THIEÀN TOÂNG BAÛN HAÏNH

(tt)

GIAÛNG: (tt) 

6.1 DOØNG THIEÀN TRUÙC LAÂM

            Nhaân Toâng gaëp thaày Tueä Trung,

            Laøm ñeä nhaát Toå Nam cung nöôùc naøy.

            Ñeä nhò Phaùp Loa baèng nay,

            Raäp ñôøi Anh Toâng ñeâm ngaøy yeâu ñöông.

            Ñeä tam Toå sö Huyeàn Quang,

            Truyeàn cho Minh Toâng loøng caøng töø bi.

            Daàu ai xem ñaáy xaù nghì,

            Naêm Vua ba Toå ñeàu thì chöùng neân.

            Truyeàn cho thieân haï boán beân,

            Ngöôøi ta ñaéc ñaïo thieân thieân vaøn vaøn.

            Nhôø ôn Hoaøng Giaùc vua quan,

            Phaùt loøng tu tröôùc, daân gian hoïc cuøng.

            Ñôøi ñôøi noái ñaïo Thieàn Toâng,

            Chính phaùp truyeàn loøng ai ñöôïc thì hay.

            Toå ñaõ ñaép naám troàng caây,

            Moäng Boà Ñeà nôû sau naøy caøng cao.

            Khai hoa keát quaû xao xao,

            Doõi truyeàn ñaát Vieät thaáp cao truøng truøng.

            Ai khoân coù trí coù coâng,

            Tu haønh ngoä ñöôïc Taâm Toâng môùi maàu.

            Nhaân duyeân coù tröôùc coù sau,

            Ai ai cuõng coù tính chaâu Boà Ñeà.

            Kieán vaên tri giaùc khaùc gì,

            Maøy ngang muõi doïc xem thì baèng nhau.

            Phaät tieàn Phaät haäu tröôùc sau,

            Baùt Nhaõ huyeàn chæ ñaïo maàu Ma Ha.

            Meânh moâng beå Thích tuy xa,

            Bieát ñöôøng vöôït taét ñeán nhaø moät giaây.

            Loøng Buït thöông chuùng sinh thay!

            Baùch ban phöông tieän môû nay ñeå chôø.

            Baèng ngöôøi cao só quaùn cô,

            Thoâng sao moät hôùp caïn bôø soâng Taây.

            Baûo thaät cöùu caùnh cho hay,

            Töù Muïc Töông Coá ñaõ thì aán taâm.

            Buït truyeàn töø coå ñeán caâm (kim),

            Ai tin thì ñöôïc aán taâm thaät thaø.

            Xem Thaùnh Ñaêng Luïc giaûng ra,

            Keùo ñeøn Phaät Toå saùng hoøa Tam Thieân.

            Vieät Nam thaéng caûnh Hoa Yeân,

            Saùt tieâu cöïc laïc Taây Thieân nhöõng laø.

            Vónh traán cöûu phaåm Di Ñaø,

            Phaàn höông chuùc Thaùnh quoác gia thoï tröôøng.

            Ñôøi ñôøi töôïng phaùp hieån döông,

            Thieäu long Tam Baûo Taây Phöông Phaät ñöôøng.

            Ñieàu Ngöï, Phaùp Loa, Huyeàn Quang,

            Tam vò Phaät Toå Nam bang Traàn trieàu.

            Hoa Yeân, Long Ñoäng, Vaân Tieâu,

            Quyønh Laâm töôïng phaùp ñoä sieâu voâ cuøng.

            Kính khuyeân Nam Baéc Taây Ñoâng,

            Muoán ñöôïc neân Buït, phaùt loøng xuaát gia.

            Tröôùc laø ñoä laáy thaân ta,

            Sau laø cöùu ñöôïc meï cha Toå Huyeàn.

            Vua Traàn töôùc loäc binh quyeàn,

            Ngöôøi coøn thoaùt ñeå tu Thieàn loï ta.

            Cöûu lieân ñaøi thöôïng khai hoa,

            Nhöõng ngöôøi nieäm Buït Di Ñaø Phaät danh.

            Cuøng veà Cöïc Laïc hoùa sinh,

            Mình vaøng voùc ngoïc quang minh laøu laøu.

            Tieâu dao khoaùi laïc chaúng aâu,

            Baát sinh baát dieät ngoài laàu Toøa Sen.

* * *

Ñoaïn naøy ngaøi Chaân Nguyeân noùi veà söï truyeàn thöøa cuûa heä phaùi Truùc Laâm.

            Nhaân Toâng gaëp thaày Tueä Trung,

            Laøm ñeä nhaát Toå Nam cung nöôùc naøy.

Ngaøi Traàn Nhaân Toâng gaëp ñöôïc Thaày laø Tueä Trung Thöôïng Só chæ daïy, cho neân sau naày Ngaøi laøm Toå thöù nhaát cuûa heä phaùi Truùc Laâm ôû Vieät Nam.

            Ñeä nhò Phaùp Loa baèng nay,

            Raäp ñôøi Anh Toâng ñeâm ngaøy yeâu ñöông.

Toå thöù hai laø Toå Phaùp Loa. Chöõ “raäp” laø tieáp noái. Tieáp ñôøi Anh Toâng ñeâm ngaøy ñeàu kính meán ngaøi Phaùp Loa.

            Ñeä tam Toå sö Huyeàn Quang,

            Truyeàn cho Minh Toâng loøng caøng töø bi.

Toå thöù ba laø Toå Huyeàn Quang, truyeàn cho vua Minh Toâng loøng caøng thöông xoùt.

            Daàu ai xem ñaáy xaù nghæ,

            Naêm Vua ba Toå ñeàu thì chöùng neân.

            Truyeàn cho thieân haï boán beân,

            Ngöôøi ta ñaéc ñaïo thieân thieân vaøn vaøn.

“Daàu ai xem ñaáy xaù nghì”. “Xaù nghì”, chöõ xaù laø haõy, chöõ nghì laø nghó suy. Daàu ai ñaáy haõy nghó suy. “Naêm Vua ba Toå ñeàu thì chöùng neân”. Naêm Vua laø: Traàn Thaùi Toâng, Traàn Thaùnh Toâng, Traàn Nhaân Toâng, Traàn Anh Toâng vaø Traàn Minh Toâng. Ba Toå laø: Sô Toå Truùc Laâm, Toå Phaùp Loa vaø Toå Huyeàn Quang. Nhöõng vò naày ñeàu ngoä ñaïo.

“Truyeàn cho thieân haï boán beân”, nghóa laø boán phía thieân haï ñeàu ñöôïc truyeàn daïy giaùo hoùa. “Ngöôøi ta ñaéc ñaïo thieân thieân vaøn vaøn”, ngöôøi ta ngoä ñöôïc lyù thieàn raát nhieàu coù ñeán ngaøn muoân ngöôøi.

            Nhôø ôn Hoaøng Giaùc vua quan,

            Phaùt loøng tu tröôùc, daân gian hoïc cuøng.

            Ñôøi ñôøi noái ñaïo Thieàn Toâng,

            Chính phaùp truyeàn loøng ai ñöôïc thì hay.

Ñaây laø lôøi taùn thaùn cuûa ngaøi Chaân Nguyeân.

