TRAÀN THAÙI TOÂNG OÂNG VUA THIEÀN SÖ

(1218 - 1277)

Traàn Thaùi Toâng teân Traàn Caûnh, con thöù cuûa Traàn Thöøa, sinh naêm Maäu Daàn nieân hieäu Kieán Gia thöù taùm (1218) trieàu Lyù. Gia theá ôû höông Töùc Maëc, phuû Thieân Tröôøng (nay laø xaõ Töùc Maëc huyeän Myõ Loäc, tænh Nam Ñònh); oâng cha laøm ngheà ñaùnh caù. Nhôø coù coâng deïp loaïn, hoï Traàn daàn daàn coù theá löïc töø ñôøi Lyù Cao Toâng. Traàn Caûnh môùi coù taùm tuoåi ñöôïc Lyù Chieâu Hoaøng nhaän laøm choàng vaø truyeàn ngoâi cho, laáy hieäu laø Thaùi Toâng.

Naêm Thaùi Toâng leân 20 tuoåi, Lyù Chieâu Hoaøng 19 tuoåi ñang laø Hoaøng haäu, bò Traàn Thuû Ñoä eùp Thaùi Toâng giaùng Chieâu Hoaøng laøm Coâng chuùa, laáy Thuaän Thieân laø vôï Traàn Lieãu (anh ruoät Thaùi Toâng) laøm Hoaøng haäu. Lyù do, vì Thuû Ñoä noân noùng Thaùi Toâng coù con ñeå keá thöøa, maø Chieâu Hoaøng chaäm con, Thuaän Thieân ñang mang thai. Traàn Lieãu phaãn uaát noåi loaïn thaùng gieâng naêm Bính Thaân (1236).         

Do nhieàu noãi khoå vaø loøng ray röùt baát an, luùc 10 giôø ñeâm ngaøy moàng ba thaùng tö naêm 1236, vua Thaùi Toâng boû ngai vaøng, troán leân nuùi Yeân Töû ñi tu. Vua ñem theo moät soá tuøy tuøng, noùi ñi ñeå nghe dö luaän daân gian, bieát roõ söï thöïc cho deã beà trò nöôùc. Sang soâng, ñoaøn ngöôøi ñi veà phía ñoâng. Baây giôø vua môùi noùi roõ yù ñònh ñi tu vôùi caùc ngöôøi tuøy tuøng vaø baûo hoï trôû veà. Moïi ngöôøi ñeàu ngaïc nhieân vaø khoùc loùc. Vaøo khoaûng saùu giôø saùng hoâm sau vua ñeán beán ñoø Ñaïi Than ôû nuùi Phaû Laïi. Trôøi saùng, sôï ngöôøi nhaän ra, vua laáy vaït aùo che maët maø qua ñoø, roài theo ñöôøng taét leân nuùi. Ñeán toái, vua vaøo nghæ trong chuøa Giaùc Haïnh, ñôïi saùng laïi ñi. Khoù khaên treøo nuùi hieåm, loäi suoái saâu, con ngöïa ñaõ yeáu khoâng theå leân nuùi ñöôïc nöõa, vua phaûi boû ngöïa vòn vaøo caùc taûng ñaù maø ñi. Khoaûng hai giôø tröa môùi ñeán chaân nuùi Yeân Töû. Saùng hoâm sau, vua leân thaúng ñænh nuùi vaø vaøo tham kieán Thieàn sö Truùc Laâm (coù leõ Thieàn sö Ñaïo Vieân).

“Thaáy Traãm, Quoác sö möøng rôõ. Ngöôøi ung dung baûo Traãm: Laõo taêng ôû choán sôn daõ ñaõ laâu, xöông cöùng maët gaày, aên rau raêm, nhai haït deû, uoáng nöôùc suoái, vui caûnh nuùi röøng ñaõ quen, loøng nheï nhö ñaùm maây noåi, cho neân môùi theo gioù maø ñeán ñaây. Nay beä haï boû ñòa vò nhaân chuû maø nghó ñeán caûnh queâ muøa röøng nuùi, haún laø muoán tìm caàu gì ôû ñaây cho neân môùi ñeán, phaûi khoâng? Traãm nghe lôøi thaày hoûi, hai haøng nöôùc maét öùa ra, lieàn thöa vôùi thaày raèng: Traãm coøn thô aáu, ñaõ sôùm maát meï cha, trô vô ñöùng treân só daân, khoâng coù nôi naøo ñeå nöông töïa. Laïi nghó raèng söï nghieäp ñeá vöông ñôøi tröôùc höng pheá baát thöôøng, cho neân môùi vaøo ñaây, chæ muoán caàu thaønh Phaät, chöù chaúng muoán tìm gì khaùc. Thaày ñaùp: Trong nuùi voán khoâng coù Phaät, Phaät ôû trong taâm ta. Neáu taâm laéng laëng trí tueä xuaát hieän, ñoù chính laø Phaät. Neáu beä haï giaùc ngoä ñöôïc taâm aáy thì töùc khaéc thaønh Phaät ngay taïi choã, khoâng caàn ñi tìm cöïc khoå ôû beân ngoaøi.” (Baøi töïa saùch Thieàn Toâng Chæ Nam)

Hoâm sau, Traàn Thuû Ñoä ñem caùc quan leân nuùi Yeân Töû ñoùn vua veà kinh. Baøi töïa Thieàn Toâng Chæ Nam, Thaùi Toâng vieát: “Thaáy Traãm, Traàn Coâng thoáng thieát noùi: Toâi chòu lôøi uûy thaùc cuûa Tieân quaân, phuïng söï nhaø vua trong vieäc laøm chuû thaàn daân. Nhaân daân ñang mong ñôïi beä haï nhö con ñoû troâng ñôïi cha meï. Huoáng chi ngaøy nay caùc vò coá laõo trong trieàu ñeàu laø hoï haøng thaân thích, só thöù trong nöôùc ai naáy ñeàu vui veû phuïc tuøng, ñeán ñöùa treû leân baûy cuõng bieát nhaø vua laø cha meï daân. Vaû laïi Thaùi Toå vöøa môùi boû toâi maø ñi, hoøn ñaát treân naám moà chöa raùo, lôøi daën doø beân tai coøn vaêng vaúng, theá maø beä haï ñaõ laùnh vaøo choán nuùi röøng aån cö ñeå caàu thoûa laáy yù chí rieâng cuûa mình. Toâi daùm noùi raèng beä haï vì söï töï tu cho rieâng mình maø laøm vaäy thì ñöôïc, nhöng coøn quoác gia xaõ taéc thì sao? Neáu ñeå lôøi khen suoâng cho ñôøi sau thì sao baèng laáy ngay thaân mình laøm ngöôøi daãn ñaïo cho thieân haï? Beä haï neáu khoâng nghó laïi, quaàn thaàn chuùng toâi cuøng thieân haï seõ xin cuøng cheát caû trong ngaøy hoâm nay, quyeát khoâng trôû veà.

