Thieàn Sö QUAÛNG NGHIEÂM

(1121 - 1190)-(Ñôøi thöù 11, doøng Voâ Ngoân Thoâng)

Sö hoï Nguyeãn, queâ huyeän Ñan Phöôïng, moà coâi töø thuôû beù, theo hoïc Phaät phaùp vôùi ngöôøi caäu laø thaày Baûo Nhaïc. Sau khi thaày Nhaïc qua ñôøi, Sö ñi haønh khöôùc boán phöông, vieáng khaép caùc nôi thieàn töù. Nghe Thieàn sö Trí Thieàn giaùo hoùa ôû chuøa Phuùc Thaùnh haït Ñieån Laõnh, Sö lieàn ñeán ñaây tham vaán.

Moät hoâm nhaân nghe Trí Thieàn giaûng ngöõ luïc cuûa ngaøi Tuyeát Ñaäu, ñeán choã Ñaïo Ngoâ vaø Tieäm Nguyeân ñeán nhaø ngöôøi ñieáu tang ñoái ñaùp veà vaán ñeà sanh töû, Sö coù sôû ñaéc lieàn hoûi:

- Moät caâu thoaïi ñaàu aáy, ngöôøi xöa noùi ôû trong sanh töû, laïi coù lyù hay khoâng ?

Trí Thieàn ñaùp:

- Ngöôi nhaän ñöôïc lyù naøy chaêng ?

- Theá naøo laø lyù khoâng sanh töû ?

- Chæ ôû trong sanh töû kheùo nhaän laáy.

- Ñaït voâ sanh roài.

- Vaäy thì töï lieãu.

Ngay caâu noùi naøy, Sö caøng thaáu suoát, laïi hoûi:

- Laøm sao baûo nhaäm (gìn giöõ) ?

- Ñaõ lieãu ngoä laïi ñoàng chöa lieãu.

Sö suïp xuoáng laïy.

*

*  *

Töø ñaây tieáng Sö vang khaép tuøng laâm. Tröôùc Sö ñeán chuøa Thaùnh AÂn ôû laøng Sieâu Loaïi döøng truï. Binh boä thöôïng thö Phuøng Giaùng Töôøng nghe danh kính moä, thænh Sö veà truï trì chuøa Tònh Quaû do chính oâng laäp. Nôi ñaây Sö xieån döông toâng chæ, thieàn giaû ñeán hoïc ñeàu ñöôïc lôïi ích.

Moät hoâm, ñeä töû nhaäp thaát laø Thöôøng Chieáu ñem kinh Kim Cang hoûi:

- “Phaùp Nhö Lai ñaõ ñöôïc, phaùp naøy khoâng thaät khoâng hö”, aáy laø phaùp gì ?

Sö ñaùp:

- Ngöôi chôù huûy baùng Nhö Lai.

- Hoøa thöôïng chôù huûy baùng kinh.

- Kinh naøy laø ai noùi?

- Hoøa thöôïng chôù ñuøa vôùi con, ñaâu khoâng phaûi laø Phaät noùi sao ?

- Neáu laø Phaät noùi, vì sao trong kinh laïi noùi: “Neáu noùi Nhö Lai coù noùi phaùp töùc laø huûy baùng Phaät!” ?

Thöôøng Chieáu khoâng ñaùp ñöôïc.

*

*  *

Coù vò taêng hoûi:- Theá naøo laø phaùp thaân ?

Sö ñaùp:- Phaùp thaân voán khoâng töôùng.

- Theá naøo laø Baùt-nhaõ ?

- Baùt-nhaõ khoâng hình.

- Theá naøo laø caûnh Tònh Quaû ?

- Caây thoâng, caây thu beân ngoâi moä xöa.

- Theá naøo laø ngöôøi trong caûnh ?

- Moät mình ngoài bòt mieäng bình.

- Chôït gaëp tri aâm laøm sao tieáp ?

- Tuøy duyeân nhöôùng ñoâi maøy.

