LAØM SAO TU THEO PHAÄT?

            Chæ daïy chuùng sanh tu haønh thaønh Phaät laø baûn hoaøi cuûa chö Phaät. Song vì trình ñoä khaû naêng sai bieät cuûa chuùng sanh, khoâng theå ñoàng tu theo moät moân vaø ñoàng keát quaû nhö nhau ñöôïc, baát ñaéc dó Phaät phaûi daïy nhieàu phöông phaùp tu khaùc nhau. Trong ñoù ñaïi khaùi chia laøm hai loaïi: tu coøn luaân hoài, tu ra khoûi luaân hoài (giaûi thoaùt).

Tu coøn luaân hoài

            Trong phaàn Phaät phaùp ôû tröôùc, Chaân lyù phoå bieán coù Nhaân quaû vaø Duyeân sanh, ñoäng cô chuû yeáu cuûa hai lyù naøy laø Nghieäp. Cho neân noùi “nghieäp quaû” vaø “nghieäp duyeân”. Do nghieäp laønh döõ laøm nhaân ñöa ñeán keát quaû toát xaáu laø quaû. Bôûi nghieäp loâi cuoán thuùc ñaåy theo duyeân keát hôïp sanh tröôûng, nghieäp maõn duyeân raõ rôøi thì hôïp theå tan hoaïi. Theá neân, nghieäp laø chuû ñoäng trong voøng luaân hoài. Nghieäp heä troïng döôøng aáy, chuùng ta caàn bieát noù laø gì?

            Nghieäp laø haønh ñoäng taïo taùc cuûa chuùng sanh, xuaát phaùt töø thaân mieäng yù, noùi goïn laø taùc ñoäng. Taùc ñoäng do chuùng sanh taïo ra, roài chi phoái laïi chuùng sanh. Ví nhö chaøng hoïa só töôûng töôïng veõ hình moät myõ nöõ, veõ xong ngaém xem nhöõng neùt kieàu dieãm cuûa myõ nöõ, chaøng ta laïi sanh yeâu böùc hoïa do chính tay mình veõ. Cuõng theá, chuùng sanh do thaân mieäng yù taïo nghieäp, nghieäp laïi loâi cuoán chuùng sanh ñi thoï quaû baùo, thoï baùo laïi taïo nghieäp, maõi maõi khoâng cuøng. Söï quanh quaån xuoáng leân do ñoäng cô nghieäp thuùc ñaåy, goïi laø luaân hoài.

            Noùi ñeán nghieäp laø xaùc ñònh quyeàn laøm chuû cuûa chính mình, mình taïo roài mình chòu, khoâng do söùc thieâng lieâng naøo taïo neân, cuõng khoâng do söï baét buoäc cuûa tha nhaân. Chæ coù taùc ñoäng cuûa chuùng ta, laâu thaønh thoùi quen coù söùc maïnh chi phoái laïi chuùng ta. Ví nhö beänh huùt thuoác, ghieàn röôïu chaúng haïn. Khoâng coù ngöôøi naøo vöøa bieát aên bieát noùi laø ghieàn thuoác ghieàn röôïu ngay, phaûi do buoåi ñaàu taäp taønh laâu ngaøy thaønh thoùi quen, coù söùc maïnh thuùc ñaåy ngöôøi ta phaûi tieáp tuïc ñi theo con ñöôøng ñoù, töùc laø thaønh beänh ghieàn. Khi ñaõ thaønh beänh ghieàn thì, chi phoái hoaøn toaøn ñôøi soáng cuûa hoï, coù ñoâi khi hoï chaùn sôï caùi beänh cuûa mình, muoán döøng boû maø khoâng theå boû ñöôïc. Ñoù laø söùc maïnh cuûa nghieäp daãn.

            Nghieäp coù chia nghieäp laønh vaø nghieäp döõ, nhöng caû hai ñeàu coøn cuoán huùt trong voøng luaân hoài. Ngöôøi bieát tu caàn gaây taïo nghieäp laønh, chöøa boû nghieäp döõ. Ñoù laø chuùng ta bieát choïn löïa söï luaân hoài toát ñeïp an oån trong töông lai. Nhö ôû theá gian:

            Coù ngöôøi muoán tìm thuù vui tao nhaõ moät mình, haèng ngaøy taäp uoáng traø chôi kieång laøm thô, laâu roài thaønh thoùi quen, thieáu nhöõng thöù aáy nghe buoàn böïc khoù chòu, ñaõ thaønh nghieäp traø thô.

            Coù ngöôøi thích thuù vui côø nhaïc cuøng vaøi tri kyû ñaùnh nhaïc chôi côø, daàn daàn thaønh thoùi quen, thieáu noù cuõng khoâng chòu noåi, ñaõ thaønh nghieäp côø ñaøn.

            Coù ngöôøi öa caùi vui say söa nhoän nhòp vaøo cao laâu töûu ñieám hí tröôøng, maõi thaønh thoùi quen, khoâng ñeán ñoù caûm nghe saàu naõo böùt röùt, ñaõ thaønh nghieäp röôïu cheø.

            Coù ngöôøi thích ñoû ñen ruû nhau ñeán soøng baïc, nhieàu laàn trôû neân ghieàn côø baïc, ñaõ thaønh nghieäp côø baïc.

            Nhöõng nghieäp naøy ñeàu do ngöôøi taäp taønh maø coù, khoâng phaûi ngaãu nhieân ñöôïc thaønh. Trong nhöõng nghieäp aáy coù caùi thanh bai tao nhaõ, coù caùi vui veû nheï nhaøng, coù caùi hö ngöôøi maát neát, chung qui ñeàu do ngöôøi taäp laáy roài chòu laáy. Theá laø chuùng ta troïn quyeàn ñònh laáy soá phaän hieän taïi vaø vò lai cuûa mình.

            Nghieäp xuaát phaùt töø thaân mieäng yù cuûa chuùng ta. Nôi thaân coù gieát haïi, troäm cöôùp, daâm daät (taø daâm); nôi mieäng coù noùi doái traù, noùi ly giaùn, noùi hoa myõ, noùi thoâ baïo; nôi yù coù si meâ, tham lam, noùng giaän. Nhöõng ñieàu naøy döôøng nhö thoùi xaáu ngaøn ñôøi ñaõ mang saün trong con ngöôøi chuùng ta. Chuùng ta coù maët treân nhaân gian naøy laø coù noù theo, thoùi quen naøy laøm ñau khoå chuùng sanh, neân goïi laø nghieäp aùc. Bieát döøng nhöõng thoùi xaáu aáy, hay chuyeån caùi xaáu thaønh toát laø bieát tu.

            Tu coù hai haïng: döøng nghieäp vaø chuyeån nghieäp.

Tu döøng nghieäp

            Töø xa xöa khoâng bieát ñaïo lyù, chuùng ta buoâng lung thaân chaïy theo söï gieát haïi, troäm cöôùp, daâm daät (taø daâm) laøm ñau khoå chuùng sanh, töùc laø nghieäp aùc nôi thaân. Giôø ñaây bieát ñaïo lyù, döøng laïi khoâng laøm nöõa, laø tu döøng nghieäp cuûa thaân. Tröôùc kia nôi mieäng öa noùi doái traù, noùi ly giaùn, noùi hoa myõ, noùi thoâ baïo ñeå löôøng gaït, chia lìa, say meâ, böïc töùc khieán ngöôøi ñau khoå, laø nghieäp aùc cuûa mieäng. Hieän nay bieát chaän ñöùng ngaên ñoùn khoâng cho noùi nhöõng lôøi aáy nöõa, laø tu döøng nghieäp nôi mieäng. Khi xöa yù phoùng tuùng chaïy theo si meâ, tham lam, noùng giaän loâi cuoán baûn thaân mình vaøo ñöôøng laàm laïc khoå ñau vaø laøm thöông toån ñeán keû khaùc, laø nghieäp aùc cuûa yù. Giôø naøy chuùng ta bieát hoái loãi, baét buoäc noù döøng laïi, laø tu döøng nghieäp cuûa yù.

            Bieát döøng ba nghieäp laøm aùc, töùc laø ba nghieäp laønh, vì khoâng coøn laøm ñau khoå chuùng sanh. Ta khoâng taïo nghieäp khoå vôùi chuùng sanh, laøm gì bò nghieäp aùc loâi cuoán chuùng ta ñeán nôi ñeàn traû. Song bieát döøng nghieäp aùc môùi laø caùi thieän tieâu cöïc, caàn tieán leân tu caùi thieän tích cöïc chuyeån nghieäp.

Tu chuyeån nghieäp

            Chuyeån nghieäp töùc laø thay nghieäp xaáu ñoåi thaønh nghieäp toát. Thay vì ngaøy xöa thaân öa gieát haïi, troäm cöôùp, daâm daät (taø daâm) nay thích laøm vieäc cöùu maïng, giuùp ñôõ, trinh baïch, laø chuyeån nghieäp aùc thaønh nghieäp thieän cuûa thaân. Ngaøy xöa mieäng thöôøng noùi doái traù, noùi ly giaùn, noùi hoa myõ, noùi thoâ baïo, nay ñoåi thaønh noùi chaân thaät, noùi hoøa hôïp, noùi ñuùng lyù, noùi nhaõ nhaën, laø chuyeån nghieäp aùc thaønh nghieäp thieän cuûa mieäng. Ngaøy xöa yù hay si meâ, tham lam, noùng giaän nay söûa laïi thaønh trí tueä, buoâng xaû, töø bi, laø chuyeån nghieäp aùc thaønh nghieäp thieän cuûa yù. Tu möôøi nghieäp laønh naøy coù taùnh caùch xaây döïng kieán taïo söï an vui toát ñeïp cho moïi ngöôøi. ÔÛ nhaân gian neáu ñöôïc ña soá ngöôøi bieát tu chuyeån nghieäp thì, nhaân gian khoâng caàu haïnh phuùc maø haïnh phuùc cuõng töï ñeán. Bieát tu chuyeån nghieäp thì hieän taïi ñöôïc an laønh, töông lai cuõng vui veû.