“Nhôø ôn Hoaøng Giaùc vua quan” laø nhôø ôn caùc vua giaùc, vaø quan nhö ngaøi Huyeàn Quang laø Traïng nguyeân ñi tu. “Phaùt loøng tu tröôùc daân gian hoïc cuøng”. Nhöõng oâng vua vaø nhöõng oâng quan phaùt taâm tu tröôùc cho neân nhaân daân baét chöôùc tu theo. “Ñôøi ñôøi noái ñaïo Thieàn Toâng”, nghóa laø ñôøi ñôøi noái ñaïo Phaät tu theo Thieàn. “Chính phaùp truyeàn loøng ai ñöôïc thì hay”, chaùnh phaùp truyeàn trong taâm mình, ai ñöôïc thì ngöôøi ñoù thaám, ngöôøi ñoù hieåu.

            Toå ñaõ ñaép naám troàng caây,

            Moäng Boà Ñeà nôû sau naøy caøng cao.

            Khai hoa keát quaû xao xao,

            Doõi truyeàn ñaát Vieät thaáp cao truøng truøng.

Sô toå Truùc Laâm, Ngaøi ñaõ ñaép neàn ñeå öông hoät troàng caây, cho neân sau naøy moäng cuûa haït Boà ñeà nôû caøng ngaøy caøng cao, khai hoa keát quaû raát laø nhieàu.

“Doõi truyeàn ñaát Vieät thaáp cao truøng truøng”, baûn naày laø “thaáp cao truøng truøng”, baûn 1932 laø “thaùp cao truøng truøng”. Chöõ “thaùp cao truøng truøng” töùc laø thaùp cao lôùp lôùp, taèng taèng. Coøn “thaáp cao truøng truøng” töùc laø lôùp cao lôùp thaáp, töøng caáp töøng baäc raát nhieàu. Nghóa laø nhöõng ngöôøi noái theo heä thoáng Thieàn naøy, ngöôøi tu cao ngöôøi tu thaáp töøng lôùp töøng lôùp raát laø ñoâng.

            Ai khoân coù trí coù coâng,

            Tu haønh ngoä ñöôïc Taâm Toâng môùi maàu.

            Nhaân duyeân coù tröôùc coù sau,

            Ai ai cuõng coù tính chaâu Boà Ñeà.

Ngöôøi naøo khoân ngoan coù trí, coù coâng phu tu haønh ngoä ñöôïc Taâm toâng töùc laø Thieàn toâng, ñoù môùi laø ñaïo maàu.

“Nhaân duyeân coù tröôùc coù sau”, tuøy nhaân duyeân coù ngöôøi tu tröôùc coù ngöôøi tu sau. Nhöng “Ai ai cuõng coù tính chaâu Boà Ñeà”, duø tu tröôùc hay tu sau, ai ai cuõng saün coù haït chaâu giaùc ngoä, khoâng phaûi tu tröôùc môùi coù, coøn tu sau thì khoâng. Vì theá Taêng Ni cuõng nhö Phaät töû ñöøng coù tuûi mình tu muoän, chæ coù ñieàu laø neáu ngöôøi tu tröôùc tu töø töø chaäm chaäm, coøn ngöôøi tu sau noã löïc tu nhanh, roát cuoäc roài laïi tôùi tröôùc. Cuõng nhö ngöôøi ñi ñöôøng, cuøng ñi moät ñoaïn ñöôøng, maø ngöôøi ñi tröôùc thaû boä töø töø, coøn ngöôøi ñi sau thaáy mình ñaõ treã neân haáp taáp ñi nhanh, coù khi cuõng tôùi tröôùc. Theá neân chuùng ta ñöøng coù maëc caûm raèng toâi tu sau, maø chæ coù maëc caûm laø toâi tu löøng chöøng, tu cho laáy coù. Coøn tuy tu sau maø haêng haùi quyeát lieät thì cuõng coù keát quaû nhö thöôøng. ÔÛ ñaây noùi raát roõ: Tuy nhaân duyeân coù tröôùc  coù sau, nhöng ai ai cuõng saün coù tính chaâu Boà ñeà, töùc laø saün coù taùnh giaùc saùng suoát.

            Kieán vaên tri giaùc khaùc gì,

            Maøy ngang muõi doïc xem thì baèng nhau.

Taùnh giaùc saün coù nôi moïi ngöôøi, taùnh giaùc aáy hieän ra ôû ñaâu? Theo baûn naày laø: “Kieán vaên tri giaùc khaùc gì. Maøy ngang muõi doïc xem thì baèng nhau”. Coøn baûn 1932 laø: “Hay aên hay noùi khaùc chi. Maøy ngang muõi doïc xem thì baèng nhau”. Tuy caâu vaên hai baûn khaùc nhau, nhöng yù khoâng khaùc.

“Kieán vaên tri giaùc khaùc gì”, nghóa laø thaáy, nghe, bieát, vaø caûm nhaän, ñaâu khaùc gì nhau. Taát caû chuùng ta ai cuõng thaáy, cuõng nghe, cuõng bieát, cuõng coù caûm giaùc, khoâng coù khaùc nhau. Ñoù laø taùnh giaùc chôù gì. Ngöôøi naøo cuõng maøy ngang laø chaân maøy naèm ngang, muõi doïc laø muõi xuoâi xuoáng, xem gioáng heät nhau. Ñaâu coù ai chaân maøy ngöôïc ñöùng leân hay doïc xuoâi xuoáng... Nhö vaäy taát caû chuùng ta ñeàu saün coù caùi thaáy, caùi nghe, caùi caûm giaùc nhö nhau, vaø ai cuõng coù maøy ngang muõi doïc nhö nhau, khoâng coù ai khaùc ai caû. Chæ khaùc nhau laø choã huaân taäp, huaân taäp nghieäp naøo thì coù khaû naêng trong nghieäp ñoù. Nghieäp coù sai bieät maø taùnh giaùc khoâng sai bieät. Theá thì chuùng ta soáng ñöøng vì nhöõng huaân taäp sai bieät maø töï cho mình laø hay, cheâ ngöôøi laø dôû. Traùi laïi chuùng ta phaûi thaáy roõ raèng ai cuõng coù taùnh giaùc, ai cuõng coù maøy ngang muõi doïc nhö nhau, ñöøng coù khinh ai. Chuùng ta phaûi hoïc haïnh cuûa Boà taùt Thöôøng Baát Khinh, Ngaøi khoâng khinh ai caû. Song trong giôùi ngöôøi tu chuùng ta thöôøng coù hai beänh, neáu khoâng bò maëc caûm töï ti thì bò beänh töï toân. Maëc caûm töï ti laø khi nghe noùi tôùi giaùc ngoä thì nghó raèng mình laøm khoâng noåi, chuyeän ñoù cuûa Phaät, cuûa Boà taùt, chôù laøm sao mình giaùc ngoä ñöôïc. Coøn beänh töï toân laø khi nghe noùi mình coù taùnh giaùc roài khoâng lo tu, thaáy ai cuõng ngaång ñaàu, toâi coù saün taùnh giaùc, toâi coù thua caùc ngöôøi ñaâu! Tuy mình coù taùnh giaùc nhöng ngöôøi tu tröôùc deïp phieàn naõo nhieàu hôn mình, mình coù taùnh giaùc maø khoâng deïp phieàn naõo thì cuõng nhö coù vieân ngoïc coøn naèm trong ñoáng raùc, bieát coù ngoïc maø khoâng duøng ñöôïc vieäc gì! Coøn ngöôøi deïp ñöôïc raùc, laáy ngoïc boû tuùi thì ngöôøi ta hôn mình. Hieåu nhö vaäy chuùng ta phaûi kheùo traùnh hai beänh, beänh töï ti maëc caûm vaø beänh töï toân ngaïo maïn.

