THIEÀN TÒCH PHUÙ

Vui thay tu ñaïo Thích!

Vui thay tu ñaïo Thích!

Loï phaûi thaønh ñoâ,

Naøo neà tuyeàn thaïch.

Duø ngoài nôi caûnh trí danh lam,

Hoaëc ôû choán chuøa chieàn coå tích.

Ñaâu cuõng doøng phöôùc ñöùc trang nghieâm,

Ñaây cuõng voán tu coâng thieàn tòch.

Tröôùc aùn tieàn ñaúng kinh ba böùc, toá khaûm maõ naõo xa cöø;

Treân thöôïng ñieän thaùnh töôïng maáy toøa, veõ vaøng san hoâ, hoå phaùch;

Thaàn Baùt boä Kim Cöông ñöùng chaáp, traán phoø vua ai thaáy chaúng kinh;

Töôïng tam thaân baûo töôùng ngoài baøy, uûng hoä chuùa coõi naøo daùm ñòch.

Taû A Nan ñaïi só, vaän sa hoa saëc sôõ vaân vi;

Höõu Thoå ñòa Long Thaàn, maëc aùo gaám loå lang xoác xeách.

Am thôø Toå ngoùi raäp goã daêm,

Nhaø truù taêng vaùch voâi töôøng gaïch.

Maáy böùc keû chöõ trieän maëc rôøi,

Boán beân nhieãu caâu lan soùc saùch.

Gaùc roäng theânh chuoâng ñöa vaøi chaäp, nieäm Nam Moâ nheï tieáng boong boong;

Laàu cao toùt troáng daäy maáy hoài, ñoïc thaàn chuù khua tang caùch caùch .

Phöôùn traøng phan nhuoäm vaøng kheø, luùc gioù ñöa phaáp phôùi nhôûn nhô;

Duø boùng boong daïng ñen sì, khi traäp môû nhaäp nhuø thì thích.

Sö quaân töû caáy truùc ngoâ ñoàng,

Ñeä tröôïng phu troàng thoâng tuøng baùch.

Traêm thöùc hoa ñua nôû keà hieân,

Baûy gioáng baùu chaát ñaày keû ngaïch.

Ngaøo ngaït muøi xaï lan,

Thôm tho höông traàm baïch.

* Saõi chöng nay

Moä ñaïo tu haønh,

Xaû ñöôøng kinh lòch.

Chí doác neân Phaät Toå sieâu thaêng,

Loøng nguyeän ñoä chuùng sanh traàm nòch.

Ñeâm ñoâng tröôøng, khi maät nieäm, gioùng tieáng chuoâng thaùnh thoùt leânh keânh;

Ngaøy haï tieát, luùc tuïng kinh, neän duøi moõ khoan mau lòch kòch.

Chæn chuoäng moät beà ñaïo ñöùc, mieäng chaúng hieàm aên ñaéng aên cay;

Voán yeâu hai chöõ töø bi, thaân naøo quaûn maëc laønh maëc raùch.

Khi döa daám chua loøm,

Böõa canh suoâng laït theách.

Muõ vieàn soâ nhuoäm möïc ñen sì,

Quaàn aùo vaûi naâu soøng cuõ rích.

Tham taøi aùi saéc, chaúng bao maøng thoùi tuïc kieâu ngoa;

Caàu ñaïo xaû thaân, voán giöõ neáp nhaø thieàn cuïc kòch.

Tuùi ñeå ñöïng kinh chöùa saùch, tuùi naøo duøng voùc caûi moùng roàng;

Deùp ñi ñôõ buïi caùch traàn, deùp chaúng chuoäng da taøu haøm eách.

Gaäy nöông choáng ñi dong daëm tuyeát, gaäy chaúng caàu khuùc khuyûu cong queo;

Baàu ñeå ñöïng chöùa nöôùc cam loà, baàu loï phaûi ngoøng ngoeøo ngoác ngheách.

Quaûy boà tre caàm quaït truùc, naøo coù hieàm nan caät to ñeà;

Ngoài chieáu laùt töïa giöôøng song, cuõng chaúng quaûn daùt ken thöa theách.

Chôi röøng Nho len loûi suoái khe,

Daïo beå Thích luoàn tuoân ngoøi laïch.

Traø baùt ñöùc saün ñaø löu loaùt, chaúng phaûi lo cuûi naáu kyø caàm;

Baùnh tam thöøa voán ñaõ chöùa chan, naøo coù nhoïc boät ñaâm thì thòch.

Quaû boà ñeà aên ngoït sôùt, muoân kieáp haèng no;

Hoa öu baùt ngöûi thôm tho, ngaøn ñôøi chaúng dòch.

Sang Taây phöông beä ngoïc ñöùng chôi,

Veà Ñoâng ñoä toøa vaøng ngoài tròch.

Beø töø bi theânh theânh roäng raõi, maëc söùc chôû ngöôøi;

Thuyeàn baùt nhaõ thaêm thaúm bao la, daàu loøng ñoä khaùch.

* Saõi chöng nay

Khuyeân ñaáng ñaïi thöøa,

Baûo loaøi tieåu chích.

May ñöôïc gaëp minh sö ñaïo ñöùc, moät phen lieàn bieát, naøo heà chi chöõ nghóa tìm ñoøi;

Phuùc laïi thaáy tri thöùc baïn laønh, maáy choác maø neân, loï laø phaûi vaên chöông ngoùc ngaùch.

Thích Ca Phaät Toå naêng kieán taùnh, ngoài Tuyeát sôn khoâ khaúng gaày goø;

Di Laëc Tieân Quang bôûi voâ taâm, ñi vaân thuûy ñaãy ñaø phuïc phòch.

Ñöùc Hueä Naêng baùt nguyeät thung phöôøng,

Toå Ñaït Ma cöûu nieân dieän bích.

Thaàn Quang ñoaïn tyù, luùc coøn meâ maët ngoù ñaêm ñaêm;

Ca Dieáp nhaõn ñoàng, thoaùt choác ngoä mieäng cöôøi heäch heäch.

Daàu ngöôøi quyeát loøng hoïc ñaïo, hoûi cho hay söøng thoû loâng ruøa;

Hoaëc keû doác chí chaân tu, xem cho bieát ñaàu soø tai eách.

Khuyeân ngöôøi ôû ñôøi ñöøng baét chöôùc söï ñôøi, tröôùc ra khoâng sau laïi veà khoâng, nöõa luoáng coâng nghó tieác khuaâng khuaâng;

Baûo keû coù chí phaûi theo ñoøi thaùnh chí, nhaân ñaø toû quaû caøng theâm toû, roài ñaéc yù cöôøi rieâng khích khích.

