XUAÁT XÖÙ QUYEÅN THIEÀN TOÂNG BAÛN HAÏNH

Thieàn Toâng Baûn Haïnh laø teân ñôn giaûn cuûa quyeån: “Traàn Trieàu Thieàn Toân Chæ Nam Truyeàn Taâm Quoác Ngöõ Haønh”. ÔÛ ñaây goïi laø baûn quoác ngöõ, song chöõ Vieät khi xöa laø chöõ noâm, neân sau naøy phaûi phieân aâm töø chöõ noâm ra chöõ quoác ngöõ hieän taïi.

Coù caû thaûy ba baûn :

1- Baûn in ñôøi Leâ nieân hieäu Caûnh Höng naêm thöù 6 (1745) do Sa moân Lieãu Vieân truï trì chuøa Lieân Hoa sai ñeä töû laø Sa di ni phaùp danh Dieäu Thuaàn khaéc baûn in. Baûn goã coøn giöõ ôû chuøa Lieân Phaùi hieän nay. Chuøa Lieân Hoa khi xöa, ñeán naêm 1840 ñoåi teân laïi laø chuøa Lieân Phaùi, ñeå traùnh teân huùy cuûa Hoaøng Thaùi Haäu meï vua Thieäu Trò. OÂng Hoaøng Xuaân Haõn nhaän ñöôïc baûn naøy nôi Hoøa thöôïng Giaùc Ngaïn vaø phieân aâm ra. Baûn phieân aâm coù in trong taïp chí Vaïn Haïnh soá 15 naêm 1966. Trong baûn naøy, ôû sau coù ñeå hai chöõ truøng san töùc laø khaéc laïi töø moät baûn tröôùc. Nhö vaäy quyeån Thieàn Toâng Baûn Haïnh coù theå coù moät baûn tröôùc nöõa maø bò hö maát tìm khoâng ra.

2- Baûn in ñôøi Nguyeãn, naêm Gia Long thöù 4 (1805) do Ngaøi Hueä Thaân truï trì chuøa Hoa Yeân vaø ñeä töû khaéc baûn in. Nhöng baûn naøy sau cuõng hö muïc tìm khoâng thaáy.

3- Baûn in naêm Baûo Ñaïi thöù 7 (1932) do hai vò Hoøa thöôïng Thanh Minh vaø Thanh Hanh khaéc baûn in. Hoøa thöôïng Thanh Minh truï trì chuøa Hoa Yeân, ñeä töû Thieàn sö Thoâng Ñòa, Hoøa thöôïng Thanh Hanh truï trì chuøa Vónh Nghieâm, neân goïi laø Toå Vónh Nghieâm. Baûn naøy ñöôïc oâng Ñaøo Duy Anh phieân aâm, nhaø xuaát baûn Khoa hoïc Xaõ hoäi xuaát baûn taïi Haø Noäi naêm 1975. Trong nam coù TT. Thích Trí Sieâu phieân aâm do Tu Thö Vaïn Haïnh xuaát baûn naêm 1980 taïi T.P Hoà Chí Minh.

Hieän giôø chuùng ta coù ñöôïc hai baûn laø baûn cuûa Hoaøng Xuaân Haõn hieän ñang hoïc vaø baûn cuûa TT. Thích Trí Sieâu ñeå ñoái chieáu.

Baûn Thieàn Toâng Baûn Haïnh in naêm 1745, phaàn phuï coù caùc baøi : Cö traàn laïc ñaïo phuù, Ñaéc thuù laâm tuyeàn thaønh ñaïo ca cuûa ngaøi Traàn Nhaân Toâng, Vònh Hoa Yeân töï phuù cuûa ngaøi Huyeàn Quang vaø phuï sau laø Ngoä ñaïo nhaân duyeân baèng chöõ Haùn cuûa Thieàn sö Chaân Nguyeân.

Baûn in naêm 1932, phaàn phuï goàm coù caùc baøi : Cö traàn laïc ñaïo phuù, Ñaéc thuù laâm tuyeàn thaønh ñaïo ca, Vònh Hoa Yeân töï phuù; Giaùo töû phuù cuûa Maïc Ñænh Chi, Du An Töû sôn nhaät trình vaø Thieáu thaát phuù cuûa Baïch Lieân Thieáu Só; cuoái baûn laø Thieàn tòch phuù cuûa Thieàn sö Chaân Nguyeân.

Quyeån Thieàn Toâng Baûn Haïnh chuùng ta hoïc hoâm nay laø baûn cuûa oâng Hoaøng Xuaân Haõn phieân aâm ñeå chuùng ta deã ñoïc deã hieåu. Baûn naøy noùi veà söû thieàn, döôùi hình thöùc thô thöôïng luïc haï baùt, toaøn boä coù caû thaûy 794 caâu, neáu theâm baøi keä laø 798 caâu.

Muïc ñích cuûa baûn Thieàn Toâng Baûn Haïnh laø thuaät laïi ñôøi tu haønh cuûa vua Traàn Thaùi Toâng, vua Traàn Thaùnh Toâng vaø ngaøi Ñieàu Ngöï Giaùc Hoaøng Traàn Nhaân Toâng hay Truùc Laâm Ñaïi Ñaàu Ñaø. Phaàn sau coù noùi sô löôïc veà ngaøi Phaùp Loa vaø ngaøi Huyeàn Quang.

Veà lòch söû, Thieàn sö Chaân Nguyeân ra ñôøi vaøo giöõa theá kyû 17 (1647) vaø tòch ñaàu theá kyû 18 (1726) caùch ñôøi Traàn ngoùt boán theá kyû, nhöng ñöôïc duyeân toát laø Ngaøi thöøa keá truï trì hai chuøa lôùn nhaát cuûa heä phaùi Truùc Laâm Yeân Töû laø chuøa Quyønh Laâm vaø chuøa Long Ñoäng. Nhöõng pho saùch cuûa heä phaùi Truùc Laâm Yeân Töû haàu heát ñöôïc caát giöõ ôû hai nôi ñoù. Vì coù ñaày ñuû taøi lieäu ñeå khaûo saùt, cho neân Ngaøi coù nhöõng taùc phaåm noùi veà ñôøi Traàn raát ñaùng tin caäy.

]