            Phaät tieàn Phaät haäu tröôùc sau,

            Baùt Nhaõ huyeàn chæ ñaïo maàu Ma Ha.

Phaät tieàn laø Phaät tröôùc, Phaät haäu laø Phaät sau, tuy coù Phaät tröôùc Phaät sau, nhöng huyeàn chæ cuûa Baùt Nhaõ thì ñaïo maàu roäng lôùn theânh thang. Chöõ Ma ha laø roäng lôùn theânh thang.

            Meânh moâng beå Thích tuy xa,

            Bieát ñöôøng vöôït taét ñeán nhaø moät giaây.

Bieån Thích roäng meânh moâng, tuy xa xoâi nhöng bieát ñöôøng ñi taét thì moät giaây laø ñeán nhaø. Hieän giôø chuùng ta cuõng thaáy roõ ñieàu naày: Ngaøy xöa töø ñaây qua Trung Quoác hay qua AÁn Ñoä thì xa ngaøn truøng. Nhöng ngaøy nay nhôø coù phi cô phaûn löïc chæ caàn vaøi tieáng ñoàng hoà laø ñeán nôi. Theá neân neáu ñi ñöôøng röøng hay ñöôøng bieån thì raát laâu, neáu ñi ñöôøng chim thì raát nhanh choùng. Cuõng nhö vaäy, neáu ngöôøi tu bieát ñi thaúng ñöøng coù quanh co thì cuõng raát nhanh. Sao goïi laø ñi ñöôøng röøng, ñi ñöôøng bieån, ñi ñöôøng chim? Nhö hieän giôø coù nhieàu vò tu cöù noùi: Mình caên cô trì ñoän, raùn laïy Phaät, cuùng Phaät, caàu nguyeän ñôøi sau gaëp Phaät tu nöõa, baây giôø tu ñöôïc tôùi ñaâu hay tôùi ñoù. Tu nhö vaäy thì chöøng bao nhieâu ñôøi? Tu caùch naày thì ñeán ba voâ soá kieáp. Ñoù laø ñi ñöôøng röøng, ñöôøng bieån, ñöôøng quanh co. Coøn neáu bieát raèng chuùng ta saün coù taùnh Phaät, sôû dó khoâng thaáy ñöôïc laø taïi voâ minh phieàn naõo phuû che, ngay ñaây phaûi coá gaéng deïp tan voâ minh phieàn naõo thì taùnh Phaät hieän ra, chæ trong gang taác chôù khoâng phaûi xa. Ñoù goïi laø ñi thaúng ñöôøng chim. Theá neân bieát tu thì mau, khoâng bieát thì laâu laø nhö vaäy.

            Loøng Buït thöông chuùng sinh thay!

            Baùch ban phöông tieän môû nay ñeå chôø.

Loøng Phaät thöông chuùng sanh raát nhieàu, raát thaém thieát, cho neân Ngaøi môû baøy caû traêm phöông tieän ñeå chæ daïy tuøy theo caên cô cuûa moãi ngöôøi.

            Baèng ngöôøi cao só quaùn cô,

            Thoâng sao moät hôùp caïn bôø soâng Taây.

Ñeán ñaây ngaøi Chaân Nguyeân noùi thaúng veà Thieàn. Tuy Phaät coù chia caû traêm phöông tieän ñeå höôùng daãn chæ daïy ngöôøi, nhöng neáu laø ngöôøi cao só quaùn trieät ñöôïc caên cô cuûa mình, thaáu suoát ñöôïc yù nghóa thaâm traàm cuûa Thieàn, thì chæ caàn hôùp moät hôùp caïn nöôùc soâng Taây laø ñöôïc ngoä. Ñaây laø daãn caâu chuyeän oâng Baøng Long Uaån ñeán tham vaán Maõ Toå, hoûi: “Ngöôøi chaúng cuøng muoân phaùp laøm baïn laø ngöôøi gì?” Maõ Toå baûo: “OÂng hôùp moät hôùp caïn nöôùc Taây giang, ta seõ noùi cho oâng nghe”. Ngay ñoù oâng Baøng Long Uaån lieàn ngoä, bieát ñöôïc con ngöôøi khoâng cuøng muoân phaùp laøm baïn.

Caâu hoûi cuûa oâng Baøng cuõng khoù hieåu: Ngöôøi khoâng cuøng muoân phaùp laøm baïn laø ngöôøi naøo? Coù phaûi laø ngöôøi phaøm phu chuùng ta khoâng? Chuùng ta thích hoa kieång, thích nuùi soâng..., töùc laø chuùng ta ñang laøm baïn cuøng muoân phaùp. Coøn ngöôøi khoâng cuøng muoân phaùp laøm baïn laø ngöôøi maø Luïc Toå ñaõ noùi: “Baûn lai voâ nhaát vaät”, töùc laø “xöa nay khoâng moät vaät” thì laøm baïn vôùi ai? Coøn caùi gì ñeå laøm baïn? Vaäy ngöôøi ñoù laø ngöôøi naøo? Caâu hoûi thaät laø saâu, cho neân Maõ Toå chæ noùi: “OÂng hôùp moät hôùp can gioøng Taây giang, ta seõ vì oâng maø noùi”. Ngay ñoù oâng Baøng Long Uaån ngoä, ngoä ñöôïc “ngöôøi khoâng cuøng muoân phaùp laøm baïn”. Nhö vaäy ñoù laø haøng cao só.

            Baûo thaät cöùu caùnh cho hay,

            Töù Muïc Töông Coå ñaõ thì aán taâm.

Noùi thaät ñeán choã cöùu caùnh laø: “Töù muïc töông coá ñaõ thì aán taâm”. Töù muïc töông coá laø boán maét nhìn nhau, ñoù laø aán taâm roài. Chuùng toâi noùi laïi moät laàn nöõa ñeå quí vò khoûi hieåu laàm chöõ Töù muïc töông coá. Bôûi vì Thaùnh vôùi Thaùnh töù muïc töông coá hieåu nhau lieàn, coøn phaøm vôùi phaøm töù muïc töông coá cuõng hieåu nhau. Nhöng hieåu theo caùch naøo? Phaøm thì hieåu theo phaøm, Thaùnh thì hieåu theo Thaùnh, chôù ñöøng nghó töù muïc töông coá laø thaùnh heát, hieåu nhö vaäy laø laàm. Trong nhaø ñaïo ngöôøi hoûi ngöôøi ñaùp boán maét nhìn nhau laø caûm thoâng, caûm thoâng laø ngoä ñaïo. Coøn ngöôøi theá gian boán maét nhìn nhau caûm thoâng theo theá tình, chôù khoâng coù ngoä ñaïo. Ñoù laø choã ñaëc bieät.

            Buït truyeàn töø coå ñeán caâm (kim),

            Ai tin thì ñöôïc aán taâm thaät thaø.

Ñöùc Phaät truyeàn töø khi xöa cho ñeán ngaøy nay ai tin nhaän ñöôïc ñieàu ñoù thì ñöôïc aán taâm khoâng coù nghi ngôø, thaät thaø töùc laø ñuùng nhö vaäy.

            Xem Thaùnh Ñaêng Luïc giaûng ra,

            Keùo ñeøn Phaät Toå saùng hoøa Tam Thieân.