GIAÛNG:

Ngaøi Chaân Nguyeân coù nhieàu taùc phaåm, nhöng toâi loïc laïi nhöõng taùc phaåm chuyeân veà Thieàn ñeå taát caû Taêng Ni vaø Phaät töû thaáy caùch nhìn vaø hieåu cuøng söï tu chöùng cuûa Ngaøi veà Thieàn toâng nhö theá naøo. Thieàn Tòch Phuù laø baøi phuù noùi veà caùi laëng leõ cuûa Thieàn. Baøi naày laø vaên noâm.

                        Vui thay tu ñaïo Thích!

                        Vui thay tu ñaïo Thích!

                        Loï phaûi thaønh ñoâ ,

                        Naøo neà tuyeàn thaïch.

                        Duø ngoài nôi caûnh trí danh lam,

                        Hoaëc ôû choán chuøa chieàn coå tích.

                        Ñaâu cuõng doøng phöôùc ñöùc trang nghieâm,

                        Ñaây cuõng voán tu coâng thieàn tòch.

Môû ñaàu Ngaøi noùi: “Vui thay tu ñaïo Thích!” Ñaïo Thích laø ñaïo Thích Ca, töùc laø ñaïo Phaät. Tu theo ñaïo Phaät laø vui hay meät? Thöôøng tu theo ñaïo Phaät laø vui, nhöng ngöôøi môùi tu thì meät. Taïi sao? Vì môùi tu coù nhieàu ñieåm raát meät. Thöù nhaát laø khi ôû theá gian quen aên maën, vaøo chuøa baét aên chay, theøm maën maø thaéng ñöôïc cuõng laø meät. Thöù hai laø ôû ngoaøi ñôøi thì ñi laïi daïo chôi töï do khoâng bò keàm cheá, vaøo chuøa nhaát laø vaøo thieàn vieän baét ôû moät choã, tuø tuùng quaù cuõng laø meät. Thöù ba laø khoâng nhöõng tuø tuùng laïi coøn baét ngaøy ñeâm toïa thieàn ñeán saùu tieáng ñoàng hoà, chaân ñau teâ quaù, ñoù cuõng laø meät. Trong khi tu meät nhö vaäy maø noùi vui, haún laø chöa vui. Nhö vaäy khi naøo vui?

Neáu ngöôøi bieát ñaïo duø aên chay, duø ôû moät choã, duø toïa thieàn saùu tieáng nhöng luùc naøo cuõng vui. Taïi sao? Vì nghó raèng ñaõ bao kieáp ñuoåi theo duïc laïc theá gian, phaûi traàm luaân sanh töû, ngaøy nay ñöôïc tænh giaùc, ngoài nhìn laïi mình, thaáy ñöôïc coäi reã sanh töû laêng xaêng, mình khoâng theo, mình laøm chuû thì khoâng vui laø gì? Ñaõ bao ñôøi troâi laên trong luaân hoài sanh töû, nay bieát döøng laïi khoâng troâi laên nöõa, thì nhöõng giaây phuùt döøng laïi ñoù laø nhöõng phuùt vui vì mình saép thoaùt khoûi doøng nöôùc luõ cuoán ra bieån. Neáu bò troâi töø ñaàu nguoàn ñeán gaàn cuoái nguoàn, vôù ñöôïc moät khuùc caây hay moät sôïi daây, leo leân bôø ñöùng nhìn doøng nöôùc cuoàn cuoän cuoán troâi bao nhieâu ngöôøi vaät maø mình ñöôïc ñöùng laïi treân bôø, luùc ñoù chaéc laø vui laém. Traùi laïi neáu bò cuoán luoân theo doøng haún laø raát khoå, chôùi vôùi giöõa doøng nöôùc cuoán laøm sao vui ñöôïc! Huoáng laø ñöùng treân bôø roài thaû boä veà nhaø, ñeán nhaø ngoài uoáng traø, ñoù môùi thaät laø vui ! Hieåu nhö vaäy thì nhöõng giôø phuùt ngoài yeân laëng nhìn laïi doøng voïng töôûng lieân mieân, ngaøy xöa mình leä thuoäc noù, bò noù daãn chaïy heát nôi naøy ñeán nôi khaùc, nay ñöùng nhìn noù, mæm cöôøi khoâng chaïy theo, luùc ñoù raát vui vì mình thaéng cuoäc roõ raøng. Cho neân tu theo ñaïo Thích vui laø vui nhö vaäy, chôù khoâng phaûi vaøo chuøa ñöôïc xem ti vi, ñöôïc nghe nhaïc nhieàu neân vui, maø vui laø vì mình ñaõ thoaùt ñöôïc doøng nöôùc luõ ñang cuoán bao nhieâu ngöôøi. Nhö vaäy ngöôøi tu theo ñaïo Thích phaûi ôû ñaâu?

“Loï phaûi thaønh ñoâ, naøo neà tuyeàn thaïch”. Loï laø löïa, laø choïn. Nghóa laø khoâng phaûi choïn choã thaønh ñoâ, khoâng phaûi choïn nôi röøng suoái, nuùi ñaù ... Ngöôøi bieát tu thì ôû thaønh ñoâ tu cuõng toát, nôi röøng saâu, bôø suoái tu cuõng toát. Nhö chuùng ta ôû ñaây cuõng gaàn “tuyeàn”, nhöng khoâng phaûi tuyeàn thaïch maø laø tuyeàn laâm.

            “Duø ngoài nôi caûnh trí danh lam,

            Hoaëc ôû choán chuøa chieàn coå tích.”

Duø cho ngoài tu choán danh lam thaéng caûnh hoaëc nôi chuøa chieàn coå tích töùc laø nhöõng chuøa chieàn xöa cuõ.

“Ñaâu cuõng doøng phöôùc trí trang nghieâm”. Choã naøo cuõng laø nôi phöôùc trí trang nghieâm, khoâng phaûi ngöôøi ôû röøng nuùi, hoaëc ngöôïc laïi ngöôøi ôû thaønh ñoâ môùi laø phöôùc trí trang nghieâm. Ngöôøi bieát tu thì khoâng choïn löïa nôi choán, duø ôû thaønh ñoâ hay nôi röøng nuùi, ôû ñaâu cuõng laø choã mình taïo phöôùc, cuõng laø choã ñöôïc coâng ñöùc trang nghieâm ñaày ñuû.

“Ñaây cuõng voán tu coâng thieàn tòch”, choã naøy cuõng laø choã tu coâng ñöùc thieàn ñònh yeân tónh.