Traãm nghe Thaùi sö vaø caùc quaàn thaàn boâ laõo ñeàu khoâng chòu boû Traãm, cho neân môùi ñem lôøi Thaùi sö maø baïch laïi vôùi Quoác sö, Quoác sö caàm tay Traãm maø noùi: Phaøm laøm ñaáng nhaân quaân, thì phaûi laáy yù muoán cuûa thieân haï laøm yù muoán cuûa mình, vaø taâm thieân haï laøm taâm cuûa mình. Nay thieân haï muoán ñoùn beä haï veà, beä haï khoâng veà sao ñöôïc? Tuy nhieân söï nghieân cöùu noäi ñieån xin beä haï ñöøng phuùt naøo queân.

Bôûi vaäy Traãm vôùi moïi ngöôøi trong trieàu môùi trôû veà kinh, mieãn cöôõng maø leân laïi ngoâi baùu. Roøng raõ trong möôøi naêm trôøi, moãi khi coù cô hoäi vieäc nöôùc nhaøn roãi, Traãm laïi tuï hoïp caùc baäc kyø ñöùc ñeå hoïc hoûi ñaïo thieàn. Caùc kinh ñieån cuûa caùc heä thoáng giaùo lyù chính, khoâng kinh naøo laø Traãm khoâng nghieân cöùu. Traãm thöôøng ñoïc kinh Kim Cöông, moät hoâm ñoïc ñeán caâu ‘Öng voâ sôû truï nhi sanh kyø taâm’, buoâng kinh xuoáng chieâm nghieäm, boãng hoaùt nhieân töï ngoä...”

Thaùi Toâng laø oâng vua chaêm hoïc, trong baøi töïa kinh Kim Cöông Tam-muoäi oâng vieát:

“Traãm lo vieäc chaên daân, moãi luùc gian nan thöôøng laên loùc trong coâng vieäc, queân caû sôùm chieàu. Coâng vieäc thì coù haøng vaïn thöù maø thì giôø nhaøn roãi khoâng coù ñöôïc bao laêm. Sieâng coâng vieäc, tieác ngaøy giôø, Traãm coá hoïc haønh theâm. Chöõ nghóa thì chöa bieát ñöôïc bao laêm, cho neân ban ñeâm ñeán giôø khuya vaãn coøn phaûi thöùc ñeå ñoïc saùch; hoïc saùch Nho roài coøn hoïc kinh Phaät.”

Thaùi Toâng quaû laø oâng vua caàn maãn hieáu hoïc, khoâng buoâng mình theo duïc laïc.

Chaúng nhöõng theá, Thaùi Toâng laïi laø oâng vua anh huøng. Naêm 1257 giaëc Moâng Coå xaâm laêng ñaát nöôùc, Thaùi Toâng ñích thaân tham gia chæ huy nhieàu traän, coù maët ôû caû moïi nôi nguy hieåm, khieán quaân só ñeàu nöùc loøng chieán ñaáu. Keát quaû quaân ta ñaõ ñaùnh tan quaân xaâm löôïc, giaëc Moâng Coå thaùo thaân chaïy veà Vaân Nam vaøo ñaàu naêm 1258. Ñaây laø oâng vua vöøa ñaïo ñöùc vöøa anh huøng, laøm saùng rôõ nhöõng trang söû oai huøng cuûa daân toäc Vieät Nam.

Sau cuoäc chieán, ñaát nöôùc thaùi bình, Traàn Thaùi Toâng nhöôøng ngoâi cho con naêm 1258 leân laøm Thaùi thöôïng hoaøng. Töø ñaây Thaùi Toâng vöøa laøm coá vaán cho con, vöøa lo nghieân cöùu tu thieàn. Ñeán luùc vua Traàn Thaùnh Toâng ñuû söùc ñaûm ñang vieäc nöôùc, oâng lui veà laäp am Thaùi Vi ôû vuøng röøng nuùi Vó  Laâm coá ñoâ Hoa Lö ñeå an daân laäp aáp vaø tu haønh.

Thaùi Toâng cuõng laø nhaø vaên, ñôøi Ngaøi vieát khaù nhieàu taùc phaåm, hieän nay coøn thaáy trong taäp Khoùa Hö Luïc. Thöû trích moät vaøi ñoaïn ñeå chöùng thöïc ñieàu naøy:

Trong baøi Phoå Thuyeát Saéc Thaân coù ñoaïn:

“Khi xöa toùc möôït maù hoàng, ngaøy nay tro xanh xöông traéng; khi möa leä töôùi maây aûm ñaïm, luùc gioù saàu lay nguyeät mô maøng; canh taøn thì quæ khoùc thaàn saàu, naêm muoän thì traâu giaøy ngöïa ñaïp. Ñom ñoùm laäp loøe trong coû bieác, coân truøng reân ræ ngoïn döông trô. Bia ñaù moät nöûa phuû reâu xanh, tieàu muïc ñaïp ngang thaønh loái taét...”

Hoaëc ñoaïn khaùc trong baøi Phoå Khuyeán Phaùt Boà-ñeà Taâm:

“Coâng danh caùi theá, chaúng qua moät giaác moäng daøi, phuù quí kinh ngöôøi, khoù traùnh ‘voâ thöôøng’ hai chöõ. Tranh nhaân chaáp ngaõ, roát cuoäc laø khoâng; khoe gioûi khoe hay roát cuøng chaúng thöïc. Töù ñaïi raõ rôøi thoâi giaø treû, nuùi khe moøn moûi heát anh huøng. Toùc xanh chöa maáy maø maàu baïc ñaõ pha, keû möøng môùi ñi maø ngöôøi ñieáu ñaõ tôùi. Moät bao maùu muû, bao naêm khoå luyeán aân tình; baûy thöôùc xöông khoâ, maëc söùc xan tham tieàn cuûa. Thôû ra khoâng heïn thôû vaøo, ngaøy nay khoâng tin ngaøy keá; troâi noåi soâng yeâu giôø naøo nghæ, naáu nung nhaø chaùy bieát bao thoâi ?”