Baûn naày laø “Keùo ñeøn”, baûn 1932 laø “kheâu ñeøn”, chöõ kheâu ñeøn thì hôïp lyù hôn. Vì ngaøy xöa ñoát ñeøn daàu, ngoïn ñeøn chaùy moøn bò môø ñi, neân mình kheâu leân noù lieàn saùng. Cho neân noùi: “Kheâu ñeøn Phaät Toå saùng hoøa Tam Thieân”. Hieän nay ngöôøi naøo muoán hieåu roõ choã ñaïo lyù chaân thaät thì neân xem quyeån Thaùnh Ñaêng Luïc, ñoù laø kheâu ngoïn ñeøn Phaät Toå saùng khaép caû Tam Thieân.

            Vieät Nam thaéng caûnh Hoa Yeân,

            Saùt tieâu Cöïc laïc Taây Thieân nhöõng laø.

Caûnh chuøa Hoa Yeân ôû Vieät Nam raát ñaëc bieät raát thuø thaéng, gaàn vôùi caûnh Cöïc laïc ôû Taây phöông, chôù khoâng phaûi taàm thöôøng. Chuùng toâi coù leân ñeán Hoa Yeân nhöng vì chöa thaáy caûnh Cöïc laïc neân khoâng so saùnh ñöôïc. Chæ thaáy Hoa Yeân ñôn ñoäc quaù. Coøn ñoái vôùi ngaøi Chaân Nguyeân thì caûnh chuøa Hoa Yeân vôùi caûnh Cöïc laïc khoâng khaùc nhau bao nhieâu.

            Vónh traán cöûu phaåm Di Ñaø,

            Phaàn höông chuùc Thaùnh quoác gia thoï tröôøng.

Ñaây laø lôøi Ngaøi taùn thaùn muoán ôû maõi nôi Cöûu Phaåm Lieân Hoa cuûa ñöùc Phaät Di Ñaø, ñoát höông caàu nguyeän cho quoác gia ñöôïc an laønh maõi maõi.

            Ñôøi ñôøi töôïng phaùp hieån döông,

            Thieäu long Tam Baûo Taây Phöông Phaät ñöôøng.

Nguyeän cho thôøi töôïng phaùp naày ñôøi ñôøi ñöôïc hieån baøy saùng toû, noái tieáp haït gioáng Tam Baûo nhö laø coõi Phaät ôû Taây phöông.

            Ñieàu Ngöï, Phaùp Loa, Huyeàn Quang.

            Tam vò Phaät Toå Nam bang Traàn trieàu.

Theo caùi nhìn cuûa ngaøi Chaân Nguyeân, thì Sô Toå Truùc Laâm, Toå Phaùp Loa vaø Toå Huyeàn Quang laø ba vò Phaät Toå ñôøi Traàn ôû nöôùc Vieät Nam.

            Hoa Yeân, Long Ñoäng, Vaân Tieâu,

            Quyønh Laâm töôïng phaùp ñoä sieâu voâ cuøng.

Heä phaùi Truùc Laâm coù nhöõng ngoâi chuøa, nhö treân nuùi Yeân Töû coù chuøa Hoa Yeân, treân Hoa Yeân coù am Vaân Tieâu, döôùi chaân nuùi coù chuøa Long Ñoäng; vaø coøn coù chuøa Quyønh Laâm v.v... Ñoù laø thôøi töôïng phaùp ñeå ñoä sieâu cho chuùng sanh.

            Kính khuyeân Nam Baéc Taây Ñoâng,

            Muoán ñöôïc neân Buït, phaùt loøng xuaát gia.

Vaäy neân khuyeân nhöõng ngöôøi ôû Nam Baéc Taây Ñoâng muoán ñöôïc thaønh Phaät phaûi phaùt loøng xuaát gia tu haønh.

            Tröôùc laø ñoä laáy thaân ta,

            Sau laø cöùu ñöôïc meï cha Toå Huyeàn.

Ngaøi khuyeân ngöôøi xuaát gia ñeå laøm gì? Tröôùc laø ñoä laáy thaân mình, sau laø cöùu ñoä cha meï, cöûu huyeàn thaát toå. Nhö vaäy ngöôøi ñi tu khoâng phaûi chæ lo cho mình, maø coøn lo ñoä cha meï vaø cöûu huyeàn thaát toå.

            Vua Traàn töôùc loäc binh quyeàn,

            Ngöôøi coøn thoaùt ñeå tu Thieàn loï ta.

Caùc vua ñôøi Traàn nhö Thaùi Toâng, Thaùnh Toâng, Nhaân Toâng ... laø caùc vò vua binh quyeàn maïnh meõ maø caùc Ngaøi coøn boû ngoâi baùu ñi tu, huoáng nöõa laø chuùng ta. Chuùng ta chöa phaûi laø quan, coøn laø daân daõ, taïi sao laïi tieác khoâng chòu tu? Ñoù laø lôøi nhaéc nhôû raát thieát yeáu cuûa ngaøi Chaân Nguyeân.

            Cöûu lieân ñaøi thöôïng khai hoa,

            Nhöõng ngöôøi nieäm Buït Di Ñaø Phaät danh.

Trong Cöûu Lieân Ñaøi hay Ñöôøng loái tu veà Cöïc laïc töùc laø tu Tònh Ñoä, coù chia laøm Cöûu phaåm hay chín phaåm töø thaáp leân cao. Nhöõng ngöôøi muoán ñöôïc veà Cöïc laïc thì phaûi nieäm danh hieäu ñöùc Phaät Di Ñaø.

            Cuøng veà Cöïc Laïc hoùa sinh,

            Mình vaøng voùc ngoïc quang minh laøu laøu.

            Tieâu dao khoaùi laïc chaúng aâu,

            Baát sinh baát dieät ngoài laàu Toøa Sen.

Neáu nieäm danh hieäu Phaät Di Ñaø thì ñöôïc veà coõi Cöïc laïc hoùa sinh, chôù khoâng phaûi cha meï sinh, ñöôïc mình vaøng voùc ngoïc haøo quang saùng ngôøi, tieâu dao khoaùi laïc khoâng coù gì lo aâu, khoâng sanh khoâng dieät, ngoài treân laàu toøa sen.

Nhö vaäy chuùng ta thaáy ngaøi Chaân Nguyeân vöøa daïy tu Thieàn vöøa khuyeân tu Tònh Ñoä. Taïi sao ñöôøng loái tu cuûa Ngaøi laïi hoãn hôïp nhö vaäy? Chuùng toâi xin daãn söû cho quí vò hieåu. Thieàn sö Chaân Nguyeân (1647 - 1726) soáng giöõa theá kyû XVII ñaàu theá kyû XVIII, nhaèm thôøi Trònh Nguyeãn phaân tranh, ñaát nöôùc Vieät Nam chia ñoâi ra Ñaøng Trong Ñaøng Ngoaøi, laáy soâng Linh Giang laøm ranh giôùi. Töø naêm 1600 thôøi vua Leâ Kính Toâng, ôû ngoaøi Baéc coù vua Leâ chuùa Trònh, trong Nam coù chuùa Nguyeãn. Chuùa Trònh vaø chuùa Nguyeãn ñeàu noùi laø toân thôø nhaø Leâ, nhöng hai chuùa khoâng baèng loøng nhau neân coù chieán tranh lieân tuïc. Nhöng ñeán khi vua Leâ Hi Toâng leân ngoâi naêm 1678 thì noäi chieán bôùt caêng thaúng.