Tröôùc aùn tieàn ñaúng kinh ba böùc, toá khaûm maõ naõo xa cöø;

Treân thöôïng ñieän thaùnh töôïng maáy toøa, veõ vaøng san hoâ hoå phaùch.

“Tröôùc aùn tieàn ñaúng kinh ba böùc” töùc laø tröôùc baøn thôø Phaät thì ñaúng kinh ba böùc. Ñaúng kinh laø kinh Phöông ñaúng, ñoù laø kinh Ñaïi thöøa. Tröôùc baøn thôø Phaät coù ba quyeån kinh.

“Toá khaûm maõ naõo xa cöø” laø nhöõng taám vaûi khaûm maõ naõo xa cöø.

“Treân thöôïng ñieän thaùnh töôïng maáy toøa” töùc laø treân ñieän Phaät coù maáy toøa thaùnh töôïng.

“Veõ vaøng san hoâ hoå phaùch”, nghóa laø trong ñoù veõ nhöõng hình aûnh chaïm san hoâ, hoå phaùch.

Thaàn Baùt boä Kim Cöông ñöùng chaáp, traán phoø vua ai thaáy chaúng kinh.

Ñöùng chaáp laø ñöùng chaáp tay. Baùt boä Kim Cöông ñöùng chaáp tay traán nôi chuøa ñeå phoø vua, ai thaáy cuõng kính neå. Thaät ra ñaây laø Ngaøi muoán noùi cho vui loøng nhaø vua thôøi ñoù, chôù Thaàn Kim Cöông Baùt boä  ôû chuøa khoâng phaûi phoø vua, maø ñaây laø nhöõng vò Hoä phaùp gìn giöõ chaùnh phaùp. Thaàn Kim Cöông Baùt boä laø Thieân long, Daï xoa, Caøn thaùt baø, A tu la, Ca laàu la, Khaån na la, Ma haàu la giaø, ñoù laø taùm boä chuùng theo Phaät phaùt nguyeän hoä phaùp neân goïi laø Thaàn Kim Cöông Baùt boä.

Töôïng tam thaân baûo töôùng ngoài baøy, uûng hoä chuùa coõi naøo daùm ñòch.

Töôïng tam thaân laø töôïng Phaùp thaân, Baùo thaân vaø Hoùa thaân Phaät. Ngaøy nay caùc chuøa thöôøng thôø ñöùc Phaät quaù khöù laø Phaät Di Ñaø, Phaät hieän taïi laø Phaät Thích Ca, Phaät vò lai laø Phaät Di Laëc, goïi ñoù laø tam theá Phaät.

“UÛng hoä chuùa”, vì thôøi vua Leâ Hy Toâng laø thôøi Leâ trieàu Trònh chuùa, nghóa laø treân coù vua nhöng chæ bieåu töôïng cho thieân haï cung kính, chæ döï nhöõng leã phong chöùc..., coøn döôùi laø chuùa Trònh ñieàu haønh vieäc trò daân. Ñaøng Ngoaøi laø chuùa Trònh, Ñaøng Trong laø chuùa Nguyeãn. Nhö hieän nay caùc nöôùc quaân chuû laäp hieán, vua ñöôïc töôïng tröng, döôùi thì thuû töôùng ñieàu haønh vieäc trò nöôùc, neân Ngaøi noùi caùc vò Baùt boä phoø vua thì phaûi noùi nhöõng töôïng Phaät hoä chuùa, vua chuùa ñaày ñuû. Thaønh ra khi ñoïc nhöõng chöõ naày chuùng ta thaáy roõ thôøi ñaïi luùc baáy giôø.

Taû A Nan ñaïi só, vaän sa hoa saëc sôõ vaân vi;

Höõu Thoå ñòa Long Thaàn, maëc aùo gaám loå lang xoác xeách.

Am thôø Toå ngoùi raäp goã daêm,

Nhaø truù taêng vaùch voâi töôøng gaïch.

Ñaây taû hình töôïng cuûa ngaøi A Nan, Ngaøi ñöùng phía beân traùi. Goïi “A Nan ñaïi só” laø xem A Nan nhö Boà taùt. “Vaän sa hoa saëc sôû vaân vi” laø maëc aùo hoa, maøu saéc röïc rôõ. Vaân vi laø tröôùc sau ñeàu gioáng nhau.

“Höõu Thoå ñòa Long Thaàn, maëc aùo gaám loå lang xoác xeách”, beân phaûi thì Thoå ñòa Long Thaàn maëc aùo gaám coù loå lang, daùng xoác xeách.

“Am thôø Toå ngoùi raäp goã daêm”. Khi xöa thôø Toå coù am rieâng chôù khoâng phaûi nhö hieän nay chuùng ta thôø Toå phía sau ñieän Phaät. Khi qua Trung Quoác toâi cuõng thaáy nhö vaäy, nghóa laø coù nhöõng ñieän thôø chôù khoâng phaûi am, nhö ñieän thôø Luïc Toå, ñieän thôø Quan AÂm v.v... ôû quanh chuøa chaùnh chôù khoâng thôø chung trong chuøa. Ngoùi raäp laø teân ngoùi, goã daêm laø teân goã. Nhöng tra laïi trong baùo Ñuoác Tueä soá 7 naêm 1936, trong phaàn phieân aâm quyeån Thieàn Phoå, caâu naøy phieân aâm laø ngoùi lôïp goã lim. Goã daêm laø goã xaáu, coøn goã lim laø goã toát.

“Nhaø truù taêng vaùch voâi töôøng gaïch” laø nhaø caùc vò taêng ôû vaùch baèng voâi, töôøng baèng gaïch.

Maáy böùc keû chöõ trieän maëc rôøi,

Boán beân nhieãu caâu lan soùc saùch.

Gaùc roäng theânh chuoâng ñöa vaøi chaäp, nieäm Nam Moâ nheï tieáng boong boong;

Laàu cao toùt troáng daäy maáy hoài, ñoïc thaàn chuù khua tang caùch caùch.

“Maáy böùc keû chöõ trieän maëc rôøi” laø maáy böùc tranh hoaønh keû chöõ trieän maëc rôøi. Trong Thieàn Phoå ñeå laø möïc doài töùc laø möïc toâ. Chöõ maëc rôøi khoâng hieåu laø sao, thaønh ra chöõ möïc doài döôøng nhö hôïp lyù hôn.

“Boán beân nhieãu caâu lan soùc saùch” laø boán beân ñeàu treo quanh co nhöõng caâu lan.

“Gaùc roäng theânh chuoâng ñöa vaøi chaäp”. Treân gaùc chuoâng, tieáng chuoâng ñöa vaøi chaäp.

“Nieäm Nam Moâ nheï tieáng boong boong”. Vöøa nieäm Nam Moâ vöøa ñoùng boong boong.

