Thieàn Sö NHÖ NHÖ

(TOÅ QUAÏ)-(Ñôøi thöù 45, toâng Taøo Ñoäng)

Ngaøi phaùp huùy Quang Lö, Thích Ñöôøng Ñöôøng, hieäu Nhö Nhö, khoâng roõ naêm sanh vaø naêm tòch. Chæ bieát Ngaøi thuoäc heä phaùi chuøa Hoàng Phuùc (Hoøe Nhai) ñôøi thöù 9 vaø thöù 45 toâng Taøo Ñoäng. Ngaøi laäp chuøa Thieân Truùc (Meã Trì, Haø Noäi) vaø truï trì taïi ñaây. Coâng haïnh cuûa Ngaøi, chuùng ta khoâng thaáy ghi trong söû, chæ thaáy trong baøi ca cuûa daân gian keå laïi coâng ñöùc cuûa Ngaøi. Baøi ca:

Thuôû xöa coù Nguyeãn Theá Toân (Trong baøi ca caâu ñaàu ñeå “Leâ Theá Toân”, song xeùt kyõ laø “Nguyeãn Theá Toân” ñuùng hôn. Coù leõ thôøi Ngaøi truï trì vaøo ñôøi Nguyeãn Thaùnh Toå (Minh Maïng 1820-1840) neân noùi “Nguyeãn Theá Toân”.)

          Trò vì Thieân töû daân an thaùi bình.

          Laøng ta coù Toå chöùng minh,

          ÔÛ chuøa Thieân Truùc daân tình veû vang.

          Nam nöõ traùng thoï vinh quang,

          Giaøu sang ñöùc ñoä hieáu trung ñoâi ñöôøng.

          Nhöõng khi con beù baän vöông,

          Ñi ra ngoaøi ñöôøng caøy caáy quanh naêm.

          Ñem con gôûi Toå troâng thaêm,

          Toå veõ moät voøng moãi chaùu moät oâ.

          Chaúng khoùc, chaúng baäy, chaúng xoâ,

          Tôùi giôø Toå goïi moân ñoà cho aên.

          Côm aên chaúng phaûi hoà ñoà,

          Toå cho caùc chaùu, quaï xoâ laïi nhieàu.

          Toå thöôøng boá thí cho ñeàu,

          Haèng ngaøy quaï ñeán caøng nhieàu caøng ñoâng.

          Toå ñaët tieâu quaï raát coâng,

          Côm naøo con aáy, moät loøng tuaân theo.

          Khi aên Toå goïi moät leøo,

          Xeáp haøng raêm raép tuaân theo lôøi Ngaøi.

          Toå ñem ghi cheùp moät loaøi,

          Chia ra töøng toå khoâng sai tí naøo.

          Maät thaùm daïo caûnh ñi vaøo,

          Hieân ngang caäy chöùc quyeàn cao ñoù laø.

          Hoaïnh Toå taïi côù laøm sao,

          Caùc teân danh saùch ghi vaøo ôû ñaây ?

          Toå raèng thöïc teá noùi hay,

          Boïn luõ quaï naøy coù nghóa coù trung,

          Vì vaäy toâi chaúng phuï loøng,

          Ghi teân ñeå daïy theo loøng töø bi.

          Maät thaùm töùc giaän boû ñi,

          Ñem veà baùo caùo vua thì nghe theo.

          Nghe lôøi xaûo traù noùi ñieâu,

          Baûo Toå laäp ñieàu phaûn traùi nhaø vua.

          Sau veà baét Toå ra toøa,

          Quaï lôùn quaï beù bieát laø bao nhieâu.

          Keâu la aàm ó raát nhieàu,

          Nhaø vua thaáy theá khaùc ñieàu laï thay !

          Hoûi Toå, Toå laïi trình baøy,

          Nhaø vua thaáy theá tha ngay cho veà.

          Toå raèng moïi vieäc ñeà hueà,

          Ai baét toâi, veà noùi laïi toâi hay.

          Khi ngöôøi noùi laïi trình baøy,

          Toå veà quaï heát chaúng bay con naøo.

          Thöïc laø coâng ñöùc bieát bao,

          Ôn saâu ñöùc troïng keå sao cho baèng.

          Vì vaäy teân Toå tieáng taêm,

          Teân laø Toå Quaï nghìn naêm vaãn coøn.

          Buùt tích ghi roõ maøu son,

          Ngaøy nay kyû nieäm chuùng con trình baøy.

          Nguyeän xin Toå chöùng taâm naøy,

          Coù laàm, coù loãi, Toå nay xaù cuøng.

          Chuùng con xin doác moät loøng,

          Tu haønh tôùi ñaïo baùo aân cho ngöôøi.

Ñoïc baøi ca naøy, chuùng ta thaáy ngöôøi daân vuøng naøy kính moä ñöùc haïnh cuûa Ngaøi ñeán ñoä naøo. Ngaøi tòch ngaøy 20 thaùng 7, thaùp hieäu laø Quyønh Traân.

]

Thieàn Sö AN THIEÀN

OÂng laø taùc giaû Tam Giaùo Thoâng Khaûo. Saùch cuõng coù teân Ñaïo Giaùo Nguyeân Löu, ñöôïc bieân taäp vaøo khoaûng giöõa theá kyû thöù möôøi chín, trong thôøi gian vua Thieäu Trò coøn taïi vò. Thieàn sö An Thieàn truù trì taïi chuøa Ñaïi Giaùc ôû laøng Boà Sôn, tænh Baéc Ninh. Saùch Tam Giaùo Thoâng Khaûo goàm ba quyeån. Coù leõ saùch ñöôïc in naêm 1845, bôûi vì ñaàu saùch coù moät baøi töïa kyù teân Nguyeãn Ñaïi Phöông, vieát vaøo naêm 1845.

Quyeån thöù nhaát noùi veà ñaïo Phaät, goàm coù nhöõng muïc sau ñaây:

          1/ Phuïng chieáu caàu phaùp: Vieäc du hoïc cuûa Thieàn sö Tính Tuyeàn Traïm Coâng.

          2/ Baûn Quoác Thieàn Moân kinh baûn: Caùc baûn kinh khaéc ôû Vieät Nam.

          3/ Ñaïi Nam Thieàn Hoïc Sô Khôûi: Khôûi thuûy Thieàn hoïc Vieät Nam.

          4/ Ñaïi Nam Phaät Thaùp: Caùc thaùp Phaät ôû Vieät Nam.

