laø vì ñoä ôû ngoaøi roài bò keït, ban ñaàu thì raát toát nhöng sau heát toát ñi, ñoù laø choã laàm laãn cuûa mình. Cho neân chuùng ta luùc naøo cuõng saün saøng ñoä chuùng sanh, maø gaàn nhaát laø chuùng sanh trong taâm mình phaûi raùn ñoä noù tröôùc, sau ñoù ñoä chuùng sanh ôû ngoaøi môùi ñöôïc. Ñoä chuùng sanh trong taâm môùi laø chaân ñoä, ñoù laø töï taâm chuùng sanh voâ bieân theä nguyeän ñoä.

Laïi phieàn naõo voâ bieân theä nguyeän ñoaïn, ñem töï taùnh Baùt-nhaõ trí tröø taâm tö töôûng hö voïng aáy vaäy.

Töùc laø ñem trí tueä Baùt-nhaõ cuûa töï taùnh mình tröø deïp nhöõng taâm tö hö voïng v.v… Ñoä heát nhöõng taâm ñoù goïi laø Töï taâm phieàn naõo voâ bieân theä nguyeän ñoaïn.

Laïi phaùp moân voâ taän theä nguyeän hoïc, Phaûi töï thaáy taùnh cuûa mình, thöôøng haønh  chaùnh phaùp, aáy goïi laø chaân hoïc.

 Hoïc ñaây laø hoïc ngay nôi töï taùnh cuûa mình, töùc laø hoïc phaùp moân naøo maø ngoä ñöôïc töï taùnh cuûa mình, chôù khoâng phaûi hoïc nhöõng gì khaùc ôû ngoaøi. Cho neân noùi phaùp moân voâ taän theä nguyeän hoïc laø nhö vaäy.

Laïi voâ thöôïng Phaät ñaïo theä nguyeän thaønh, ñaõ thöôøng hay haï taâm haønh nôi chaân chaùnh, lìa meâ, lìa giaùc, thöôøng sanh Baùt-nhaõ tröø chaân tröø voïng, töùc thaáy ñöôïc Phaät taùnh, ngay nôi lôøi noùi, lieàn thaønh Phaät ñaïo, thöôøng nhôù tu haønh, aáy laø phaùp nguyeän löïc. 

Töùc laø phaûi thaáp taâm haï loøng mình xuoáng, lìa hai beân meâ giaùc, chaân voïng, nghóa laø khoâng bò maéc keït hai beân; ngay nôi moät caâu hay moät lôøi noùi lieàn thaønh Phaät ñaïo. Ñoù laø söùc maïnh cuûa nguyeän mình.

Toùm laïi trong phaàn “Töù hoaèng theä nguyeän”, Luïc Toå daïy chuùng ta theä nguyeän nhö sau: Töï taâm chuùng sanh cuûa mình, mình phaûi ñoä, töï taâm phieàn naõo cuûa mình, mình cuõng phaûi ñoaïn. Roài nguyeän hoïc voâ taän phaùp moân töùc laø hoïc phaùp moân töï thaáy taùnh (kieán taùnh), do thaáy taùnh ñeå haønh chaùnh phaùp. Roài do khoâng maéc keït hai beân meâ giaùc, chaân voïng, ngay nôi ñoù lieàn thaønh Phaät ñaïo Naøy Thieän tri thöùc, nay phaùt Töù hoaèng theänguyeän roài laïi vì Thieän tri thöùc maø trao Voâ töôùng Tam qui y giôùi. Naøy Thieän tri thöùc,

                        Qui y Giaùc Löôõng tuùc toân,

                        Qui y Chaùnh Ly duïc toân,

                        Qui y Tònh Chuùng trung toân.

Keá ñeán Toå trao Voâ töôùng Tam qui y giôùi. Thöôøng ôû chuøa chuùng ta hay ñoïc: Qui y Phaät Löôõng tuùc toân, Qui y Phaùp Ly duïc toân, Qui y Taêng Chuùng trung toân. Nhöng Luïc Toå laïi daïy khaùc: Qui y Giaùc Löôõng tuùc toân, Qui y Chaùnh Ly duïc toân, Qui y Tònh Chuùng trung toân. Vaäy Giaùc laø giaùc cuûa töï taâm, Chaùnh laø chaùnh cuûa töï taâm, vaø Tònh laø tònh cuûa töï taâm, ñaây laø Phaät Phaùp Taêng cuûa töï taâm; coøn chuùng ta qui y Phaät Phaùp Taêng ôû ngoaøi, cho neân khaùc nhau ôû choã ñoù.

Töø ngaøy nay trôû ñi xöng Giaùc laøm thaày, laïi chaúng qui y taø ma ngoaïi ñaïo, duøng töï taùnh Tam Baûo thöôøng töï chöùng minh, khuyeân Thieän tri thöùc qui y töï taùnh Tam Baûo: Phaät laø Giaùc, Phaùp laø Chaùnh, Taêng laø Tònh vaäy.

 Nhö vaäy qui y Giaùc laø qui y Phaät, ñoù laø Phaät cuûa chính mình, khoâng phaûi Phaät naøo khaùc. Giaùc, Chaùnh, Tònh laø saün nôi töï taâm cuûa mình, chôù khoâng ôû ñaâu xa.

Töï taâm qui y Giaùc, taø meâ chaúng sanh, thieåu duïc tri tuùc, hay lìa taøi saéc, goïi laø Löôõng tuùc toân.

 Chöõ tuùc laø chaân, cuõng coù nghóa laø ñuû. Löôõng tuùc toân laø hai caùi ñaày ñuû töùc laø taø meâ chaúng sanh, thieåu duïc tri tuùc hay lìa taøi vaø saéc, lìa taøi lìa saéc ñoù laø löôõng tuùc, hai caùi ñuû, lìa taø meâ laø hai caùi ñuû. Hai caùi ñoù ñeàu lìa ñöôïc goïi laø Löôõng tuùc toân.

Töï taâm qui y Chaùnh, nieäm nieäm khoâng taø kieán, vì khoâng taø kieán töùc laø khoâng nhaân ngaõ coáng cao, tham aùi, chaáp tröôùc goïi laø Ly duïc toân.