“Laàu cao toùt troáng daäy maáy hoài, ñoïc thaàn chuù khua tang caùch caùch.” Laàu troáng cao ôû treân, “daäy maáy hoài,” laø ñaùnh troáng maáy hoài. Khi ñaùnh troáng roài ñoïc thaàn chuù khua tang ñaåu caùch caùch. Ñaây laø hình aûnh caùch thöùc thuôû xöa hoâ chuoâng ñaùnh troáng.

Phöôùn traøng phan nhuoäm vaøng kheø, luùc gioù ñöa phaáp phôùi nhôûn nhô;

Duø boùng boong daïng ñen sì, khi traäp môû nhaäp nhuø thì thích.

“Phöôùn traøng phan nhuoäm vaøng kheø, luùc gioù ñöa phaáp phôùi nhôûn nhô.” Traøng phan nhuoäm vaøng, gioù ñöa phaáp phôùi.

“Duø boùng boong daïng ñen sì, khi traäp môû nhaäp nhuø thì thích.” Caây duø, thöôøng chuùng ta noùi duø loïng, baèng vaûi xaáu neân ñen sì. Khi traäp môû nhaäp nhuø thì thích laø khi giöông leân thì gioù thoåi ñaäp phòch phòch.

Sö quaân töû caáy truùc ngoâ ñoàng,

Ñeä tröôïng phu troàng thoâng tuøng baùch.

OÂng thaày laø haøng quaân töû thì troàng caây truùc, caây ngoâ ñoàng. Ñeä töû laø tröôïng phu troàng caây thoâng, caây tuøng, caây baùch. ÔÛ ñaây chuùng ta coù veû tröôïng phu quaù vì troàng tuøng baùch vaø thoâng.

Traêm thöùc hoa ñua nôû keà hieân,

Baûy gioáng baùu chaát ñaày keû ngaïch.

Ngaøo ngaït muøi xaï lan,

Thôm tho höông traàm baïch.

Vaøo chuøa chuùng ta thaáy hoa nôû caïnh beân Thieàn ñöôøng, ñoù laø hoa nôû keà hieân.

“Baûy gioáng baùu chaát ñaày keû ngaïch” thì chuùng ta khoâng bieát.

“Ngaøo ngaït muøi xaï lan” töùc laø muøi xaï muøi lan. “Thôm tho höông traàm baïch”. Toùm laïi, ñaây laø Ngaøi dieãn taû caûnh trong chuøa coå thuôû xöa vaø ngöôøi tu khoâng neân choïn löïa vì caûnh naøo cuõng toát.

Ñeán ngöôøi tu:

Saõi chöng nay

Moä ñaïo tu haønh,

Xaû ñöôøng kinh lòch.

Chí doác neân Phaät Toå sieâu thaêng,

Loøng nguyeän ñoä chuùng sanh traàm nòch.

Saõi laø Ngaøi töï xöng. Chöõ saõi vaø chöõ vaõi chöa roõ lyù do vì sao goïi taêng laø saõi vaø ni laø vaõi. Ngaøi töï xöng laø saõi laø loái xöng hoâ raát khieâm nhöôøng vì saõi vaõi laø tieáng noùi khoâng ñöôïc cung kính toân troïng.

“Saõi chöng nay” laø toâi ngaøy nay.

“Moä ñaïo tu haønh, xaû ñöôøng kinh lòch” laø moä ñaïo tu haønh boû heát nhöõng chuyeän ñi rong chôi nôi naøy nôi kia.

“Chí doác neân Phaät Toå sieâu thaêng”. Chí nguyeän thaønh Phaät thaønh Toå ñeå sieâu thaêng.

“Loøng nguyeän ñoä chuùng sanh traàm nòch”, nghóa laø tu ñeå nguyeän ñoä heát chuùng sanh ñang bò chìm ñaém. Traàm nòch laø chìm ñaém. Ngaøi dieãn taû muïc ñích cuûa ngöôøi tu laø ñeå thaønh Phaät, laøm Toå, ñeå sieâu thaêng, chôù khoâng phaûi tu maø chæ laån quaån trong voøng traàm luaân sanh töû. Neáu quyeát laøm Phaät laøm Toå ñöôïc roài thì seõ cöùu ñoä chuùng sanh ñang chìm ñaém trong beå khoå soâng meâ.

Ñeâm ñoâng tröôøng, khi maät nieäm, gioùng tieáng chuoâng thaùnh thoùt leânh keânh;

Ngaøy haï tieát, luùc tuïng kinh, neän duøi moõ khoan mau lòch kòch.

Ñaây dieãn taû luùc tu. “Ñeâm ñoâng tröôøng, khi maät nieäm, gioùng tieáng chuoâng thaùnh thoùt leânh keânh”. Nhö ñeâm khuya muøa ñoâng laïnh, chuùng ta söûa soaïn toïa thieàn, vò höông ñaêng leân ñoùng ba hoài chuoâng thaùnh thoùt leânh keânh. “Ngaøy haï tieát, luùc tuïng kinh, neän duøi moõ khoan mau lòch kòch”. Muøa heø khi tuïng kinh, ñaùnh moõ nhaët khoan lòch kòch.

Chæn chuoäng moät beà ñaïo ñöùc, mieäng chaúng hieàm aên ñaéng aên cay;

Voán yeâu hai chöõ töø bi, thaân naøo quaûn maëc laønh maëc raùch.

“Chæn chuoäng moät beà ñaïo ñöùc”, chæn laø chæ, nghóa laø chæ chuoäng beà ñaïo ñöùc. Cho neân “mieäng chaúng hieàm aên ñaéng aên cay”. ÔÛ chuøa, duø khoù khaên nhoïc nhaèn, duø aên uoáng ñaïm baïc cuõng khoâng maøng. Taïi sao? Vì laáy ñaïo ñöùc laøm treân, coøn cuoäc soáng ñaïm baïc khoâng phaûi laø quan troïng.

“Voán yeâu hai chöõ töø bi”. Ñaõ thích môû loøng töø bi ñoä chuùng sanh thì “thaân naøo quaûn maëc laønh maëc raùch”. Maëc laønh maëc raùch coøn khoâng neä huoáng laø ñoøi y phuïc toát. Xaáu maø laønh cuõng laø quí roài. Vì chuùng ta chuoäng töø bi thì khoâng neä maëc laønh maëc raùch.

Khi döa daám chua loøm,

Böõa canh suoâng laït theách.

Muõ vieàn soâ nhuoäm möïc ñen sì,

Quaàn aùo vaûi naâu soøng cuõ rích.