            Tuy coøn luaân hoài, song ngöôøi bieát tu döøng nghieäp vaø chuyeån nghieäp haèng ñeán nhöõng nôi vui veû cao sang. Ngöôïc laïi, keû buoâng lung ba nghieäp laøm aùc thì thöôøng tôùi lui nhöõng nôi ñau khoå cô cöïc. Nhö nhaân loaïi hieän soáng treân quaû ñòa caàu naøy, coù nhöõng nôi vui töôi sung söôùng, cuõng coù nhöõng nôi ñau khoå ngheøo naøn, ñeán trong moät nöôùc moät xöù cuõng vaãn coù keû khoå ngöôøi vui. Quan saùt qua nhöõng caûnh töôïng aáy, chuùng ta thaáy tuøy nghieäp duyeân gaây taïo, chòu khoå vui sai bieät cuûa chuùng sanh thaät quaù roõ raøng.

            Maëc duø theá, muoán giuùp söùc maïnh cho vieäc tu döøng nghieäp vaø chuyeån nghieäp ñöôïc keát quaû vieân maõn, ñieàu kieän tieân quyeát phaûi Qui y Tam Baûo vaø giöõ gìn naêm giôùi.

            Qui y laø ñaët ñònh höôùng cho caû cuoäc ñôøi cuûa mình. Chuùng ta taäp tu döøng nghieäp vaø chuyeån nghieäp ñeå nhaèm muïc ñích gì? Phaûi chaêng vì muoán tieán theo goùt chaân cuûa ñöùc Phaät, soáng theo chaùnh phaùp cuûa Ngaøi, nöông söï höôùng daãn cuûa chö Taêng, ñeå cuoäc soáng cuûa chuùng ta caøng ngaøy caøng vöôn cao. Suoát ñôøi chuùng ta nhaèm thaúng muïc tieâu aáy maø tieán, khoâng coøn thaùi ñoä ngaïi nguøng chaàn chôø, duõng caûm cöông quyeát vöôït moïi trôû ngaïi, ñeán ñöôïc muïc tieâu môùi thoâi. Ñöôïc vaäy môùi ñuùng tinh thaàn Qui y Tam Baûo, töùc laø xöùng ñaùng söï trôû veà nöông töïa Phaät, Phaùp vaø Taêng.

            Giôùi luaät laø haøng raøo ngaên chaän ba nghieäp khoûi rôi vaøo hoá toäi loãi. Gìn giöõ naêm giôùi laø traïm nghæ chaân ñaàu treân con ñöôøng tu döøng nghieäp. Thieáu traïm nghæ chaân naøy, chuùng ta khoâng ñuû söùc khoûe leo leân ngoïn nuùi thieän nghieäp an toaøn. Naêm giôùi cuõng laø naác thang ñaàu treân caây thang giaûi thoaùt. Moïi söï an laønh sieâu thoaùt ñeàu baét nguoàn töø naêm giôùi. Cho neân laø Phaät töû phaûi xem troïng vaø tuaân giöõ naêm giôùi, nhö ngöôøi gìn giöõ hoøn ngoïc quí, trong khi ñi xuyeân qua boïn ngöôøi baát löông.

Bôûi qui y giöõ giôùi coù taùnh caùch quan yeáu nhö theá, neân moïi ngöôøi muoán trôû thaønh Phaät töû tröôùc phaûi phaùt nguyeän qui y Tam Baûo vaø gìn giöõ naêm giôùi. Ñaày ñuû qui giôùi roài, chuùng ta môùi coù theå tieán tu leân caùc phaùp moân khaùc.

Tu ra khoûi luaân hoài (giaûi thoaùt)

            Chuùng ta ñaõ bieát chuû ñoäng löïc trong voøng luaân hoài laø nghieäp, thaân mieäng yù laø nôi xuaát phaùt nghieäp, nghieäp coøn thì coøn luaân hoài, nghieäp saïch thì heát luaân hoài. Nhöng trong ba nghieâïp, yù nghieäp laø chuû ñoäng, vì coù yù nghó môùi sai khieán mieäng noùi thaân laøm. Muoán saïch nghieäp, chuùng ta tröôùc phaûi lo taûo thanh yù nghieäp. Khoâng chòu doïn deïp yù nghieäp, chæ lo tu taäp thaân mieäng, laø laøm vieäc ngoïn ngaønh.

            Thuôû xöa, Toå Hoaøi Nhöôïng ôû Nam Nhaïc thöôøng thaáy Thieàn sö Ñaïo Nhaát (Maõ Toå) ra taûng ñaù ngoài thieàn suoát ngaøy. Toå ñeán hoûi: Ñaïi ñöùc ngoài thieàn ñeå laøm gì? Ñaïo Nhaát thöa: Ñeå laøm Phaät. Hoâm sau, Toå laáy hoøn gaïch ñeán treân phieán ñaù beân caïnh taûng ñaù Ñaïo Nhaát ngoài thieàn, Toå maøi. Ñaïo Nhaát thaáy laï hoûi: Thaày maøi gaïch ñeå laøm gì? Toå ñaùp: Maøi ñeå laøm göông. Ñaïo Nhaát thöa: Maøi gaïch ñaâu theå laøm göông ñöôïc? Toå baûo: Ngoài thieàn ñaâu theå thaønh Phaät ñöôïc. Ñaïo Nhaát hoûi: Vaäy laøm theá naøo môùi phaûi? Toå baûo: Nhö traâu keùo xe, neáu xe khoâng ñi, ñaùnh xe laø phaûi, ñaùnh traâu laø phaûi? Ñaïo Nhaát laëng thinh.

            Xe laø caùi bò ñoäng, traâu laø chuû ñoäng. Muoán ñieàu khieån xe ñi phaûi nhaèm thaúng caùi chuû ñoäng thoâi thuùc noù. Caém ñaàu ñaùnh ñaäp thoâi thuùc caùi bò ñoäng chæ laø vieäc phí coâng voâ ích. Thaân mieäng laø caùi bò ñoäng, yù laø chuû ñoäng, khoâng chòu thuùc lieãm yù, coá keàm thaân ngoài ngay thaúng hay khieán mieäng ñoïc tuïng maõi, cuõng laø vieäc khoâng coâng. Thuùc lieãm keàm haõm yù ñaâu haïn cuoäc hình thöùc ngoài hay ñöùng, maø caû boán oai nghi, ñi ñöùng ngoài naèm, ñeàu phaûi theo doõi luoân. Haèng theo doõi nhö theá, khaû dó chaän ñöùng ñöôïc yù nghieäp. YÙ nghieäp döøng laëng roài, thaân nghieäp, khaåu nghieäp theo ñoù ñöôïc thanh tònh.

            Theá neân, nhöõng phöông phaùp tu trong ñaïo Phaät nhö: tuïng kinh, trì chuù, nieäm Phaät, toïa thieàn... ñeàu nhaém thaúng chaän ñöùng yù nghieäp. Caùc vò Toân tuùc thöôøng daïy: “Tuïng kinh khoâng loaïn töôûng môùi ñaày ñuû phöôùc ñöùc, trì chuù taâm khoâng xao ñoäng môùi linh nghieäm, nieäm Phaät nhaát taâm môùi ñöôïc vaõng sanh, toïa thieàn taâm laëng leõ môùi ñöôïc chaùnh ñònh.” Khoâng loaïn töôûng, taâm khoâng xao ñoäng, nhaát taâm, taâm laëng leõ ñeàu laø traïng thaùi döøng laëng cuûa yù nghieäp. Tuy phaùp tu coù thoâ teá khaùc nhau, song cöùu kính ñeàu gaëp nhau ôû choã deïp saïch yù nghieäp. Ñöùng veà maët cöùu kính nhìn nhau, chuùng ta dung thoâng taát caû phaùp tu khoâng thaáy gì chöôùng ngaïi. Töø cöûa phöông tieän pheâ bình nhau, chuùng ta thaáy döôøng nhö coù maâu thuaãn laãn nhau. Cho neân ngöôøi thoâng laø nhìn ñeán choã cöùu kính, keû haïn cuoäc chæ thaáy ôû phöông tieän. Phaät phaùp nhö ngoâi nhaø nhieàu cöûa, baát luaän töø cöûa naøo mieãn vaøo ñöôïc trong nhaø ñeàu gaëp nhau, ñoàng chöùng kieán nhöõng söï vaät hieän coù nhö nhau. Baên khoaên thaéc maéc taïi sao ngöôøi ñoù ñi cöûa kia khoâng ñi cöûa naøy, hoaëc coá tình khuyeán duï hoï trôû laïi ñi cöûa naøy, ñöøng ñi cöûa kia, laø taâm traïng cuûa keû hoïc Phaät sô ñaúng. “Haõy töï do choïn laáy moät cöûa naøo thuaän tieän vôùi vò trí ñang ñöùng, coá gaéng tieán vaøo nhaø seõ ñöôïc lôïi ích”, ñaây laø lôøi khuyeân cuûa ngöôøi thoâng suoát.

            Phaïm vi quyeån saùch naøy, chuùng toâi chæ giaûi thích ñôn giaûn veà hai phöông phaùp Nieäm Phaät vaø Tu Thieàn. Noùi khaùc ñi laø loái tu cuûa Tònh ñoä toâng vaø Thieàn toâng, ñeå haønh giaû nöông theo ñoù tieán tu giaûi thoaùt luaân hoài sanh töû.