 Chaùnh töùc laø chaùnh kieán; bôûi chaùnh kieán neân khoâng coù taø kieán; bôûi khoâng taø kieán neân mình khoâng coù chaáp nhaân, chaáp ngaõ, coáng cao, tham aùi, chaáp tröôùc, lìa nhöõng tham duïc, ñoù goïi laø Ly duïc toân.

Töï taâm qui y Tònh, taát caû caûnh giôùi traàn lao aùi duïc, töï taùnh ñeàu khoâng nhieãm tröôùc goïi laø Chuùng trung toân.

Qui y Tònh töùc laø trôû veà taâm thanh tònh cuûa mình, thì taát caû caùc traàn lao, aùi nhieãm v.v... ngay töï taùnh mình ñeàu khoâng nhieãm tröôùc, goïi ñoù laø Chuùng trung toân. Nhö vaäy Toå ñeàu qui höôùng Phaät, Phaùp, Taêng trôû veà töï taâm mình.

Neáu tu haïnh naày, aáy laø töï qui y. Phaøm phu khoâng hieåu, töø saùng ñeán toái, thoï tam qui giôùi, neáu noùi qui y Phaät, Phaät ôû choã naøo? Neáu chaúng thaáy Phaät thì nöông vaøo choã naøo maø qui, noùi laïi thaønh voïng. 

 Toå giaûi thích, nhö chuùng ta phaùt nguyeän tröôùc Tam Baûo: Qui y Phaät, thöû hoûi Phaät ôû ñaâu ? Neáu noùi Phaät treân baøn thôø thì Phaät coù noùi caâu naøo maø nöông vôùi Ngaøi ñöôïc ? Coøn neáu noùi Phaät ôû AÁn Ñoä thì Ngaøi ñaõ tòch hôn hai ngaøn naêm traêm naêm roài. Nhö noùi qui y laø nöông veà, nöông veà vôùi hình töôïng khoâng bieát noùi naêng, hay nöông veà vôùi Phaät xa xöa ñaõ maát töø laâu roài, ñoù laø nöông veà caùi roãng. Cho neân Toå baûo nöông veà taùnh giaùc cuûa mình, ñoù laø qui y Phaät. Taùnh giaùc nôi mình môùi laø thaät, môùi laø choã ñeå trôû veà. Neáu chuùng ta khoâng ñaït ñöôïc lyù naày, thaønh ra noùi roãng, khoâng coù leõ thaät.

Qui y Phaùp, phaùp töùc laø Chaùnh, ñaây laø chaùnh kieán, haèng thaáy ñöôïc ñieàu taø ngoaïi khoâng theo, ñoù laø qui y Phaùp. Qui y Taêng, taêng töùc laø Tònh, ñoù laø taâm thanh tònh cuûa mình. Nhö vaäy Toå muoán daïy chuùng ta xoay trôû veà töï taâm thanh tònh cuûa mình, coù ñaày ñuû Tam Baûo, ñoù môùi laø qui y chaân thaät, ñoù môùi laø choã qui höôùng ñaït ñaïo; coøn neáu chuùng ta cöù höôùng veà beân ngoaøi khôi khôi nhö vaäy, thì bieát ñeán bao giôø ñaït ñaïo ! Ñoù laø ñieàu caên baûn caàn phaûi hieåu. Cho neân trong moãi thôøi khoùa tuïng kinh ñeàu coù hai ñôït laïy Tam Baûo: Phaàn ñaàu sau khi taùn döông Phaät roài, chuùng ta laïy ba laïy laø laïy Tam Baûo ôû ngoaøi, töùc laø Tam Baûo möôøi phöông ñaõ coù coâng giaùo hoùa chuùng ta. Ñeán phaàn cuoái khi chaám döùt thôøi kinh, chuùng ta laïy ba laïy: Töï qui y Phaät, töï qui y Phaùp, töï qui y Taêng, laø laïy Phaät, Phaùp, Taêng cuûa mình. Ñöùc Phaät xa xöa laø baäc tröôûng thöôïng chuùng ta laïy laø phaûi, nhöng vì sao mình laïy mình ? Töï qui y laø:

“Töï qui y Phaät, ñöông nguyeän chuùng sanh, theå giaûi ñaïi ñaïo, phaùt voâ thöôïng taâm.” Chuùng toâi giaûi thích yù nghóa cuûa buoåi leã. Töï qui y Phaät laø trôû veà nöông töïa oâng Phaät cuûa mình, töùc laø taùnh giaùc. Ñöông nguyeän chuùng sanh laø nguyeän cho taát caû chuùng sanh. Theå giaûi ñaïi ñaïo laø theå nhaäp vaø hieåu thaáu ñaïo lôùn. Phaùt voâ thöôïng taâm laø phaùt taâm voâ thöôïng. Phaàn tröôùc chuùng ta laïy Tam Baûo ôû ngoaøi laø vì loøng thaønh kính vaø ngöôõng moä, coøn ôû ñaây mình laïy vôùi taùnh caùch theä nguyeän, mình bieát trôû veà Phaät cuûa mình, roài nguyeän cho taát caû chuùng sanh ñeàu hieåu ñöôïc ñaïo lôùn vaø phaùt taâm voâ thöôïng. Vì bieát trôû veà oâng Phaät cuûa mình, maø chuùng sanh chöa bieát, neân mình laïy nguyeän vôùi Tam Baûo cho taát caû chuùng sanh seõ ñöôïc nhö con, töùc laø trôû veà Phaät cuûa mình, hieåu ñöôïc ñaïi ñaïo vaø phaùt taâm voâ thöôïng nhö con vaäy.

“Töï qui y Phaùp, ñöông nguyeän chuùng sanh thaâm nhaäp kinh taïng, trí tueä nhö haûi”. Töùc laø mình bieát trôû veà vôùi Phaùp cuûa noäi taâm mình laø chaùnh kieán, nhöng nhôù ñeán chuùng sanh chöa bieát ñieàu ñoù, neân mình nguyeän taát caû chuùng sanh ñeàu thaâm nhaäp ñöôïc kinh taïng, vaøo trí tueä roäng  nhö bieån caû.