Khi aên thì “döa daám chua loøm”, caâu naøy dieãn taû raát hay.

“Böõa canh suoâng laït theách”. Thöôøng ngöôøi ta noùi canh loûng boûng, khoâng coù gì trong canh chæ coù nöôùc ñeå chan, neân goïi laø canh suoâng.

“Muõ vieàn soâ nhuoäm möïc ñen sì, quaàn aùo vaûi naâu soøng cuõ rích”. Quaàn aùo thì cuõ, muõ thì ñen sì, ñoù laø daùng cuûa nhöõng thaày tu.

Tham taøi aùi saéc, chaúng bao maøng thoùi tuïc kieâu ngoa;

Caàu ñaïo xaû thaân, voán giöõ neáp nhaø thieàn cuïc kòch.

Ngöôøi theá gian thì “tham taøi aùi saéc”, coøn ngöôøi tu “chaúng bao maøng thoùi tuïc kieâu ngoa”, khoâng maøng tôùi keû theá gian kieâu caêng doái traù.

“Caàu ñaïo xaû thaân”, ngöôøi caàu ñaïo laø queân thaân mình.

“Voán giöõ neáp nhaø thieàn cuïc kòch”. Cuïc kòch töùc laø daùng luø khuø queâ doát, cho neân ngöôøi tu maø aên maëc sang thì deã khen hay deã cheâ? Deã thöông hay khoâng deã thöông? Nhö vaäy neáu tu maø toû ra daùng tröôûng giaû sang troïng thì chaéc khoâng ai thích, cho neân ôû ñaây noùi laø ngöôøi queâ muøa cuïc kòch.Tuùi ñeå ñöïng kinh chöùa saùch, tuùi naøo duøng voùc caûi moùng roàng;

Deùp ñi ñôõ buïi caùch traàn, deùp chaúng chuoäng da taøu haøm eách.

Nhöõng lôøi naøy nhaéc quaù kyõ. Tuùi laø tuùi quaûy cuûa chuùng ta hieän nay ñeå ñöïng kinh chöùa saùch vaø nhöõng vaät caàn duøng.

“Tuùi naøo duøng voùc caûi moùng roàng”. Voùc caûi laø haøng maøu hoa caûi. Nghóa laø khoâng duøng tuùi maøu hoa caûi hoaëc coù veõ hình moùng con roàng cho ñeïp. Theá neân chuùng ta phaûi hieåu tuùi laø ñeå ñöïng kinh chöùa saùch, chôù khoâng caàn coù maøu vaøng, hay veõ roàng.

“Deùp ñi ñôõ buïi caùch traàn”. Deùp ñi ñeå cho chaân ñôõ dính buïi vaø caùch maët ñaát khoâng ñaïp gai.

“Deùp chaúng chuoäng da taøu haøm eách”. Hieän nay khoâng coù da taøu haøm eách maø coù nhöõng deùp ngöôøi ñôøi cho laø sang.

Gaäy nöông choáng ñi dong daëm tuyeát, gaäy chaúng caàu khuùc khuyûu cong queo.

Gaäy laø ñeå choáng ñi trong khi coù tuyeát coù söông, chôù khoâng phaûi gaäy chaïm roàng chaïm raén, veõ caùch naøy kieåu kia. Theá maø hieän nay gaäy coù nhieàu kieåu quaù.

Baàu ñeå ñöïng chöùa nöôùc cam loà, baàu loï phaûi ngoøng ngoeøo ngoác ngheách.

Hieän nay ñi ñaâu ít ai quaûy baàu, thuôû xöa ñi ñaâu thì coù ñem theo baàu nöôùc. Baàu ñeå ñöïng nöôùc cam loà uoáng cho toát, chôù khoâng phaûi baàu laøm cho kheùo theo kieåu naøy kieåu kia.

Quaûy boà tre caàm quaït truùc, naøo coù hieàm nan caät to ñeà.

ÔÛ mieàn taây ngöôøi ta döøng boà ñeå ñöïng luùa. Thuôû xöa boà ñan baèng tre, hình troøn, mieäng ñaùy ñeàu troøn töông tôï nhö caùi guøi cuûa daân toäc thieåu soá hieän nay. “Naøo coù hieàm nan caät to ñeà”. Daàu cho nan chuoát kheùo hay thoâ ñeàu khoâng quan troïng, quan troïng laø coù ñeå duøng thoâi.

Ngoài chieáu laùt töïa giöôøng song, cuõng chaúng quaûn daùt ken thöa theách.

“Ngoài chieáu laùt”, ngoài hoaëc naèm chieáu laùt thì chuùng ta coù roài. “Töïa giöôøng song”, song laø moät loaïi caây hoï vôùi caây maây ôû trong röøng, neân coù theå noùi giöôøng maây. “Cuõng chaúng quaûn daùt ken thöa theách”. Daùt laø gaén, ken laø cheøn vaøo, thöa hay daày cuõng khoâng quan troïng.

Chôi röøng Nho len loûi suoái khe,

Daïo beå Thích luoàn tuoân ngoøi laïch.

Thöôøng ngöôøi ta noùi ñi luoàn tuoân töùc laø hieåm hoùc naøo cuõng ñi qua caû. Nhö vaäy chôi ôû ñaâu? Chôi trong röøng Nho. Daïo ôû ñaâu? Daïo trong beå Thích. Nghóa hai caâu naøy noùi cho roõ laø hai moân hoïc vaø tu mình ñeàu phaûi thaáu suoát. Khi xöa Nho nhö laø hoïc ñôøi, coøn Thích laø hoïc ñaïo. Ñôøi ñaïo ñeàu phaûi thoâng suoát, choã ngoõ ngaùch naøo cuõng naém vöõng cuõng bieát.

Traø baùt ñöùc saün ñaø löu loaùt, chaúng phaûi lo cuûi naáu kyø caàm;

Baùnh tam thöøa voán ñaõ chöùa chan, naøo coù nhoïc boät ñaâm thì thòch.

Muoán uoáng traø thì saün coù traø baùt ñöùc. Baùt ñöùc laø taùm coâng ñöùc goïi laø baùt coâng ñöùc thuûy:

1.         Tröøng tònh: loùng saïch.

2.         Thanh laõnh: maùt meû.

3.         Cam myõ: ngoït ngaøo.

4.         Khinh nhuyeán: nheï nhaøng.

5.         Nhuaän traïch: thaám nhuaàn.

6.         An hoøa: an oån hoøa vui.

7.         Tröø cô khaùt: uoáng vaøo thì heát khaùt.

8.         Tröôûng döôõng chö caên: uoáng vaøo thì caùc caên ñöôïc taêng tröôûng.

Baùt coâng ñöùc thuûy xuaát xöù töø kinh Di Ñaø, kinh Di Laëc Ñaïi Thaønh Phaät.