Phöông phaùp nieäm Phaät

            Phöông phaùp nieäm Phaät coù Quaùn töôûng nieäm Phaät vaø Trì danh nieäm Phaät. Quaùn töôûng nieäm Phaät caên cöù kinh Quaùn Voâ Löôïng Thoï, Trì danh nieäm Phaät caên cöù kinh A-di-ñaø. Trì danh nieäm Phaät ñöôïc ñaïi ña soá Taêng Ni vaø Phaät töû tu taäp, neân ôû ñaây rieâng giaûi thích.

            Phaùp moân tu taäp naøo cuûa Phaät daïy ñeàu coù chia Phöông tieän vaø Cöùu kính. Phöông tieän ví nhö cöûa coång, cöùu kính ví nhö oâng chuû nhaø. Muoán gaëp oâng chuû nhaø, tröôùc tieân chuùng ta phaûi töø cöûa coång ñi vaøo nhaø. Neáu khoâng nöông cöûa coång thì khoù vaøo ñeán nhaø, huoáng laø gaëp oâng chuû. Cöûa coång laø ñieàu kieän tieân quyeát ñeå gaëp oâng chuû, thieáu ñieàu kieän naøy thì söï mong muoán khoù thaønh ñaït. Phöông phaùp Trì danh nieäm Phaät muoán ñöôïc keát quaû vieân maõn, tröôùc phaûi kheùo öùng duïng phöông tieän cuûa noù.

            Theá naøo laø phöông tieän cuûa phaùp Trì danh nieäm Phaät?

            Phöông tieän Trì danh nieäm Phaät laø “duøng tình caûm ñeå deïp tình caûm”, noùi cuï theå hôn “duøng gai leå gai”. Cho neân cöûa phöông tieän cuûa noù laø Öa (haân)  vaø Chaùn (yeám) hay hoài höôùng. Bôûi vì phaøm phu chuùng ta haèng ñaém meâ theo duïc laïc theá gian, thöôøng ngaøy taâm nieäm cöù tung taêng ñuoåi theo duïc laïc, muoán döøng taâm nieäm laïi, song khoâng taøi naøo döøng noåi. Thaáy theá, Phaät thöông xoùt vì chuùng ta noùi kinh A-di-ñaø, chuû yeáu trong aáy, tröôùc dieãn taû caûnh trang nghieâm ñeïp ñeõ ôû coõi Cöïc Laïc, sau cheâ traùch söï khoå sôû nhô nhôùp ôû coõi Ta-baø, khieán chuùng sanh sanh taâm öa thích coõi Cöïc Laïc, chaùn ngaùn coõi Ta-baø. Taâm öa chaùn ñeán cao ñoä thì nieäm danh hieäu Phaät deã ñöôïc nhaát taâm. Neáu khoâng bieát öa chaùn, duø coù nieäm Phaät cuõng chæ nieäm trong loaïn töôûng maø thoâi. Theá neân, Öa Chaùn laø cöûa coång ñi vaøo ngoâi nhaø Cöïc Laïc.

            Öa caùi gì?

            Theå theo kinh A-di-ñaø, ñöùc Phaät Thích-ca ñònh nghóa coõi Cöïc Laïc laø:

            “Chuùng sanh trong coõi naøy khoâng coù caùc thöù khoå, chæ thoï caùc ñieàu vui, neân goïi laø Cöïc Laïc.”

            Laïi nöõa, coõi Cöïc Laïc naøo laø haøng raøo, löôùi giaêng, haøng caây ñeàu laøm baèng boán thöù baùu – baïc, vaøng, löu ly, pha leâ - ao nöôùc raát ngon laønh ñaày ñuû taùm thöù coâng ñöùc, treân bôø ao coù nhaø laàu xaây baèng baûy baùu -baïc vaøng löu ly pha leâ xa cöø xích chaâu maõ naõo - döôùi ao coù hoa sen laù to baèng baùnh xe, hoa nôû phaùt aùnh saùng tuøy theo saéc vaø nhaû höông thôm ngaøo ngaït, coù nhaïc trôøi, coù möa hoa, coù chim hoùt thaønh tieáng noùi phaùp ...

            Ñöùc Phaät chuû coõi Cöïc Laïc hieäu A-di-ñaø - Voâ löôïng quang, voâ löôïng thoï - ñang vì chuùng noùi phaùp. Daân chuùng ôû coõi naøy toaøn laø haøng Thanh vaên, Boà-taùt tu haønh ñeàu ñöôïc khoâng coøn lui suït vaø coù nhöõng vò chæ coøn moät ñôøi ñöôïc boå ñi laøm Phaät ..., cho neân ôû ñaây thaûy ñeàu laø haïng ngöôøi laønh baäc thöôïng.

            Coõi naøy chöùa ñöïng ñaày ñuû nhöõng yeáu toá maø chuùng ta ñang öa thích, naøo laø thuaàn vui khoâng khoå, trang nghieâm ñeïp ñeõ, baûy baùu daãy ñaày, thaày thaùnh baïn hieàn, soáng laâu khoûe maïnh, aên maëc tuøy yù, lui tôùi thong dong ... Nhöõng hình aûnh naøy khieán chuùng ta khao khaùt öôùc mô, ñoù laø Öa.

            Chaùn caùi gì?

            Phaàn sau kinh A-di-ñaø, ñöùc Phaät Thích-ca noùi:

            “Chö Phaät ôû möôøi phöông cuõng khen ngôïi ta raèng: Phaät Thích-ca Maâu-ni hay laøm ñöôïc vieäc ít coù khoù laøm, hay ôû theá giôùi Ta-baø xaáu aùc ñaày daãy naêm thöù nhô nhôùp - kieáp ngöôøi nhô nhôùp, kieán chaáp nhô nhôùp, phieàn naõo nhô nhôùp, chuùng sanh nhô nhôùp, maïng soáng nhô nhôùp - ñöôïc thaønh Phaät, vì chuùng sanh noùi phaùp khoù tin.”

            Ñoù laø Phaät cheâ traùch coõi Ta-baø nhô nhôùp xaáu xa khieán chuùng ta nhaøm chaùn xa laùnh. Hai beân ñaõ tröng baøy roõ raøng tröôùc maét chuùng ta, moät beân thì toát ñeïp trang nghieâm sang troïng vui veû, moät beân nhô nhôùp xaáu xa khoå ñau, ñeå chuùng ta sanh taâm öa thích beân vui, chaùn ngaùn beân khoå. Ñoù laø cöûa coång öa chaùn ñeå tieán vaøo ngoâi nhaø Cöïc Laïc.

            Vì öa thích say meâ caûnh ñeïp coõi Cöïc Laïc, chaùn ngaùn caùi xaáu xa nhô nhôùp coõi Ta-baø, neân taâm phieàn roän laêng xaêng chaïy theo duïc laïc theá gian cuûa chuùng ta daàn daàn khoâ laïnh, chöøng ñoù öùng duïng phaùp tu Trì danh nieäm Phaät môùi thaønh coâng. Song muoán taâm öa chaùn leân ñeán cöïc ñieåm, haèng ngaøy chuùng ta phaûi phaùt nguyeän hoài höôùng.

            Hoài höôùng theá naøo?

            Hoài laø xoay laïi, höôùng laø höôùng ñeán. Chuùng ta xoay söï öa thích quyeán luyeán nôi coõi Ta-baø höôùng ñeán coõi Cöïc Laïc ñeå chaùn coõi Ta-baø, meán öa Cöïc Laïc. Ví nhö:

            Moãi khi ra ñöôøng thaáy raùc reán sình laày nhô nhôùp, chuùng ta khôûi nghó: Coõi Ta-baø thaät laø baån thæu nhô nhôùp ñaùng chaùn, coõi Cöïc Laïc toaøn baûy baùu trang nghieâm trong saïch ñaùng öa thích. Ta nhaát ñònh phaùt nguyeän sanh veà Cöïc laïc ñeå khoûi thaáy söï nhô nhôùp naøy nöõa. Ñoù laø hoài nhô nhôùp höôùng trong saïch.

            Hoaëc khi chuùng ta gaëp nhöõng nghòch caûnh böùc baùch khoå ñau lieàn khôûi nghó: Coõi Ta-baø nhieàu ñau khoå baát nhö yù, ôû Cöïc Laïc hoaøn toaøn an vui maõn nguyeän. Ta phaûi chaùn coõi naøy, mong moûi ñöôïc vaõng sanh veà coõi Cöïc Laïc môùi toaïi nguyeän. Ñaây laø hoài ñau khoå höôùng Cöïc Laïc.

            Hoaëc khi ra chôï hay xoùm laøng nghe nhöõng lôøi chöûi bôùi nguyeàn ruûa, chuùng ta khôûi nghó: ÔÛ Ta-baø thöôøng nghe nhöõng lôøi xaáu aùc, coõi Cöïc Laïc haèng nghe tieáng nhaïc trôøi, tieáng chim noùi phaùp... ta raát chaùn ngaùn coõi Ta-baø, nguyeän sanh veà Cöïc Laïc ñeå haèng ngaøy ñöôïc nghe phaùp. Ñaây laø hoài phieàn naõo höôùng veà Boà-ñeà.

            Hoaëc trong tình huynh ñeä baèng höõu coù xaåy ra vieäc phaûn traéc, chuùng ta khôûi nghó: ÔÛ coõi Ta-baø baïn beø khoâng thaät toát khieán ta phieàn naõo, coõi Cöïc Laïc toaøn laø ngöôøi laønh baäc thöôïng ñaùng kính meán. Ta nhaát ñònh nguyeän sanh veà beân aáy ñeå ñöôïc laøm baïn vôùi nhöõng ngöôøi toaøn thieän. Ñaây laø hoài baïn aùc höôùng baïn laønh.