“Töï qui y Taêng, ñöông nguyeän chuùng sanh, thoáng lyù ñaïi chuùng nhaát thieát voâ ngaïi.” Khi bieát trôû veà vôùi vò Taêng cuûa mình, töùc laø taâm thanh tònh cuûa mình, chuùng ta nguyeän taát caû chuùng sanh thoáâng lyù ñaïi chuùng töùc laø quaûn lyù taát caû chuùng, maø khoâng coù chöôùng ngaïi. Thöôøng trong nhaø Phaät noùi raèng chuùng ta tu laøm lôïi ích cho mình cho ngöôøi thì deã, nhöng nhieáp chuùng laø caû moät vaán ñeà. Nhieáp chuùng töùc laø coi chuùng ñeå daïy hoï soáng hoøa thuaän an vui khoâng bò phieàn naõo raéc roái, ñoù laø moät chuyeän heát söùc khoù. Cho neân nguyeän taát caû chuùng sanh quaûn lyù heát chuùng maø khoâng coù chöôùng ngaïi.

Nhö vaäy moãi khi leã Phaät roài, chuùng ta ñeàu trôû veà Tam Baûo cuûa töï taâm, vaø khoâng queân nghó ñeán chuùng sanh neân nguyeän cho taát caû ñeàu ñöôïc ba ñieàu lôùn lao ñoù. Moãi moät laàn töï qui y roài, chuùng ta laïy Phaät moät laïy ñeå theä nguyeän cuûa mình ñöôïc thöïc hieän. Bieát ñöôïc yù nghóa töï qui y laø trôû veà qui höôùng vôùi Tam Baûo nôi mình, ñoù môùi laø nghóa chaân thaät vaäy.

Naøy Thieän tri thöùc, moãi ngöôøi töï quan saùt, chôù laàm duïng taâm, kinh vaên roõ raøng noùi töï qui y Phaät, chaúng noùi qui y vôùi Phaät khaùc, töï Phaät maø chaúng qui thì khoâng coù choã naøo maø y ñöôïc.

 Töùc laø oâng Phaät cuûa mình maø mình khoâng chòu trôû veà, thì khoâng coøn choã naøo ñeå mình nöông ñöôïc.

Nay ñaõ töï ngoä, moãi ngöôøi phaûi qui y töï taâm Tam Baûo, trong thì ñieàu hoøa taâm taùnh, ngoaøi thì cung kính moïi ngöôøi, aáy laø töï qui y vaäy.

Naøy Thieän tri thöùc, ñaõ qui y töï Tam Baûo xong, moãi ngöôøi phaûi chí taâm, toâi vì noùi moät theå ba thaân töï taùnh Phaät, khieán caùc oâng thaáy ñöôïc ba thaân roõ raøng töï ngoä töï taùnh.

 Sau phaàn töï qui y Tam Baûo, Toå noùi veà moät theå ba thaân töï taùnh Phaät. Ba thaân laø Phaùp thaân, Baùo thaân vaø Hoùa thaân, ba thaân naày laø töï taùnh Phaät cuûa chính mình, ñeàu laø töï taùnh mình coù saün, chôù khoâng ñaâu khaùc.

Phaûi noùi theo toâi: Nôi töï saéc thaân qui y Thanh tònh Phaùp thaân Phaät, nôi töï saéc thaân qui  y Vieân maõn Baùo thaân Phaät, nôi töï saéc thaân qui y Thieân baù öùc Hoùa thaân Phaät.

Naøy Thieän tri thöùc, saéc thaân laø nhaø cöûa khoâng theå noùi qui höôùng.

Nghóa laø saéc thaân mình mang ñaây laø nhaø cöûa ñeå mình taïm truù, chôù khoâng phaûi laø choã ñeå mình qui y, nay mai noù tan raõ, laøm sao nöông töïa noù ñöôïc.

Ba thaân Phaät ôû trong töï taùnh ngöôøi ñôøi thaûy ñeàu coù, vì töï taâm meâ khoâng thaáy taùnh ôû trong neân chaïy ra ngoaøi tìm ba thaân Nhö Lai, chaúng thaáy ôû trong thaân coù ba thaân Phaät. Caùc oâng laéng nghe toâi noùi khieán caùc oâng ôû trong töï thaân thaáy ñöôïc töï taùnh coù ba thaân Phaät. Ba thaân Phaät naøy töø nôi töï taùnh sanh, chaúng phaûi töø ngoaøi maø ñöôïc.

Sao goïi laø Thanh tònh Phaùp thaân Phaät ? Ngöôøi ñôøi baûn taùnh laø thanh tònh, muoân phaùp töø nôi taùnh maø sanh, suy nghó taát caû vieäc aùc töùc sanh haïnh aùc, suy nghó taát caû vieäc laønh töùc sanh haïnh laønh. Nhö theá caùc phaùp ôû trong töï taùnh nhö trôøi thöôøng trong, maët trôøi maët traêng thöôøng saùng, vì maây che phuû neân ôû treân saùng, ôû döôùi toái, chôït gaëp gioù thoåi maây tan, treân döôùi ñeàu saùng, vaïn töôïng ñeàu hieän. Taùnh cuûa ngöôøi ñôøi thöôøng phuø du nhö laø maây treân trôøi kia. Naøy Thieän tri thöùc, trí nhö maët trôøi, tueä nhö maët traêng, trí tueä thöôøng saùng, do beân ngoaøi chaáp caûnh neân bò maây noåi voïng nieäm che phuû töï taùnh khoâng ñöôïc saùng suoát. Neáu gaëp Thieän tri thöùc, nghe ñöôïc phaùp chaân chaùnh, töï tröø meâ voïng, trong ngoaøi ñeàu saùng suoát, nôi töï taùnh muoân phaùp ñeàu hieän. Ngöôøi thaáy  taùnh  cuõng  laïi  nhö theá, aáy goïi laø Thanh tònh Phaùp thaân Phaät.