“Traø baùt ñöùc saün ñaø löu loaùt”. Traø baùt coâng ñöùc thuûy saün löu loaùt, khoâng thieáu thoán.

“Chaúng phaûi lo cuûi naáu kyø caàm”. Kyø caàm laø coïc caïch nghóa laø khoâng caàn phaûi lo böûa cuûi coïc caïch ñem vaøo naáu chi cho cöïc, saün traø baùt ñöùc haõy laáy maø uoáng. Baùt coâng ñöùc thuûy ôû Cöïc laïc xa quaù, ngay nôi ñaây saün nöôùc loïc saïch trong cuõng laø baùt ñöùc roài, khoâng phaûi naáu traø chi cho cöïc.

“Baùnh tam thöøa voán ñaõ chöùa chan, naøo coù nhoïc boät ñaâm thì thòch”. Tam thöøa laø Thanh Vaên thöøa, Duyeân Giaùc thöøa, Boà Taùt thöøa. Baùnh tam thöøa laø baùnh raát ngon, caàn gì phaûi ñaâm boät, xay boät laøm baùnh chi cho cöïc. Nhö vaäy uoáng traø baùt ñöùc, aên baùnh tam thöøa thì khoâng nhoïc nhaèn khoå cöïc. Ñoù laø nhöõng moùn aên ngon.

Quaû boà ñeà aên ngoït sôùt, muoân kieáp haèng no;

Hoa öu baùt ngöûi thôm tho, ngaøn ñôøi chaúng dòch.

Muoán aên traùi caây thì coù quaû boà ñeà ngoït sôùt. Ngoït nhö ñöôøng hay maät? Chaéc laø ngoït hôn taát caû. “Muoân kieáp haèng no” laø no hoaøi.

“Hoa öu baùt ngöûi thôm tho, ngaøn ñôøi chaúng dòch”. Hoa öu baùt laø hoa sen xanh ôû AÁn Ñoä, ñoù laø loaïi hoa thôm hôn taát caû. Vaäy aên thì coù quaû boà ñeà, ngöûi thì coù hoa öu baùt.

Sang Taây phöông beä ngoïc ñöùng chôi,

Veà Ñoâng ñoä toøa vaøng ngoài tròch.

Muoán ñi chôi thì qua Taây phöông ñöùng treân beä ngoïc, muoán veà Ñoâng ñoä thì ngoài toøa vaøng, nôi naøo cuõng sang troïng.

Beø töø bi theânh theânh roäng raõi, maëc söùc chôû ngöôøi;

Thuyeàn baùt nhaõ thaêm thaúm bao la, daàu loøng ñoä khaùch.

Hai caâu naøy raát kheùo. Chieác beø töø bi cuûa ngöôøi tu raát roäng chôû bao nhieâu ngöôøi cuõng ñöôïc. Thuyeàn baùt nhaõ thaêm thaúm bao la, bao nhieâu ngöôøi cuõng ñoä ñöôïc. Nhö vaäy chuùng ta coù beø töø bi, thuyeàn baùt nhaõ ñeå chôû khaùch ñöa ngöôøi khoâng coøn thieáu caùi chi. Ví duï nhöõng Phaät töû laøm vieäc töø thieän coù ñöôïc moät soá tieàn, mua vaät duïng thöïc phaåm goùi thaønh nhöõng goùi quaø giuùp ngöôøi ngheøo ñoùi. Nhöng neáu ngöôøi ñeán xin nhieàu hôn soá quaø döï ñònh thì phaûi xöû nhö theá naøo? Soá ngöôøi khoâng ñöôïc quaø seõ baát bình maéng chöûi, nhö vaäy vieäc laøm ñoù bò giôùi haïn. Coøn nhö chuùng toâi giaûng phaùp cho khoaûng moät traêm ngöôøi nghe, nhöng giaû söû coù hai ba traêm ngöôøi ñeán thì ai cuõng nghe ñöôïc, cuõng hieåu ñöôïc, caøng ñoâng caøng toát, bao nhieâu mình cuõng saün saøng cho khoâng thieáu. Nhö vaäy môùi thaáy beø töø bi roäng theânh thang, thuyeàn baùt nhaõ bao la thaêm thaúm bao nhieâu ngöôøi cuõng chôû heát, ñoù laø yù nghóa vieäc boá thí phaùp, boá thí ñaïo ñöùc roäng lôùn, chôù khoâng giôùi haïn nhö boá thí tieàn cuûa taøi saûn.

Saõi chöng nay

Khuyeân ñaáng ñaïi thöøa,

Baûo loaøi tieåu chích.

May ñöôïc gaëp minh sö ñaïo ñöùc, moät phen lieàn bieát, naøo heà chi chöõ nghóa tìm ñoøi;

Phuùc laïi thaáy tri thöùc baïn laønh, maáy choác maø neân, loï laø phaûi vaên chöông ngoùc ngaùch.

Ñeán ñaây Ngaøi noùi thaúng veà Thieàn. “Saõi chöng nay” laø toâi nay ñaây. “Khuyeân ñaáng ñaïi thöøa, baûo loaøi tieåu chích”. Nhöõng ngöôøi coù taâm roäng lôùn hay nhöõng baäc thaày lôùn laø haøng ñaïi thöøa, nhöõng oâng ñaïo nhoû laø tieåu chích.

“May ñöôïc gaëp minh sö ñaïo ñöùc, moät phen lieàn bieát, naøo heà chi chöõ nghóa tìm ñoøi”. Daàu cho keû lôùn ngöôøi nhoû neáu gaëp ñöôïc minh sö ñaïo ñöùc, moät phen nghe, moät phen ñöôïc chæ daïy lieàn thaáu suoát coäi goác, ñaâu keït vaøo chöõ nghóa ñeå tìm toøi cöïc khoå. Ñaây laø Ngaøi nhaéc nhôû taát caû ngöôøi tu, töø nhöõng vò Thöôïng toïa ñeán nhöõng chuù tieåu nhoû, khi gaëp ñöôïc minh sö thì chæ caàn nghe daïy moät caâu hay moät baøi laø thaáu hieåu ñöôïc lyù ñaïo, khoâng keït trong chöõ nghóa tìm toøi.

“Phuùc laïi thaáy tri thöùc baïn laønh, maáy choác maø neân, loï laø phaûi vaên chöông ngoùc ngaùch”. Coù phuùc laém môùi gaëp ñöôïc tri thöùc baïn laønh töùc laø thieän tri thöùc, thì khoâng bao laâu lieàn thaáu hieåu ñöôïc ñaïo, loï laø phaûi vaên chöông ngoùc ngaùch chi cho cöïc.