            Hoaëc vì sanh keá vaát vaû nhoïc nhaèn maø kieám mieáng aên khoâng ñuû, taám maëc chaúng laønh, chuùng ta khôûi nghó: ÔÛ Ta-baø laøm khoå nhoïc maø khoâng ñuû aên khoâng coù maëc, coõi Cöïc Laïc muoán aên coù aên muoán maëc coù maëc, khoûi lo laéng meät nhoïc. Ta quyeát ñònh nguyeän sanh veà Cöïc Laïc ñeå ñöôïc aên no maëc aám maø khoâng nhoïc nhaèn. Ñaây laø hoài ñoùi raùch höôùng no aám...

            Toùm laïi, moïi tröôøng hôïp moïi hoaøn caûnh vöøa xaûy ñeán vôùi chuùng ta, chuùng ta kheùo lôïi duïng ñeå hoài höôùng veà Cöïc Laïc, khieán taâm chaùn Ta-baø caøng ngaøy caøng maõnh lieät, loøng öa Cöïc Laïc caøng luùc caøng taêng tröôûng. Ñoù laø chuùng ta kheùo taän duïng caùnh cöûa phöông tieän öa chaùn tieán vaøo ngoâi nhaø Tònh Ñoä.

            Theá naøo laø cöùu kính cuûa phaùp Trì danh nieäm Phaät?

            Cuõng kinh A-di-ñaø döôùi phaàn giôùi thieäu coõi Cöïc Laïc, ñöùc Phaät Thích-ca noùi:

            “Neáu coù ngöôøi thieän nam thieäïn nöõ nghe noùi veà Phaät A-di-ñaø, chuyeân trì danh hieäu, hoaëc moät ngaøy, hai ngaøy, ba ngaøy, boán ngaøy, naêm ngaøy, saùu ngaøy, baûy ngaøy nhaát taâm khoâng loaïn, ngöôøi aáy khi cheát ñöôïc Phaät A-di-ñaø vaø Thaùnh chuùng hieän ôû tröôùc. Ngöôøi naøy khi cheát taâm khoâng ñieân ñaûo lieàn ñöôïc vaõng sanh veà coõi Cöïc Laïc cuûa Phaät A-di-ñaø.”

            Ngöôøi muoán vaõng sanh veà coõi Cöïc Laïc phaûi giöõ nieäm danh hieäu ñöùc Phaät A-di-ñaø, hoaëc moät ngaøy cho ñeán baûy ngaøy nhaát taâm khoâng loaïn, nhaát ñònh ñöôïc vaõng sanh veà coõi Cöïc Laïc. Bôûi vì haønh giaû ñaõ chaùn ngaùn coõi Ta-baø laém roài, moät loøng haâm moä coõi Cöïc Laïc, neân duøng saùu chöõ Nam-moâ-a-di-ñaø Phaät laøm coâng phu tu trì haèng ngaøy. Duøng saùu chöõ naøy laøm sôïi daây xieàng nieät coå con khæ yù thöùc cuûa mình, baét buoäc noù phaûi naèm im moät choã. töùc laø ñi ñöùng ngoài naèm laøm vieäc hay nghæ ngôi ñeàu nieäm danh hieäu Phaät, hoaëc nieäm thaàm, hoaëc nieäm ra tieáng tuøy hoaøn caûnh. Kieân trì naém giöõ danh hieäu Phaät khoâng lôi loûng, laâu ngaøy yù thöùc seõ kieät queä töø töø, cho ñeán moät ngaøy naøo ñoù seõ laëng maát. Ñoù laø nieäm Phaät ñöôïc nhaát taâm. Nieäm Phaät nhaát taâm thì yù nghieäp ñöôïc laéng saïch, thaân nghieäp khaåu nghieäp cuõng theo ñoù saïch luoân. Töùc öùng hôïp vôùi caâu “tam nghieäp haèng thanh tònh ñoàng Phaät vaõng Taây Phöông”. Ba nghieäp saïch heát, coøn ñoäng löïc naøo loâi keùo chuùng ta ñi vaøo ñöôøng luaân hoài?

            Song chuùng ta caàn giaûn traïch nhaát nieäm vaø nhaát taâm. Nieäm Phaät chæ coøn nhaát nieäm, ñöôïc vaõng sanh Tònh ñoä laø söï. Nieäm Phaät ñeán nhaát taâm, thaáy töï taùnh Di-ñaø duy taâm Tònh ñoä laø lyù.

            Chæ chuyeân trì saùu chöõ Di-ñaø khoâng coù nieäm naøo khaùc chen vaøo, möôïn moät nieäm deïp taát caû nieäm. Duy giöõ moät nieäm nieäm Phaät, ñi ñöùng ngoài naèm lieân tuïc khoâng giaùn ñoaïn, ñeán ñaây laø nhaát nieäm. Nöông nieäm naøy caàu vaõng sanh veà coõi Phaät Di-ñaø chaéc chaén seõ maõn nguyeän, laø söï nieäm Phaät.

            Duøng luïc töï Di-ñaø laøm dieäu döôïc trò moïi chöùng beänh loaïn töôûng, khi beänh laønh thuoác cuõng boû. Töùc laø nieäm Phaät ñeán choã voâ nieäm, chæ coøn nhaát taâm chaân nhö, laø nhaát taâm. Nieäm Phaät ñeán voâ nieäm, thì thaáy töï taùnh laø Di-ñaø, baûn taâm laø Tònh ñoä, hieän baøy tröôùc maét. Töï taùnh cuûa mình xöa nay haèng giaùc, neân noùi “Voâ löôïng quang”. Töï taùnh chöa töøng sanh dieät, thoaùt ngoaøi voøng thôøi gian, neân noùi “Voâ löôïng thoï”. Baûn taâm mình xöa nay haèng thanh tònh do voïng töôûng daáy ñoäng neân bò nhieãm oâ, theo nghieäp daãn ñi trong luïc ñaïo, voïng töôûng laéng saïch chæ coøn moät taâm thanh tònh laø tònh ñoä, neân noùi “TAÂM TÒNH THÌ ÑOÄ TÒNH”. Ñaây laø lyù nieäm Phaät, ñuùng vôùi tinh thaàn Ñaïi thöøa Phaät giaùo, cuøng caùc phaùp tu khaùc ñoàng gaëp nhau.

            Song buoåi ñaàu, ngöôøi nieäm Phaät caàn ñaày ñuû nieàm tin vaøo lôøi giôùi thieäu cuûa ñöùc Thích-ca, troâng caäy haún vaøo coõi Cöïc Laïc cuûa ñöùc Phaät A-di-ñaø, gaù taâm nôi ñoù ñeå gaày döïng, loøng öa chaùn. Khoâng caàn lyù luaän coõi Cöïc Laïc coù hay khoâng, chæ tin quyeát raèng ñöùc Phaät Thích-ca khoâng doái gaït ta, y theo lôøi Ngaøi daïy tu haønh chaéc chaén seõ ñöôïc lôïi ích lôùn. Ñuû loøng tin roài, chuyeân taâm trì nieäm ngaøy ñeâm khoâng lôi loûng, chaúng keå ngaøy giôø naêm thaùng, chæ khi naøo ñöôïc nhaát taâm môùi thoâi. Ñoàng thôøi ñoái duyeân xuùc caûnh kheùo phaùt nguyeän hoài höôùng veà Cöïc Laïc, haønh giaû ñaày ñuû loøng tin (tín), chuyeân taâm trì nieäm (haïnh), thöôøng xuyeân phaùt nguyeän hoài höôùng (nguyeän) laø ñaày ñuû ñieàu kieän tu trì phaùp moân Trì danh nieäm Phaät.

            Tuy nhieân, nhìn phaùp moân tu naøo, chuùng ta phaûi nhìn thaúng cöùu kính, ñöøng maéc keït ôû phöông tieän. Vì phöông tieän laø tuøy cô, caên cô chuùng sanh coù cao thaáp sai bieät, ñöùc Phaät vì lôïi ích khaép quaàn sanh, neân laäp cöûa phöông tieän coù nhieàu sai bieät. Chuùng ta ñöøng chaáp vaøo trình ñoä mình ñeå pheâ bình keû khaùc, cuõng ñöøng vin khaû naêng keû khaùc trôû laïi khinh reû mình. Phaûi bieát caên cô trình ñoä mình, choïn laáy phaùp tu thích hôïp vôùi mình, laø ngöôøi khoân ngoan nhaát.

Phöông phaùp tu thieàn

            Tu thieàn laø loái tu höôùng thaúng vaøo noäi taâm, deïp saïch voïng töôûng suy tính cuûa mình. Muoán deïp saïch voïng töôûng cuõng coù chia phöông tieän vaø cöùu kính.

            Phöông tieän cuûa Thieàn laø “duøng trí tueä deïp tình caûm”. Töùc laø nhìn thaúng vaøo söï vaät quan saùt phaân tích ñeå thaáy söï taïm bôï giaû doái cuûa chuùng, khieán loøng laïnh nhaït khoâng coøn phieàn roän say meâ. Do ñoù, haønh giaû duïng coâng tu taäp taâm ñeå ñöôïc an ñònh.

            Thieàn coù nhieàu phaùp khaùc nhau, coù thieàn ngoaïi ñaïo, thieàn Phaät giaùo. Trong thieàn Phaät giaùo ñaïi loaïi chia laøm hai: Thieàn ñoái trò vaø thieàn tuyeät ñoái.

            Thieàn ñoái trò:

            Tuøy theo söï ñaém nhieãm cuûa chuùng sanh, Phaät daïy phöông phaùp ñoái trò, nhö theo beänh cho thuoác. Neáu haønh giaû coù beänh gì naëng, vò Thieän tri thöùc phaûi bieát roõ ñeå chæ daïy phaùp tu ñoái trò ñuùng beänh. Song phaûi kheùo öùng duïng phöông tieän cuûa Thieàn, söï tu haønh môùi mong ñaït keát quaû nhö nguyeän.