Trong ñoaïn vaên treân Toå giaûi thích moãi ngöôøi chuùng ta ai cuõng coù ñuû ba thaân Phaät: Thanh tònh Phaùp thaân Phaät, Vieân maõn Baùo thaân Phaät, Thieân baù öùc Hoùa thaân Phaät. Thanh tònh Phaùp thaân Phaät laø gì ? Laø chæ cho moãi ngöôøi chuùng ta ñeàu coù saün baûn taùnh thanh tònh, töø baûn taùnh ñoù daáy nieäm nghó laønh thì laøm laønh, daáy nieäm nghó döõ thì laøm döõ. Tæ duï nhö coù maáy ñöùa beù chöøng naêm, ba tuoåi xuoáng bieån taém, thaáy soùng noù hoûi: Soùng taïi sao maø coù, hay soùng töø ñaâu coù  ? Ngöôøi lôùn lieàn traû lôøi: Soùng töø nöôùc maø coù. Roõ raøng soùng töø döôùi nöôùc daáy leân, neáu khoâng coù nöôùc laøm gì coù soùng ñöôïc. Nhöng khi nöôùc daáy leân thaønh soùng roài, thì theå laëng cuûa nöôùc khoâng coøn. Cuõng nhö vaäy, nieäm thieän nieäm aùc töø ñaâu daáy leân ? Roõ raøng laø töø töï taùnh thanh tònh daáy leân, neáu khoâng coù taùnh thanh tònh saün thì nieäm thieän nieäm aùc ñaâu daáy ñöôïc. Nhöng mình chæ nhôù nieäm thieän nieäm aùc maø queân ñi töï taùnh thanh tònh, ñoù laø ñieàu quan troïng cuûa söï tu haønh. Bôûi coù taùnh thanh tònh neân môùi daáy nieäm thieän nieäm aùc, daáy nieäm thieän roài laøm thieän, daáy nieäm aùc roài laøm aùc. Cho neân ngöôøi bieát nghó thieän, bieát nghó aùc, bieát nghó ñieàu naày, vieäc kia v.v... goác laø töø töï taùnh saün coù. Toå baûo raèng neáu khoâng coù taùnh thì ngöôøi ñoù cheát maát roài. Khi nieäm daáy leân, chuùng ta maûi chaïy theo nieäm maø  queân maát töï taùnh, neân Toå duøng ví duï sau ñaây heát söùc roõ raøng: Nhö maët trôøi maët traêng trong baàu trôøi trong chieáu saùng, aùnh saùng buûa cuøng khaép, chôït coù maây keùo ñeán che phuû mòt muø, neân ôû treân saùng ôû döôùi toái. Khi gioù thoåi maây tan thì treân döôùi ñeàu saùng toû. Baàu trôøi xanh trong laø tæ duï cho töï taùnh, do töï taùnh trong saïch neân trí tueä môùi hieän, maët trôøi laø trí, maët traêng laø tueä. Khi bò maây che phuû thì baàu trôøi toái laïi, khi maây tan thì aùnh saùng maët trôøi maët traêng buûa cuøng khaép. Cuõng nhö vaäy, töïï taâm chuùng ta thanh tònh, khi voïng nieäm vöøa daáy khôûi thì trí tueä bò môø toái, neáu nieäm laëng xuoáng thì trí tueä saùng ngôøi. Nhö vaäy muoán cho trí tueä saùng thì ñaùm maây voïng nieäm phaûi tan. Neáu khoâng hieåu ñieàu naày, tu haønh maø lo luyeän pheùp v.v... laøm sao trí tueä phaùt hieän ñöôïc. Khi taát caû maây muø voïng töôûng tan roài thì töï taùnh Thanh tònh Phaùp thaân hieän.

Naøy Thieän tri thöùc, töï taâm qui y töï taùnh laø qui y chaân Phaät. Töï qui y laø tröø boû trong töï taùnh taâm baát thieän, taâm taät ñoá, taâm sieåm khuùc, taâm ngoâ ngaõ, taâm cuoáng voïng, taâm khinh ngöôøi, taâm laán ngöôøi, taâm taø kieán, taâm coáng cao vaø haïnh baát thieän trong taát caû thôøi, thöôøng töï thaáy loãi mình, chaúng noùi toát xaáu cuûa ngöôøi khaùc, aáy laø töï qui y. Thöôøng töï haï taâm, khaép haønh cung kính töùc laø thaáy taùnh thoâng ñaït laïi khoâng bò ngaên treä, aáy laø töï qui y.

 Töï qui y laø töï taâm mình trôû veà vôùi töï taùnh mình, ñoù goïi laø qui y chaân Phaät. Töï qui y laø tröø heát trong taâm mình nhöõng ñieàu baát thieän nhö laø taâm taät ñoá, taâm sieåm khuùc, taâm ngoâ ngaõ, taâm cuoáng voïng, taâm khinh ngöôøi, taâm maïn ngöôøi, taâm taø kieán, taâm coáng cao, nhöõng taâm aùc trong taát caû thôøi mình phaûi tröø saïch heát. Toå laïi daïy: Thöôøng töï thaáy loãi mình, khoâng noùi loãi xaáu cuûa ngöôøi khaùc, ñoù goïi laø töï qui y. Roài phaûi taäp thöôøng haï taâm mình vaø cung kính ngöôøi khaùc, ñeå thaáy ñöôïc baûn taùnh, laïi khoâng bò ngaên treä, aáy laø töï qui y. ÔÛ choã naày neân hieåu, ngöôøi thaáy taùnh khaùc hôn ngöôøi khoâng thaáy taùnh, ngöôøi khoâng thaáy taùnh maø tu, caøng tu caøng töï cao töï ñaïi töï maõn; coøn ngöôøi thaáy taùnh caøng tu laïi caøng thaáp mình, caøng khieâm haï, vì sao ? Bôûi vì caøng tu caøng thaáy voâ ngaõ, maø voâ ngaõ thì caùi gì cao ?  Ngöôøi khoâng thaáy taùnh tu moät luùc thaáy mình ñöôïc nhieàu coâng ñöùc, mình coù nhöõng pheùp laï, mình coù thaàn thoâng, thaáy nhöõng ñieàm toát, caùc ngöôøi khaùc chöa ñöôïc, do ñoù neân sanh taâm khinh ngöôøi maø töï cao. Ngöôïc laïi ngöôøi thaáy taùnh maø tu thì bieát thaân naøy, taâm naøy laø hö giaû, bôûi bieát hö giaû neân caøng tu caøng haï thaáp noù xuoáng, caøng maát noù chôù khoâng cao noù ñöôïc, cao noù töùc laø ngaõ maïn, laø töôùng cuûa si meâ, maø si meâ thì bao giôø giaùc ñöôïc. Hieåu ñuùng nhö vaäy, môùi thaáy lôøi Toå noùi laø chaân lyù. Ngöôøi tu thöôøng phaûi thaáp taâm xuoáng, cung kính ngöôøi khaùc, thaáy taùnh thoâng suoát, khoâng coù ngaên treä, aáy laø töï qui y.