- Theá aáy laø chaùu chaét Kieán Sô, laø con AÂu Toâng ?

- Ngöôøi ngu nöôùc Sôû.

Taêng khoâng ñaùp ñöôïc.

*

Ñeán ngaøy 15 thaùng 2 naêm Canh Tuaát, nhaèm nieân hieäu Thieân Tö Gia Thuïy thöù naêm (1190), Sö saép tòch lieàn noùi keä:

          Lìa tòch môùi baøn caâu tòch dieät,

          Ñöôïc voâ sanh, sau noùi voâ sanh.

          Laøm trai coù chí xoâng trôøi thaúm,

          Chôù daãm Nhö Lai veát ñaõ qua.

          (Ly tòch phöông ngoân tòch dieät khöù,

          Sanh voâ sanh haäu thuyeát voâ sanh.

          Nam nhi töï höõu xung thieân chí,

          Höu höôùng Nhö Lai haønh xöù haønh.)

Noùi keä xong, Sö chaáp tay vui veû thò tòch, thoï 69 tuoåi.

]

Thieàn Sö THÖÔØNG CHIEÁU

(? - 1203)-(Ñôøi thöù 12, doøng Voâ Ngoân Thoâng)

Sö hoï Phaïm, queâ laøng Phuø Ninh. Trieàu Lyù Cao Toâng (1176-1210), Sö laøm quan Leänh Ñoâ Taøo ôû cung Quaûng Töø. Sau töø quan ñi xuaát gia theo hoïc vôùi Thieàn sö Quaûng Nghieâm ôû chuøa Tònh Quaû, chính Sö laø ngöôøi ñöôïc taâm aán. Sö ôû ñaây haàu thaày nhieàu naêm.

Sau ñoù, Sö tìm ñeán phöôøng OÂng Maïc truï trì moät ngoâi chuøa coå, môû mang giaùo hoùa moân ñoà. Roát sau, Sö dôøi veà chuøa Luïc Toå ôû laøng Dòch Baûng, phuû Thieân Ñöùc truï trì. Taêng chuùng tìm ñeán tu hoïc caøng ngaøy caøng ñoâng.

Coù vò taêng hoûi:- Khi vaät ngaõ vin nhau thì theá naøo?

Sö ñaùp:

- Veà taâm taùnh thì vaät ngaõ caû hai ñeàu queân, vì noù voâ thöôøng deã sanh deã dieät, saùt-na (chôùp maét) khoâng döøng thì coù caùi gì vin nhau ? Sanh laø vaät sanh, dieät laø vaät dieät, phaùp ñaõ ñöôïc kia, thöôøng khoâng sanh dieät.

Taêng thöa:

- Con vaãn chöa hieåu, xin Thaày thöông xoùt chæ daïy ?

Sö baûo:

- Roõ ñöôïc taâm maø tu haønh thì tænh löïc deã thaønh, khoâng roõ taâm maø tu haønh thì phí coâng voâ ích.

- Theá naøo laø phaùp thaân khaép taát caû choã ?

- Nhö moät loã chaân loâng khaép caû phaùp giôùi, taát caû loã chaân loâng thaûy ñeàu nhö theá. Neân bieát, neáu taâm khoâng thì khoâng coù moät tí keõ hôû naøo khoâng phaûi thaân Phaät. Vì côù sao? Vì phaùp thaân öùng hoùa thaønh Phaät khoâng choã naøo chaúng ñeán? Theá neân, phaûi bieát ñuùng nhö theá. Nhö Lai duøng söùc taâm töï taïi, trong choã khoâng khôûi chuyeån maø chuyeån phaùp luaân; bieát taát caû phaùp thöôøng khoâng khôûi, duøng ba thöù phaùp noùi ñoaïn, nhöng thaät khoâng ñoaïn maø chuyeån phaùp luaân, bieát taát caû phaùp lìa bieân kieán (chaáp moät beân) neân ôû meù ly duïc, nhöng khoâng phaûi tröø maø chuyeån phaùp luaân. Vaøo meù hö khoâng cuûa taát caû phaùp, neân khoâng coù ngoân thuyeát maø chuyeån phaùp luaân; bieát taát caû phaùp laø taùnh Nieát-baøn, neân noùi raèng: taùnh khoâng töôùng, taùnh khoâng taän, taùnh khoâng sanh, taùnh khoâng dieät, taùnh khoâng ngaõ, taùnh chaúng phaûi chaúng ngaõ, taùnh khoâng chuùng sanh, taùnh chaúng phaûi chaúng chuùng sanh, taùnh khoâng Boà-taùt, taùnh khoâng phaùp giôùi, taùnh khoâng hö khoâng, cuõng khoâng coù taùnh thaønh Phaät.