            Phöông tieän cuûa Thieàn ñoái trò laø, nhìn thaúng treân hình töôùng söï vaät thaáy roõ noù sanh dieät voâ thöôøng vaø bieát thaät do nhaân duyeân hoøa hôïp maø coù. Duøng trí tueä quaùn saùt vaïn vaät voâ thöôøng, duyeân hôïp, khoâng coù caùi gì laâu beàn vaø nguyeân theå. Loøng ñaém nhieãm nhaân ñoù töø töø laéng dòu. Tieáp sau, chuùng ta môùi öùng duïng loái tu ñoái trò.

            Phaùp tu ñoái trò coù nhieàu moân, haønh giaû naëng veà beänh gì thì duøng moân ñoù ñoái trò. Nhö ngöôøi nhieàu voïng töôûng duøng “Soå töùc quaùn” ñoái trò, ngöôøi naëng saéc duïc duøng “Baát tònh quaùn” ñoái trò, ngöôøi thöôøng noùng giaän duøng “Töø bi quaùn” ñoái trò, ngöôøi quaù ngu si duøng “Giôùi phaân bieät quaùn” ñoái trò v.v... Trong nhöõng phöông phaùp ñoái trò ñeàu duøng ñeà muïc ñeå tham cöùu quaùn saùt laâu ngaøy thuaàn thuïc taâm an ñònh. ÔÛ ñaây chæ ñôn cöû moät phaùp phoå thoâng nhaát laø “Soå töùc quaùn”.

            Neáu ngöôøi nhieàu voïng töôûng neân tu phaùp thieàn “soå töùc”. Soå töùc laø ñeám hôi thôû. Ñaây laø phaùp tu thoâng duïng nhaát trong giôùi tu thieàn. Vì voïng töôûng laø beänh chung cuûa taát caû chuùng sanh, muoán ngaên chaän noù tröôùc phaûi nhôø phöông phaùp ñeám hôi thôû. Hôn nöõa, ngöôøi môùi taäp tu thieàn tröôùc phaûi ñieàu hoøa hôi thôû, hôi thôû laø maïch soáng thieát yeáu nhaát cuûa con ngöôøi. Ñieàu hoøa ñöôïc hôi thôû laø böôùc thaønh coâng ñaàu cuûa söùc khoûe vaø an taâm. Thaân khoûe maïnh taâm an oån, haønh giaû môùi noã löïc tieán thaúng vaøo phaùp moân thaâm dieäu ñöôïc.

            Phaùp soå töùc laø teân phaùp ñaàu cuûa “Luïc dieäu phaùp moân”. Trong saùu phaùp moân nhieäm maàu naøy, ñaàu tieân laø soå töùc (ñeám hôi thôû), keá Tuøy töùc (theo hôi thôû), Chæ (döøng laïi moät choã), Quaùn (quaùn saùt), Hoaøn (xem xeùt trôû laïi), Tònh (loùng laëng trong saïch). Haønh giaû öùng duïng phaùp thieàn “ñeám hôi thôû” phaûi tu töø thoâ ñeán teá, ñaày ñuû saùu phaùp môùi ñöôïc vieân maõn. Saùu phaùp naøy coù coâng hieäu döøng laëng moïi voïng töôûng moät caùch thaàn dieäu, neân goïi laø Luïc Dieäu Phaùp Moân. ÔÛ ñaây chæ giaûi thích ñôn giaûn saùu phaùp nhö sau:

            - Soå töùc. Haønh giaû sau khi ngoài ngay thaúng ñuùng phaùp vaø söû duïng loái nhaäp thieàn ñaày ñuû, lieàn öùng duïng phaùp ñeám hôi thôû ñeå truï taâm. Haønh giaû hít hôi voâ cuøng, thôû ra saïch, ñeám moät. Hít voâ cuøng thôû ra saïch ñeám hai. Maõi theá, ñeán möôøi boû, ñeám trôû laïi moät. Neáu giöõa chöøng taâm taùn loaïn queân soá phaûi ñeám laïi moät. Phaûi chuù taâm vaøo soá vaø hôi thôû moät caùch tinh teá, taâm vöøa xao laõng lieàn chænh laïi ngay. Neáu taâm xao xuyeán khoù keàm, neân duøng caùch ñeám nhaët hôn. Hít hôi voâ ñeán cuøng ñeám moät, thôû ra saïch ñeám hai. Ñeám ñeán möôøi boû, trôû laïi moät, nhö caùch ñeám ôû treân. Ñeán khi naøo ngoài nöûa giôø, moät giôø maø ñeám khoâng loän, khoâng queân hôi thôû, laø taâm ñaõ taïm yeân. Lieàn tieán leân phaùp khaùc:

            - Tuøy töùc. Haønh giaû boû khoâng ñeám soá nöõa, chæ chuù taâm theo hôi thôû. Hôi thôû vaøo ñeán ñaâu bieát ñeán ñoù, hôi thôû ra cuõng bieát raønh roõ. Hôi thôû daøi, ngaén, laïnh, noùng ñeàu bieát roõ moàn moät. Theo doõi hôi thôû, nhö ngöôøi chuû nôï theo doõi con nôï vaäy. Khi ngoài thôøi gian bao laâu, taâm cuõng chæ duyeân theo hôi thôû khoâng xao laõng, töùc laø taâm an ñònh. Caàn chuyeån leân phaùp keá:

            - Chæ.  Haønh giaû khoâng theo hôi thôû voâ ra nöõa, taâm döøng truï taïi muõi ñeå xem hôi thôû ra vaøo. Taâm an truï moät choã khoâng xao ñoäng, haèng thaáy hôi thôû ra vaøo khoâng löûng queân. Suoát thôøi gian ngoài, taâm vaãn an truï, khoâng loaïn ñoäng, neân tieán leân phaùp teá hôn:

            - Quaùn. Haønh giaû khoâng an truï yeân laëng, khôûi quaùn saùt hôi thôû. Hôi thôû voâ roài ra khoâng döøng truï, töùc laø voâ thöôøng. Thaân maïng nöông hôi thôû maø soáng, neân cuõng ñoàng laø voâ thöôøng. Hôi thôû ra vaøo thôøi gian thaät ngaén nguûi, thaân maïng töïa vaøo hôi thôû cuõng chôït coù chôït khoâng. Hôi thôû vaøo khoâng coù choã nôi, hôi thôû ra khoâng xöù sôû. Choã nôi xöù sôû khoâng thì, hôi thôû laøm gì thaät coù. Thaân maïng nöông hôi thôû maø coøn, thaät quaù taïm bôï giaû doái. Quaùn saùt nhö theá thì taâm chaáp thaät ngaõ tan bieán. Ñaõ khoâng coøn chaáp thaân laø thaät laø laâu daøi, caàn phaûi sang phaùp khaùc:

            - Hoaøn.  Haønh giaû chieáu soi laïi taâm hay quaùn saùt tröôùc, xem noù ra sao vaø ôû ñaâu? Soi tôùi soi lui vaãn khoâng thaáy hình boùng noù. Haèng chieáu soi laïi taâm naêng quaùn, taâm naøy töï laëng leõ, töùc laø an ñònh. Ñeán ñaây phaûi tieán naác choùt:

            - Tònh. Haønh giaû buoâng caû chieáu laïi taâm naêng quaùn, chæ coøn moät taâm thanh tònh tænh saùng. Khoâng loaïn töôûng, chaúng hoân traàm, thuaàn moät taâm laëng leõ tænh saùng. Haèng soáng vôùi caùi tænh saùng naøy, töùc laø choã cöùu kính cuûa Luïc Dieäu Phaùp Moân. Ñeán ñaây doøng yù thöùc sanh dieät ñaõ tan bieán, nhöõng voïng nghieäp do yù thöùc gaây taïo cuõng trong saïch, coøn gì phieàn roän loâi cuoán haønh giaû ñi vaøo ñöôøng luaân hoài.

            Haønh giaû kheùo öùng duïng ñuùng möùc Luïc Dieäu Phaùp Moân laø ñaày ñuû dieäu duïng thoaùt khoûi luaân hoài sanh töû. Song luùc tu haønh aét coøn gaëp nhieàu khoù khaên trôû ngaïi vaø nhöõng töôùng traïng laï phaùt hieän, haønh giaû caàn ñöôïc thaày coù thöïc nghieäm höôùng daãn, môùi hy voïng tu tieán deã daøng.

Thieàn tuyeät ñoái:

            Phaùp thieàn naøy do Phaät Thích-ca ôû trong hoäi Linh Sôn ñöa caønh hoa leân, Toå Ca-dieáp cöôøi chuùm chím roài ñöôïc truyeàn taâm aán. Truyeàn thöøa maõi ñeán vò Toå thöù hai möôi taùm laø Boà-ñeà-ñaït-ma, Ngaøi sang Trung Quoác truyeàn cho Toå Hueä Khaû, lan daàn sang Vieät Nam, Trieàu Tieân, Nhaät Baûn vaø tieáp tuïc ñeán hieän nay. Ñeán Trung Quoác, Toå Ñaït-ma doõng daïc tuyeân boá phaùp naøy laø:

            “GIAÙO NGOAÏI BIEÄT TRUYEÀN, TRÖÏC CHÆ NHAÂN TAÂM, KIEÁN TAÙNH THAØNH PHAÄT.” (truyeàn ngoaøi giaùo lyù, chæ thaúng taâm ngöôøi, thaáy taùnh thaønh Phaät.) Qua caâu tuyeân boá cuûa Ngaøi, chuùng ta thaáy roõ taùnh caùch tuyeät ñoái cuûa noù.