Thaùi Toâng laø moät Thieàn sö coù taàm côõ. Ñaàu tieân Ngaøi ñaõ ngoä caâu “Öng voâ sôû truï nhi sanh kyø taâm” trong kinh Kim Cöông. Sau Ngaøi coøn taäp hoïp caùc baäc kyø ñöùc ñeå tham vaán thieàn. Nhöõng naêm laøm Thaùi thöôïng hoaøng, Ngaøi coù thì giôø nghieân taàm thaáu suoát, cho neân coù ngöôøi tham vaán, lieàn ñaùp moät caùch töï taïi. Nghe danh Ngaøi, vò taêng Ñöùc Thaønh ngöôøi Toáng ñeán hoûi:

- Ñöùc Theá Toân chöa rôøi Ñaâu-suaát ñaõ giaùng vöông cung, chöa ra khoûi thai meï ñoä heát chuùng sanh laø theá naøo?

 Ngaøi ñaùp:

          -Ngaøn soâng coù nöôùc, ngaøn soâng nguyeät,

          Muoân daëm khoâng maây muoân daëm trôøi.

          (Thieân giang höõu thuûy thieân giang nguyeät,

          Vaïn lyù voâ vaân vaïn lyù thieân.)

 Taêng khaùc hoûi:- Ñöôïc treân phaàn cuûa hoïc nhaân coù tu chöùng chaêng?

Ngaøi ñaùp:

          - Nöôùc chaûy xuoáng non naøo coù yù,

          Maây ra khoûi nuùi voán khoâng taâm.

          (Löu thuûy haï sôn phi höõu yù,

          Baïch vaân xuaát tuï baûn voâ taâm.)

Ñeán nieân hieäu Baûo Phuø thöù naêm (1277), Ngaøi tòch, thoï 60 tuoåi. Ngaøi vieát nhöõng taùc phaåm:

          1) Thieàn Toâng Chæ Nam

          2)  Kim Cöông Tam-muoäi Kinh chuù giaûi

          3)  Luïc Thôøi Saùm Hoái Khoa Nghi

          4)  Bình Ñaúng Leã Saùm Vaên

          5)  Khoùa Hö Luïc

          6)  Thi Taäp

?

Phieân aâm: PHOÅ THUYEÁT SAÉC THAÂN

Chö nhaân ñaúng, thaân vi khoå baûn, chaát thò nghieäp nhaân. Nhöôïc töï dó thöû vi chaân, daõ thò nhaän taëc taùc töû.

Nhó khaû töû teá khan lai, chæ giaù saéc thaân vò nhaäp baøo thai chi nhaät, na xöù ñaéc höõu? Caùi do nieäm khôûi duyeân hoäi, nguõ uaån hôïp thaønh, theå maïo voïng sinh, hình dung giaû xuaát, vong chaân vong baûn, hieän nguïy hieän hö. Hoaëc nöõ hoaëc nam, hoaëc nghieân hoaëc xuù, taän thò tuùng taâm phoùng khöù, ñoâ voâ thoaùi boä hoài qui, khu trì sinh töû loä ñaàu, thaát khöôùc baûn lai dieän muïc. Do thò cung maâu ngoaïi nhaän, thuøy tri coá thuû noäi khan. Lai thôøi sinh thò hoùa sinh, ñaùo xöù moäng trung thuyeát moäng. Ba ba luïc luïc, dòch dòch thoâng thoâng; dó huyeãn vi chaân, boäi khoâng xu saéc, khoâ laâu thöôïc thaùp hoa traâm ngoïc; xuù bì ñaïi ñôùi xaï huaân lan. Tieån la yû khoûa nuøng huyeát naüng, ñieàu dieân hoa ngöï thæ nieäu thung. Nhö tö ngoaïi söùc, chung thò ueá caên. Baát naêng giaù lyù töï taøm; phaûn höôùng caù trung tröôùc aùi.

Chö nhaân ñaúng! Ñaïi tôïï cô quan khoái loãi, toaøn baèng ti tuyeán khieân tröøu; loäng lai loäng khöù döõ sinh ñoàng, phoùng haäu thu thôøi chaân töû daïng. Töï khôûi vaïn ban keá hieäu, ñoâ duyeân luïc taëc giao coâng; baát öu laõo beänh töû lai, quaûn tham töûu saéc taøi khöù. Ñoà caïnh daêng ñaàu oa giaùc, cam vi lôïi toûa danh cöông. Nhaät gian phí taän haõnh caàu, daï lyù phieân thaønh moäng töôûng. Tích ñaéc nghieäp caáu nhö tænh, baát tri maán phaùt tôï söông. Nhaát trieâu hoaïn nhieãm traàm kha, baùch tueá chung qui ñaïi moäng. Taâm can ñoång thoáng, phaûn nhöôïc oan thuø; cô theå suy vi chaân nhö ngaï quæ. Thöôïng duïc kyø thaân ñaûo meänh, baát tri saùt vaät thöông sinh. Töông kyø nhaát theá ñaúng tröôøng tuøng, baát giaùc töù chi chaân laäu oác. Hoàn phaùch tuy qui quæ giôùi, thi haøi do uûy nhaân gian. Phaùt mao traûo xæ vò caäp tieâu, theá thoùa taân dòch tieân bính xuaát. Huû laïn taéc löu nuøng löu huyeát; oâ ueá taéc huaân ñòa huaân thieân. Baõo haéc baát kham quan, öù thanh chaân khaû oá. Baát luaän baàn phuù, ñoàng nhaäp töû vong. Hoaëc taøng ö thaát taéc truøng xuaát huû sinh, hoaëc khí ö loä taéc nha xan khuyeån thöïc. Theá nhaân giai yeåm tò nhi quaù, hieáu töû phaûn luõy ly dó taøng; thaäp coát thaâu haøi, yeåm caùch mai tuûy. Quan lieäm phoù nhaát tinh daõ hoûa, thoå ñoâi taùng vaïn lyù hoang sôn. Tích thôøi luïc maán chu nhan; kim nhaät thanh khoâi baïch coát. Leä vuõ saùi thôøi vaân thaûm thaûm, bi phong ñoäng xöù nguyeät vi vi. Daï lan taéc quæ khoác thaàn saàu, tueá cöûu taéc ngöu taøn maõ tieãn. Huyønh hoûa chieáu khai thanh thaûo lyù, cung thanh ngaâm ñoaïn baïch döông sao. Bi minh baùn moät toûa thanh ñaøi, tieàu muïc ñaïp xuyeân thaønh kheâ kính. Nhaäm thò vaên chöông caùi theá, tuùng nhieâu taøi maïo khuynh thaønh. Ñaùo ñaàu khôûi höõu dò ñoà, trieät ñeå daõ ñoàng nhaát tröôùc. Nhaõn bò saéc khieân qui kieám thuï, nhó tuøy thanh daãn thöôïng ñao sôn. Tò ñaàu khöùu tröôùc xuù yeân tinh, thieät lyù khieát lai thieát hoaøn nhieät. Thaân khieáp döông ñoàng caâu quaùn khaùi; yù toan hoûa hoaïch moãi ngao tieân. Nhaân gian lòch taän baùch xuaân thu, nguïc noäi phöông vi nhaát truù daï.