Sao goïi laø Vieân maõn Baùo thaân Phaät ? Thí nhö moät ngoïn ñeøn hay tröø ngaøn naêm toái, moät trí tueä hay dieät muoân naêm ngu. 

Ñieàu naøy coù tin ñöôïc khoâng ? Tæ duï nhö caùi nhaø toái mòt moät ngaøn naêm, baây giôø muoán noù saùng laïi thì phaûi bao laâu ? Chæ caàn thaép ngoïn ñeøn ñem vaøo nhaø thì saùng ngay, caùi toái ngaøn naêm phuùt choác lieàn maát. Hieän nay chuùng ta tu cuõng vaäy, moät phen trí tueä saùng roài thì caùi ngu cuûa muoân naêm cuõng maát. Nhö khi taát caû chuùng ta chöa ñöôïc duyeân hoïc ñaïo thì ñoái vôùi thaân naøy, ñoái vôùi voïng töôûng naøy thaáy laø thaät mình. Nhöng khi hoïc ñaïo roài, coù theå nghe Phaät, Toå noùi moät caâu hai caâu, chuùng ta thaáy roõ thaân naøy vaø voïng töôûng khoâng phaûi laø thaäät mình. Khi thaáy roõ nhö vaäy töùc nhieân caùi ngu ngaøn ñôøi töï noù maát. Coøn neáu khoâng maát luoân thì laâu laâu caùi ngu taùi laïi, mình laïi nhaän thaáy söï thaät nöõa, maõi roài caùi ngu cuõng phaûi tan. Nhö vaäy chuùng ta thaáy raèng ngoïn ñeøn trí tueä moät phen thaép leân thì caùi ngu khoâng bao giôø coøn ñöôïc. Cho neân noùi khi trí tueä phaùt ra hay dieät ñöôïc muoân naêm ngu  laø  nhö vaäy.

   Chôù suy nghó veà tröôùc, ñaõ qua khoâng theå ñöôïc. Thöôøng phaûi nghó veà sau, moãi nieäm moãi nieäm troøn saùng, töï thaáy baûn taùnh. 

ÔÛ ñaây Toå daïy chuùng ta ñöøng suy nghó nhöõng loãi veà tröôùc. Giaû söû khi tröôùc chuùng ta  coù laøm nhöõng ñieàu gì sai laàm, nay ñaõ bieát loãi saùm hoái roài thoâi, khoâng neân nhôù maõi caùc loãi ñaõ qua roài buoàn tuûi tu haønh khoâng ñöôïc. Nhöõng loãi gì qua roài thì thaønh taâm saùm hoái, nguyeän töø nay veà sau chöøa boû, khoâng taùi phaïm, saùm hoái xong laø thoâi, neáu coøn hoái haän maõi ñoù laø chöôùng ñaïo. Cho neân Toå baûo chuùng ta thöôøng phaûi nghó veà sau, trong moãi nieäm troøn saùng, töï thaáy baûn taùnh.

Thieän aùc tuy laø khaùc maø baûn taùnh khoâng coù hai, taùnh khoâng hai ñoù goïi laø taùnh thaät.

 Nieäm thieän nieäm aùc tuy laø hai nieäm khaùc nhau, nhöng treân baûn taùnh noù khoâng coù hai, taùnh khoâng hai ñoù goïi laø taùnh thaät. Tæ duï nhö khi ngoài tu, nieäm nieäm daáy khôûi, hoaëc laø nieäm laønh, hoaëc laø nieäm döõ. Nhöng khi nieäm laønh hoaëc döõ laëng xuoáng roài, thì caùi haèng bieát ñoù laø laønh hay döõ ? Caùi haèng bieát trong taâm mình nghóa laø haèng bieát luùc coù nieäm, luùc khoâng nieäm, caùi haèng bieát aáy thuoäc veà laønh hay döõ ? - Noù khoâng coù laønh döõ. Cho neân khi daáy nieäm, thì nieäm nieäm khaùc nhau, coù laønh coù döõ, khi nieäm laëng xuoáng, chæ coù caùi lieãu tri thöôøng haèng khoâng coù laønh döõ, neân noùi taùnh khoâng hai môùi laø taùnh thaät, coøn nieäm laønh hay döõ khoâng phaûi laø caùi thaät. Toå chæ daïy roõ nhö ban ngaøy khoâng coù gì phaûi nghi ngôø nöõa. Daáy nieäm leân thì coù thieän aùc laø thuoäc veà hai, maø hai thì khoâng thaät; nieäm thieän hoaëc aùc laëng xuoáng trôû veà baûn taùnh, thì baûn taùnh laø khoâng hai, maø khoâng hai môùi laø taùnh chaân thaät, thaät quaù roõ raøng. Theá neân chuùng ta muoán soáng vôùi taùnh chaân thaät laø phaûi döøng nieäm thieän vaø aùc, neáu khoâng hieåu lyù naøy chuùng ta seõ thaéc maéc, boû nieäm aùc thì ñöôïc, vì sao laïi boû nieäm thieän ? Bôûi vì thieän laø ñoái vôùi aùc, nhöõng nieäm ñoù coøn daáy leân laø sanh dieät, laëng nhöõng caùi sanh dieät aáy môùi laø chaân thaät, caùi chaân thaät ôû ngay nôi ñoù, khoâng ñaâu xa. Vì theá noùi baûn taùnh thì khoâng hai, taùnh khoâng hai ñoù goïi laø thaät taùnh.

ÔÛ trong thaät taùnh khoâng nhieãm thieän aùc, ñaây goïi laø Vieân maõn Baùo thaân Phaät. 

Nghóa laø trong taùnh thaät  khoâng coù  nhieãm thieän aùc, ñoù laø Vieân maõn Baùo thaân Phaät. Nhö vaäy tìm ñaâu thaáy Phaät ? Chæ coù laëng hai nieäm thieän aùc thì Vieân maõn Baùo thaân Phaät hieän troøn ñaày, cho neân noùi vieân laø troøn, maõn laø ñaày, Baùo thaân Phaät laø troøn ñaày. Nieäm daáy leân laø töôùng sanh dieät, thieân leäch, hoaëc laø thieän hoaëc laø aùc, hai caùi thieân leäch ñoù laëng xuoáng chæ coøn moät taùnh giaùc troøn ñaày, ñoù laø Vieân maõn Baùo thaân Phaät. Vì vaäy ngay nôi moãi ngöôøi ñeàu coù Baùo thaân Phaät, vì chuùng ta khoâng laëng ñöôïc nieäm thieän aùc cho neân khoâng nhaän ñöôïc, neáu laëng ñöôïc nieäm thieän aùc thì ngay nôi taâm mình ñaõ ñaày ñuû Baùo thaân Phaät.

