KEÁT LUAÄN

            Nhöõng vaán ñeà ñaõ trình baøy qua, chuùng toâi coá gaéng coâ ñoïng trong moät khuoân khoå raát nhoû heïp, gioáng nhö vieäc “laáy thuùng uùp voi”, khoù traùnh khoûi loãi khoù hieåu vaø thieáu soùt. Chuùng toâi chæ mong ñoäc giaû nhaän ñöôïc then choát cuûa moãi vaán ñeà, caàn ñi saâu vaøo chi tieát, seõ nhôø nhöõng quyeån kinh saùch khaùc, hoaëc nhôø söï daét daãn cuûa Taêng, Ni hay Thieän höõu. OÂn laïi then choát thieát yeáu, coù theå noùi:

            Phaät laø ngöôøi ñaõ giaùc ngoä vaø giaûi thoaùt sanh töû, ñoù laø vò trí caên baûn cuûa Ngaøi. Chuùng ta ñöøng xeâ dòch, ñöøng toâ ñieåm, döøng eùp buoäc Ngaøi phaûi rôøi choã caên baûn aáy.

            Phaät phaùp laø nhöõng lôøi giaûng daïy chæ ra leõ thaät: Leõ thaät treân hình töôùng söï vaät laø nhaân quaû, leõ thaät trong söï caáu taïo keát hôïp laø duyeân sanh, leõ thaät thaàm laëng trong baûn theå laø chaân khoâng hay Phaät taùnh.

            Hoïc Phaät laø tieán böôùc treân con ñöôøng giaùc ngoä, laø nhaän hieåu phaùn xeùt nhöõng leõ thaät cuûa Phaät daïy, ñem choã nhaän hieåu öùng duïng vaøo cuoäc soáng con ngöôøi. Thöïc hieän ñöôïc nhöõng ñieàu naøy, caàn nhôø caëp maét trí tueä saùng suoát môùi thaønh coâng.

            Tu Phaät laø öùng duïng nhöõng leõ thaät ñaõ nhaän xeùt ñöôïc vaøo cuoäc soáng haèng ngaøy cuûa mình. Gôõ saïch moïi phieàn naõo kieán chaáp ñang troùi buoäc khaén chaët trong taâm tö chuùng ta, ñem laïi söï an laïc ngay trong hieän taïi vaø mieân vieãn ôû vò lai. Chaúng nhöõng theá, tu Phaät coøn coù nghóa vöôït ra ngoaøi voøng ñoái ñaõi sanh dieät, thoaùt khoûi moïi khuoân khoå haïn cuoäc, laøm ngöôøi töï do töï taïi.

            Vôùi nhöõng ñieåm chuû yeáu treân, chuùng ta nhaän thöùc chaéc chaén saâu xa, laø trong tay ñaõ coù saün ngoïn ñuoác saùng, treân con ñöôøng veà queâ aét khoâng ñeán noãi laïc laàm. Giaù trò cuûa Phaät phaùp laø bieát ñeå haønh, khoâng phaûi bieát ñeå noùi. Thöïc haønh saâu chöøng naøo, caøng thaáy giaù trò Phaät phaùp cao chöøng aáy. Bieát ñeå noùi, laø ngöôøi trình baøy ñuû moïi thöùc aên, maø buïng vaãn ñoùi; laø nhaân vieân phaùt ngaân trong ngaân haøng caû ngaøy ñeám tieàn, khi ra veà chæ hai tay khoâng. Chuùng toâi öôùc mong ñoäc giaû cuûa quyeån saùch naøy khoâng ñeán noãi nhö theá. 

]