            Thieàn naøy taïm noùi coù hai loái tu: hoaëc töø KHOÂNG vaøo COÙ, hoaëc töø COÙ ra KHOÂNG. Töø khoâng vaøo coù laø, tröôùc bieát roõ taát caû phaùp giaû doái khoâng thaät, sau nhaän ra chaân taâm chaân thaät laø thöïc theå tuyeät ñoái baát sanh baát dieät, haèng soáng vôùi noù laø ñaït ñaïo. Töø coù ra khoâng laø, tröôùc nhaän ra oâng chuû chaân taâm, sau nhìn ra caùc phaùp ñeàu hö giaû taïm bôï, thöôøng soáng vôùi oâng chuû cuûa mình laø thaáy taùnh thaønh Phaät.

- Töø khoâng vaøo coù.

            Haønh giaû duøng trí tueä Baùt-nhaõ soi thaáy söï vaät do duyeân hôïp maø coù, töï taùnh laø khoâng, khoâng coù thaät taùnh, chæ coù giaû töôùng duyeân hôïp. Nhìn treân giaû töôùng thaáy roõ töï taùnh cuûa noù laø khoâng, taùnh khoâng neân duyeân hôïp giaû coù. Duyeân hôïp taïm goïi laø sanh, duyeân tan taïm goïi laø dieät. Sanh dieät khoâng coù thöïc theå, chæ laø vieäc duyeân hôïp duyeân tan. Sanh khoâng thaät, dieät khoâng thaät thì khaép nhaân gian coøn vaät naøo thaät ñaâu? Haèng duøng trí tueä chieáu soi nhö theá, thaáy taát caû söï vaät quaû laø caùi boùng hoøn boït, töï theå laø khoâng. Theá neân, cöûa thieàn ngöôøi ñôøi goïi laø cöûa KHOÂNG.

            Nöông cöûa Baùt-nhaõ tieán vaøo trong nhaø thaáy ñöôïc oâng chuû laø thaønh coâng. Töùc laø töø caùi giaû nhaän ra leõ thaät, döùt saïch voâ minh ngaøn ñôøi, soáng vôùi trí tueä vieân maõn laø giaùc ngoä giaûi thoaùt. Laàm laãn nhöõng giaû töôùng cho laø thaät, boû queân caùi thaät muoân ñôøi laø voâ minh. Giaû töôùng thì sanh dieät, thöïc theå chaúng heà sanh dieät, neân nhaän ra vaø soáng ñöôïc vôùi thöïc theå, laø giaûi thoaùt luaân hoài sanh töû. Ñaây laø “chæ thaúng taâm ngöôøi, thaáy taùnh thaønh Phaät”. Taùnh laø chæ thöïc theå saün coù nôi moïi chuùng sanh, khoâng do taïo taùc thaønh khoâng do tu taäp ñöôïc. Ngöôøi kheùo bieát moïi caùi giaû roài, töï nhaän ra thöïc theå naøy, haèng soáng vôùi noù laø “thaáy taùnh thaønh Phaät” hieån baøy raønh roõ nôi ñaây vaäy.

            Song noùi phaùp naøy maø khoâng coù phaùp, vì noù khoâng coøn ñoái ñaõi ñoái trò, neân noùi “phaùp voán khoâng phaùp” (phaùp baûn voâ phaùp). Khoâng coøn khuoân trong hình thöùc naøo. Neân khoâng coù caùch “nhaäp, truï, xuaát”, nhö caùc phaùp thieàn khaùc. Ñoïc heát caùc taäp saùch noùi veà thieàn naøy, chuùng ta khoâng tìm ñaâu thaáy moät phöông thöùc tu taäp thöù töï. Vì theá, ñöøng ñoøi hoûi moät phöông thöùc tu taäp, haønh giaû caàn taän duïng chieác göôm Baùt-nhaõ doïn saïch khu röøng kieán chaáp thì Baûo sôû hieän baøy. Baên khoaên tìm kieám phöông phaùp tu taäp, chuùng ta seõ hoaøn toaøn thaát voïng. Haõy nghe caâu hoûi cuûa Toå Hueä Khaû caàu xin nôi Toå Ñaït-ma:

            - Taâm con chaúng an, xin Hoøa thöôïng daïy con phöông phaùp an taâm?

            - Ñem taâm ra, ta an cho.

            - Con tìm taâm khoâng ñöôïc.

            - Ta ñaõ an taâm cho ngöôi roài.

            Toå Hueä Khaû laõnh hoäi yeáu chæ.

            Ñoïc ñoaïn söû naøy, chuùng ta hoaøn toaøn voâ voïng, tìm ñaâu ra “phaùp an taâm”. Lôøi caàu xin tha thieát cuûa Toå Hueä Khaû, ñaùp laïi baèng caâu nöûa hö nöûa thöïc cuûa Toå Ñaït-ma, khieán chuùng ta boái roái khoù hieåu. Song ngay luùc ñoù, Toå Hueä Khaû laõnh hoäi ñöôïc. Thaät laø vieäc laï ñôøi ít coù.

            Trong luùc toïa thieàn bò voïng töôûng daáy khôûi nhieãu loaïn khieán taâm baát an. Baên khoaên tìm kieám moät phöông phaùp an taâm laø moät ñieàu toái caàn yeáu. Cho neân nghe ôû ñaâu coù baäc thieän tri thöùc tu thieàn, lieàn khaên goùi leân ñöôøng ñeán caàu phaùp an taâm. Neáu hoïc ñöôïc phaùp naøy hay phaùp noï ñeå an taâm, roát cuoäc cuõng chæ laø laáy noùng tröø laïnh, duøng saùng ñuoåi toái maø thoâi. Taát caû thöù ñoái ñaõi aáy ñeàu laø töôùng giaû doái khoâng thaät. Toå Ñaït-ma khoâng daïy theo loái aáy, chæ baûo “ñem taâm ra, ta an cho”. Nhìn thaúng laïi caùi taâm nhieãu ñoäng laêng xaêng kia, noù bieán maát khoâng coøn taêm daïng. Toå Hueä Khaû ñaønh thöa “con tìm taâm khoâng ñöôïc”. Toå Ñaït-ma chæ caàn noùi theâm moät caâu “ta ñaõ an taâm cho ngöôi roài”. Toå Hueä Khaû lieàn thaáy loái ñi.

             Töø thuôû naøo, chuùng ta cöù tin raèng caùi taâm suy nghó laêng xaêng laø thaät coù, hoâm nay tìm laïi khoâng thaáy boùng daùng, môùi bieát noù laø khoâng. Bieát noù khoâng thì noù ñaâu coøn khaû naêng loâi cuoán quaáy nhieãu chuùng ta nöõa. Chuùng daáy leân, ta khoâng theo, taâm chaúng an laø gì? Sôû dó taâm ta chaúng an, vì voïng vöøa daáy leân ta tuøy thuaän theo chuùng, nghó vieäc naøy chöa xong, tieáp ñeán vieäc khaùc, chaïy maõi khoâng döøng. Nay ñaây, chuùng vöøa daáy leân, ta bieát laø khoâng, khoâng theo, töï noù laëng maát, quaû laø “Dieâïu thuaät an taâm”. Khoâng nöông moät phaùp, chaúng möôïn moät töôùng, nhìn thaúng maët voïng töôûng töï noù bieán tan nhö maây khoùi, ñaây laø tröïc chæ khoâng nöông phöông tieän. Ai khôø gì ñuoåi theo caùi hö giaû, cuõng khoâng khôø gì coá tình tröø dieät, chæ caàn bieát noù hö aûo khoâng theo laø ñuû. Yeáu chæ an taâm cuûa Toå Ñaït-ma laø ôû choã ñoù.

            Coù vò taêng hoûi Thieàn sö Toâng Maät (Khueâ Phong): Theá naøo laø tu? Sö ñaùp: “Bieát voïng töùc laø tu.” Thaät laø ñôn giaûn maø quaù ñaày ñuû. Bieát voïng khoâng theo, taâm töï yeân laëng, laø dieäu thuaät cuûa moân thieàn naøy. Tuy noùi tu maø khoâng tu, vì coù tröø coù deïp, coù boài boå gì ñaâu? Chaúng qua duøng trí tueä soi thaáu caùi giaû doái, taâm töï laëng leõ taïm goïi laø tu.

            Phaùp tu khoâng tu naøy, môû maøn baèng trí tueä, chung cuoäc soáng vôùi taâm theå nhaát nhö. Thieàn sö Duy Tín ñôøi Toáng noùi: “Tröôùc ba möôi naêm, toâi thaáy nuùi soâng laø nuùi soâng. Sau gaëp thieän höõu tri thöùc chæ daïy, toâi thaáy nuùi soâng khoâng phaûi nuùi soâng. Nay ñöôïc choã döùt saïch, thaáy nuùi soâng laø nuùi soâng.”

            Tröôùc ba möôi naêm laø luùc Sö chöa bieát tu thieàn, caùi nhìn cuûa Sö cuõng nhö taát caû caùi nhìn cuûa phaøm phu khaùc: Thaáy nuùi laø thaät nuùi, thaáy soâng laø thaät soâng, thaáy ngöôøi laø thaät ngöôøi... Sau khi ñöôïc thieän höõu tri thöùc chæ daïy, Sö nhìn nuùi soâng khoâng coøn thaät nuùi soâng nöõa, maø laø hôïp theå giaû doái do caùc duyeân chung hôïp, töï taùnh roãng khoâng. Sö môû maét trí tueä nhìn moïi vaät, maõi ñeán nay moïi nhieãm oâ dính maéc ñeàu döùt saïch, chæ hieän baøy loà loä moät taâm theå thanh tònh nhaát nhö. Ñeán ñaây, Sö nhìn nuùi soâng laø nuùi soâng, vì ñaõ döùt saïch moïi kieán chaáp, moïi phaân bieät. Quaû laø keû ñi ñeán ñích cuûa quaõng ñöôøng chim vaäy.

            Chuùng ta seõ thaáy loái tu naøy cuï theå hôn, qua lôøi thaày Tri vieân hoûi Thieàn Sö Duyeân Quaùn:

            - Khi giaëc nhaø khoù giöõ thì theá naøo?