          5/ Voâ Ngoân Thoâng truyeàn phaùp: Thieàn phaùi Voâ Ngoân Thoâng.

          6/ Danh chaán trieàu ñình: Caùc cao taêng noåi tieáng ôû trieàu ñình.

          7/ Leâ Trieàu Danh Ñöùc: Caùc cao taêng ñôøi Tieàn Leâ.

          8/ Lyù Trieàu Danh Ñöùc: Caùc cao taêng ñôøi Lyù.

          9/ Traàn Trieàu Danh Ñöùc: Caùc cao taêng ñôøi Traàn.

          10/ Tyø-ni-ña-löu-chi truyeàn phaùp: Thieàn phaùi Tyø-ni-ña-löu-chi.

          11/ Tuyeát Ñaäu truyeàn phaùp: Thieàn phaùi Thaûo Ñöôøng.

         12/ Nhöõng vieäc thaàn bí lieân quan ñeán caùc Thieàn sö Vieät Nam qua caùc trieàu ñaïi.

          13/ Danh töø Phaät hoïc vaø caùc thaàn thoaïi Phaät giaùo ôû Trung Hoa vaø Vieät Nam.

          Quyeån thöù hai vaø quyeån thöù ba noùi veà Khoång vaø Laõo giaùo.

]

TOÂNG LAÂM TEÁ TRUYEÀN SANG MIEÀN BAÉC VIEÄT NAM (ÑAØNG NGOAØI)

Hoøa Thöôïng CHUYEÁT COÂNG

(1590 - 1644)-(Ñôøi phaùp thöù 34, toâng Laâm Teá)

Sö queâ ôû Tieäm Sôn tænh Phöôùc Kieán, Trung Hoa. Meï Sö naèm moäng thaáy töø roán moïc leân moät hoa sen, roài coù thai Sö. Sö ôû trong thai meï ñeán ba naêm môùi sanh. Thuôû beù, Sö thoâng minh dónh ngoä, hoïc thoâng caû nguõ kinh töù thô. Keá ñi xuaát gia laõo thoâng tam taïng giaùo ñieån.

Ban ñaàu Sö ñeán tham vaán vôùi Tröôûng Laõo ôû Tieäm Sôn. Tröôûng Laõo hoûi:

- Ngöôi taïo söï nghieäp gì ?

Sö thöa:- Giuùp vua cöùu daân.

Tröôûng Laõo khen:

- Laønh thay ! Ñaây laø chí xung thieân, song chaúng qua coøn tham danh lôïi. Laõo seõ coá gaéng xem.

Sö do luaän veà coâng danh ñöôïc tænh ngoä.

Sau Sö ñeán yeát kieán Hoøa thöôïng Taêng Ñaø Ñaø ôû Nam Sôn. Hoøa thöôïng thaáy Sö thoâng minh maãn tieäp beøn höùa nhaän. Ngaøi baûo chuùng raèng: “Ngaøy khaùc ta seõ nhöôøng choã cho keû naøy, y seõ böôùc khoûûi ñaàu saøo traêm tröôïng.” Ngaøi beøn ñem yeáu chæ taâm toâng daïy cho Sö.

Sau khi Sö ñaéc phaùp vaân du khaép nöôùc, giaùo hoùa möôøi phöông. Hoïc giaû ñöông thôøi ñeàu quí kính Sö. Danh tieáng cuûa Sö vang khaép tuøng laâm.

Sö sang Vieät Nam ñeán kinh thaønh Thaêng Long naêm 1633, thaày troø ôû laïi chuøa Khaùn Sôn vaø baét ñaàu giaûng daïy Phaät phaùp. Ngöôøi ñeán hoïc goàm caû Hoa vaø Vieät. Sau thôøi gian, Sö dôøi veà chuøa Phaät Tích, huyeän Tieân Du, tænh Baéc Ninh, caùch kinh thaønh khoaûng ba möôi caây soá. Trong thôøi gian giaùo hoùa ôû ñaây, Sö ñöôïc chuùa Trònh Traùng raát quí meán, xem nhö baäc thaày. Vua Leâ Huyeàn Toâng vaø caùc baäc coâng haàu cuõng ñeàu raát kính troïng. Thôøi gian sau, vì chuùa Trònh Traùng muoán coù theâm kinh ñieån Phaät giaùo ñeå löu haønh trong nöôùc, cho neân Sö sai ñeä töû laø Minh Haønh trôû veà Trung Hoa ñeå thænh kinh. Nhöõng kinh ñieån thænh veà ñöôïc an trí taïi chuøa Phaät Tích.

Sau khi Hoaøng haäu Trònh Thò Ngoïc Truùc Dieäu Vieân hieäu Phaùp Taùnh vaø coâng chuùa Trònh Thò Ngoïc Duyeân Dieäu Tueä xuaát gia taïi chuøa Phaät Tích, chuùa Trònh Traùng baét ñaàu cho truøng tu laïi chuøa Ninh Phuùc cuõng goïi laø chuøa Buùt Thaùp, huyeän Thuaän Thaønh, tænh Baéc Ninh (nay thuoäc tænh Haø Baéc). Khi vieäc truøng tu hoaøn taát, Sö ñöôïc môøi veà truï trì chuøa Ninh Phuùc cho ñeán khi vieân tòch.

ÔÛ Vieät Nam, Sö giaùo hoùa ñöôïc nhöõng ñeä töû coát caùn nhö Thieàn sö Minh Löông (ngöôøi Vieät), Minh Haønh (ngöôøi Hoa) v.v... xöùng ñaùng haøng tieáp noái ngoïn ñeøn chaùnh phaùp.

Khi saép tòch, Sö goïi chuùng laïi noùi keä daïy:

          Tre gaày thoâng voùt nöôùc rôi thôm

          Gioù thoaûng traêng non maùt rôøn rôøn

          Nguyeân Taây ai ôû ngöôøi naøo bieát?

          Moãi chieàu chuoâng noåi ñuoåi hoaøng hoân.

          Saáu truùc tröôøng tuøng trích thuùy höông

          Löu phong sô nguyeät ñoä vi löông

          Baát tri thuøy truï Nguyeân Taây töï

          Moãi nhaät chung thanh toáng tòch döông). [Baøi keä naøy coù thaáy trong Kieán Vaên Tieåu Luïc cuûa Leâ Quí Ñoân do Höông Haûi Thieàn Sö ñoïc daïy chuùng. Hai beân chæ khaùc nhau coù ba chöõ. ÔÛ ñaây caâu moät chöõ Thuùy beân kia chöõ Thuûy, caâu ba Nguyeân Taây töï, Hö Thanh töï]

Noùi keä xong, Sö baûo ñaïi chuùng:

- Neáu ai ñoäng taâm khoùc loùc khoâng phaûi ñeä töû cuûa ta.