Thôøi Trònh Nguyeãn phaân tranh, coù 7 laàn chieán tranh trong voøng 45 naêm, laàn thöù nhaát naêm Ñinh Maõo 1627 ñeán laàn thöù baûy naêm Nhaâm Tí 1672, hai beân ñaùnh nhau cheát choùc raát nhieàu nôi ranh giôùi soâng Linh Giang, coøn goïi laø soâng Gianh. Thôøi naày khoâng coøn quaân Minh qua xaâm chieám, nhöng noäi boä ñaát nöôùc chia ñoâi cheùm gieát laãn nhau, khoâng coù thoáng nhaát. Vì theá maø loøng daân baát an, chaùn naûn, khoâng bieát nöông töïa vaøo ñaâu.

Laïi nöõa sau khi nhaø Traàn maát, ñeán nhaø Hoà roài quaân Minh qua xaâm laêng vaø ñeán nhaø Leâ. Nhaø Leâ khi aáy troïng Nho khinh Phaät, khoâng coøn duøng Phaät giaùo ñeå giuùp ñôõ veà vaên hoùa trong trieàu chính, maø laáy Nho laøm caên baûn trong vieäc giöõ nöôùc trò daân. Theá neân Phaät giaùo trong ñôøi Leâ lui veà thoân daõ soáng vôùi daân queâ. Vôùi daân queâ noùi Thieàn hoï khoâng hieåu, noùi Tònh ñoä daïy nieäm Phaät ngöôøi daân deã hieåu deã tu hôn. Vì vaäy qua ñôøi Leâ, Phaät giaùo nghieâng veà Tònh ñoä.

Phaàn thì nhaø Leâ troïng Nho khinh Phaät, phaàn thì ñaát nöôùc phaân tranh, loøng daân ly taùn, khoâng coøn yù chí tin töôûng vöõng chaéc nôi mình nöõa, hai ñieàu naày laøm cho ngöôøi daân khoâng coøn söùc maïnh ñeå nhaän ñöôïc lyù thieàn, do ñoù vöøa noùi Thieàn vöøa noùi Tònh cho noù hôïp. Theá neân tinh thaàn Phaät giaùo ñôøi vua Leâ Hy Toâng, tuy caùc vò laõnh ñaïo tu haønh ngoä lyù thieàn nhö ngaøi Chaân Nguyeân, nhöng trong Thieàn ñaõ coù Tònh ñeå gaàn vôùi quaàn chuùng daân queâ... Vì vaäy Thieàn Tònh thôøi naày hoøa quyeän vôùi nhau, noùi Thieàn roài noùi Tònh chôù khoâng coù taùch rôøi nhö thôøi Traàn. Chuùng ta phaûi thaáy cho thaät roõ yù nghóa naày.

Noùi ñeán ñaây chaéc nhieàu ngöôøi seõ thaéc maéc, taïi sao hieän nay chuùng toâi khoâng daïy Thieàn Tònh hoøa quyeän nhau, töùc laø Thieàn Tònh song tu? Chuùng ta khoâng bao giôø coù quan nieäm choáng Tònh ñoä vì Tònh ñoä laø moät phaùp tu trong nhaø Phaät, cuõng nhö ñoaïn tröôùc ñaõ noùi laø Phaät coù caû traêm phöông tieän ñeå giaùo hoùa chuùng sanh. Tuy nhieân chuùng ta phaûi coù caùi nhìn cho thuaän hôïp vôùi thôøi cô. Neáu noùi tu Tònh ñoä thì chuùng ta xeùt kyõ Tònh ñoä laø theá naøo? Tu Tònh Ñoä phaûi coù hai phaàn: Söï Tònh ñoä vaø lyù Tònh ñoä. Söï Tònh ñoä laø nieäm danh hieäu Phaät Di Ñaø caàu vaõng sanh veà Cöïc laïc. Coøn lyù Tònh ñoä thì nieäm Phaät töùc laø nieäm taâm, heã taâm tònh thì ñoä tònh. Cho neân noùi “töï taùnh laø Di Ñaø, duy taâm laø tònh ñoä”. Töï taùnh laø taùnh giaùc, vì töï taùnh laø taùnh mình maø taùnh mình laø taùnh giaùc, cho neân noùi laø Phaät Di Ñaø voâ löôïng quang. “Duy taâm laø tònh ñoä”, taâm tònh thì ñoä tònh. Taâm mình neáu döùt heát phieàn naõo, saïch heát voïng töôûng thì taâm tònh, ñoù laø tònh ñoä. Nhö vaäy veà “lyù Tònh ñoä” thì Thieàn vôùi Tònh khoâng hai, song veà “söï Tònh ñoä” thì coù khaùc.

Söï Tònh ñoä laø nieäm Phaät caàu sanh veà Cöïc laïc, ñaây laø moät vaán ñeà maø laâu nay chuùng toâi hôi thaéc maéc. Neáu noùi veà Cöïc laïc thì hieän giôø chuùng ta coù caùi gì laøm baèng chöùng coõi Cöïc laïc chaéc traêm phaàn traêm khoâng? Cuõng nhö laø Moäc tinh Hoûa tinh ñang ñöôïc thaùm hieåm, sau naày coù theå duøng phi thuyeàn phoùng tôùi Cöïc laïc ñöôïc khoâng? Khoâng coù gì laøm chöùng ñöôïc. Chæ nghe Kinh noùi caùch ñaây möôøi muoân öùc coõi coù coõi Cöïc laïc, nôi ñoù coù ñöùc Phaät A Di Ñaø ñang giaùo hoùa. Vì kinh noùi neân chuùng ta tin vaäy thoâi, chôù chöa coù ai bieát chaéc coõi ñoù ôû choã naøo. Kinh noùi coõi Cöïc laïc ôû phöông taây, maø phöông taây laø phöông naøo? Neáu noùi ñoâng taây nam baéc thì phöông taây laø phöông maët trôøi laën. Nhöng traùi ñaát quay troøn, khoâng bieát ñöùng choã naøo maø chæ phöông taây. Môùi noùi ñoâng laàn laàn noù qua taây, noùi taây laàn laàn noù qua ñoâng. Traùi ñaát cöù laên troøn maõi khoâng döøng moät choã, neân khoâng coá ñònh ñaây laø ñoâng, kia laø taây! Nhö vaäy ñi phöông naøo ñeå ñeán phöông taây?

Laïi nöõa, noùi raèng nieäm Phaät ñöôïc veà Cöïc laïc, coù nhieàu ngöôøi ñaët caâu hoûi: Neáu oâng baø mình nieäm Phaät ñöôïc veà Cöïc laïc höôûng söï sung söôùng, oâng baø vì thöông con chaùu taát nhieân phaûi baùo tin cho hay ñeå chuùng noù lo ñöôïc veà beân aáy vôùi oâng baø. Nhöng taïi sao bao nhieâu ngöôøi ra ñi töø tröôùc ñeán nay maø khoâng bao giôø coù tin töùc nhaén veà cho con chaùu? Khoâng coù choã nôi, khoâng coù tin töùc maø noùi coù coõi aáy thì nghó laøm sao? Ñoù laø moät vaán ñeà nan giaûi. Neáu chuùng ta noùi ñeå maø tin thì deã, neáu noùi ñeå chöùng thöïc thì raát khoù!