            - Bieát ñöôïc chaúng phaûi oan gia.

            - Sau khi bieát ñöôïc thì sao?

            - Bieám ñeán nöôùc voâ sanh.

            - Nöôùc voâ sanh ñaâu khoâng phaûi choã y an thaân laäp maïng?

            - Nöôùc cheát khoâng chöùa ñöôïc roàng.

            - Theá naøo laø nöôùc soáng chöùa roàng?

            - Daäy moøi chaúng thaønh soùng.

            - Boãng khi ñaàm nghieâng nuùi ñoå thì theá naøo?

            Sö böôùc xuoáng giöôøng thieàn, naém ñöùng thaày Tri vieân baûo:

            - Chôù noùi öôùt goùc ca-sa cuûa laõo taêng.

            Giaëc nhaø khoù giöõ laø voïng töôûng do saùu chuù giaëc (luïc taëc) daãn vaøo. Bieát voïng töôûng laø giaû doái, noù khoâng haïi ta ñöôïc, traùi laïi ta ñaõ ñieàu phuïc chuùng. Sau khi bieát noù, töï noù döøng laëng, caøng laâu caøng laëng laø an truï choã voâ sanh. Nhöng ñöøng thaáy ñaây laø cöùu kính, maø phaûi cheát chìm trong aáy, caàn phaûi phaán phaùt tænh giaùc, haèng tænh saùng ñaày ñuû dieäu duïng maø khoâng ñoäng, môùi thaät nöôùc soáng chöùa roàng. Ñeán ñaây duø trôøi nghieâng ñaát suïp cuõng khoâng lay ñoäng taâm thieàn giaû, ñoù laø “khoâng öôùt goùc ca-sa cuûa laõo Taêng”.

             Thaønh quaû cuûa loái tu naøy, khoâng phaûi ñöôïc thaàn thoâng maàu nhieäm, bieán hoùa töï taïi, maø quí ôû choã taùm gioù (baùt phong) thoåi chaúng ñoäng. Taùm gioù laø:

            Lôïi - Ñöôïc taøi lôïi taâm khoâng xao xuyeán.

            Suy - Gaëp suy hao loøng vaãn thaûn nhieân.

            Huûy - Bò huûy nhuïc loøng khoâng böïc töùc.

            Döï - Ñöôïc coâng keânh taâm vaãn nhö khoâng.

            Xöng -Ñöôïc ngôïi khen taâm vaãn bình thaûn.

            Cô - Bò cheâ bai loøng khoâng bieán ñoåi.

            Khoå - Gaëp ñau khoå loøng vaãn an nhieân.

            Laïc - Ñöôïc vieäc vui taâm khoâng xao ñoäng.

            Cho ñeán, duø ñoái ñaàu vôùi hoaøn caûnh naøo, gaëp vieäc khoù khaên gì, taâm vaãn nhö nhö baát ñoäng, ñaây laø thaønh coâng vieân maõn cuûa ngöôøi tu thieàn.

- Töø coù ra khoâng   

            Do nhaän ñöôïc chaân taùnh nôi mình, nhìn ra vaïn vaät ñeàu laø töôùng giaû doái do nhaân duyeân hoøa hôïp. Chaân taùnh laø thaät töôùng maø khoâng töôùng, rôøi caû nhaân duyeân vaø töï nhieân, giaùc khoâng taêng meâ cuõng chaúng giaûm, coøn noùi gì laø thöôøng hay voâ thöôøng. Linh minh tænh saùng, haèng coù maët nôi moïi chuùng sanh, maø chuùng sanh töï boû queân, chuùng sanh nhaän ñöôïc, goïi laø Phaät. Chuùng ta haõy nghe Thieàn sö Ñaïi An hoûi Toå Baù Tröôïng:

            - Con muoán caàu bieát Phaät, theá naøo laø phaûi?

            - Thaät laø ngöôøi côõi traâu tìm traâu.

            - Sau khi bieát theá thì theá naøo?

            - Nhö ngöôøi côõi traâu veà ñeán nhaø.

            - Chaúng bieát tröôùc sau gìn giöõ theá naøo?

            - Nhö ngöôøi chaên traâu caàm roi doøm chöøng, khoâng cho noù aên luùa maï cuûa ngöôøi.

            Sö laõnh hoäi yù chæ.

            Chuùng ta ñaõ coù Phaät maø khoâng daùm töï nhaän, maõi chaïy ñi thöa hoûi, nhö ngöôøi côõi traâu tìm traâu. Nhaän ñöôïc chaân taùnh nôi mình, khoâng coøn baên khoaên tìm kieám, nhö ngöôøi côõi traâu veà ñeán nhaø. Bieát ñöôïc chöa phaûi xong vieäc, caàn beàn chí chaêm nom baûo veä cho noù thuaàn phuïc, nhö chuù muïc ñoàng caàm roi chaên traâu. Ñaây laø yeáu chæ tu haønh cuûa ngöôøi tröôùc nhaän ra oâng chuû.

            Sau naøy, Thieàn sö ñaïi An daïy chuùng:

            Caû thaûy caùc ngöôi ñeán Ñaïi An naøy tìm caàu caùi gì? Neáu muoán laøm Phaät, caùc ngöôi töï laø Phaät. Sao laïi gaùnh Phaät sang nhaø beân caïnh tìm, luoáng töï nhoïc nhaèn. Ví nhö con nai khaùt nöôùc maø chaïy theo aùnh naéng, bieát bao giôø ñöôïc kheá hôïp.

            Caû thaûy caùc ngöôi moãi ngöôøi coù hoøn ngoïc quí voâ giaù, töø cöûa con maét phoùng quang soi saùng nuùi soâng caây coû, töø cöûa loã tai phoùng quang nhaän laõnh phaân bieät taát caû aâm thanh laønh döõ, saùu cöûa ngaøy ñeâm haèng phoùng quang saùng, cuõng goïi laø phoùng quang tam-muoäi. Caùc ngöôi töï chaúng bieát, laïi nhaän boùng thaân töù ñaïi. Noù laø vaät do trong ngoaøi giuùp ñôõ khoâng daùm chinh nghieâng, nhö ngöôøi gaùnh naëng ñi qua caây caàu khæ, deø daët sôï saûy chaân...

            Qua hai ñoaïn daïy chuùng cuûa Thieàn sö Ñaïi An, chuùng ta thaáy Phaät taùnh ñaõ saün nôi mình, kheùo nhaän laø ñöôïc, ñöøng chaïy tìm caàu beân ngoaøi, caøng tìm caøng nhoïc nhaèn voâ ích. Phaät taùnh hieån loä ñaày ñuû nôi saùu caên chuùng ta, caàn nhìn laïi laø thaáy. Khoå noãi, chuùng ta khoâng khi naøo daùm nhaän noù, maø haèng nhaän thaân töù ñaïi naøy laø mình. Thaân töù ñaïi do duyeân trong, ngoaøi giuùp ñôõ, thieáu duyeân laø noù hoaïi lieàn, nhö ngöôøi gaùnh naëng ñi qua caây ñoäc moäc kieàu, hôù chaân laø teù nhaøo. Queân caùi chaân thaät, nhaän caùi giaû doái thì phuùt giaây naøo cuõng lo aâu sôï seät, ngaïi côn voâ thöôøng baát chôït ñeán vôùi noù. Nhaän ñöôïc caùi chaân thaät baát bieán, moïi sôï seät lo aâu ñeàu tan maát, thì coøn caùi gì haïi ñöôïc chaân taùnh naøy, quaû laø nieát-baøn hieän taïi traàn gian.

            Coù vò taêng hoûi Thieàn sö Thaïch Cöïu:

            - Theá naøo laø haït chaâu trong tay Ñòa Taïng?

            - Trong tay oâng laïi coù chaêng?

            - Con chaúng hoäi.

            - Chôù doái ñaïi chuùng.

            Sö noùi tuïng :

                        Baát thöùc töï gia baûo

                        Tuøy tha nhaän ngoaïi traàn

                        Nhaät trung ñaøo aûnh chaát

                        Caûnh lyù thaát ñaàu nhaân.

            Dòch:

                        Baùu nhaø mình chaúng bieát

                        Theo ngöôøi nhaän ngoaïi traàn

                        Giöõa tröa chaïy troán boùng

                        Keû soi göông maát ñaàu.

            Chuùng sanh moät beà chaïy theo ngoaïi caûnh queân baüng baûn taâm. Chæ caàu hoûi haït chaâu trong tay Boà-taùt Ñòa Taïng, queân löûng trong tay mình saün coù haït chaâu. Haït chaâu aáy theo doõi chuùng ta nhö boùng theo hình, maëc duø ta laên loän saùu ñöôøng, lang thang trong tam giôùi, haït chaâu haèng coù maët trong tuùi aùo chuùng ta. Chuùng ta si meâ boû queân noù, nhö chaøng Dieãn-nhaõ xem göông thaáy boùng ñaàu maët hieän trong göông, uùp göông laïi boùng ñaàu maët maát ñi, hoaûng la leân “toâi maát ñaàu”. Chaøng ta phaùt cuoàng oâm ñaàu chaïy la “toâi maát ñaàu”. Taát caû chuùng ta cuõng theá, haèng ngaøy cöù chaïy theo voïng töôûng suy tính, coù noù laø coù mình, moät khi voïng töôûng laëng xuoáng, hoaûng la “maát mình”. Voïng töôûng laø caùi chôït sanh chôït dieät, khoâng coäi goác nôi choán, maø chaáp laø thaät mình. Khi voïng töôûng laëng xuoáng, moïi coâng duïng thaáy nghe hieåu bieát vaãn nguyeân veïn, maø noùi “maát mình”. Thöû hoûi ai laø keû bieát maát mình?

