THIEÀN TOÂNG BAÛN HAÏNH

(tt)

GIAÛNG: (tt)

4.  CHUYEÄN TRAÀN THAÙNH TOÂNG

            Tuoåi Vua saùu möôi dö nieân,

            Nhöôøng vò cho con laø Traàn Thaùnh Toâng,

            Maäu Ngoï caûi hieäu Thieäu Long,

            Trò vì thieân haï taây ñoâng an nhaøn.

            Traàn trieàu doøng ñöùc vua quan,

            Nhöõng Tieân cuøng Buït theá gian khoân bì.

            Cöûu truøng cuûng thuû thuøy y,

            Höng suøng ñaïo Buït sôùm khuya aân caàn.

            Trò vì nhò thaäp nhò xuaân,

            Laïi toan hoïc ñaïo tu thaân phaùt loøng.

            Cho con laø Traàn Nhaân Toâng,

            Thay quyeàn keá trò noái doøng Ñeá Vöông.

            Söûa sang quoác chính kyû cöông,

            Cho cha du thuûy du sôn tu haønh.

            ÔÛ chuøa Tö Phuùc An Sinh,

            Trì trai theá phaùt tuïng kinh ñeâm ngaøy.

            Ñaïi Ñaêng quoác sö laø thaày,

            Thaùnh Toâng ñaéc ñaïo, möøng thay thoát raèng:

            “Tieàn ñaêng laïi ñieåm haäu ñaêng,

            Moäng Boà ñeà nôû nhöng loøng oâng cha.”

* * *

Veà vua Traàn Thaùnh Toâng thì ñaây keå raát ít.

            Tuoåi vua saùu möôi dö nieân,

            Nhöôøng vò cho con laø Traàn Thaùnh Toâng.

Caâu naøy coù ñieåm sai. Tuoåi vua laø tuoåi vua Traàn Thaùi Toâng. Theo caâu treân ñeán hôn 60 tuoåi Ngaøi môùi nhöôøng ngoâi cho con laø Traàn Thaùnh Toâng. Nhöng ñuùng ra luùc nhöôøng ngoâi cho con Ngaøi ñöôïc 41 tuoåi. Vì naêm Ngaøi sanh laø 1218 vaø naêm Ngaøi nhöôøng ngoâi cho Traàn Thaùnh Toâng laø 1258, töùc coù 40 naêm, tuoåi Vieät laø 41 tuoåi. Hôn 60 tuoåi laø naêm Ngaøi tòch.

            Maäu Ngoï caûi hieäu Thieäu Long,

            Trò vì thieân haï taây ñoâng an nhaøn.

            Traàn trieàu doøng ñöùc vua quan,

            Nhöõng Tieân cuøng Buït theá gian khoân bì.

Vua Traàn Thaùnh Toâng leân ngoâi naêm Maäu Ngoï (1258), caûi nieân hieäu laø Thieäu Long, khaép caû nöôùc ñeàu ñöôïc bình yeân, ngöôøi ngöôøi ñöôïc an nhaøn.

Trong doøng hoï trieàu nhaø Traàn, keå caû vua vaø quan ñeàu laø nhöõng baäc Tieân Phaät, theá gian ít coù ai bì ñöôïc. Ñaây laø lôøi taùn thaùn cuûa ngaøi Chaân Nguyeân.

            Cöûu truøng cuûng thuû thuøy y,

            Höng suøng ñaïo Buït sôùm khuya aân caàn.

Caâu “Cöûu truøng cuûng thuû thuøy y” toaøn laø chöõ Haùn, chöõ cuûng coù choã ñoïc laø cung. Cöûu truøng laø chín taàng, chín lôùp (töø haøng cöûu phaåm ñeán nhaát phaåm), laø chæ nhaø vua. Cung thuû laø ngoài khoanh tay, thuøy y laø ruû aùo, nghóa laø thôøi vua Traàn Thaùnh Toâng laø thôøi bình yeân daân chuùng ñöôïc an nhaøn, yeân oån.

“Höng suøng ñaïo Buït sôùm khuya aân caàn” laø höng thònh vaø kính thôø ñaïo Phaät, ai naáy ñeàu chuyeân caàn.

            Trò vì nhò thaäp nhò xuaân,

            Laïi toan hoïc ñaïo tu thaân phaùt loøng.

            Cho con laø Traàn Nhaân Toâng,

            Thay quyeàn keá trò noái doøng Ñeá Vöông.

Vua Thaùnh Toâng trò nöôùc ñöôïc hai möôi hai naêm. Ngaøi leân ngoâi naêm 1258, ñeán naêm 1278, tính ra nhö hai möôi naêm, roài Ngaøi nhöôøng ngoâi laïi cho con laø Traàn Nhaân Toâng.

            Söûa sang quoác chính kyû cöông,

            Cho cha du thuûy du sôn tu haønh.

            ÔÛ chuøa Tö Phuùc An Sinh,

            Trì trai theá phaùt tuïng kinh ñeâm ngaøy.

Sau khi nhöôøng ngoâi, Ngaøi du sôn du thuûy, daïo nôi naøy nôi kia, lo tu haønh. Ngaøi tu ôû chuøa naøo? - Chuøa Tö Phuùc laø chuøa ôû treân nuùi Coân Sôn, thuoäc laøng An Sinh, huyeän Ñoâng Trieàu, tænh Haûi Döông ngaøy nay.

“Trì trai theá phaùt tuïng kinh ñeâm ngaøy” laø trì trai, caïo toùc, ôû ñaáy ñeâm ngaøy tuïng kinh.

            Ñaïi Ñaêng quoác sö laø thaày,

Thaùnh Toâng ñaéc ñaïo möøng thay thoát raèng:

            “Tieàn ñaêng laïi ñieåm haäu ñaêng,

            Moäng Boà ñeà nôû nhöng loøng oâng cha.”

Khi vua Traàn Thaùnh Toâng ñaéc ñaïo, Ngaøi möøng, thoát leân raèng: “Tieàn ñaêng laïi ñieåm haäu ñaêng”, nghóa laø ngoïn ñeøn tröôùc laïi moài cho ngoïn ñeøn sau.

“Moäng Boà ñeà nôû nhöng loøng oâng cha”. Chöõ moäng, baûn naêm 1932 ñeå laø moät, nhöng theo yù nghóa ôû ñaây noùi “moät Boà ñeà nôû” nghe khoâng oån. Moäng Boà ñeà nôû laø ngöôøi tu mô öôùc ñöôïc giaùc ngoä, nay ñöôïc giaùc ngoä thì ñieàu mô öôùc ñöôïc thaønh, goïi laø moäng Boà ñeà nôû.

“Nhöng loøng oâng cha.” Nhöng laø theo, nghóa laø theo ñuùng nhö loøng oâng cha. OÂng cha tröôùc ñi con ñöôøng ñoù, ñaït ñöôïc vieäc ñoù, nay mình cuõng ñöôïc gioáng nhö theá, ñuùng nhö ñöôøng loái oâng cha ñaõ laøm.

?