Sö ngoài yeân thò tòch, muøi höông laï ñaày chuøa caû thaùng môùi tan.

Sö tòch ngaøy raèm thaùng 7 naêm Giaùp Thaân (1644), thoï 55 tuoåi. Vua Leâ Chaân Toâng phong hieäu laø Minh Vieät Phoå Giaùc Quaûng Teá Ñaïi Ñöùc Thieàn Sö. Ñeä töû laø Thieàn sö Minh Haønh laäp thaùp Baùo Nghieâm ñeå an trí nhuïc thaân Sö. Treân ñænh thaùp coù hình caây buùt do Minh Haønh döïng.

]

Thieàn Sö MINH HAØNH

(1596 - 1659)-(Ñôøi phaùp thöù 35, toâng Laâm Teá)

Thieàn sö Minh Haønh phaùp hieäu laø Taïi Taïi, ngöôøi phuû Kieán Xöông, tænh Giang Taây. Sö theo thaày laø Thieàn sö Chuyeát Chuyeát sang Vieät Nam, ñeán kinh thaønh Thaêng Long naêm 1633, laø moät caùnh tay trôï giuùp thaày giaùo hoùa.

Naêm 1644, khi Thieàn sö Chuyeát Chuyeát tòch, Sö thay theá truï trì chuøa Ninh Phuùc. Ñeán naêm 1659, Sö tòch, thoï 64 tuoåi. Moân ñoà xaây thaùp thôø taïi chuøa Ninh Phuùc, thaùp hieäu Toân Ñöùc.

Sö coù hai vò ñeä töû laø Chaân Truù vaø Dieäu Tueä. Chaân Truù truï trì chuøa Hoa Yeân, nuùi Yeân Töû, coøn Dieäu Tueä truï trì chuøa Phaät Tích. Sö coù ñeà baøi keä truyeàn phaùp nhö sau:

          Minh chaân nhö taùnh haûi

          Kim töôøng phoå chieáu thoâng

          Chí ñaïo thaønh chaùnh quaû

          Giaùc ngoä chöùng chaân khoâng.

]

Thieàn Sö MINH LÖÔNG

(Ñôøi phaùp thöù 35, toâng Laâm Teá)

Sö ôû nuùi Phuø Laõng, nghe Hoøa thöôïng Chuyeát Coâng töø Trung Hoa sang, baùc thoâng kinh söû, thaáu trieät taâm toâng, neân Sö tìm ñeán tham vaán. Sö hoûi:

- Khi sanh töû ñeán phaûi laøm sao troán traùnh ?

Chuyeát Coâng ñaùp:- Choïn laáy nôi khoâng sanh töû troán traùnh.

Sö hoûi:- Theá naøo laø nôi khoâng sanh töû ?

Chuyeát Coâng ñaùp:- ÔÛ trong sanh töû nhaän laáy môùi ñöôïc.

Nghe noùi theá Sö vaãn chöa ngoä.

Chuyeát Coâng baûo:- Haõy lui ñi, ñôïi chieàu seõ ñeán.

Sö giöõ ñuùng heïn, chieàu laïi vaøo phöông tröôïng.

Chuyeát Coâng baûo:- Ñôïi saùng mai chuùng seõ vì ngöôi minh chöùng.

Sö boãng nhieân tænh ngoä, suïp xuoáng laïy. Chuyeát Coâng höùa khaû vaø truyeàn taâm aán cho.

Sau khi ñaéc phaùp, Sö trôû veà truï trì chuøa Vónh Phuùc nuùi Coân Cöông ôû Phuø Laõng ñeå truyeàn baù chaùnh phaùp.

Ñeán khi saép tòch, Sö truyeàn phaùp cho Thieàn sö Chaân Nguyeân, noùi keä raèng:

          Ngoïc quí aån trong ñaù

          Hoa sen moïc töø buøn

          Neân bieát choã sanh töû

          Ngoä voán thaät Boà-ñeà.

          (Myõ ngoïc taøng ngoan thaïch

          Lieân hoa xuaát öù neâ

          Tu tri sanh töû xöù

          Ngoä thò töùc Boà-ñeà.)

Trao keä xong, Sö baûo ñeä töû: “Nay ta trôû veà.” Noùi döùt lôøi, Sö thò tòch. Ñeä töû xaây thaùp ôû nuùi Phuø Laõng thôø Sö.

]

Thieàn Sö CHAÂN NGUYEÂN phaùp danh TUEÄ ÑAÊNG

(1647 - 1726)-(Ñôøi phaùp thöù 36, toâng Laâm Teá)

Sö hoï Nguyeãn teân Nghieâm, teân chöõ laø Ñình Laân, meï hoï Phaïm queâ ôû laøng Tieàn Lieät, huyeän Thanh Haø, tænh Haûi Döông. Moät hoâm, meï Sö naèm moäng thaáy cuï giaø cho moät hoa sen, söïc tænh daäy, töø ñaây bieát coù mang. Naêm Ñinh Hôïi (1647), thaùng 9 ngaøy 11 giôø ngoï, meï sinh ra Sö. Lôùn leân theo hoïc vôùi caäu laø oâng Giaùm Sinh. Sö raát thoâng minh, haï buùt laø thaønh vaên. Naêm 16 tuoåi, Sö ñoïc quyeån Tam Toå Thöïc Luïc, ñeán Toå thöù ba laø Huyeàn Quang lieàn tænh ngoä noùi: “Coå nhaân ngaøy xöa doïc ngang löøng laãy maø coøn chaùn söï coâng danh, huoáng ta laø moät chuù hoïc troø.” Sö lieàn phaùt nguyeän ñi tu.

Naêm 19 tuoåi, Sö leân chuøa Hoa Yeân vaøo yeát kieán Thieàn sö Tueä Nguyeät (Chaân Truù).

Thieàn sö Tueä Nguyeät hoûi:- Ngöôi ôû ñaâu ñeán ñaây ?

Sö thöa:- Voán khoâng ñi laïi.