Nhöôïc thò taùc gia cuï nhaõn, tröïc tu taûo caáp hoài quan. Phieân thaân khieâu xuaát töû sinh khoøa; ñaøn chæ lieät khai aân aùi voõng. Tuùng nhó nam, tuùng nhó nöõ toång thò kham tu; nhaäm cöø trí nhaäm cöø ngu taän giai höõu phaän. Nhöôïc vò ñaït Phaät taâm toå yù, thaû tieân baèng trì giôùi nieäm kinh; caäp Phaät dieäc phi, Toå dieäc phi taéc giôùi haø trì kinh haø nieäm. Cö huyeãn saéc dieäc danh chaân saéc, xöû phaøm thaân daõ thò phaùp thaân; phaù luïc taëc vi luïc thaàn thoâng, du baùt khoå taùc baùt töï taïi. Tuy ngoân nhaäm ma nhi nhaân nhaân kyù nhaäp giaù saéc thaân lyù, khöù daõ thò nan nan.

Chö nhaân ñaúng ! Chæ giaù saéc thaân, höïu taùc thaäp ma sinh thoaùt daõ? Nhöôïc vò naêng thoaùt tu lai thính thuû.

Keä vieát:

          Voâ vò chaân nhaân xích nhuïc ñoaøn

          Hoàng hoàng baïch baïch maïc töông man

          Thuøy tri vaân quyeän, tröôøng khoâng tònh

          Thuùy loä thieân bieân, nhaát daïng san.

Dòch: NOÙI ROÄNG SAÉC THAÂN

Heát thaûy caùc ngöôøi! Thaân laø goác khoå, theå chaát laø nhaân nôi nghieäp, neáu töï cho noù laø thaät, cuõng laø nhaän giaëc laøm con.

Caùc oâng neân chín chaén xem, chæ saéc thaân naøy khi chöa vaøo baøo thai thì nôi naøo ñöôïc coù. Bôûi do nieäm khôûi duyeân hoäi, naêm uaån hôïp thaønh, theå maïo voïng sanh, hình dung giaû coù. Queân thaät queân goác, hieän giaû hieän doái, hoaëc nöõ hoaëc nam, hoaëc ñeïp hoaëc xaáu. Troïn laø buoâng taâm chaïy ñi, toaøn khoâng moät böôùc trôû veà, chaïy rong treân ñöôøng sinh töû, maát tuoát “baûn lai dieän muïc”. Do ñoù, giöông maét nhìn beân ngoaøi, ai bieát xoay ñaàu ngoù laïi beân trong. Khi laïi, sanh laø hoùa sanh. Nôi ñeán, trong moäng noùi moäng, laêng xaêng loän xoän, voäi voäi vaøng vaøng, laáy giaû laøm chaân, traùi khoâng ñeán saéc. Ñaàu soï khoâ caøi hoa giaét ngoïc, tuùi da hoâi öôùp xaï xoâng höông, caét luïa laø che ñaõy maùu tanh, gioài son phaán aùt thuøng phaân thuùi. Trang söùc nhö theá troïn laø goác nhôùp. Khoâng theå nôi ñaây töï theïn, laïi höôùng trong aáy meán yeâu.

Heát thaûy caùc ngöôøi! Gioáng heät con roái, ñeàu nhôø sôïi tô keùo ruùt, ñuøa ñeán ñuøa ñi cuøng sanh moät thöù, sau khi buoâng ñi thaät laø daùng cheát. Töï khôûi muoân vieäc tính toaùn, ñeàu do luïc taëc coâng phaù. Chaúng lo giaø beänh cheát ñeán, chæ thích saéc taøi röôïu thòt. Luoáng ñua ñaàu laèng söøng oác (Ñaàu laèng söøng oác: caùi lôïi nhoû nhoi.)cam chòu lôïi raøng danh buoäc. Troïn ngaøy doàn söùc mong caàu, toái laïi trôû thaønh moäng töôûng. Chaát chöùa nghieäp dô nhö gieáng, chaúng bieát toùc baïc nhö söông. Moät hoâm beänh naëng traàm kha, traêm naêm troïn veà moäng lôùn. Tim gan ñau ñôùn döôøng theå oaùn thuø, thaân theå oám gaày gioáng nhö quæ ñoùi. Coøn muoán caàu ñaûo soáng dai, naøo bieát saùt sinh haïi maïng. Chæ mong bieát ñôøi soáng nhö tuøng baù, ñaâu ngôø thaân theå ví töïa nhaø xieâu. Hoàn phaùch tuy veà coõi quæ, thi haøi vaãn coøn ôû nhaân gian, toùc loâng raêng moùng chöa kòp tieâu, ñaøm daõi maùu me ñeàu chaûy tröôùc. Röõa naùt thì maùu muû chaûy traøo, hoâi haùm aét xoâng trôøi xoâng ñaát, ñen naùm chaúng daùm nhìn, xanh baàm thaät ñaùng tôûm. Chaúng luaän giaøu ngheøo ñoàng vaøo coõi cheát, hoaëc ñeå trong nhaø thì gioøi ñuïc töûa sinh, hoaëc neùm ra ñöôøng quaï aên choù xeù. Ngöôøi ñôøi ñeàu bòt muõi ñi qua, con hieáu thì laáy chieáu meàn quaán giaáu. Nhaët thu haøi coát, choân caát thòt xöông. Quan quaùch phoù cho ñoùm löûa ma trôi nôi hoang daõ, maû moà giao cho muoân daëm nuùi soâng. Khi xöa toùc ñen maù öûng, ngaøy nay xöông traéng tro ñen. Khi möa leä rôi thì maây saàu theâ thaûm, luùc gioù buoàn thoåi thì traêng saùng haét hiu. Ñeâm vaéng thì quæ khoùc thaàn saàu, naêm daøi thì ngöïa giaøy traâu ñaïp. Löûa ñom ñoùm laäp loøe trong ñaùm coû xanh, tieáng deá ngaâm næ non caïnh haøng döông lieãu. Bia ghi nöûa chìm, reâu xanh phuû, tieàu phu daäm maõi thaønh loái moøn. Daàu cho vaên chöông caùi theá, giaû söû taøi saéc nghieâng thaønh, chung cuoäc ñaâu coù ñöôøng khaùc, cuoái cuøng cuõng chæ moät loái ñi. Maét bò saéc daãn treøo leân caây kieám; tai theo tieáng loâi tieán leân nuùi ñao; loã muõi ngöûi toaøn muøi hoâi haùm; trong löôõi aên saét noùng nuoát hoaøi; thaân khieáp sôï nöôùc ñoàng soâi noùng doäi; yù chua cay vaïc daàu soâi nung naáu. Nhaân gian troïn moät traêm naêm, trong ñòa nguïc môùi laø saùng toái.