          Noùi xong lieàn noùi keä:

          ÔÛ ñôøi laøm thaân ngöôøi,

          Nôi taâm Nhö Lai taïng.

          Chieáu soi cuøng khaép nôi,

          Tìm ñoù laïi caøng roãng.

          (Taïi theá vi nhaân thaân,     

          Taâm vi Nhö Lai taïng,     

          Chieáu dieäu thaû voâ phöông,       

          Taàm chi caùnh taøi khoaùng.)       

Ñeán ngaøy 24 thaùng 9 nieân hieäu Thieân Gia Baûo Höïu thöù hai (1203), Sö cho hay ñau buïng, nhoùm chuùng noùi keä:

          Ñaïo voán khoâng nhan saéc,

          Ngaøy ngaøy laïi môùi töôi,

          Ngoaøi ñaïi thieân sa giôùi,

          Choã naøo chaúng laø nhaø.

          (Ñaïo baûn voâ nhan saéc,    

          Taân tieân nhaät nhaät khoa,  

          Ñaïi thieân sa giôùi ngoaïi,  

          Haø xöù baát vi gia.)  

Noùi keä xong, Sö ngoài kieát giaø thò tòch.

Taùc phaåm cuûa Sö:

          1. Thích Ñaïo Khoa Giaùo, 1 quyeån.

          2. Nam Toâng Töï Phaùp Ñoà, 1 quyeån.

          Vaø hai baøi keä treân.

]

Thieàn Sö Y SÔN

( ? - 1213 )-(Ñôøi thöù 19, doøng Tyø-ni-ña-löu-chi)

Sö hoï Nguyeãn, queâ ôû laøng Caåm tænh Ngheä An, daùng ngöôøi xinh ñeïp, noùi naêng hoaït baùt. Thuôû nhoû, Sö hoïc thoâng saùch söû, thích vieäc giao du, raát chuù yù ñeán kinh ñieån Phaät.

Naêm 30 tuoåi, Sö xuaát gia vôùi moät vò tröôûng laõo trong laøng. Sau ñeán kinh ñoâ tham hoïc vôùi Quoác sö Vieân Thoâng. Qua caâu noùi cuûa Vieân Thoâng, Sö ngoä ñöôïc huyeàn chæ.

Veà sau, Sö tuøy phöông haønh hoùa chí taïi lôïi ngöôøi. Neáu ñöôïc tín thí cuùng döôøng, Sö ñeàu ñeå vaøo Phaät söï. Sö thöôøng laøm vaên khuyeán hoùa raèng:

          Meán danh thích lôïi, ñeàu nhö boït nöôùc maët gheành,

          Caáy phöôùc gieo duyeân, troïn laø trong loøng hoaøi baõo.

          (Ñieáu danh thò lôïi, giai nhö thuûy thöôïng phuø aâu,

          Thöïc phöôùc chuûng duyeân, taän thò hung trung hoaøi baõo.)