Töï taùnh khôûi moät nieäm aùc thì dieät muoân kieáp nhaân laønh, töï taùnh khôûi moät nieäm thieän thì ñöôïc haèng sa aùc heát, thaúng ñeán Voâ thöôïng Boà-ñeà, nieäm nieäm töï thaáy chaúng maát baûn nieäm goïi laø Baùo thaân. 

Töï taùnh khôûi moät nieäm aùc thì dieät muoân kieáp nhaân laønh, töï taùnh khôûi moät nieäm thieän thì caùi aùc duø nhieàu nhö soá caùt soâng Haèng cuõng ñeàu heát saïch. Nhöõng nieäm daáy leân nhöng mình khoâng maát baûn nieäm, töùc laø khoâng maát baûn taùnh haèng tri, ñoù goïi laø Baùo thaân. Noùi toùm laïi, Baùo thaân Phaät laø gì ? Laø do hai nieäm thieän aùc laëng xuoáng, chæ coøn moät taùnh giaùc thanh tònh troøn ñaày, ñoù laø Baùo thaân Phaät.

Sao goïi laø Thieân baù öùc Hoùa thaân Phaät ? Neáu chaúng nghó muoân phaùp thì taùnh voán nhö khoâng, moät nieäm suy nghó goïi laø bieán hoùa. Suy nghó vieäc aùc laø hoùa laøm ñòa nguïc, suy nghó vieäc thieän thì hoùa laøm thieân ñöôøng, ñoäc haïi thì hoùa laøm roàng raén, töø bi thì hoùa laøm Boà-taùt, trí tueä thì hoùa laøm thöôïng giôùi, ngu si thì hoùa laøm haï giôùi. Töï taùnh bieán hoùa raát laø nhieàu, ngöôøi meâ khoâng hay tænh giaùc, moãi nieäm khôûi aùc thöôøng ñi trong con ñöôøng aùc, xoay veà moät nieäm thieän, trí tueä lieàn sanh, ñaây goïi laø töï taùnh Hoùa thaân Phaät.

Neáu mình khoâng khôûi duyeân vôùi muoân phaùp thì taùnh mình laëng leõ nhö hö khoâng, khoâng coù töôùng maïo, daáy nieäm suy nghó lieàn bieán hoùa. Traêm ngaøn muoân öùc nieäm aùc mình bieát xoay trôû veà thieän töùc laø trôû veà vôùi töï taùnh mình, ñoù laø Hoùa thaân Phaät. Daáy nieäm aùc bò daãn ñi trong luïc ñaïo, nieäm laønh thì daãn ñi ñeán caùc coõi laønh. Neáu xoay ngaøn muoân öùc nieäm trôû veà töï taùnh, töùc laø chuyeån caùi bieán hoùa trôû veà caùi thaät, goïi ñoù laø Hoùa thaân Phaät.

Nhö vaäy Toå chæ cho chuùng ta thaáy roõ ba thaân Phaät:

- Phaùp thaân laø taùnh thanh tònh cuûa mình.

- Baùo thaân laø do laëng ñöôïc hai nieäm thieän aùc, chæ coøn caùi lieãu tri thöôøng haèng.

- Hoùa thaân töùc laø xoay taát caû nieäm aùc trôû veà töï taùnh.

Naøy Thieän tri thöùc, töø Phaùp thaân suy nghó töùc laø Hoùa thaân Phaät, nieäm nieäm töï taùnh töï kieán töùc laø Baùo thaân Phaät, töï ngoä töï tu, töï taùnh coâng ñöùc, aáy laø chaân thaät qui y. Da thòt laø saéc thaân, saéc thaân ñoù laø nhaø cöûa, khoâng noùi laø qui y vaäy. Chæ ngoä töï taùnh ba thaân töùc laø bieát ñöôïc töï taùnh Phaät.

 Neáu caên cöù treân Phaùp thaân daáy nieäm ñoù laø Hoùa thaân Phaät, moãi nieäm mình ñeàu thaáy roõ töï taùnh cuûa mình, ñoù laø Baùo thaân Phaät. Chuùng ta noùi töï qui y nghóa laø trôû veà vôùi Phaùp thaân, Baùo thaân, Hoùa thaân Phaät cuûa töï taâm, chôù khoâng phaûi trôû veà vôùi thaân xaùc thòt hoâi thuùi naøy, thaân xaùc thòt naøy chæ laø nhaø cöûa che ñaäy beân ngoaøi khoâng phaûi laø thaät. Neáu chuùng ta ngoä ñöôïc töï taùnh mình coù ñuû ba thaân Phaät töùc laø bieát ñöôïc töï taùnh Phaät. Ñeå keát thuùc Toå baûo:

Toâi coù moät baøi tuïng Voâ Töôùng, neáu ngöôøi hay trì tuïng, ngay nôi lôøi noùi lieàn khieán cho oâng, toäi meâ töø nhieàu kieáp, moät luùc lieàn tieâu dieät. Tuïng raèng:

                        Meâ nhaân tu phöôùc baát tu ñaïo,

                        Chæ ngoân tu phöôùc tieän thò ñaïo,

                        Boá thí cuùng döôøng phöôùc voâ bieân,

                        Taâm trung tam aùc nguyeân lai taïo.