Neáu ngöôøi taùc gia ñuû maét, caàn phaûi sôùm gaáp hoài quang, chuyeån thaân nhaûy khoûi voøng sanh töû, khoaûng khaûy tay caét ñöùt löôùi aùi aân. Duø laø nam hay nöõ thaûy ñeàu tu ñöôïc; daãu raèng trí hay ngu troïn ñeàu coù phaàn. Neáu chöa ñaït ñöôïc Phaät taâm, Toå yù, haõy tröôùc nöông trì giôùi tuïng kinh. Ñeán luùc Phaät cuõng chaúng phaûi, Toå cuõng chaúng phaûi, thì giôùi gì trì, kinh naøo tuïng. Nôi saéc huyeãn cuõng laø chaân saéc, ôû thaân phaøm cuõng laø thaân Phaät. Phaù saùu thöùc laøm saùu thaàn thoâng, daïo taùm khoå (Taùm khoå laø: sanh ,laõo ,beänh, töû, caàu chaúng ñöôïc, thöông yeâu chia lìa, oaùn thuø chung hoäi, thaân naêm aám höng thònh.)thaønh taùm töï taïi (Taùm töï taïi: Moät thaân hieän nhieàu thaân nhö soá vi traàn. - Thaân nhieàu nhö vi traàn ôû khaép caùc coõi Phaät. - Thaân lôùn cuûa Phaät ñeán caùc theá giôùi. - Phaät hieän voâ soá thaân. - saùu caên hoã duïng. - Phaät ñaït taát caû phaùp vaãn nhö khoâng ñöôïc. - Phaät thuyeát phaùp töï taïi.). Tuy noùi theá aáy, maø moãi ngöôøi vaøo trong saéc thaân roài, boû ñoù thaät khoù thay !

Heát thaûy caùc ngöôøi! Chæ saéc thaân naøy laïi laøm sao giaûi thoaùt ? Neáu chöa giaûi thoaùt, caàn phaûi nghe ñaây:

          Voâ vò chaân nhaân thòt ñoû au,

          Hoàng hoàng baïch baïch chôù laàm nhau.

          Ai hay maây cuoän, khoâng toaøn tònh,

          Söông bieác beân trôøi, moät nuùi xanh.

?

Phieân aâm: PHOÅ KHUYEÁN PHAÙT BOÀ ÑEÀ TAÂM

Phuø theá chi chí quí giaû, duy kim ngoïc nhó. Nhieân saùt kyø sôû troïng, thaåm kyø sôû tích phaûn baát caäp ö thaân meänh giaû daõ. Giaû nhö höõu phuù quí gia nhaân baùi vi ñaïi töôùng, duïng hoaøng kim vi giaùp dó bò kyø thaân. Chí laâm chieán chi nhaät, binh nhaän kyù nhieáp chi thôøi, hoaëc khí giaùp dueä binh nhi taåu, kyù ñaéc toaøn ö nhaát thaân nhi dó, nhi hoaøng kim chi giaùp khôûi haï coá tai! Naõi tri hoaøng kim chi troïng baát tuùc dó tyû thaân meänh giaû, thöû chi vò daõ.

Kim giaû baát nhieân phaûn quí kyø vaät nhi tieän kyø thaân, baát tri kyø thaân, höõu nan phuøng giaû tam. Haø giaû vi tam ?

Nhaát giaû, luïc ñaïo chi trung duy nhaân vi quí. Chí nhaõn quang laïc ñòa chi thôøi, hoân hoân moäng moäng, baát tri sôû xu. Hoaëc nhaäp ñòa nguïc, a-tu-la, ngaï quæ, suùc sinh chi ñaïo, baát ñaéc vi nhaân, thò nhaát nan phuøng daõ.

Nhò giaû, kyù ñaéc vi nhaân, hoaëc sinh man di chi xöù, duïc taéc ñoàng xuyeân, ngoïa taéc ñoàng saøng, toân ti hoãn xöû, nam nöõ taïp cö; baát bò nhaân phong, baát ñieàu thaùnh hoùa. Thöû nhò nan phuøng daõ.

Tam giaû, kyù ñaéc sinh ö trung quoác, luïc caên baát cuï, töù theå baát toaøn, manh lung aùm aù, saäm söôùc luy loan, khaåu tò tinh chieân, thaân hình xuù laïn; sö baát döõ caän, chuùng maïc nan thaân. Tuy cö hoa haï chi trung, nhöôïc xöû cuøng hoang chi ngoaïi. Thöû tam nan phuøng daõ.

Kim kyù vi nhaân ñaéc sinh ö trung quoác, höïu luïc caên toaøn cuï, khôûi baát vi quí hoà ? Phaøm theá chi nhaân, moãi khu khu ö danh lôïi chi ñoà, thöông kyø thaàn lao kyø hình; khí kyø thaân meänh chi chí troïng, dòch ö taøi hoùa chi chí khinh; döõ thöïc bænh vong theâ, haøm phaïn vong giaùp, höõu haø dò tai ! Tuy ngoân thaân meänh chi chí troïng, do vò tuùc troïng ö chí ñaïo giaû daõ. Coá Khoång Töû vieát: Trieâu vaên ñaïo, tòch töû khaû hyû. Laõo Töû vieát: Ngoâ sôû dó höõu ñaïi hoaïn giaû, vò ngoâ höõu thaân. Theá Toân caàu ñaïo xaû thaân cöùu hoå, khôûi phi tam thaùnh nhaân khinh thaân nhi troïng ñaïo giaû tai ! OÂ hoâ ! Thaân meänh chi chí troïng nhi thöôïng öng xaû caàu voâ thöôïng boà-ñeà, huoáng kim ngoïc taøi baûo chi chí khinh höïu haø tích tai! Hu, thaäp thaát chi aáp thöôïng höõu trung tín, cöû theá chi nhaân khôûi voâ thoâng minh kieät tueä giaû hoà ? Thaûng vaên tö ngoân, coá ñöông maãn hoïc, vaät töï trì nghi. Kinh vaân : nhaát thaát nhaân thaân, vaïn kieáp baát phuïc, thaâm khaû thoáng tai ! Coá Khoång Töû höõu ngoân : Nhaân nhi voâ vi, ngoâ maït nhö chi, haø daõ dó hó  !