Thôøi naày laø thôøi ñaïi vaên minh, khi noùi ra ñieàu gì thì phaûi coù baèng chöùng, neáu khoâng bieát chöùng cöù thì laøm sao noùi? Noùi nieäm Phaät taâm tònh thì ñoä tònh, ñieàu naày deã noùi. Taâm mình khoâng coøn phieàn naõo, khoâng coøn loaïn töôûng, ñoù laø taâm tònh. Taâm tònh thì sanh choã naøo cuõng tònh, ôû ngay ñaây cuõng tònh. Giaû söû trong nhöõng ngöôøi xuaát gia hay taïi gia, ngöôøi naøo trong loøng khoâng coøn gôïn moät chuùt phieàn naõo khoâng coøn gôïn moät chuùt lo aâu, thì ôû choã naøo cuõng khoâng buoàn, maø choã naøo cuõng tònh caû. Coøn neáu ngöôøi naøo trong loøng ñaày phieàn naõo lo aâu thì ôû choã naøo cuõng khoâng vui, neáu coù vui chæ laø vui göôïng maø thoâi. Nhö vaäy roõ raøng laø neáu taâm mình chöa tònh thì ôû ñaâu cuõng khoâng tònh, neáu taâm mình tònh roài thì ôû choã naøo cuõng tònh. Cuõng nhö theá, nhöõng ngöôøi ñöôïc vui trong loøng thì hoï thaáy caùi gì cuõng muoán cöôøi vôùi hoï, coøn ngöôøi coù chuyeän aâu saàu thì hoï thaáy caùi gì cuõng muoán khoùc vôùi hoï, ñoù  laø vì loøng mình chöa coù tònh. Cho neân yù nghóa veà lyù Tònh ñoä "taâm tònh ñoä tònh "thì raát deã noùi, raát gaàn vôùi Thieàn, coøn veà söï Tònh ñoä thì thaät khoù noùi, ñieàu khoù noùi maø göôïng noùi thì khoâng oån.

Theá neân chuùng toâi chuû tröông tu thieàn, vì khi ngoài thieàn nhöõng taâm nieäm xaáu dôû hieän ra, chuùng ta bieát mình coøn xaáu dôû, chuùng hieän ra nhieàu thì bieát mình coøn xaáu dôû nhieàu, chuùng hieän ra ít thì bieát chuùng ñaõ giaûm. Nhö vaäy chuùng ta töï chöùng nghieäm mình, bieát töøng böôùc tieán cuûa mình treân ñöôøng tu. Ñeán moät luùc naøo taát caû nieäm tham saân si ñeàu döùt saïch, thaáy ai mình cuõng vui cöôøi khoâng coù chuùt gì phieàn haø, ñoù laø ñaõ töï taïi, laø giaûi thoaùt ngay coõi traàn gian, khoûi veà Cöïc laïc hay Thieân ñöôøng, maø ôû ngay ñaây cuõng ñöôïc giaûi thoaùt. Ñoù laø moät leõ thaät, tu ñi tôùi leõ thaät ñoù laø cuï theå, chôù khoâng phaûi töôûng töôïng. Neáu coøn töôûng töôïng moät nôi naøo, laøm sao goïi laø chaân lyù ñöôïc? Phaät Phaùp laø chaân lyù, töôûng töôïng khoâng phaûi laø chaân lyù. Chuùng ta neân nhôù roõ chaân lyù laø trí tueä thaáy ñuùng nhö thaät, xeùt ñuùng nhö thaät. Coøn töôûng töôïng laø aûo töôûng, töôûng töôïng ra caûnh naày caûnh kia, thì khoâng phaûi laø chaân lyù. Vì vaäy maø chuùng toâi chæ truyeàn Thieàn trong thôøi naày maø khoâng noùi theâm Tònh ñoä. Ngöôøi tu Tònh ñoä thích nieäm Phaät ñeå veà Cöïc laïc, maø coõi aáy coù hay khoâng chuùng toâi khoâng baûo ñaûm. Vì khoâng baûo ñaûm maø daïy ngöôøi laøm thì loøng chuùng toâi khoâng an. Theá neân laøm vieäc gì chuùng toâi phaûi caån maät vaø deø daët, caùi gì baûo ñaûm, chuùng toâi môùi daùm daïy, ñoù laø leõ thaät vaäy.

6.2 KEÁT LUAÄN VEÀ GIAÙO LYÙ THIEÀN

            Haïnh naøy coå tích Thaùnh Hieàn,

            Ñôøi ñôøi san baûn ñeå truyeàn löu thoâng.

            Haäu lai ai coù hieáu trung,

            Duø laø ngoä ñöôïc Taâm Toâng haïnh naøy.

            Baùo ôn Phaät Toå mai ngay,

            Thieäu long töôïng Phaùp san lai truyeàn ñôøi.

            Coâng thaønh quaû maõn laøm nôi,

            Vì hay haø ñaûm Nhö Lai toâng Thieàn.

            Nieâm hoa ñaõ laïi keùo ñeøn,

            Coâng aáy muoân nghìn thaéng quaû cao thay.

            Döôïc am gioù maùt boùng caây,

            Gioïn Thieàn Toâng laïi san nay ñeå truyeàn.

            Phoå ñoä Phaùp giôùi höõu duyeân,

            Cuøng thaønh chính giaùc quaû vieân Boà Ñeà.

            Möa xuaân ñöôïm öôùt vöôøn leâ,

            Caønh cao caønh thaáp ñeàu thì nôû hoa.

            Cho hay ñöùc Buït Thích Ca,

            Hoùa thaân baùch öùc khaép hoøa möôøi phöông.

            Hieän ra laøm quyeàn Ñeá Vöông,

            Chí toân Phaät Toå Giaùc Hoaøng quoác trung.

            Cô duyeân öùng xuaát vöông cung,

            Cô duyeân maõn höõu hoäi ñoàng Linh Sôn.

            Chaân Phaät naøo coù Naùt Baøn,

                Nghieäm chöùng khoâng tòch phuïc hoaøn baûn nguyeân.

            Hoùa Phaät thuï kyù voâ bieân.

            Töù Muïc Töông Coá maät truyeàn Taâm Toâng.

            Ai khoân chôù chaïy Taây Ñoâng,

            Boân trì Nam Baéc, luoáng coâng meâ hoàn.

            Lieãu ngoä Baát Nhò Phaùp Moân,

            Chaân khoâng Töï Tính chaúng coøn caàu ai.

            Ñieàu Ngöï coå Phaät taùi lai,

            Toâng giaùo trong ngoaøi phoù chuùc tuaân y.

            Thaät doøng Laâm Teá toâng chi,

            Phaùp phaùi vónh thuøy Yeân Töû Thieàn laâm.

            Ñaïo truyeàn töø coå ñeán caâm (kim),

            Thaùnh Ñaêng Ngöõ Luïc aán taâm tröôøng toàn.

            Phaät Ñaïo voâ thöôïng chí toân,

            Quoác gia höõu vónh, caøn khoân vöõng beàn.

            Phoå nguyeän Phaùp giôùi höõu duyeân,

            Ñoàng ñaêng Cöûu phaåm Taây Thieân Di Ñaø.

            Vaäy coù keä raèng:

                        Tính voán laøu laøu, tri baát tri,

                        Ñeâm ngaøy baûo nhaäm chöõ Voâ Vi.

                        Buït chæn laø Vua, Vua laø Buït,

                        Tung hoâ vaïn tueá, thoï taêng kyø.