Tueä Nguyeät bieát Sö laø phaùp khí sau naøy, beøn theá phaùt xuaát gia cho phaùp danh laø Tueä Ñaêng. Sau khoâng bao laâu Tueä Nguyeät tòch. Sö cuøng baïn ñoàng lieâu laø Nhö Nieäm phaùt nguyeän tu haïnh ñaàu-ñaø ñi du phöông ñeå tham vaán Phaät phaùp . Thôøi gian sau, Nhö Nieäm ñoåi yù trôû veà truï trì chuøa Coâ Tieân. Sö ñi leân chuøa Vónh Phuùc ôû nuùi Coân Cöông tham vaán Thieàn sö Minh Löông laø ñeä töû cuûa Chuyeát Chuyeát.

Sö hoûi:

- “Bao naêm doàn chöùa ngoïc trong ñaõy, hoâm nay taän maët thaáy theá naøo” laø sao ?

Thieàn sö Minh Löông ñöa maét nhìn thaúng vaøo Sö, Sö nhìn laïi, lieàn caûm ngoä, suïp xuoáng laïy. Minh Löông baûo:

-  Doøng thieàn Laâm Teá trao cho oâng, oâng neân keá thöøa laøm thaïnh ôû ñôøi.

Minh Löông ñaët cho Sö phaùp hieäu laø Chaân Nguyeân vaø baøi keä phoù phaùp:

          Ngoïc quyù aån trong ñaù

          Hoa sen moïc töø buøn

          Neân bieát choã sinh töû

          Ngoä voán thaäät Boà-ñeà.

          (Myõ ngoïc taøng ngoan thaïch

          Lieân hoa xuaát öù neâ

          Tu tri sinh töû xöù

          Ngoä thò töùc Boà-ñeà.)

Chính vì choã ngoä naøy, sau Sö soaïn quyeån “Traàn Trieàu Thieàn Toân Chæ Nam Truyeàn Taâm Quoác Ngöõ Haønh” coù caû thaûy baûy laàn noùi veà “Töù muïc töông coá” (boán maét nhìn nhau). Nhöõng ñoaïn nhö sau:

Ñoaïn I:

             Töù muïc töông coá nhaõn ñoàng

             Thaày tôù trao loøng, ñaêng chuùc giao huy,

             Boång ñaàu cöû nhaõn aán tri

             Cô quan thaáu ñöôïc thöïc thì tri aâm.

Ñoaïn II:

             Tam theá chö Phaät Toå sö

             Töù muïc töông coá thò cöø thieàn cô.

Ñoaïn III:

             Hieän ra nhaõn nhó thanh aâm

             Töù muïc töông coá chaúng taâm thôøi gì ?

             Taâm nguyeân khoâng tòch voâ vi

             Ngoä ñöôïc töùc thì quaû chöùng Nhö Lai.

Ñoaïn IV:

            Baùt töï ñaû khai baèng nay

            Töù muïc töông coá loä baøy vieân dung

            AÁy laø maät aán taâm toâng

            Toå ñaõ truyeàn loøng chôù coù hoà nghi.

Ñoaïn V:

            Tam theá chö Phaät Nhö Lai

            Töù muïc töông coá muoân ñôøi chöùng thaân.

Ñoaïn VI:

             Baûo thöïc cöùu caùnh cho hay

             Töù muïc töông coá thöïc raøy aán taâm.

Ñoaïn VII:

             Hoùa Phaät thoï kyù voâ bieân

             Töù muïc töông coá maät truyeàn taâm toâng.

Trong baøi “Ngoä Ñaïo Nhaân Duyeân” coù ñoaïn Sö vieát:

          Moät ngoïn ñeøn taâm maét Phaät sinh,

          Truyeàn nhau “boán maét ngoù” phaân minh.

          Ngoïn ñeøn maõi noái saùng voâ taän,

          Trao gôûi thieàn laâm daïy höõu tình.

          (Nhaát ñieåm taâm ñaêng Phaät nhaõn sinh,

          Töông truyeàn töù muïc coá phaân minh.

          Lieân phöông tuïc dieäm quang voâ taän,

          Phoå phoù thieàn laâm thoï höõu tình.)

Sau khi ñöôïc taâm aán roài, Sö thoï giôùi Tyø-kheo. Moät naêm sau, Sö laäp ñaøn thænh ba ñöùc Phaät (Phaät Thích-ca, Di-ñaø, Di-laëc) chöùng ñaøn, thoï giôùi Boà-taùt vaø ñoát hai ngoùn tay nguyeän haønh haïnh Boà-taùt. Veà sau, Sö ñöôïc truyeàn thöøa y baùt Truùc Laâm, laøm Truï trì chuøa Long Ñoäng vaø chuøa Quyønh Laâm, laø hai ngoâi chuøa lôùn cuûa phaùi Truùc Laâm.

Naêm 1684, Sö döïng ñaøi Cöûu Phaåm Lieân Hoa taïi chuøa Quyønh Laâm theo kieåu maãu ñaøi Cöûu Phaåm Lieân Hoa maø Thieàn sö Huyeàn Quang ñaõ döïng tröôùc kia ôû chuøa Ninh Phuùc.

Naêm 1692, luùc 46 tuoåi, Sö ñöôïc vua Leâ Hy Toâng trieäu vaøo cung ñeå tham vaán Phaät phaùp. Vua khaâm phuïc taøi ñöùc Sö, ban cho Sö hieäu Voâ Thöôïng Coâng vaø cuùng daøng aùo ca-sa cuøng nhöõng phaùp khí ñeå thöøa töï.

Naêm 1722, luùc 76 tuoåi, Sö ñöôïc vua Leâ Duï Toâng phong chöùc Taêng Thoáng vaø ban hieäu Chaùnh Giaùc Hoøa Thöôïng.

Ñeán naêm 1726, Sö trieäu taäp ñeä töû daën doø vaø noùi keä truyeàn phaùp, keä raèng:

          Baøy hieän roõ raøng ñöôïc suoát ngaøy,

          Ñaây laø töï taùnh maëc phoâ baøy.

          Chaân thöôøng öùng duïng saùu caên thaáy,

          Muoân phaùp doïc ngang giaùc ngoä ngay.

          (Hieån haùch phaân minh thaäp nhò thì,

          Thöû chi töï taùnh nhaäm thi vi.

          Luïc caên vaän duïng chaân thöôøng kieán,

          Vaïn phaùp tung hoaønh chaùnh bieán tri.)

Noùi keä xong, Sö baûo chuùng: “Ta ñaõ 80 tuoåi, saép veà coõi Phaät.” Ñeán thaùng möôøi, Sö nhuoám beänh, ñeán saùng ngaøy 28 vieân tòch, thoï 80 tuoåi. Moân ñoà laøm leã hoûa taùng thu xaù-lôïi chia thôø hai thaùp ôû chuøa Quyønh Laâm vaø chuøa Long Ñoäng, thaùp hieäu Tòch Quang. Sö laø ngöôøi khoâi phuïc laïi thieàn phaùi Truùc Laâm.