Töôøng phuø baùch nieân quang aûnh toaøn taïi saùt-na; töù ñaïi huyeãn thaân, khôûi naêng tröôøng cöûu. Moãi nhaät traàn lao mòch mòch, chung trieâu nghieäp thöùc mang mang. Baát tri nhaát tính chi vieân minh; ñoà sính luïc caên chi tham duïc. Coâng danh caùi theá, voâ phi ñaïi moäng nhaát tröôøng, phuù quí kinh nhaân, nan mieãn voâ thöôøng nhò töï. Tranh nhaân tranh ngaõ, ñaùo ñeå thaønh khoâng; khoa hoäi khoa naêng, taát caùnh phi thaät.

          Phong hoûa taùn thôøi voâ laõo thieáu,

          Kheâ sôn ma taän kyû anh huøng.

Luïc maán vò kyû nhi baïch phaùt taûo xaâm; haï giaû taøi laâm nhi ñieáu giaû tuøy chí. Nhaát bao nuøng huyeát tröôøng nieân khoå luyeán aân tình; thaát xích ñoäc laâu töù yù xan tham taøi baûo. Xuaát töùc nan kyø nhaäp töùc, kim trieâu baát baûo lai trieâu.

          AÙi haø xuaát moät kyû thôøi höu

          Hoûa traïch öu tieân haø nhaät lieãu.

Baát nguyeän xuaát ly nghieäp voõng, chæ nhaân vò höõu coâng phu. Dieâm-la vöông hoát ñòa lai truy, Thoâi töôùng coâng khôûi dung trieån haïn. Hoài thuû gia thaân ñoâ baát kieán, ñaùo ñaàu nghieäp baùo töï thöøa ñöông. Quyû vöông nguïc toát nhaát nhaäm khi laêng; kieám thuï ñao sôn caùnh voâ thoâi ñeå. Hoaëc nhieáp OÁc tieâu sôn haï, hoaëc taïi Thieát vi sôn gian. Thuï hoaïch thang taéc vaïn töû thieân sinh; tao thoùa haïp taéc nhaát ñao löôõng ñoaïn. Cô thoân nhieät thieát, khaùt aåm dung ñoàng. Thaäp nhò thôøi cam thuï khoå taân; nguõ baùch kieáp baát kieán ñaàu aûnh. Thuï tuùc toäi nghieäp, phuïc nhaäp luaân hoài. Ñoán thaát cöïu thôøi nhaân thaân, hoaùn khöôùc giaù hoài bì ñaïi. Phi mao ñôùi giaùc, haøm thieát phuï yeân; dó nhuïc cung nhaân, duïng meänh hoaøn traùi. Sinh bò ñao chaâm chi khoå, hoaït tao thang hoûa chi tai; hoã tích oan khieân, ñeä töông thöïc haùm. Na thôøi truy hoái, hoïc ñaïo voâ nhaân. Haø nhö tröïc haï thöøa ñöông, maïc ñaõi kim sinh sa quaù. Thích Ca Vaên Phaät, xaû hoaøng cung nhi tröïc vaõng Tuyeát Sôn, cö só Baøng Coâng, töông gia taøi nhi taát traàm thöông haûi. Chaân Vuõ baát thoáng vöông vò duy vuï tu haønh; Laõ Coâng kyù taùc thaàn tieân  thöôïng caàn tham vaán. Toâ hoïc só thöôøng thaân Phaät AÁn, Haøn Vaên Coâng chung leã Ñaïi Ñieân. Buøi coâng ñoaït hoát ö Thaïch Söông, Phoøng Töôùng vaán phaùp ö Quoác Nhaát. Dieäu Thieän baát chieâu phoø maõ, thaønh Phaät voâ nghi; Luïc Toå töông ngoä khaùch nhaân, thính kinh ñoán ngoä. Thieàn ñaïo nhöôïc voâ huoáng vò, thaùnh hieàn haø khaúng qui y ? Hoa Laâm caûm nhò hoå tuøy thaân, Ñaàu Töû höõu tam nha baùo hieåu. Lyù tröôûng giaû giaûi kinh nhi thieân truø toáng thöïc, Tu-boà-ñeà ñaû toïa nhi Ñeá Thích taùn hoa. Ñaït-ma chích lyù taây qui, Phoå Hoùa giao linh ñaèng khöù. La Haùn lai tham ö Ngöôõng Sôn Hoøa thöôïng. Nhaïc ñeá thuï giôùi ö Tö Ñaïi thieàn sö. Kính Sôn chí kim do thò Long vöông ñaû cuùng, Tuyeát Phong vaõng tích naêng söû moäc nhaân khai sôn. Thöû giai dó nghieäm chi nhaân do, thieát maïc töï khinh nhi thoaùi khuaát. Daõ hoà thöôïng thính Baùch Tröôïng phaùp, loa sö do hoä Kim Cöông kinh. Thaäp thieân du ngö vaên Phaät hieäu nhi hoùa vi thieân töû, nguõ baùch bieån böùc thính phaùp aâm nhi toång taùc thaùnh hieàn. Maõng vaên saùm dó sinh thieân, long thính kinh nhi ngoä ñaïo. Bæ vaät thöôïng naêng lónh ngoä, huoáng nhaân haø baát hoài taâm. Hoaëc höõu mai ñaàu khieát phaïn nhi khoâng quaù nhaát sinh; hoaëc höõu thaùc loä tu haønh nhi baát tænh giaù yù. Khôûi thöùc Boà Ñeà giaùc tính caù caù vieân thaønh; tranh tri baùt nhaõ thieän caên nhaân nhaân cuï tuùc. Maïc vaán ñaïi aån tieåu aån, höu bieät taïi gia xuaát gia. Baát caâu taêng tuïc nhi chæ yeáu bieän taâm, baûn voâ nam nöõ haø tu tröôùc töôùng. Vò minh nhaân voïng phaân tam giaùo, lieãu ñaéc ñeå ñoàng ngoä nhaát taâm: Nhöôïc naêng phaûn chieáu hoài quang, giai ñaéc kieán taùnh thaønh Phaät. Höïu huoáng nhaân thaân dò thaát, Phaät phaùp nan phuøng. Duïc sieâu luïc ñaïo chi chu löu, duy höõu nhaát thöøa chi tieäp kính. Tu caàu chính kieán, maïc tín taø sö. Ngoä lieãu phöông thò nhaäp ñaàu, haønh ñaéc thuûy naêng thoaùt tuïc. Boä boä ñaïp tröôùc thöïc ñòa, ñaàu ñaàu ñænh ñôùi hö khoâng. Duïng thôøi taéc vaïn caûnh toaøn chöông, phoùng haï taéc nhaát traàn baát laäp. Sieâu sinh töû baát töông quan chi ñòa, lieãu quæ thaàn thö baát phaù chi cô.