Sö truï trì taïi chuøa Ñaïi Bi, traøng Ñaïi Thoâng, haït Long Phöôùc. Veà giaø laïi dôøi ñeán chuøa Nam Moâ, laøng Yeân Laõng truï trì. Sö töøng daïy moân ñoà:

- Caùc ngöôi neân bieát, Nhö Lai thaønh ñaúng Chaùnh Giaùc, ñoái taát caû nghóa khoâng coøn choã naøo quaùn saùt, ñoái vôùi phaùp bình ñaúng khoâng coù nghi hoaëc, khoâng taâm khoâng töôùng, khoâng ñi khoâng döøng, khoâng löôøng khoâng ngaèn, xa lìa hai beân, truï ôû trung ñaïo, vöôït ngoaøi taát caû vaên töï, truyeàn ñöôïc taát caû chuùng sanh löôïng ñaúng thaân, ñöôïc taát caû tam giôùi löôïng ñaúng thaân, ñöôïc taát caû Phaät löôïng ñaúng thaân, ñöôïc taát caû ngoân ngöõ löôïng ñaúng thaân, ñöôïc chaân nhö löôïng ñaúng thaân, ñöôïc phaùp giôùi löôïng ñaúng thaân, ñöôïc hö khoâng giôùi löôïng ñaúng thaân, ñöôïc voâ ngaïi giôùi löôïng ñaúng thaân, ñöôïc taát caû nguyeän löôïng ñaúng thaân, ñöôïc taát caû haïnh löôïng ñaúng thaân, ñöôïc taát caû tòch dieät löôïng ñaúng thaân.

Sö noùi keä:

          Nhö Lai thaønh chaùnh giaùc,

          Taát caû löôïng baèng thaân.

          Xoay laïi chaúng xoay laïi,

          Trong maét con ngöôi naèm.

                              *

          Chaân thaân thaønh vaïn töôïng,

          Vaïn töôïng thaønh chaân thaân.

          Cung traêng caønh queá ñoû,

          Queá ñoû taïi moät vaàng.      

          (Nhö Lai thaønh chaùnh giaùc,      

          Nhaát thieát löôïng ñaúng thaân.      

          Hoài hoã baát hoài hoã, 

          Nhaõn tình ñoàng töû thaàn.  

*

          Chaân thaân thaønh vaïn töôïng,     

          Vaïn töôïng thaønh chaân thaân.     

          Nguyeät ñieän vinh ñan queá,       

          Ñan queá taïi nhaát luaân.)

Saép tòch, Sö goïi moân ñoà baûo: “Ta chaúng trôû laïi coõi naøy nöõa.” Khi aáy, caây hoa tröôùc nhaø töï nhieân ruïng boâng, chim yeán chim seû keâu vang bi thaûm suoát ba tuaàn khoâng döøng. Khi ñoù, nhaèm ngaøy 18 thaùng 3, naêm thöù ba nieân hieäu Kieán Gia (1213), Sö an laønh thò tòch.

]

Thieàn Sö THAÀN NGHI

(? - 1216)-(Ñôøi thöù 13, doøng Voâ Ngoân Thoâng)

Sö hoï Quaùch, queâ ôû Ngoaïi Traïi, gia ñình tu haønh trong saïch. Sö xuaát gia thôø Thieàn sö Thöôøng Chieáu laøm thaày.

Ñeán khi Thieàn sö Thöôøng Chieáu saép tòch, Sö hoûi:

- Moïi ngöôøi ñeán thôøi tieát naøy, vì sao ñeàu theo theá tuïc maø cheát?

Thöôøng Chieáu baûo:

- Ngöôi nhôù ñöôïc maáy ngöôøi khoâng theo theá tuïc ?

Sö thöa:

- Moät mình Toå Ñaït-ma.

Thöôøng Chieáu hoûi:

- Coù nhöõng ñaëc bieät gì ?

Sö thöa:

- Moät mình ñaïp treân soùng trôû veà Taây.

- Nuùi Huøng Nhó laø nhaø ai ?

- Chæ laø choã choân chieác giaøy trong hoøm maø thoâi.

- Löøa ngöôøi laáy lôïi, ñöùng ñaàu laø Thaàn Nghi.