Taùc phaåm cuûa Sö coù:

          1/ Toân Sö Phaùp Saùch Ñaêng Ñaøn Thoï Giôùi

          2/ Ngheânh Sö Duyeät Ñònh Khoa

          3/ Long Thö Tònh Ñoä Vaên

          4/ Long Thö Tònh Ñoä Luaän Baït Haäu Töï

          5/ Tònh Ñoä Yeáu Nghóa

          6/ Ngoä Ñaïo Nhaân Duyeân

          7/ Thieàn Toâng Baûn Haïnh

          8/ Nam Haûi Quan AÂm Baûn Haïnh

          9/ Thieàn Tòch Phuù

          10/ Ñaït Na Thaùi Töû Haïnh

          11/ Hoàng Moâng Haïnh

          12/ Kieán taùnh thaønh Phaät.

?

Phuï baûn: THIEÀN TÒCH PHUÙ

Vui thay tu ñaïo Thích !

Vui thay tu ñaïo Thích !

Loï phaûi thaønh ñoâ,

Naøo neà tuyeàn thaïch.

Duø ngoài nôi caûnh trí danh lam,

Hoaëc ôû choán chuøa chieàn coå tích,

Ñaâu cuõng doøng phöôùc ñöùc trang nghieâm.

Ñaây cuõng voán tu coâng thieàn tòch.

Tröôùc aùn tieàn, ñaúng kinh ba böùc, toá khaûm maõ naõo, xa cöø;

Treân thöôïng ñieän, thaùnh töôïng maáy toøa, veõ vaøng san-hoâ, hoå phaùch.

Thaàn Baùt boä Kim Cöông ñöùng chaáp, traán phoø vua ai thaáy chaúng kinh;

Töôïng tam thaân baûo töôùng ngoài baøy, uûng hoä chuùa coõi naøo daùm ñòch.

Taû A-nan ñaïi só vaän sa hoa saëc sôõ vaân vi;

Höõu Thoå ñòa Long thaàn, maëc aùo gaám loå lang xoác xeách.

Am thôø Toå, ngoùi raäp goã daêm,

Nhaø truù taêng, vaùch voâi töôøng gaïch.

Maáy böùc keû chöõ trieän maëc rôøi,

Boán beân nhieãu caâu lan soùc saùch.

Gaùc roäng theânh chuoâng ñöa vaøi chaäp, nieäm Nam-moâ,nheï tieáng boong boong.

Laàu cao toùt troáng daäy maáy hoài, ñoïc thaàn chuù khu tang caùch caùch.

Phöôùn traøng phan nhuoäm vaøng kheø, luùc gioù ñöa phaát phôùi nhôûn nhô;

Duø boùng boong daïng ñen sì, khi traäp môû nhaäp nhu thì thích.

Sö quaân töû caáy truùc ngoâ ñoàng,

Ñeä tröôïng phu troàng thoâng tuøng baùch.

Traêm thöùc hoa ñua nôû keà hieân,

Baûy gioáng baùu chaát ñaày keû ngaïch.

Ngaøo ngaït muøi xaï lan,

Thôm tho höông traàm baïch.

                              *

Saõi chöng nay

Moä ñaïo tu haønh

Xaû ñöôøng kinh lòch.

Chí doác neân Phaät Toå sieâu thaêng,

Loøng nguyeän ñoä chuùng sanh traàm nòch.

Ñeâm ñoâng tröôøng, khi maät nieäm, gioùng tieáng chuoâng thaùnh thoùt leânh keânh;

Ngaøy haï tieát, luùc tuïng kinh, neän duøi moõ khoan mau lòch kòch.

Chæn chuoäng moät beà ñaïo ñöùc,

Mieäng chaúng hieàm aên ñaéng aên cay;

Voán yeâu hai chöõ töø bi, thaân naøo quaûn maëc laønh maëc raùch.

Khi döa giaám chua loøm,

Böõa canh suoâng laït theách.

Muõ vieàn soâ nhuoäm möïc ñen sì.

Quaàn aùo vaûi naâu soøng cuõ rích.

Tham taøi aùi saéc, chaúng bao maøng thoùi tuïc kieâu ngoa;

Caàu ñaïo xaû thaân, voán giöõ neáp nhaø thieàn cuïc kòch.

Tuùi ñeå ñöïng kinh chöùa saùch, tuùi naøo duøng voùc caûi moùng roàng;

Deùp ñi ñôõ buïi caùch traàn, deùp chaúng chuoäng da taøu haøm eách.

Gaäy nöông choáng ñi dong daëm tuyeát, gaäy chaúng caàu khuùc khuyûu cong queo;

Baàu ñeå ñöïng chöùa nöôùc cam loà, baàu loï phaûi ngoøng ngoeøo ngoác ngheách.

Quaûy boà tre caàm quaït truùc, naøo coù hieàm nan caät to ñeà;

Ngoài chieáu laùt töïa giöôøng song, cuõng chaúng quaûn daù ken thöa theách.

Chôi röøng Nho len loûi suoái khe,

Daïo beå Thích luoàn tuoân ngoøi laïch.

Traø baùt ñöùc saün ñaø löu loaùt, chaúng phaûi lo cuûi naáu kyø caàm;

Baùnh tam thöøa voán ñaõ chöùa chan, naøo coù nhoïc boät ñaâm thì thòch.

Quaû boà-ñeà aên ngoït sôùt, muoân kieáp haèng no;

Hoa Öu-baùt ngöûi thôm tho, ngaøn ñôøi chaúng dòch.

Sang Taây phöông beä ngoïc ñöùng chôi,

Veà Ñoâng ñoä toøa vaøng ngoài tròch.

Beø töø bi theânh theânh roäng raõi, maëc söùc chôû ngöôøi;

Thuyeàn Baùt-nhaõ thaêm thaúm bao la, daàu loøng ñoä khaùch.

Saõi chöng nay

Khuyeân ñaáng ñaïi thöøa,

Baûo loaøi tieåu chích.

May gaëp ñöôïc minh sö ñaïo ñöùc, moät phen lieàn bieát, naøo heà chi chöõ nghóa tìm ñoøi;

Phuùc laïi thaáy tri thöùc baïn laønh, maáy choác maø neân, loï laø phaûi vaên chöông ngoùc ngaùch.