Thò phaøm thò thaùnh nhi ñoàng nhaäp loä ñaàu, hoaëc oaùn hoaëc thaân nhi coäng nhaát tò khoång. Nhö tö thöïc ngoä, thöôïng treä baùn ñoà, höu thuyeát höôùng thöôïng tam huyeàn, yeáu lieãu maït haäu nhaát tröôùc. Thaû ñaïo töùc kim hoaùn naû caù toá maït haäu nhaát tröôùc ?

          Thanh sôn ñeâ xöù kieán thieân khoaùt

          Hoàng ngaãu khai thôøi vaên thuûy höông.

Dòch: ROÄNG KHUYEÁN PHAÙT TAÂM BOÀ ÑEÀ

ÔÛ ñôøi caùi quí toät chæ laø vaøng ngoïc maø thoâi. Nhöng xeùt kyõ choã quí tieác aáy, chaúng baèng thaân maïng. Ví nhö coù ngöôøi giaøu sang ñöôïc phong laøm ñaïi töôùng, duøng vaøng roøng laøm giaùp ñeå che ñôõ cho thaân. Ñeán khi laâm chieán binh ñao bò thua, hoaëc côûi giaùp neùm göôm maø chaïy, mong ñöôïc thaân maïng an toaøn maø thoâi, giaùp vaøng roøng ñaâu raûnh nghó tieác. Môùi bieát, caùi quí vaøng roøng chaúng baèng caùi quí thaân maïng, ñaây laø thöïc vaäy.

Ngaøy nay thì khoâng theá, traùi laïi quí vaät kia maø khinh thaân naøy. Chaúng bieát thaân naøy khoù ñöôïc coù ba. Theá naøo laø ba ?

1- Trong luïc ñaïo chæ ngöôøi laø quí, ñeán khi nhaém maét ñi roài, môø môø mòt mòt chaúng bieát choã ñeán. Hoaëc vaøo ñöôøng ñòa nguïc, ngaï quæ, suùc sanh, a-tu-la chaúng ñöôïc laøm ngöôøi. Ñaây laø caùi khoù ñöôïc thöù nhaát.

2- Ñaõ ñöôïc laøm ngöôøi, laïi sanh nôi moïi rôï, taém thì ñoàng soâng, nguû thì chung giöôøng, traät töï toân ty khoâng coù, nam nöõ laãn loän, chaúng ñöôïc phong tuïc nhaân thuaàn, chaúng nghe chö thaùnh giaùo hoùa. Ñaây laø caùi khoù ñöôïc thöù hai.

3- Ñaõ ñöôïc sanh nôi phoàn thònh maø saùu caên khoâng ñuû, thaân theå taät nguyeàn, muø, ñieác, caâm, ngoïng, queø, thoït, coøng, guø; mieäng muõi hoâi tanh, thaân hình nhô nhôùp. Thaày chaúng ñöôïc gaàn, chuùng chaúng ñöôïc thaân. Tuy ôû nôi phoàn thònh döôøng theå ôû ngoaøi queâ vaéng. Ñaây laø caùi khoù ñöôïc thöù ba.

Nay ñaõ laøm ngöôøi, ñöôïc sanh nôi phoàn thònh laïi ñaày ñuû saùu caên, ñaâu chaúng laø quí sao? Ngöôøi ñôøi luoân luoân ñuoåi theo con ñöôøng danh lôïi, luoáng nhoïc xaùc toån thaàn, ñem thaân maïng raát quí baùu naøy laøm toâi tôù cho tieàn cuûa ñaùng khinh. Saùnh vôùi ngöôøi aên baùnh queân vôï, ngaäm côm queân moâi naøo coù khaùc gì. Tuy thaân maïng thöïc laø quí troïng, vaãn chöa quí troïng baèng ñaïo toái cao. Cho neân Khoång Töû noùi: “Sôùm nghe ñaïo chieàu cheát cuõng vui.” Laõo Töû noùi: “Toâi sôû dó coù hoaïn lôùn, vì toâi coù thaân.” Theá Toân thuôû xöa caàu ñaïo xaû thaân cöùu coïp ñoùi. Ñaâu chaúng phaûi ba baäc thaùnh nhaân ñeàu khinh thaân maø troïng Ñaïo ñoù sao? Than oâi ! Thaân maïng thaät laø quí troïng coøn phaûi xaû ñeå caàu Voâ thöôïng Boà-ñeà, huoáng laø vaøng ngoïc, tieàn cuûa ñaùng khinh maø laïi tieác sao? OÂi trong aáp möôøi nhaø vaãn coù ngöôøi trung tín, huoáng laø caû theá gian haù khoâng coù ngöôøi thoâng minh saùng suoát hay sao ? Ñaõ nghe lôøi naøy, caàn phaûi gaéng hoïc, chôù neân nghi ngôø chaäm treã. Kinh noùi: “Moät phen maát thaân ngöôøi, muoân kieáp chaúng ñöôïc laïi”, thaät laø thoáng thieát. Cho neân Khoång Töû   noùi : “Ngöôøi khoâng chòu laøm, toâi chaúng laøm gì, cam ñaønh thoâi vaäy.”

Roõ raøng thôøi gian traêm naêm, toaøn ôû trong saùt-na, thaân huyeãn töù ñaïi ñaâu theå laâu daøi. Moãi ngaøy chìm ñaém trong traàn lao, moãi luùc nghieäp thöùc caøng meânh moâng voâ taän. Chaúng bieát moät taùnh vieân minh, luoáng theo saùu caên tham duïc. Coâng danh caùi theá cuõng chæ laø moät tröôøng ñaïi moäng, phuù quí kinh nhaân khoù khoûi voâ thöôøng hai chöõ. Tranh nhaân tranh ngaõ roát cuoäc thaønh khoâng, khoe gioûi khoe hay cöùu caùnh chaúng thaät.

          Gioù löûa khi tan khoâng giaø treû

          Nuùi soâng baïi hoaïi maáy anh huøng.

Ñaàu xanh chöa maáy luùc toùc baïc ñaõ sôùm ñieåm söông; ngaøy vui vöøa ñeán thì ngaøy ñieáu cuõng ñi theo. Moät bao maùu muû nhieàu naêm khoå luyeán aân tình, baûy thöôùc hình haøi buoâng loøng tham meâ taøi baûo. Thôû ra khoù mong ñöôïc hít vaøo, ngaøy nay khoâng baûo ñaûm ngaøy mai.