- Ñaâu theå noùi Toáng Vaân truyeàn doái, vieäc vua Trang Ñeá quaät moà thì sao ?

- Moät con choù lôùn suûa laùo.

- Hoøa thöôïng cuõng tuøy tuïc chaêng ?

- Tuøy tuïc.

- Vì sao nhö theá ?

- AÁy laø cuøng ngöôøi ñoàng ñieàu (ñoàng ñieàu töû).

Sö boãng nhieân tænh ngoä, lieàn leã baùi thöa:- Con ñaõ hieåu laàm roài.

Thöôøng Chieáu lieàn heùt.

Sö laïi thöa:

- Con thôø Hoøa thöôïng nhieàu naêm, maø khoâng bieát ngöôøi truyeàn ñaïo naøy buoåi ñaàu laø ai ? Cuùi xin Hoøa thöôïng chæ daïy vieäc thöù lôùp truyeàn phaùp, khieán hoïc giaû bieát ñöôïc nguoàn goác.

Thöôøng Chieáu khen Sö coù loøng khaån thieát, beøn laáy Chieáu Ñoái Baûn cuûa Thieàn sö Thoâng Bieän ra vaø ghi nhöõng ñieàu trong toâng phaùi laøm thaønh Nam Toâng Töï Phaùp Ñoà ñeå chæ daïy Sö. Sö xem qua xong, lieàn hoûi:

- Phaùi Nguyeãn Ñaïi Ñieân, phaùi Nguyeãn Baùt Nhaõ, vì sao khoâng thaáy trong Ñoà-Baûn naøy ?

Thöôøng Chieáu ñaùp: - YÙ cuûa Thoâng Bieän aét coù lyù vaäy.

*

*  *

Thöôøng Chieáu tòch, Sö veà truï trì chuøa Thaéng Quang laøng Thò Trung, Kim Baøi. Nôi ñaây, Sö dieãn hoùa toâng thöøa, ñoà chuùng theo hoïc raát ñoâng.

*

*  *

Ñeán ngaøy 18 thaùng 2 naêm Bính Tyù, nhaèm nieân hieäu Kieán Gia thöù saùu (1216) ñôøi Lyù Hueä Toâng, Sö goïi ñeä töû laø AÅn Khoâng ñeán laáy Ñoà-Baûn cuûa Thöôøng Chieáu trao cho daën: “Phöông naøy hieän nay tuy loaïn, ngöôi kheùo giöõ Ñoà-Baûn naøy, caån thaän ñöøng ñeå cho binh löûa laøm hoaïi, aét laø Toå phong cuûa ta khoâng maát vaäy.”

Noùi xong Sö tòch.

]

Ñaïi Só THOÂNG THIEÀN

(? - 1228)-(Ñôøi thöù 13, doøng Voâ Ngoân Thoâng)

Sö hoï Ñaëng queâ laøng OÁc, An La. Sö cuøng Quaùch Thaàn Nghi ôû chuøa Thaéng Quang ñoàng thôø Thieàn sö Thöôøng Chieáu ôû chuøa Luïc Toå laøm thaày.

Moät hoâm Sö vaøo thaát thöa hoûi raèng:- Theá naøo bieát roõ Phaät phaùp ?

Thöôøng Chieáu ñaùp:

- Phaät phaùp khoâng theå bieát roõ, ñaây ñaâu coù phaùp bieát. Chö Phaät nhö theá, tu taát caû phaùp maø khoâng theå ñöôïc.

Sö ngay caâu noùi naøy laõnh ngoä yeáu chæ.

*

*  *

Sö trôû veà coá höông, hoïc giaû nghe phaùp tuï hoäi raát ñoâng. Phaøm coù ngöôøi thöa hoûi, Sö thaûy ñeàu duøng taâm aán taâm.

Coù vò taêng hoûi:- Theá naøo laø ngöôøi xuaát theá ?