Thích-ca Phaät Toå naêng kieán taùnh, ngoài Tuyeát Sôn, khoâ khaúng gaày goø;

Di-laëc Tieân Quang bôûi voâ taâm, ñi vaân thuûy ñaãy ñaø phuïc phòch.

Ñöùc Hueä Naêng baùt nguyeät thung phöôøng,

Toå Ñaït-ma cöûu nieân dieän bích,

Thaàn Quang ñoaïn tyù, luùc coøn meâ, maët ngoù ñaêm ñaêm;

Ca-dieáp nhaõn ñoàng, thoaét choác ngoä, mieäng cöôøi heäch heäch.

Daàu ngöôøi quyeát loøng hoïc ñaïo, hoûi cho hay söøng thoû loâng ruøa;

Hoaëc keû doác chí chaân tu, xem cho bieát ñaàu soø tai eách.

Khuyeân ngöôøi ôû ñôøi ñöøng baét chöôùc söï ñôøi, tröôùc khoâng, sau laïi veà khoâng, nöõa luoáng coâng nghó tieác  khuaâng khuaâng;

Baûo keû coù chí phaûi theo ñoøi thaùnh chí, nhaân ñaø toû, quaû caøng theâm toû, roài ñaéc yù cöôøi rieâng khích khích.

]

Thieàn Sö NHÖ HIEÄN hieäu NGUYEÄT QUANG

(? - 1765)-(Ñôøi phaùp thöù 37, toâng Laâm Teá)

Sö sinh ôû laøng Ñöôøng Haøo, huyeän Thanh Haø, tænh Haûi Döông, Sö xuaát gia naêm 16 tuoåi taïi chuøa Long Ñoäng ôû Yeân Töû. Tröôùc khi Thieàn sö Chaân Nguyeân tòch, Sö ñöôïc truyeàn y baùt Truùc Laâm, keá theá chaêm soùc caùc chuøa Long Ñoäng, Quyønh Laâm vaø Nguyeät Quang.

Naêm 1730, caùc chuøa Quyønh Laâm vaø Suøng Nghieâm döôùi söï chaêm soùc cuûa Sö ñöôïc chuùa Trònh Giang truøng tu. Chuøa cuøng daân ba huyeän Ñoâng Trieàu, Thuûy Ñöôøng vaø Chí Linh goùp söùc vaøo vieäc xaây döïng laïi caùc chuøa naøy. Gaàn möôøi ngaøn ngöôøi laøm vieäc trong suoát moät naêm môùi xaây döïng xong hai ngoâi chuøa lôùn naøy cuûa phaùi Truùc Laâm. Daân chuùng ôû ba huyeän treân ñöôïc mieãn söu dòch moät naêm. Baûy naêm sau, chuùa Trònh Giang laïi cho ñuùc moät pho töôïng Phaät raát lôùn ñeå thôø taïi chuøa Quyønh Laâm.

Naêm 1748, Sö ñöôïc vua Leâ Hieán Toâng ban chöùc Taêng Cöông, vaø naêm 1757 ñöôïc saéc phong laø Taêng Thoáng Thuaàn Giaùc Hoøa Thöôïng. Ñôøi soáng cuûa Sö raát laø ñaïm baïc maø haøng ñaïi thaàn ñeán hoûi phaùp, Sö aên maëc raát sô saøi maø caùc baäc cao taêng thöôøng ñeán tham vaán. Ñoà ñeä cuûa Sö hôn saùu möôi vò anh taøi, Truï trì caùc nôi laøm röôøng coät cho Phaät phaùp. Thieàn sö Tính Tónh laø vò ñeä töû ñöôïc Sö truyeàn y baùt Truùc Laâm vaø keá theá chaêm soùc caùc chuøa Quyønh Laâm, Long Ñoäng vaø Nguyeät Quang.

Ñeán ngaøy muøng 6 thaùng 9 naêm AÁt Daäu (1765), Sö nhoùm chuùng töø bieät thò tòch. Moân ñoà xaây thaùp nôi chuøa Nguyeät Quang phuïng thôø. Hieän nay chuøa Nguyeät Quang ôû phöôøng Ñoâng Kheâ, quaän Ngoâ Quyeàn, thaønh phoá Haûi Phoøng.

]

Thieàn Sö NHÖ TRÖØNG LAÂN GIAÙC

(1696 - 1733)-(Ñôøi phaùp thöù 37, toâng Laâm Teá)

Sö teân Trònh Thaäp con cuûa Phoå Quang Vöông, sinh ngaøy muøng 5 thaùng 5 naêm Bính Tyù nhaèm nieân hieäïu Chính Hoøa thöù möôøi baûy (1696). Treân traùn Sö coù goùc hình nhö chöõ nhaät.

Lôùn leân, vua Leâ Hy Toâng gaû coâng chuùa thöù tö cho Sö. Tuy thaân soáng trong laàu son gaùc tía, maø taâm haèng gôûi gaém trong cöûa thieàn. Sö coù tö dinh taïi huyeän Thoï Xöông ôû phöôøng Baïch Mai - Haø Noäi, khu ñaát vöôøn ao saùu maãu. ÔÛ sau vöôøn coù goø ñaát cao chöøng baûy taùm thöôùc.

Moät hoâm, Sö sai quaân gia ñaøo goø ñaát aáy xuoáng taän döôùi saâu ñeå laøm ao thaû caù vaøng. Quaân gia chôït thaáy moät coïng sen lôùn, ñeán trình vôùi Sö. Sö cho ñoù laø ñieàm ñi xuaát gia. Nhaân ñieàm coïng sen naøy, Sö lieàn caûi gia vi töï (ñoåi nhaø laøm chuøa), ñaët teân laø Lieân Toâng, vieän teân Ly Caáu. Töø ñaây, Sö quyeát chí tham thieàn.

Moät hoâm, Sö daâng sôù xin xaû tuïc xuaát gia, ñöôïc nhaø vua chaáp thuaän. Ngaøy aáy, Sö ñi thaúng ñeán huyeän Ñoâng Trieàu leân chuøa Long Ñoäng treân nuùi Yeân Töû ñaûnh leã Thieàn sö Chaân Nguyeân Chaùnh Giaùc xuaát gia. Thieàn sö Chaùnh Giaùc hieän giôø ñaõ 80 tuoåi.

Chaùnh Giaùc baûo:- Duyeân xöa gaëp gôõ, vì sao ñeán chaäm vaäy ?

Sö thöa:- Thaày troø hoäi hieäp thôøi tieát ñeán thì gaëp.