          Soâng yeâu chìm noåi luùc naøo thoâi,

          Nhaø löûa ñoát thieâu bao giôø taét ?

Chaúng nguyeän vöôït ra löôùi nghieäp, chæ vì chöa coù coâng phu. Vua Dieâm-la chôït truy tìm, Thoâi töôùng coâng haù cho trieån haïn. Ngoaùi ñaàu nhìn ngöôøi thaân chaúng thaáy, ñeán ñaây roài nghieäp baùo töï mang. Quæ vöông nguïc toát maëc söùc khaûo tra, caây kieám nuùi ñao khoân choáng ñôõ. Hoaëc nhoát döôùi ngoïn nuùi löûa, hoaëc giam trong nuùi Thieát Vi. Vaøo vaïc daàu soâi muoân kieáp ngaøn ñôøi, bò chaët cheùm moät ñao thaønh hai khuùc. Ñoùi nuoát hoaøn saét noùng, khaùt uoáng nöôùc ñoàng soâi. Suoát ngaøy luoân chòu khoå ñau, naêm traêm kieáp chaúng thaáy hình boùng. Traû xong toäi nghieäp, trôû vaøo luaân hoài. Boãng maát thaân ngöôøi khi tröôùc, trôû laïi mang laáy ñaõy da. Ñoäi loâng mang söøng, haøm saét daây yeân, laáy thòt nuoâi ngöôøi, duøng maïng traû nôï. Sanh bò khoå dao baàm chaøy neän, soáng bò naïn nöôùc soâi löûa boûng. Haèng chöùa oaùn thuø, thay nhau aên nuoát. Khi ñoù môùi hoái haän hoïc ñaïo khoâng nhaân.

Chi baèng ngay ñaây tu taäp, chôù ñeå ñôøi naøy troâi qua. Ñöùc Phaät Thích-ca tröôùc boû hoaøng cung ñi thaúng vaøo nuùi Tuyeát. Cö só Baøng Long Uaån ñem gia taøi ñoå xuoáng bieån saâu. Chaân Vuõ chaúng thieát ngoâi vua chæ caàu tu haønh. Löõ Coâng ñaõ laøm thaàn tieân vaãn coøn tham vaán. Toâ Ñoâng Pha thöôøng gaàn Phaät AÁn, Haøn Vaên Coâng laïi leã Ñaïi Ñieân, Buøi Coâng bò ñoaït hoát nôi Thaïch Söông; Phoøng Töôùng hoûi phaùp ôû Quoác Nhaát. Dieäu Thieän khoâng nhaän phoø maõ, thaønh Phaät chaúng ngôø. Luïc Toå môùi gaëp khaùch nghe kinh lieàn tænh ngoä. Ñaïo Thieàn neáu khoâng thuù vò, hieàn thaùnh sao chòu qui y. Hoa Laâm caûm hoùa hai coïp theo luoân. Ñaàu Töû coù ba con chim baùo saùng. Lyù tröôûng giaû giaûi kinh maø Thieân truø daâng côm. Tu-boà-ñeà ngoài yeân maø Ñeá Thích taùn hoa. Ñaït-ma moät chieác deùp veà Taây. Phoå Hoùa rung chuoâng bay ñi. La-haùn ñeán tham vaán vôùi Hoøa thöôïng Ngöôõng Sôn. Nhaïc Ñeá qui y vôùi Thieàn sö Tö Ñaïi. Caûnh Sôn ñeán nay vaãn ñöôïc Long vöông thænh cuùng. Tuyeát Phong ngaøy xöa hay sai ngöôøi goã phaù non. Ñaây laø nhöõng nguyeân do ñeå nghieäm bieát, chôù töï khinh maø lui suït.

Choàn hoang coøn nghe Baù Tröôïng noùi phaùp. Loaøi oác soø vaãn bieát hoä kinh Kim Cang. Möôøi ngaøn con caù nghe danh hieäu Phaät ñöôïc hoùa laøm con trôøi. Naêm traêm chim quaï nghe tieáng phaùp thaûy ñöôïc laøm hieàn thaùnh. Maõng xaø nghe saùm hoái ñöôïc sanh thieân. Roàng nghe kinh maø ngoä ñaïo. Chuùng laø loaøi vaät coøn hay laõnh ngoä, huoáng laø ngöôøi sao chaúng hoài taâm.

Hoaëc coù ngöôøi vuøi ñaàu trong aên uoáng, qua maát moät ñôøi. Hoaëc coù ngöôøi treân ñöôøng tu haønh laàm laãn, maø khoâng thöùc tænh. Ñaâu bieát, taùnh giaùc Boà-ñeà moãi moãi vieân thaønh, naøo hay caên laønh Baùt-nhaõ ngöôøi ngöôøi ñaày ñuû. Chôù luaän ñaïi aån tieåu aån, thoâi phaân taïi gia xuaát gia. Chaúng cuoäc ngöôøi taêng keû tuïc, chæ coát nhaän ñöôïc baûn taâm. Voán khoâng coù nam nöõ, ñaâu caàn chaáp töôùng. Ngöôøi chöa roõ doái chia tam giaùo, lieãu ñöôïc roài ñoàng ngoä nhaát taâm. Neáu hay phaûn chieáu hoài quang, ñeàu ñöôïc kieán taùnh thaønh Phaät.

Huoáng laø thaân ngöôøi khoù ñöôïc, Phaät phaùp khoù nghe. Neáu muoán vöôït khoûi doøng quanh luïc ñaïo, chæ coù con ñöôøng taét nhaát thöøa. Caàn tìm chaùnh kieán, chôù tin taø sö. Ngoä roài môùi laø vaøo cöûa, haønh ñöôïc môùi hay thoaùt tuïc. Böôùc böôùc ñaïp ñeán ñaát thaät, ñaàu ñaàu ñeàu ñoäi hö khoâng. Khi duøng thì muoân caûnh toaøn baøy, buoâng ñi thì maûy buïi chaúng laäp. Vöôït ñeán choã khoâng coøn töông quan sanh töû, cô lieãu ngoä quæ thaàn nhìn chaúng ra. Laø phaøm laø thaùnh ñoàng vaøo ñöôøng naøy, hoaëc oaùn hoaëc thaân cuøng chung moät loã muõi. Thaät ngoä nhö theá, coøn keït giöõa ñöôøng. Thoâi noùi tam huyeàn höôùng thöôïng, coát roõ moät caâu roát sau. Haõy noùi hieän nay caùi gì laø “moät caâu roát sau”?

          Non xanh choán aáy thaáy trôøi roäng,

          Sen ñoû nôû roài nghe muøi thôm.

]