NAM MOÂ A DI ÑAØ PHAÄT

* * *

            Haïnh naøy coå tích Thaùnh Hieàn,

            Ñôøi ñôøi san baûn ñeå truyeàn löu thoâng.

            Haäu lai ai coù hieáu trung,

            Duø laø ngoä ñöôïc Taâm Toâng haïnh naøy.

            Baùo ôn Phaät Toå mai ngay,

            Thieäu long töôïng phaùp san lai truyeàn ñôøi.

Ngaøi Chaân Nguyeân noùi “haïnh naøy” töùc laø haïnh cuûa caùc baäc Thaùnh Hieàn ñaõ tu thuôû xöa. “Ñôøi ñôøi san baûn” laø ñôøi ñôøi khaéc baûn in ñeå löu truyeàn nhöõng haïnh naày cho mai sau.

“Haäu lai ai coù hieáu trung” laø nhöõng ngöôøi coù loøng trung hieáu ôû ñôøi sau. “Duø laø ngoä ñöôïc taâm toâng haïnh naày”, nhöng ñeå baùo ôn Phaät Toå vaø noái tieáp thôøi töôïng phaùp, thì phaûi san baûn truyeàn laïi cho ñôøi, töùc laø cho khaéc in baûn naày ñeå truyeàn laïi cho ñôøi.

            Coâng thaønh quaû maõn laøm nôi,

            Vì hay haø ñaûm Nhö Lai toâng Thieàn.

            Nieâm hoa ñaõ laïi keùo ñeøn,

            Coâng aáy muoân nghìn thaéng quaû cao thay.

Chuùng ta bieát in, bieát taùi baûn taäp saùch naøy, ñoù laø choã coâng quaû ñaày ñuû cuûa mình. “Vì hay haø ñaûm Nhö Lai toâng Thieàn” laø hay gaùnh vaùc ñöôïc Thieàn Toâng Nhö Lai.

“Nieâm hoa ñaõ laïi keùo ñeøn”, töùc laø nieâm hoa vi tieáu laø caàm hoa sen ñöa leân, hoaëc kheâu ngoïn ñeøn trí tueä saùng leân. “Coâng aáy muoân nghìn thaéng quaû cao thay”, coâng aáy raát nhieàu nhö muoân nghìn thaéng quaû cao thöôïng.

            “Döôïc am gioù maùt boùng caây,

            Gioïn Thieàn Toâng laïi san nay ñeå truyeàn.

            Phoå ñoä Phaùp giôùi höõu duyeân,

            Cuøng thaønh chính giaùc quaû vieân Boà Ñeà.

            Möa xuaân ñöôïm öôùt vöôøn leâ,

            Caønh cao caønh thaáp ñeàu thì nôû hoa.”

Ñoaïn naày vöøa taû caûnh vöøa noùi ñaïo lyù raát thieát tha.

Baûn naày laø ‘Döôïc am gioù maùt boùng caây”, baûn 1932 laø “Tueä saùch nhö xieån thuôû naày”, tueä saùch laø saùch trí tueä, nhö xieån thuôû naày laø nhö môû mang luùc naày.

Baûn naày laø “Gioïn Thieàn Toâng laïi san nay ñeå truyeàn”, baûn 1932 laø “San Thieàn Toân laïi ñeå nay löu truyeàn”. So saùnh laïi thì baûn naày noùi raát roõ:

“Döôïc am gioù maùt boùng caây”, treân nuùi Yeân Töû coù caùi am teân laø Döôïc am, ngaøi Chaân Nguyeân leân ñoù ñeå tu. Nôi Döôïc am coù taøng caây boùng maùt, gioù hiu hiu raát laø thích.

“Gioïn Thieàn Toâng laïi san nay ñeå truyeàn”, gioïn laø söûa sang laïi, san laø in aán, san baûn laø khaéc baûn in. Nghóa laø söûa sang laïi boä Thieàn Toâng Baûn Haïnh ñeå khaéc baûn in truyeàn laïi cho ñôøi.

“Phoå ñoä Phaùp giôùi höõu duyeân” laø phoå ñoä cho caû phaùp giôùi nhöõng ngöôøi coù duyeân. “Cuøng thaønh chính giaùc quaû vieân Boà Ñeà”, cuøng thaønh chaùnh giaùc troøn quaû Boà Ñeà.

            Möa xuaân ñöôïm öôùt vöôøn leâ,

            Caønh cao caønh thaáp ñeàu thì nôû hoa.

Ñeán ñaây ngaøi Chaân Nguyeân vöøa taû caûnh vöøa noùi ñaïo lyù raát thaâm traàm. Thôøi tieát ôû mieàn Baéc coù möa muøa xuaân, trong Nam coù möa muøa heø vaø muøa thu, ít coù möa xuaân. ÔÛ mieàn Baéc möa muøa xuaân ñöôïm öôùt caû vöôøn leâ, caây cao caây thaáp trong vöôøn nhôø möa xuaân ñeàu ñöôïc nôû hoa. Cuõng nhö vaäy, ngöôøi ñöôïc ñoïc quyeån Thieàn Toâng Baûn Haïnh naày, duø trình ñoä cao hay thaáp ñeàu ñöôïc thaám nhuaàn, ñeàu thaáy ñaïo lyù.

            Cho hay ñöùc Buït Thích Ca,

            Hoùa thaân baùch öùc khaép hoøa möôøi phöông.

            Hieän ra laøm quyeàn Ñeá Vöông,

            Chí toân Phaät Toå Giaùc Hoaøng quoác trung.

Cho hay ñöùc Phaät Thích Ca hoùa thaân traêm öùc buûa khaép möôøi phöông. Bieát ñaâu Sô Toå Truùc Laâm laø moät hoùa thaân cuûa Phaät Thích Ca? Ngaøi hieän ra laøm vua roài tu haønh ngoä ñaïo laøm baäc chí toân trong nöôùc.

            Cô duyeân öùng xuaát vöông cung,

            Cô duyeân maõn höõu hoäi ñoàng Linh Sôn.

            Chaân Phaät naøo coù Naùt Baøn,

                Nghieäm chöùng khoâng tòch phuïc hoaøn baûn nguyeân.

Theo cô duyeân maø öùng hieän trong vöông cung, cô duyeân maõn roài thì trôû veà hoäi Linh Sôn. Coøn Phaät thaät töùc laø Phaät phaùp thaân thì ñaâu coù nhaäp Nieát Baøn. Theá thì coù öùng hieän ôû vöông cung, coù trôû veà hoäi Linh Sôn, ñoù laø hoùa thaân Phaät, coøn phaùp thaân Phaät thì khoâng coù nhaäp Nieát Baøn. Nghieäm chöùng cho thaät roõ khi taâm mình laëng leõ thì trôû veà baûn nguyeân töùc laø trôû veà nguoàn coäi.

            Hoùa Phaät thuï kyù voâ bieân,

            Töù Muïc Töông Coá maät truyeàn Taâm Toâng.

Veà hoùa Phaät thì ñöôïc thoï kyù raát nhieàu khoâng theå keå heát, do boán maét nhìn nhau maø ñöôïc truyeàn Taâm Toâng.

            Ai khoân chôù chaïy Taây Ñoâng,

            Boân trì Nam Baéc, luoáng coâng meâ hoàn.

            Lieãu ngoä Baát Nhò Phaùp Moân,

            Chaân Khoâng Töï Tính chaúng coøn caàu ai.