Chaùnh Giaùc baûo:- Truøng höng Phaät Toå sau naøy laø troâng caäy ôû ngöôi.

Töø ñaây, Sö ngaøy ñeâm nghieân cöùu Tam taïng ñeàu ñöôïc thaáu suoát.

Moät hoâm, Sö ñaày ñuû oai nghi leân xin ngaøi Chaùnh Giaùc thoï giôùi cuï tuùc. Ñöôïc chaáp thuaän, thoï giôùi xong vaø ñöôïc truyeàn taâm phaùp roài, Sö trôû veà truï trì taïi chuøa Lieân Toâng.

Nôi ñaây, Sö hoaèng hoùa raát thaïnh, ñoà chuùng ñeán tham hoïc raát ñoâng. Do ñoù laäp thaønh moät phaùi  laáy hieäu laø Lieân Toâng.

Naêm 37 tuoåi, boãng moät hoâm Sö baûo ñaïi chuùng raèng:

- Giôø qui tòch ta saép ñeán. Ta ñöôïc phaùp nôi Hoøa thöôïng Chaân Nguyeân, seõ trao laïi cho caùc ngöôi, haõy nghe keä ñaây:

          Voán töø  khoâng goác

          Töø khoâng maø ñeán

          Laïi töø khoâng maø ñi

          Ta voán khoâng ñeán ñi

          Töû sanh laøm gì luïy.

          (Baûn tuøng voâ baûn

          Tuøng voâ vi lai

          Hoaøn tuøng voâ vi khöù

          Ngaõ baûn voâ lai khöù

          Töû sanh haø taèng luïy.)

Sö laïi baûo:- Thaân khoå töù ñaïi naøy ñaâu theå giöõ laâu.

Noùi xong, Sö ngoài an nhieân thò tòch, thoï 37 tuoåi. Naêm aáy nhaèm nieân hieäu Long Ñöùc thöù hai (1733). Ñoà chuùng xaây thaùp thôø Sö ôû ba nôi.

Bình nhaät Sö laäp chuøa Hoä Quoác ôû phöôøng An Xaù taïi baûn huyeän. Sau laïi choïn ñöôïc Giaùc Sôn ôû Queá Döông tænh Baéc Ninh taïo ngoâi ñaïi giaø-lam chuøa hieäu Haøm Long. Sau naøy cho ñeä töû Tính Döôïc truï trì chuøa Lieân Toâng, Tính Ngaïn truï trì chuøa Haøm Long.

]

Thieàn Sö TÍNH TÓNH

(1692 - 1773)-(Ñôøi phaùp thöù 38, toâng Laâm Teá)

Sö hoï Traàn, sinh naêm 1692, queâ ôû Ñoâng Kheâ, thoï giaùo vôùi Hoøa thöôïng Nhö Hieän nôi chuøa Nguyeät Quang. Sö thaâm ñaït yeáu chæ, ngoä ñöôïc taâm toâng.

Sau, Sö keá thöøa truï trì ôû chuøa Nguyeät Quang, giaùo hoùa thònh haønh laøm raïng rôõ cho toâng moân Laâm Teá. Sö chæ chuyeân tònh nhaát taâm, maø ñaõ xaây döïng laïi ñöôïc caùc ngoâi coå töï, naøo Long Ñoäng, Phöôùc Quang, Quyønh Laâm. Sö ñaõ töøng laøm Hoøa thöôïng cho taùm, chín ñaøn truyeàn giôùi. Ñeä töû lôùn cuûa Sö coù ñeán hai möôi vò Ñaïi ñöùc Truï trì. Sö haèng giöõ luaät ñeå boû traàn veà giaùc, chuyeân trì kinh Laêng Nghieâm ñeå thaáy taùnh saùng taâm.

Ñeán cuoái muøa xuaân naêm Quí Tî (1773), Sö töø giaõ chuùng thò tòch, thoï 82 tuoåi.

]

Thieàn Sö  TÍNH TUYEÀN

(1674 - 1744)-(Ñôøi phaùp thöù 39, toâng Laâm Teá)

Sö hoï Huyønh, queâ ôû Ña Nhaát, Voõ Tieân, tænh Nam Ñònh. Naêm 12 tuoåi, Sö ñeán chuøa Lieân Toâng ñaûnh leã Thöôïng Só xin theá phaùt xuaát gia, thoï thaäp giôùi. ÔÛ ñaây saùu naêm, Sö chuyeân caàn hoïc taäp, sieâng naêng haàu haï khoâng luùc beâ treã.

Moät hoâm, Thöôïng Só than vôùi Sö raèng: “Hieän nay nhaèm thôøi maït phaùp, nhaân taâm suy ñoài, Phaät phaùp quaïnh queõ, giôùi luaät ñaõ khoâng coù ngöôøi ñöôïc hoïc. Ngöôi neân ñi xa caàu chaùnh phaùp ñeå deïp tröø nhöõng teä ñoan, thì coøn gì quí hôn !”

          Sö leã taï vaâng leänh. Thöôïng Só tieãn Sö keä raèng:

          Thieàn laâm göông coå ñaõ choân vuøi

          Vì phaùp queân mình coù maáy ngöôøi

          Thieän Taøi tham vaán nay coøn ñoù

          Baùt tuaàn haønh khöôùc gaéng chuyeân caàn.

          (Thieàn laâm coå kính cöûu mai traàn

          Vò phaùp vong thaân kyû höùa nhaân

          Nguõ thaäp tam tham kim coå taïi

          Baùt tuaàn haønh khöôùc daõ taân caàn.)

Sö tö duy thaâm nhaäp phaùt theä nguyeän lôùn, nghieân taàm kinh luaät. Moät hoâm Sö ñeán tröôùc Phaät Toå thaép höông leã baùi xong, baïch heát chí nguyeän mình leân Phaät Toå caàu chöùng  giaùm.

Khoaûng nieân hieäu Vónh Höïu (1735-1740), Sö treøo non vöôït bieån chöøng saùu thaùng ñeán nuùi Ñaûnh Hoà ôû Quaûng Chaâu, Trung Hoa, vaøo chuøa Khaùnh Vaân Ñaïi Thieàn, nguï troï ngoaøi tam quan ba thaùng. Moät hoâm, thaày Duy-na ñi ra cöûa ngoaøi thaáy Sö dung maïo buoàn thaûm, hoûi raèng:

- Ngöôi töø phöông naøo ñeán? Chí caàu vieäc gì ?