Thích Ca Phaät Toå naêng kieán taùnh, ngoài Tuyeát sôn khoâ khaúng gaày goø;

Di Laëc Tieân Quang bôûi voâ taâm, ñi vaân thuûy ñaãy ñaø phuïc phòch.

Nhöõng chöõ naøy Ngaøi duøng raát laï. Ngaøi noùi raèng ñöùc Phaät Thích Ca kieán taùnh maø vaãn ngoài treân nuùi Tuyeát. “Khoâ khaúng gaày goø” töùc laø tu khoå haïnh thaân theå gaày goø.

“Di Laëc Tieân Quang bôûi voâ taâm”, nghóa laø khoâng caàn noùi kieán taùnh maø ñöôïc voâ taâm roài thì “ñi vaân thuûy”, töùc laø ngao du nôi naøy nôi noï, “ñaãy ñaø phuïc phòch” laø maäp maïp ñi naëng neà. Nhöng ñaây coù leõ Ngaøi laàm, Di Laëc Tieân Quang khoâng phaûi laø ñöùc Di Laëc thôø trong caùc chuøa, maø laø vò Phaät thöù 30 trong 53 vò Phaät. Ñoù laø xuaát xöù töø kinh Quaùn Döôïc Vöông Döôïc Thöôïng Nhò Boà Taùt vaø kinh Quaùn Hö Khoâng Taïng Boà Taùt. Phaät Di Laëc Tieân Quang khoâng maäp maïp buïng to. Hieän nay chuùng ta noùi Di Laëc, ñoù laø moät vò Boà taùt hoùa thaân ôû Trung Hoa laøm Boá Ñaïi Hoøa thöôïng, vò naøy môùi ñaãy ñaø phuïc phòch.

YÙ cuûa ngaøi Chaân Nguyeân noùi raèng ñöùc Phaät Thích Ca mong ñöôïc ngoä ñaïo neân ôû treân nuùi Tuyeát tu khoå haïnh bao nhieâu naêm cho ñeán thaân theå gaày goø, coøn Boà taùt Di Laëc khoâng coù taâm dính vôùi caûnh neân vaân du ñaây kia maäp maïp phuïc phòch, maø vaãn khoâng coù gì trôû ngaïi vôùi ñaïo lyù cuûa Boà taùt.

Ñöùc Hueä Naêng baùt nguyeät thung phöôøng,

Toå Ñaït Ma cöûu nieân dieän bích.

Thaàn Quang ñoaïn tyù, luùc coøn meâ maët ngoù ñaêm ñaêm,

Ca Dieáp nhaõn ñoàng, thoaùt choác ngoä mieäng cöôøi heäch heäch.

Ñöùc Hueä Naêng töùc Luïc Toå Hueä Naêng, “baùt nguyeät thung phöôøng”  laø Toå Hueä Naêng ñi tu, taùm thaùng giaõ gaïo ôû nhaø beáp, taïi chuøa cuûa Nguõ Toå ôû Huyønh Mai.

“Toå Ñaït Ma cöûu nieân dieän bích”, Toå Boà-ñeà-ñaït-ma ñeán chuøa Thieáu Laâm, chín naêm ngoài xaây maët vaøo vaùch. Ñoù laø keå sô qua hai vò toå ôû Trung Hoa, toå thöù nhaát laø Toå Ñaït Ma, ngoài xaây maët vaøo vaùch, toå thöù saùu laø Toå Hueä Naêng, giaõ gaïo döôùi beáp.

“Thaàn Quang ñoaïn tyù, luùc coøn meâ maët ngoù ñaêm ñaêm”. Ngaøi Thaàn Quang töùc Hueä Khaû ñöùng ngoaøi tuyeát suoát ñeâm mong Toå Ñaït Ma caûm ñoäng daïy cho phaùp giaûi thoaùt. Nhöng khi Toå Ñaït Ma nhìn ra thaáy Ngaøi ñöùng nhö vaäy lieàn cheâ: Ngöôi ñeán ñaây caàu caùi gì maø duøng chuùt ít khoå haïnh nhö vaäy? Hueä Khaû thöa: Con ñeán ñaây nhôø Hoøa thöôïng daïy cho phaùp moân Cam loà. Toå quôû: Ngaøy xöa chö Toå, chö Boà taùt queân thaân vì caàu ñaïo, laáy thaân laøm giöôøng choõng, cheû xöông laøm vieát möïc... coøn chöa coù xöùng, huoáng nöõa laø duøng chuùt khoå haïnh naøy. Nghe quôû nhö vaäy Hueä Khaû vaøo nhaø beáp möôïn dao chaët caùnh tay goïi laø ñoaïn tyù, Ngaøi chaët tay ñeå caàu ñaïo. “Luùc coøn meâ” laø khi aáy Ngaøi coøn meâ, “maët ngoù ñaêm ñaêm” laø maët Ngaøi ñaêm ñaêm nhìn Toå Ñaït Ma.

“Ca Dieáp nhaõn ñoàng, thoaùt choác ngoä mieäng cöôøi heäch heäch”, töùc laø khi Phaät ñöa caønh hoa sen, maét ngaøi Ca Dieáp nhìn Phaät, trong chôùp maét Ngaøi lieàn ngoä neân mieäng cöôøi heäch heäch. Trong kinh khaùc noùi mieäng Ngaøi mæm cöôøi (vi tieáu).

Daàu ngöôøi quyeát loøng hoïc ñaïo, hoûi cho hay söøng thoû loâng ruøa;

Hoaëc keû doác chí chaân tu, xem cho bieát ñaàu soø tai eách.

“Daàu ngöôøi quyeát loøng hoïc ñaïo”, hoûi cho hay söøng thoû loâng ruøa”. Hay laø bieát. Söøng thoû loâng ruøa coù khoâng? Taïi sao hoûi cho bieát söøng thoû loâng ruøa? YÙ noùi neáu chuùng ta laø ngöôøi quyeát taâm hoïc ñaïo thì phaûi nhìn cho töôøng taän, hieåu cho thaáu ñaùo nhöõng gì hö aûo nhö söøng thoû loâng ruøa, chôù ñöøng laàm laãn, ñöøng chaáp neâ maø khoâng thaáu suoát ñöôïc ñaïo.