Ai laø ngöôøi khoân ngoan thì ñöøng chaïy ñoâng chaïy taây laøm gì, cuõng ñöøng tìm kieám ôû nam hay baéc, luoáng coâng nhoïc loøng, chaúng ích gì. Neáu lieãu ngoä ñöôïc Phaùp moân baát nhò thì töï taùnh chaân khoâng chaúng coøn tìm caàu ôû ai nöõa.

Ñoaïn naày ngaøi Chaân Nguyeân muoán nhaéc chuùng ta: Ai tu theo ñaïo Phaät maø khoân ngoan thì ñöøng tìm kieám ôû ñaâu xa, maø phaûi ngay nôi taâm mình nhaän ra ñöôïc Phaùp moân khoâng hai. Theá naøo laø Phaùp moân khoâng hai? Thaáy coù phaûi coù quaáy, coù hôn coù thua, ñoù laø hai. Neáu ngöôøi naøo deïp boû phaûi quaáy, hôn thua, ñoù laø Phaùp moân khoâng hai, raát deã khoâng coù gì khoù caû. Ñöøng thaáy phaûi quaáy, hôn thua, toát xaáu, theá laø thaáu ñöôïc "Phaùp moân baát nhò".

            Ñieàu Ngöï coå Phaät taùi lai,

            Toâng giaùo trong ngoaøi phoù chuùc tuaân y.

            Thaät doøng Laâm Teá toâng chi,

            Phaùp phaùi vónh thuøy Yeân Töû Thieàn Laâm.

            Ñaïo truyeàn töø coå ñeán caâm (kim),

            Thaùnh Ñaêng Ngöõ Luïc aán taâm tröôøng toàn.

Ngaøi Ñieàu Ngöï cuõng laø moät vò coå Phaät trôû laïi trong ñôøi naày, chôù khoâng phaûi ngöôøi thöôøng. Veà phaàn thieàn phaàn giaùo Ngaøi trao truyeàn laïi, chuùng ta phaûi tuaân theo ñoù maø haønh. Ngaøi thuoäc doøng Laâm Teá, nhöng phaùp phaùi cuûa Ngaøi laø phaùp phaùi Thieàn Laâm ôû Yeân Töû hay laø phaùi Truùc Laâm Yeân Töû.

“Ñaïo truyeàn töø coå ñeán caâm”, laø ñaïo truyeàn töø xöa ñeán nay. “Thaùnh Ñaêng Ngöõ Luïc aán taâm tröôøng toàn”, quyeån Thaùnh Ñaêng Ngöõ Luïc laø quyeån aán taâm maõi maõi coøn chôù khoâng coù maát. Vì vaäy quyeån Thieàn Toâng Baûn Haïnh naày laø trích töø baûn Thaùnh Ñaêng Ngöõ Luïc, nhöng ngaøi Chaân Nguyeân coù boå tuùc, Ngaøi löôïm laët nhöõng tö lieäu ñeå ñoùng goùp theâm chôù khoâng phaûi thuaàn nhö vaäy. Theá neân hoïc xong quyeån Thieàn Toâng Baûn Haïnh, chuùng ta phaûi ñoïc quyeån Thaùnh Ñaêng Ngöõ Luïc ñeå bieát roõ theâm.

            Phaät Ñaïo voâ thöôïng chí toân,

            Quoác gia höõu vónh, caøn khoân vöõng beàn.

            Phoå nguyeän Phaùp giôùi höõu duyeân,

            Ñoàng ñaêng Cöûu Phaåm Taây Thieân Di Ñaø.

Chuùng ta thaáy roõ ñoaïn tröôùc noùi veà Thieàn, ñeán ñaây laïi noùi veà Tònh.

Ñaïo Phaät chí toân voâ thöôïng, quoác gia luoân luoân vöõng chaéc, caøn khoân maõi maõi laâu beàn. Nguyeän cho trong phaùp giôùi nhöõng ngöôøi coù duyeân ñeàu ñöôïc leân ñaøi Cöûu phaåm, ñöôïc veà coõi Taây Thieân cuûa Phaät Di Ñaø.

            Vaäy coù keä raèng:

                        Tính voán laøu laøu, tri baát tri,

                        Ñeâm ngaøy baûo nhaäm chöõ voâ vi.

                        Buït chæn laø Vua, Vua laø Buït,

                        Tung hoâ vaïn tueá, thoï taêng kyø.

                        Nam Moâ A Di Ñaø Phaät

Baøi keä naày, ngaøi Chaân Nguyeân ruùt goïn laïi cho chuùng ta roõ:

“Tính voán laøu laøu tri baát tri”. Taùnh giaùc cuûa moãi ngöôøi chuùng ta voán laø saùng laøu laøu, “tri baát tri” töùc laø bieát maø chaúng bieát. Ñaây laø moät caâu raát khoù hieåu. Chuùng toâi cho moät ví duï, nhö bình hoa hoàng ñaët ôû ñaây taát caû quí vò nhìn leân thaáy coù hoa traéng, hoa vaøng, hoa ñoû, thì taát caû bieát laø traéng laø vaøng laø ñoû, bieát heát phaûi khoâng? Nhöng neáu hoûi traéng laø ñeïp, vaøng hay ñoû laø ñeïp, thì quí vò traû lôøi theá naøo? Neáu ngöôøi naày cho hoa traéng laø ñeïp, ngöôøi kia laïi cho hoa ñoû laø ñeïp thì sanh tranh caõi. Ñoù laø bieát maø bieát. Coøn neáu chuùng ta chæ thaáy coù traéng coù vaøng coù ñoû, thaáy nhö vaäy laø nhö vaäy. Neáu hoûi caùi naøo ñeïp caùi naøo xaáu thì laéc ñaàu khoâng traû lôøi. Ñoù laø bieát maø khoâng bieát, bieát coù traéng coù vaøng coù ñoû maø khoâng bieát ñeïp khoâng bieát xaáu, vì traéng vaøng ñoû laø caùi tröïc dieän cuûa mình töø maét thaáy, khoâng coù qua suy nghó, khoâng coù nieäm phaân bieät. Coøn neáu noùi caùi naày ñeïp, caùi kia xaáu thì coù qua suy nghó, coù nieäm phaân bieät, ñoù laø voïng trí laø caùi bieát khoâng thaät. Neáu thaáy maø khoâng qua suy nghó, khoâng coù nieäm phaân bieät, ñoù laø chaân trí, laø caùi bieát thaät. Vì vaäy ñöùng veà maët bieát thaät thì bieát maø khoâng bieát töùc laø “tri baát tri”.

“Ñeâm ngaøy baûo nhaäm chöõ Voâ Vi”, ñeâm ngaøy haèng phaûi baûo nhaäm gìn giöõ voâ vi. Voâ vi laø khoâng coù nieäm ñoäng, khoâng coù nieäm khôûi, ñoù laø baûo nhaäm voâ vi. Hai caâu ñaàu baøi keä noùi veà tinh thaàn Thieàn.

“Buït chæn laø Vua, Vua laø Buït”, Phaät laø Vua, Vua cuõng laø Phaät.

“Tung hoâ vaïn tueá thoï taêng kyø”, ñöùng veà Vua thì tung hoâ vaïn tueá, ñöùng veà Phaät thì thoï taêng kyø. Nhö vaäy Phaät Vua khoâng hai, cuõng nhö phaøm thaùnh khoâng hai, khoâng coù gì ngoaøi nhau. Baøi keä naày keát thuùc quyeån Thieàn Toâng Baûn Haïnh.

]