 Sö thöa:

- Baàn taêng ôû nöôùc An Nam, ñi xa ngaøn daëm muoán caàu ñaïi phaùp. Khoâng coù cô duyeân ñöôïc maõn nguyeän, daùm nhôø nhaân giaû thöa hoä leân Hoøa thöôïng, thaät laø vaïn haïnh cho baàn taêng.

Thaày Duy-na baåm heát nguyeân do leân Hoøa thöôïng. Hoøa thöôïng baûo: “toát laém!”

Sö ñöôïc môøi vaøo phöông tröôïng ñaûnh leã Hoøa thöôïng Kim Quang Ñoan, trình baøy heát chí nguyeän cuûa mình. Hoøa thöôïng baûo: “Vaøo taêng ñöôøng ñi.”

Töø ñaây, Sö gaéng chòu moïi khoå nhoïc, chaúng tieác thaân maïng. Phuïc dòch nhö theá ñeán ba naêm, trong ba naêm naøy, Sö vöøa coâng taùc vöøa tu nieäm vaø gaéng söùc hoïc taäp khoâng luùc beâ treã. Khi aáy Sö ñaõ ñöôïc 25 tuoåi, caàu xin thoï giôùi Tyø-kheo, Boà-taùt, ñöôïc Hoøa thöôïng chaáp thuaän. Leã truyeàn giôùi ñöôïc toå chöùc ngay chuøa naøy, Hoøa thöôïng Kim Quang Ñoan laøm Hoøa thöôïng trong ñaøn leã truyeàn giôùi.

ÔÛ Trung Hoa maõn saùu naêm, Sö xin pheùp trôû veà coá quoác. Khi veà, Sö thænh ñöôïc ba traêm boä kinh luaät luaän, caû thaûy hôn moät ngaøn quyeån. Luùc ra veà, Sö ñeán töø Hoøa thöôïng, Ngaøi phoù chuùc keä raèng:

          Veà maø chaúng ngoä

          Ngoä maø chaúng meâ

          Taâm khoâng meâ ngoä

          Thaät ngoài toøa sen.

          (Hoaøn nhi baát ngoä

          Ngoä nhi baát meâ

          Taâm voâ meâ ngoä

          Chaân toïa lieân hoa.)

Sö töø giaõ ñaïi chuùng trôû veà nöôùc. Veà ñeán thoân Nhaân Muïc, ôû cöûa Tam Huyeàn, Sö hay tin Thöôïng Só ñaõ tòch ba naêm roài. Sö chôû ba taïng kinh ñeå ôû chuøa Caøn An. Taêng Ni trong nöôùc ñua nhau ñeán thænh Sö truyeàn giôùi laïi. Sö laø ngöôøi môû ñaàu hoaèng döông Luaät töù phaàn. Töø ñaây Phaät giaùo nöôùc nhaø ñöôïc truøng höng raïng rôõ.

Naêm 70 tuoåi, moät hoâm Sö baûo ñaùnh chuoâng nhoùm chuùng vaø goïi ñeä töû lôùn laø Haûi Quyùnh baûo:

- Ñaïo cuûa ta ñöôïc thònh haønh laø nhôø ngöôi vaäy. Haõy nghe keä ñaây:

          Ñaïo caû khoâng lôøi

          Vaøo cöûa chaúng hai

          Phaùp moân voâ löôïng

          Ai laø keû sau.

          (Chí ñaïo voâ ngoân  

          Nhaäp baát nhò moân 

          Phaùp moân voâ löôïng

          Thuøy thò haäu coân.) 

Noùi xong, Sö ngoài kieát giaø thò tòch. Ñeä töû laøm leã hoûa taùng nhuïc thaân Sö vaø xaây thaùp ôû hai chuøa Haøm Long vaø Suøng Phöôùc ñeå thôø.

]

Thieàn Sö  HAÛI QUYÙNH hieäu TÖØ PHONG

(1728 - 1811)-(Ñôøi phaùp thöù 40, toâng Laâm Teá)

Sö hoï Nguyeãn queâ ôû thoân Nghieâm Xaù huyeän Queá Döông tænh Baéc Ninh.

Naêm 16 tuoåi, Sö xuaát gia ñeán chuøa Lieân Toâng ñaûnh leã ngaøi Baûo Sôn Tính Döôïc xin theá ñoä. Tính Döôïc baûo:

- Ngöôi thaân nhö moïi rôï ñaâu kham laõnh ñaïi phaùp ?

Sö thöa:- Thaân tuy moïi rôï maø taâm ñoàng Phaät Toå.

Tính Döôïc baûo:

- Ta hoûi moät caâu ngöôi ñaùp ñöôïc thì theá ñoä cho, baèng ñaùp khoâng ñöôïc, cho moät tieàn ñi tìm thieän tri thöùc khaùc.

Sö thöa:- Thænh Hoøa thöôïng hoûi.

Tính Döôïc hoûi:- Ngöôi laø ngöôøi hay laø Phaät ? Laø thaät hay laø giaû ?

Sö thöa:- Ngöôøi, Phaät voán khoâng huoáng laø coù thaät giaû.

Tính Döôïc khen:- Hay laém ! Ngöôi lieãu ñaïo vaäy.

Töø ñoù Sö hoïc vaán caøng ngaøy caøng tieán, ñaïo ñöùc caøng ngaøy caøng cao. Sö xin thoï giôùi cuï tuùc, veà sau ñi ñöùng naèm ngoài ñeàu khoâng rôøi taâm ñaïo. Troïn ñôøi Sö khoâng ñeán choã quyeàn quí. Boán chuùng ñeä töû hôn ba traêm ngöôøi.

Naêm 84 tuoåi, moät hoâm Sö baûo chuùng ñaùnh chuoâng goïi ñeä töû laø Ñaïi sö Tòch Truyeàn ñeán daïy:

- Giôø qui tòch cuûa ta ñaõ ñeán, trao keä cho ngöôi ñaây.

          Caùc phaùp khoâng töôùng

          Chaúng sanh chaúng dieät

          Bôûi khoâng choã ñöôïc

          Laø thaät Phaät noùi.

          (Chö phaùp khoâng töôùng   

          Baát sanh baát dieät  

          Dó voâ sôû ñaéc

          Thò chaân Phaät thuyeát.)    

Noùi xong, Sö ngoài yeân laëng thò tòch. Ñaïi chuùng hoûa taùng löôïm linh coát xaây thaùp thôø ba choã laø Haøm Long, Lieân Toâng vaø Nghieâm Xaù. Khi aáy nhaèm nieân hieäu Gia Long thöù möôøi (1811).

]