Sö ñaùp:

- Ñaâu chaúng nghe ngöôøi xöa noùi: “Chæ xem naêm uaån ñeàu khoâng, töù ñaïi voâ ngaõ, chaân taâm khoâng töôùng, khoâng ñi khoâng laïi, khi sanh taùnh chaúng ñeán, khi töû taùnh chaúng ñi, yeân tónh troøn laëng, taâm caûnh nhaát nhö.” Chæ hay nhö theá, lieàn ñoù choùng lieãu ngoä, khoâng bò ba ñôøi raøng buoäc, beøn laø ngöôøi xuaát theá. Caàn thieát chaúng ñöôïc coù moät maûy may thuù höôùng.

*

*  *

Coù vò taêng khaùc hoûi:- Theá naøo laø nghóa voâ sanh ?

Sö ñaùp:

- Phaân bieät caùc uaån naøy taùnh noù voán khoâng tòch, vì khoâng, neân khoâng theå dieät, ñaây laø nghóa voâ sanh.

- Theá naøo laø lyù voâ sanh ?

- Do vieäc ñieàu uaån, môùi hieåu taùnh khoâng, taùnh khoâng chaúng theå dieät, aáy laø lyù voâ sanh.

- Theá naøo laø Phaät ?

- Taâm voán laø Phaät, do ñoù ngaøi Huyeàn Trang noùi: “Chæ lieãu ngoä taâm ñòa neân hieäu laø Toång Trì, ngoä phaùp voâ sanh goïi laø Dieäu Giaùc.”

*

*  *

Ñeán nieân hieäu Kieán Trung thöù tö (1228), ñôøi Traàn Thaùi Toâng, vaøo luùc thaùng 7, Sö tòch.       

]

Thieàn Sö HIEÄN QUANG

(? - 1221)-(Ñôøi thöù 14, doøng Voâ Ngoân Thoâng)

Sö teân Leâ Thuaàn, queâ ôû thaønh Thaêng Long, tieáng noùi eâm aùi, dung maïo xinh ñeïp, moà coâi töø thuôû nhoû, neám ñuû muøi gian nan. Naêm möôøi moät tuoåi ñöôïc Thieàn sö Thöôøng Chieáu ñem veà nuoâi vaø nhaän laøm hoïc troø. Sö tö chaát raát thoâng minh, moãi ngaøy ñoïc haøng vaïn chöõ. Khoâng ñaày möôøi naêm, Sö thoâng suoát Tam hoïc. Nhöng veà toâng chæ cuûa Thieàn moân, Sö chöa kòp suy cöùu thì Thieàn sö Thöôøng Chieáu ñaõ qui tòch. Veà sau, moãi khi bieän luaän vôùi ai ñeán choã thaâm yeáu, bò baét beû, Sö traû lôøi khoâng ñöôïc, Sö hoái haän töï than:

- Ta cuõng nhö con nhaø giaøu to, luùc cha meï coøn soáng, chæ bieát aên chôi lô ñeãnh, ñeán khi cha meï maát ñi, thaønh ra môø môø mòt mòt, chaúng bieát cuûa caûi nhaø mình ñeå ñaâu, roát cuoäc chæ laø keû ngheøo thieáu.

Töø ñoù Sö daïo khaép tuøng laâm, tham taàm thieän tri thöùc. Ñeán chuøa Thaùnh Quaû gaëp Thieàn sö Trí Thoâng noùi cho moät caâu, Sö lieàn phaùt minh taâm ñòa, beøn ôû laïi ñaây haàu haï.

Sau vì nhaän moùn ñoà cuûa baø Coâng chuùa Hoa Döông, maø tieáng ong ve noåi leân vang daäy. Sö nghe roài töï nghó:

- Phaøm cuøng ngöôøi theá tuïc tôùi lui, aét chaúng khoûi bò huûy nhuïc. Xeùt laïi ta phaûi chòu nhö theá sao? Boà-taùt ñoái vôùi Phaät phaùp hoaëc roäng hoaëc löôïc, laø keû só trung dung voâ löôïng, maø vaãn coøn buoàn khoùc thay! Neáu khoâng tænh giaùc maïnh meõ, laáy nhaãn nhuïc laøm aùo giaùp, laáy tinh taán laøm binh khí, thì laáy gì ñeå ñaùnh ma quaân, deïp phieàn naõo, caàu ñöôïc Voâ thöôïng boà- ñeà ?