Toå nhaéc caùc cö só tu haønh: Ngöôøi meâ chæ bieát tu phöôùc maø chaúng tu ñaïo, nghóa laø ngöôøi meâ chæ bieát laøm phöôùc beân ngoaøi, maø khoâng bieát buoâng xaû caùc ñieân ñaûo voïng töôûng ñeå trôû veà taâm theå chaân thaät. Chæ noùi tu phöôùc lieàn laø ñaïo, chæ noùi chuùng toâi laøm phöôùc, ñoù laø hôïp vôùi ñaïo roài, ñoù laø tu roài. Toå môùi giaûi thích tieáp: Neáu phaùt taâm boá thí cho keû ngheøo, ngöôøi ñoùi, bieát phaùt taâm cuùng döôøng chö Taêng, chö Ni, ñoù laø coù phöôùc nhieàu laém chôù khoâng phaûi laø khoâng, nhöng trong taâm ba aùc xöa nay cöù taïo, töùc laø ba aùc tham saân si trong taâm chuùng ta coøn hoaøi. Bieát boá thí, bieát cuùng döôøng thì coù phöôùc thaät, nhöng chöa heát ba ñoäc. Trong haøng Phaät töû chuùng ta coù nhieàu ngöôøi bieát boá thí, bieát cuùng döôøng maø ba ñoäc vaãn coøn nguyeân. Muoán heát ba ñoäc töùc phaûi höôùng veà taâm buoâng xaû môùi heát, khoâng phaûi tu phöôùc cuùng döôøng laø heát ba ñoäc. Neáu ba ñoäc khoâng heát thì laøm sao thoaùt ly sanh töû, vì vaäy neân noùi tu phöôùc khoâng phaûi laø ñaïo. Ai muoán höôûng phöôùc thì tu haïnh boá thí cuùng döôøng, ñoù laø phöôùc voâ bieân, ñaâu phaûi khoâng coù phöôùc. Nhieàu ngöôøi khoâng hieåu, khi nghe Toå daïy phaûi quay veà töï taùnh thì noùi: Nhö vaäy toâi tu phöôùc cuùng döôøng khoâng coù phöôùc sao ? Phöôùc thì vaãn coù, nhöng tham saân si thì khoâng heát.  

                        Nghó töông tu phöôùc duïc dieät toäi,

                        Haäu theá ñaéc phöôùc toäi hoaøn  taïi,

                        Ñaõn höôùng taâm trung tröø toäi duyeân,

                        Caùc töï taùnh trung chaân saùm hoái.

Caùc ngöôøi tu cöù nghó raèng mình tu phöôùc boá thí cuùng döôøng laø ñeå heát toäi, nhöng thaät coù heát toäi chaêng ?  Cho neân Toå daïy tieáp: Tu phöôùc thì ñôøi sau ñöôïc phöôùc, nhöng neáu laøm toäi thì toäi vaãn coøn, taïi sao vaäy ? Vì mình laøm phöôùc laø taïo nhaân phöôùc, thì thoï quaû phöôùc, nhöng ba ñoäc vaãn coøn nguyeân. Vì vaäy coù khi laøm phöôùc maø vaãn saân, coù khi laøm phöôùc maø vaãn coù nieäm baát bình v.v... cho neân toäi vaãn coøn. Nhaø Phaät thöôøng goïi thaân chuùng ta hieän taïi laø thaân toång baùo, toång baùo töùc laø caùi quaû baùo chung trong ñoù coù laønh coù döõ, coù thieän coù aùc v.v... ngöôøi laøm laønh nhieàu thì hieän ra nhieàu töôùng toát gaëp nhieàu phöôùc duyeân, ngöôøi laøm laønh ít thì thieáu töôùng toát, vaø cuõng ít gaëp phöôùc duyeân, nhöng cuõng coù moät chuùt phöôùc neân ñöôïc sanh laøm ngöôøi. Vì vaäy nhieàu ngöôøi coù phöôùc thaät nhieàu, ñöôïc sanh trong nhöõng gia ñình ñaày ñuû sung söôùng, nhöng traùi laïi hoï mang thaân taät nguyeàn, vì sao ? Vì trong khi laøm phöôùc hoï vaãn coù laøm toäi, cho neân laøm phöôùc thì höôûng phöôùc, taïo toäi thì ñeàn toäi, thaân toång baùo cuûa chuùng ta laø nhö vaäy. Chuùng ta coù theå trong nhieàu ñôøi, laøm phöôùc nhieàu neân gaëp ñöôïc nhöõng ñieàu toát, ñieàu thieän phuø hôïp vôùi sôû nguyeän cuûa mình, nhöng laâu laâu cuõng vaãn coù xaûy ra tai naïn hay coù nhöõng ñieàu baát nhö yù, ñoù laø vì töø ñôøi tröôùc ñaõ tích luõy nhieàu toäi, neân baây giôø gaëp duyeân thì phaûi traû quaû, chôù khoâng coù gì laï. Hieåu nhö vaäy chuùng ta khoâng coøn hoang mang tröôùc nhöõng söï vieäc xaûy ra trong cuoäc ñôøi mình.

Chæ höôùng trong taâm tröø toäi duyeân, ñoù môùi laø chaân saùm hoái. Chuùng ta phaûi nhìn thaúng trong taâm mình tröø nhöõng toäi duyeân nhö laø taâm taät ñoá, taâm baát thieän, taâm sieåm khuùc, taâm ngoâ ngaõ, taâm hö doái, taâm cuoáng voïng, taâm khinh ngöôøi, taâm maïn ngöôøi, taâm taø kieán v.v...  cöù ngay trong taâm mình deïp saïch nhöõng taâm nieäm ñoù, vì ñoù laø duyeân ñeå taïo toäi, neáu chuùng ta khoâng nhaèm vaøo ñoù ñeå deïp noù, thì laøm sao heát toäi ñöôïc ? Chuùng ta chæ bieát tu phöôùc laøm laønh beân ngoaøi, thì khoâng bao giôø ñôøi mình ñöôïc troïn veïn an laønh. Muoán ñöôïc an laønh, chuùng ta phaûi nhaém thaúng trong taâm mình, deïp saïch caùc duyeân taïo toäi thì ñôøi sau môùi ñöôïc heát toäi. Luïc Toå ñaõ chæ cho ngöôøi tu chuùng ta roõ raøng nhö vaäy.

                        Hoát ngoä Ñaïi thöøa chaân saùm hoái,

                        Tröø taø haønh chaùnh töùc voâ toäi,

                        Hoïc ñaïo thöôøng ö töï taùnh quaùn,

                        Töùc döõ chö Phaät ñoàng nhaát loaïi.