“Hoaëc keû doác chí chaân tu, xem cho bieát ñaàu soø tai eách”. Ñaây noùi ñaàu soø tai eách, nhöng trong quyeån Thieàn Phoå noùi ñaàu cua tai eách, ñaàu cua tai eách deã gaàn guõi hôn vì caû hai ñeàu ôû trong ñoàng, coøn soø ôû döôùi soâng, döôùi bieån. Thaáy con cua boø, chuùng ta nhaän ra choã naøo laø caùi ñaàu khoâng? Ñeán loã tai con eách coù deã thaáy khoâng? Chæ caùi loã coù tí xíu, cho neân phaân bieät ñaàu ñuoâi con cua cuõng nhö loã tai con eách raát laø khoù. Nhö vaäy ngöôøi chaân tu laø phaûi xem xeùt töôøng taän, nhöõng caùi khoù phaân bieät khoù nhaän ra nhö ñaàu cua tai eách cuõng phaûi phaân bieät nhaän ra cho ñöôïc. Ngaøi duøng nhöõng danh töø bình daân nhöng mang yù nghóa raát saâu saéc.

Toùm laïi hai caâu naøy noùi neáu chuùng ta quyeát taâm hoïc ñaïo thì phaûi hoûi cho ra, nhaän cho töôøng taän caùi giaû caùi thaät, neáu laø ngöôøi chaân tu thì nhöõng ñieàu khoù bieát, nhöõng ñieåm vi teá mình chöa giaûn traïch ñöôïc thì phaûi tìm cho ra, giaûn traïch cho ñöôïc, nhö vaäy vieäc tu môùi ñeán nôi ñeán choán.

Khuyeân ngöôøi ôû ñôøi ñöøng baét chöôùc söï ñôøi, tröôùc ra khoâng sau laïi veà khoâng, nöõa luoáng coâng nghó tieác khuaâng khuaâng;

Ñaây laø Ngaøi “khuyeân ngöôøi ôû ñôøi ñöøng baét chöôùc söï ñôøi”. Taïi sao? Vì soáng trong ñôøi laø soáng trong caûnh meâ laàm, nhöng ñöøng baét chöôùc söï meâ laàm maø phaûi tænh giaùc, vì:

“Tröôùc ra khoâng sau laïi veà khoâng”. Khi sanh ra hoaøn toaøn khoâng coù gì,  ñeán khi nhaém maét cuõng laø hai tay khoâng. Neáu giaøu coù ñem theo vaät naøy vaät kia thì cuõng laø ñoà chôi chôù khoâng coù nghóa lyù gì. Nhö vaäy khi coù maët treân ñôøi laø khoâng, khi nhaém maét töø giaõ coõi ñôøi ra ñi cuõng laø khoâng, coù gì ñaâu maø meâ maø ñaém. Meâ ñaém chæ laø keû môø mòt meâ muoäi thoâi, cho neân:

“Nöõa luoáng coâng nghó tieác khuaâng khuaâng”. Nöõa laø sau naøy, luoáng coâng laø uoång coâng, khuaâng khuaâng thöôøng duøng laø baâng khuaâng. Neáu meâ ñaém söï ñôøi thì sau naøy uoång coâng, nghó tieác buoàn baõ baâng khuaâng.

Baûo keû coù chí phaûi theo ñoøi thaùnh chí, nhaân ñaø toû quaû caøng theâm toû, roài ñaéc yù cöôøi rieâng khích khích.

Neáu nhöõng ngöôøi coù chí thì phaûi hoïc ñoøi theo chí cuûa nhöõng baäc Thaùnh hieàn, caùc Ngaøi hoïc tu theá naøo phaûi raùn laøm theo theá aáy. Nhö vaäy nhaân ñaø toû töùc laø nhaân toát roài thì quaû nhaát ñònh phaûi toát. Khi nhaân toát ñaït ñöôïc quaû toát “roài ñaéc yù cöôøi rieâng khích khích”, khi aáy cöôøi khích khích moät mình.

Toùm laïi baøi naøy cho chuùng ta thaáy tröôùc heát ngaøi Chaân Nguyeân dieãn taû caûnh ôû chuøa töø khi böôùc vaøo ñaïo, vui soáng trong ñaïo, ñeán hình aûnh ngoâi chuøa vaø söï tu haønh nhö theá naøo. Keá ñoù Ngaøi khuyeân chuùng ta hoïc ñaïo ñöøng chaïy theo theá gian roài keït trong caùi aên, caùi maëc vaø nhöõng trang söùc beân ngoaøi, ñöøng ñoøi moùn naøy thöùc kia maø phaûi nhôù laáy ñaïo ñöùc laøm neàn taûng. Khi tu daàu ngöôøi lôùn hay nhoû, neáu gaëp ñöôïc thieän tri thöùc thì phaûi raùn tu cho ñöôïc ñaïo, nhö theá môùi xöùng ñaùng cuoäc ñôøi tu. Ngaøi keå laïi söï tích töø Phaät Thích Ca ñeán chö Toå ñeå nhaân ñoù chuùng ta nghieäm xeùt maø tu hoïc. Laïi coù hai caâu chuùng ta neân chuù yù:

Daàu ngöôøi quyeát loøng hoïc ñaïo, hoûi cho hay söøng thoû loâng ruøa;

Hoaëc keû doác chí chaân tu, xem cho bieát ñaàu soø tai eách.

Nhöõng caâu naøy laø phaûi nhôù, khoâng neân xem thöôøng. Vaøo ñaïo roài cöù lô laø qua ngaøy qua thaùng, khoâng tu ñeán nôi ñeán choán, khoâng hieåu bieát töôøng taän thì uoång ñi moät ñôøi tu. Tieáp ñeán Ngaøi laïi khuyeân ngöôøi ñôøi phaûi thaáy roõ laø duø ñang soáng trong caûnh theá gian nhöng ñöøng baét chöôùc ngöôøi theá gian, maø phaûi tænh giaùc bieát raèng khi sanh ra laø tay khoâng vaø khi ñi roài cuõng laø tay khoâng, coù gì ñaâu maø coá laøm, coá giöõ cho nhieàu ñeå sau phaûi hoái tieác. Vì theá ngöôøi chaân tu thaät hoïc coù yù chí phaûi hoïc theo yù chí cuûa nhöõng baäc Thaùnh, nhöõng vò cao ñöùc Toå sö. Neáu nhaân mình toát thì quaû seõ toát, roài sau naày ñöôïc thaûnh thôi mình mæm cöôøi. Ngöôøi ôû ñôøi ñaém meâ vieäc ñôøi khi ra ñi seõ hoái tieác, coøn ngöôøi hoïc ñaïo bieát tu thì khi töø giaõ ra ñi seõ cöôøi chôù khoâng coù gì buoàn baõ nuoái tieác. Ñoù laø lôøi khích leä cuûa Ngaøi cho taát caû ngöôøi sau coá gaéng tu.

]