Roài Sö vaøo thaúng trong nuùi Uyeân Tröøng, phuû Ngheä An theo Thieàn sö Phaùp Giôùi thoï cuï tuùc.

Moät hoâm, Sö thaáy thò giaû böng côm, saåy tay laøm rôi xuoáng ñaát, sôï quaù thò giaû laáy tay hoát côm vaãn coøn loän ñaát. Sö töï hoái noùi:

- Ta soáng khoâng laøm lôïi ích gì cho ai, luoáng nhoïc ngöôøi cung caáp, ñeán phaûi nhö theá.

Töø ñaây Sö maëc baèng laù caây, aên caùc thöù traùi löôïm ñöôïc, khoâng duøng côm nöõa. Traûi qua möôøi naêm nhö theá.

Sau vì muoán tìm choã rieâng ñeå an döôõng tuoåi giaø, Sö vaøo saâu trong nuùi Töø Sôn keát coû laøm am maø ôû. Moãi khi ñi kinh haønh döôùi röøng, Sö duøng gaäy quaûy moät tuùi vaûi, ngoài naèm choã naøo caùc loaøi daõ thuù troâng thaáy ñeàu neùp phuïc.

Vua Lyù Hueä Toâng kính troïng ñaïo ñöùc cuûa Sö saép baøy ñuû leã ñoùn tieáp. Sö aån traùnh, sai thò giaû ñaùp lôøi söù raèng:

- Baàn ñaïo soáng nhôø ñaát vua, aên loäc cuûa vua, ñöôïc xuaát gia thôø Phaät, ñaõ traûi nhieàu naêm, coâng ñöùc chöa thuaàn thuïc, thaät laáy laøm hoå theïn. Neáu baûo ra yeát kieán vua, chaúng nhöõng khoâng boå ích veà vieäc trò daân, laïi chuoác laáy söï cheâ bai cuûa chuùng sanh. Huoáng laø, hieän nay Phaät phaùp thaïnh haønh, nhöõng baäc thaày maãu möïc trong ñaïo ñaõ tuï hoïp veà caám tuùc uy nghi trong ñieän caùc. Xeùt laïi phaän heøn queâ muøa naøy, moät laù y nöông trong nuùi haønh ñaïo, ñaâu daùm ñeán nôi aáy.

Töø ñoù, Sö quyeát ñònh khoâng xuoáng nuùi.

Coù vò taêng hoûi:- Hoøa thöôïng töø ngaøy ôû nuùi naøy ñeán giôø laøm vieäc gì ?

Sö ñaùp baøi keä:

          Höùa Do taäp theo ñöùc,

          Naøo bieát ñôøi maáy xuaân,

          Voâ vi soáng ñoàng roäng,

          Ngöôøi töï taïi thong dong.

          (Na dó Höùa Do ñöùc,         

          Haø tri theá kyû xuaân.

          Voâ vi cö khoaùng daõ,       

          Tieâu dieâu töï taïi nhaân.)    

Ñeán muøa xuaân naêm Taân Tî, nieân hieäu Kieán Gia thöù möôøi moät (1221) ñôøi Lyù Hueä Toâng, tröôùc khi thò tòch, Sö ngoài ngay thaúng treân goäp ñaù noùi keä:

          Phaùp huyeãn ñeàu laø huyeãn,

          Tu huyeãn ñeàu laø huyeãn,

          Hai huyeãn ñeàu chaúng nhaän,

          Töùc laø tröø caùc huyeãn.