Chôït gaëp phaùp saùm hoái chaân thaät cuûa Ñaïi thöøa, bieát tröø nhöõng taâm taø, haønh nhöõng taâm chaùnh, ñoù môùi laø khoâng toäi. Ngöôøi hoïc ñaïo thöôøng ôû trong töï taùnh mình maø quaùn saùt, töùc cuøng vôùi chö Phaät ñoàng moät loaïi khoâng khaùc. Nhìn laïi mình ñeå quaùn saùt töï taùnh mình, boû nhöõng loãi laàm, döùt caùc toäi duyeân ñeå trôû veà soáng vôùi töï taùnh, thì mình vôùi Phaät khoâng hai khoâng khaùc. Neáu nhaém ra ngoaøi laøm vieäc thì seõ cuøng vôùi chö Phaät khaùc xa. Ñoù laø Toå ñaõ chæ thaúng phaùp saùm hoái cuûa Ñaïi thöøa, vaø ñuùng vôùi haïnh cuûa chö Phaät.

                        Ngoâ Toå duy truyeàn thöû ñoán phaùp,

                        Phoå nguyeän kieán taùnh ñoàng nhaát theå,

                        Nhöôïc duïc ñöông lai mích Phaùp thaân,

                        Ly chö phaùp töôùng taâm trung taåy.

Toå cuûa toâi chæ truyeàn phaùp ñoán giaùo naøy, khaép nguyeän ngöôøi thaáy taùnh ñoàng moät theå. Neáu muoán ñôøi sau tìm thaáy ñöôïc Phaùp thaân, töùc phaûi lìa caùc töôùng ôû trong taâm, röûa saïch boùng daùng cuûa saùu traàn ngay trong taâm mình. Cho neân ngöôøi tu dieät voïng laø röûa saïch trong taâm mình nhöõng nieäm töôûng nhôù ñeán ngöôøi ñeán caûnh, ñoù laø boùng daùng cuûa phaùp traàn rôi vaøo taâm thöùc caàn phaûi taåy tröø, môùi thaáy ñöôïc Phaùp thaân.

                        Noã löïc töï kieán maïc du du,

                        Haäu nieäm hoát tuyeät nhaát theá höu,                       

                        Nhöôïc ngoä Ñaïi thöøa, ñaéc kieán taùnh,

                        Kieàn cung hieäp chöôûng chí taâm caàu.

Trong caùc caâu keä choùt cuûa baøi tuïng, Toå khuyeân chuùng ta phaûi noã löïc töï thaáy chôù coù lô laø, du du laø lô laø; noã löïc ñeå töï thaáy baûn taùnh mình, töï bieát nhöõng nieäm maø buoâng boû. Moät nieäm döùt laø chæ cho hôi thôû cuoái cuøng vöøa thôû khì ra maø khoâng hít laïi, thì moät ñôøi buoâng tay. Vì vaäy Toå baûo chuùng ta phaûi noã löïc tieán tu, chôù coù lô laø, chôù coù chaàn chôø, neáu moät phen thôû ra maø khoâng hít vaøo thì moät ñôøi buoâng xuoâi. Neáu gaëp nhöõng haøng Ñaïi thöøa ñöôïc thaáy taùnh, phaûi thaønh taâm cung kính, hay laø cung kính chaáp tay, chí taâm caàu phaùp Ñaïi thöøa, chôù coù loâi thoâi khinh thöôøng, bôûi vì ngöôøi hoïc ñaïo maø khoâng ñöôïc Thieän tri thöùc chæ daãn thì moät ñôøi tu hoïc cuõng khoù maø ñeán ñaâu.

Toå noùi: “Naøy Thieän tri thöùc, phaûi tuïng laáy, y ñaây tu haønh, ngay nôi lôøi noùi maø thaáy taùnh, tuy caùch toâi ngaøn daëm nhö thöôøng ôû beân caïnh toâi; nôi lôøi noùi naøy maø chaúng ngoä töùc laø ñoái dieän vôùi toâi maø caùch xa ngaøn daëm, ñaâu caàn töø xa ñeán ñaây. Traân troïng ñi ñöôïc an vui.”

Caû chuùng nghe phaùp roài khoâng ai maø chaúng khai ngoä, ñeàu hoan hæ  phuïng haønh.

Toùm taét laïi, phaåm Saùm Hoái naøy goàm phaàn vaên xuoâi trong ñoù Toå daïy Nguõ phaàn Phaùp thaân höông v.v... vaø phaàn keát thuùc laø baøi tuïng Voâ töôùng vaên vaàn, deã hieåu, deã nhôù, y ñoù maø tu môùi laø caùi tu chaân thaät. Toå daïy roõ raøng tu laø phaûi höôùng veà mình, khoâng neân chaïy ra ngoaøi, vì tu beân ngoaøi khoâng bao giôø heát nghieäp ñöôïc. Cho neân moãi buoåi tuïng kinh chuùng ta ñeàu coù töï qui y, töï qui y laø trôû veà vôùi mình, töùc laø trôû veà ba thaân Phaät: Phaùp thaân, Baùo thaân, Hoùa thaân nôi mình saün coù. Töï qui y Phaät laø trôû veà vôùi Phaät cuûa mình, töï qui y Phaùp laø trôû veà vôùi Phaùp cuûa mình, töïï qui y Taêng laø trôû veà vôùi Taêng cuûa mình. Nôi mình coù ñuû ba thaân Phaät, nôi mình coù ñuû Tam Baûo, mình phaûi höôùng veà ñoù, nghóa laø phaûi boû heát nhöõng nieäm xaáu nhö ngaõ maïn, coáng cao, löøa doái, aùc ñoäc v.v... boû cho heát saïch nhöõng nieäm ñoù, laø bieát töï qui y. Baûn taùnh thanh tònh saün coù goïi laø Phaùp thaân Phaät. Buoâng caû hai nieäm thieän aùc ñeå thaáy Baùo thaân Phaät, roài xoay caùc nieäm trôû veà töï taùnh ñoù laø Hoùa thaân Phaät, töùc laø chuyeån hoùa thaân trôû veà thaønh Phaät. Noùi toùm laïi töï qui y khoâng phaûi laø töï qui y vôùi thaân xaùc thòt naøy, mai moát noù raõ roài coøn ñaâu ! Töï qui y laø trôû veà töï taùnh thanh tònh laø Phaùp thaân, trôû veà nôi töï taùnh troøn ñaày khoâng coù hai nieäm laø Baùo thaân, trôû veà töï taùnh mình baèng xoay moïi nieäm veà nôi töï taùnh ñoù laø Hoùa thaân Phaät.

]