          (Huyeãn phaùp giai thò huyeãn,

         Huyeãn tu giai thò huyeãn,

          Nhò huyeãn giai baát töùc,

          Töùc thò tröø chö huyeãn.)    

Noùi keä xong, Sö an nhieân maø hoùa. Moân nhaân laø Ñaïo Vieân saém ñuû leã taùng Sö trong hang nuùi.

]

Thieàn Sö TÖÙC LÖÏ

(Ñôøi thöù 14, doøng Voâ Ngoân Thoâng)

Sö queâ ôû Chu Minh, luùc nhoû thoâng minh ñoïc heát caùc saùch theá tuïc. Moät hoâm, Sö boû heát sôû hoïc, theo laøm ñoà ñeä Ñaïi só Thoâng Thieàn thöa hoûi choã huyeàn yeáu.

Thöôøng ñeán ngaøy giaûi haï Sö ñaët baãy, baét ñöôïc moät con chim Maõi Quyõ ñem veà daâng cho thaày.

Thoâng Thieàn kinh ngaïc baûo:

- Ngöôi ñaõ laøm taêng, sao laïi phaïm toäi saùt sanh? Laøm sao traùnh khoûi quaû baùo ngaøy sau ?

Sö thöa:

- Con chính khi aáy chaúng thaáy coù vaät naøy, vaø cuõng chaúng thaáy coù thaân con, cuõng chaúng bieát coù quaû baùo saùt sanh, cho neân môùi laøm theá naøy.

Thoâng Thieàn bieát Sö laø phaùp khí beøn cho vaøo thaát, maät truyeàn taâm aán raèng:

- Ngöôi neáu duøng ñeán choã ñaát aáy, duø coù taïo toäi nguõ nghòch, thaát giaù, cuõng ñöôïc thaønh Phaät.

Coù vò taêng beân caïnh nghe troäm lôøi naøy, beøn keâu to raèng:

- Khoå thay, duø coù vieäc theá aáy, toâi cuõng chaúng nhaän.

Thoâng Thieàn leân tieáng baûo:

- Troäm! Troäm! Ñaâu neân, phi nhaân seõ gaëp cô hoäi toát.

Sö nghe caâu noùi aáy lieàn laõnh ngoä.

Sau Sö trôû veà chuøa Thoâng Thaùnh laøng Chu Minh, phuû Thieân Ñöùc truï trì. ÔÛ ñaây, Sö giaûng daïy cho moân ñoà toâng chæ Thieàn toâng. Coù ngöôøi hoïc troø lanh lôïi laø cö só ÖÙng Thuaän keá thöøa toâng cuûa Sö.           

]

Cö Só  ÖÙNG THUAÄN VÖÔNG

(Ñôøi thöù 15, doøng Voâ Ngoân Thoâng)

OÂng teân Ñoã Vaên, queâ phöôøng Hoa Thò, kinh ñoâ Thaêng Long. Taùnh tình khoaùng ñaït khoâng chòu ñeo ñuoåi theo vieäc ñôøi. Ban ñaàu laøm chöùc quan trong trieàu Chieâu Laêng (Traàn Thaùi Toâng), ñeán haøng Trung phaåm Phuïng ngöï.

Khi raûnh vieäc, oâng doác chí hoïc thieàn, tay khoâng rôøi kinh saùch, söu taàm cuøng taän yù Toå, thaáu suoát taâm toâng. OÂng laøm ñeä töû Thieàn sö Töùc Löï ôû chuøa Thoâng Thaùnh vaø thoâng suoát maät chæ. Do ñoù, Thieàn sö Töùc Löï chaúng ngaïi ñem taâm aán trao truyeàn cho oâng.

Sau khi ñaéc truyeàn, oâng laø ngöôøi tai maét trong tuøng laâm, ñoàng loaït vôùi Quoác sö Nhaát Toâng, Thieàn sö Tieâu Dao, Thieàn sö Giôùi Minh, Thieàn sö Giôùi Vieân aáy vaäy.

]