            Kheùo nhaän ra oâng chuû môùi khoûi bò khaùch traàn löøa gaït. Thieàn sö Phaùp Dieãn noùi:

            “Ta coù moät vaät chaúng thuoäc phaøm chaúng thuoäc thaùnh, chaúng thuoäc taø chaúng thuoäc chaùnh, muoân vieäc khi ñeán töï nhieân hieäu leänh.”

            OÂng chuû cuûa chính mình laø thöïc theå tuyeät ñoái, khoâng coøn thaáy coù hai beân phaøm thaùnh chaùnh taø ñoái ñaõi. Tuy khoâng coù nieäm phaân bieät ñoái ñaõi, song xuùc duyeân chaïm caûnh lieãu tri raønh roõ. OÂng chuû naøy chöa töøng sanh chöa töøng dieät, neân goïi laø phaùp thaân baát dieät. Bôûi khoâng sanh dieät, neân chaân thaät thöôøng haèng, maø khoâng coù töôùng traïng, thöôøng ví nhö hö khoâng. Töø Phaùp thaân nhìn ra thaân taâm vaïn vaät ñeàu thaáy taïm bôï giaû doái, khoâng coù baèng maûy tô sôïi toùc naøo chaân thaät, neân noùi: nhö boït, boùng, söông muø, ñieän chôùp... Ñi ñöùng naèm ngoài ñeàu soáng vôùi oâng chuû naøy laø tu thieàn Voâ sanh.

            Thieàn sö Sö Nhan ngoài moät mình treân taûng ñaù, thænh thoaûng goïi: “OÂng chuû nhaân!” Töï ñaùp: “Daï!” Baûo: “Phaûi tænh tænh ñöøng ñeå ngöôøi löøa!”

            Töï goïi töï ñaùp döôøng nhö vieäc ñuøa côït chôi. Chính laø loái tu töï nhaéc mình khoâng queân oâng chuû. Ñöøng ñeå ngoaïi caûnh ñaùnh löøa, haèng tænh saùng vôùi oâng chuû ngaøn ñôøi cuûa mình. Quaû laø phaùp taéc muoân ñôøi cho nhöõng ngöôøi bieát soáng trôû laïi mình. Bieát trôû laïi mình laø veà queâ höông, laø ñeán Baûo sôû, laø Cuøng töû ñöôïc cha trao söï nghieäp, laø nieát-baøn, laø giaùc ngoä, laø giaûi thoaùt... Traêm ngaøn danh töø khaùc nhau ñeàu chæ moät vieäc “trôû veà vôùi mình”. Ñuùng vôùi caâu “thieân thöôïng thieân haï duy ngaõ ñoäc toân”. Bôûi vì trôû veà ñöôïc vôùi mình, laø muoân vieäc beân ngoaøi ñeàu theo ñoù giaûi quyeát xong.

            Phaùp thieàn naøy coù ñaët thôøi khoùa tu taäp coá ñònh khoâng?

            Thieàn naøy khoâng ñaët naëng thôøi khoùa (chæ tuøy hoaøn caûnh thuaän tieän), maø chuù troïng taâm nieäm. Trong taát caû thôøi, moïi hoaït ñoäng ñi ñöùng ngoài naèm, laøm vieäc nghæ ngôi, caàn thaáy roõ töøng taâm nieäm cuûa mình, ñeå khoâng theo, hoaëc haèng soáng vôùi oâng chuû, khoâng bò ngoaïi duyeân loâi cuoán. Nhöõng phuùt giaây naøo queân löûng taâm nieäm mình, coi nhö phaïm toäi buoâng lung ñaùng traùch. Cho neân noùi “ñi ñöùng, noùi nín, haùi cuûi, laët rau, thoåi löûa, naáu côm ñeàu laø thieàn”. Ngöôøi tu thieàn naøy, môùi nhìn döôøng nhö hoï thong thaû lôi loûng, thaät ra hoï mieân maät töøng taâm nieäm. Thieàn naøy laø coäi goác thaønh Phaät taùc Toå.

            Moät hoâm, Vöông thöôøng thò vaøo thaêm Thieàn vieän cuûa Toå Laâm Teá, ñeán nhaø Ñoâng sang nhaø Taây, thaáy chuùng ñoâng ñaûo, oâng hoûi Toå Laâm Teá:

            - Chuùng ñoâng ñaûo theá naøy, coù daïy tuïng kinh, toïa thieàn chaêng?

            - Khoâng.

            - Daïy hoï laøm gì?

            - Daïy hoï laøm Phaät laøm Toå.

            Ñaáy laø phaùp tu tinh teá vi maät trong taâm nieäm, khoâng thuoäc hình thöùùc beân ngoaøi. Toå Laâm Teá cuõng noùi: “Keû ngu cöôøi ta, ngöôøi trí bieát ta.” Keû phaøm ngu khoù hieåu noåi loái tu naøy, baäc trí giaû khaû dó thoâng suoát. Loái tu naøy khoâng coù caáp baäc phöông tieän, chæ moät beà soáng vôùi lyù taùnh chaân thaät. Lyù taùnh khoâng coù töôùng maïo, neân ngöôøi tu khoù nhaän, khoù thaáy söï tieán boä cuûa mình. Do ñoù, ñoøi hoûi ngöôøi tu phaûi laäp chí saét ñaù, môùi mong coù ngaøy thaønh coâng.

            Tuy nhieân, cuõng coù nhöõng ngöôøi hoïc loùm phaùp thieàn naøy, ngoaøi mieäng noùi boâ boâ, maø trong taâm khoâng khi naøo bieát thuùc lieãm, chæ möôïn lôøi Phaät Toå noùi, ñeå che loãi cuûa mình. Boïn naøy laø keû troäm trong Phaät phaùp maéc toäi khoâng nhoû.

- Bieän minh.

            Ñoïc phaàn Thieàn tuyeät ñoái ôû treân, ña soá ñoäc giaû sanh nghi:

            - Ñaïo Phaät chuû tröông Voâ ngaõ, ôû ñaây baûo trôû veà “OÂng chuû cuûa mình” laø coù ngaõ, töùc traùi haún giaùo lyù?

            - Trong kinh Phaät haèng quôû chaáp Thöôøng chaáp Ñoaïn cuûa ngoaïi ñaïo, ôû ñaây noùi “OÂng chuû thöôøng haèng khoâng bieán ñoåi” ñaâu khoâng ñoàng chaáp Thöôøng cuûa ngoaïi ñaïo?

            Chuùng toâi theo thöù töï giaûi quyeát hai nghi vaán naøy:

            - Ñaïo Phaät chuû tröông voâ ngaõ, laø voâ ngaõ ngay nôi thaân nguõ uaån naøy. Bôûi vì Baø-la-moân caên cöù vaøo thoï töôûng haønh thöùc chaáp laøm ngaõ, Phaät bieát roõ noù laø töôùng voâ thöôøng sanh dieät neân noùi voâ ngaõ. Phaät chia noù laøm boán thöù, ñaët caâu hoûi: Neáu chaáp thoï laøm ngaõ thì töôûng haønh thöùc laø caùi gì? Ngöôïc laïi, caùc thöù kia cuõng theá. Nhaèm treân naêm uaån chaáp laøm ngaõ, thaät sai laàm ñaùo ñeå. Naêm thöù naøy laø töôùng duyeân hôïp, voâ thöôøng sanh dieät, chaáp noù laø “ta” laøm sao khoûi luaân hoài sanh töû. Vì theá, keû chaáp naêm uaån laøm ngaõ, Phaät baûo laø voâ minh, Ngaøi phaûn ñoái vaø noùi laø voâ ngaõ.

            OÂng chuû cuûa thieàn naøy noùi, cuõng ngay nôi thaân naêm uaån naøy, song laø theå chaúng sanh chaúng dieät laëng ngaàm trong aáy. Theå naøy, khi thoï töôûng haønh thöùc laëng maát, noù môùi hieän baøy ñaày ñuû. Noù chaúng rôøi thoï töôûng haønh thöùc, nhöng khi caùc thöù naøy hoaït ñoäng, tìm noù khoâng ra. OÂng chuû naøy laø theå tòch tónh giaùc tri chöa töøng xao ñoäng bieán hoaïi. Chuùng ta thöû nghieäm xem, khi ngoài thieàn hay ngoài moät mình choã vaéng, thoï töôûng haønh thöùc laëng maát khoâng hoaït ñoäng, ta vaãn tænh saùng maét tai... vaãn tri giaùc nhö thöôøng. Caùi gì chòu traùch nhieäm tri giaùc trong luùc naøy, neáu khoâng phaûi taùnh giaùc tòch tónh thöôøng coøn beân trong. Theá neân, ôû ñaây noùi “oâng chuû” vaãn khoâng traùi vôùi chuû tröông voâ ngaõ cuûa ñaïo Phaät. Coù soáng thaät, chuùng ta môùi thaáy roõ ñieàu naøy, ñöøng maéc keït treân vaên töï caõi leõ suoâng voâ ích.

            - Ngoaïi ñaïo chaáp “thöôøng” cuõng caên cöù treân thaân naêm uaån maø chaáp. Thaân naêm uaån voán laø töôùng sanh dieät voâ thöôøng, caùi voâ thöôøng maø chaáp laø Thöôøng, neân bò Phaät quôû traùch. OÂng chuû ôû ñaây noùi, laø thöïc theå chöa töøng ñoäng, chöa töøng sanh dieät, khoâng coù töôùng maïo, vöôït ngoaøi ñoái ñaõi hai beân, noùi “thöôøng haèng khoâng bieán ñoåi” laø göôïng gaïo maø noùi thoâi. Vì thöïc theå tuyeät ñoái, coøn duøng ngoân ngöõ ñoái ñaõi naøo phoâ dieãn noù ñöôïc. Coù nhaän thaáy taùnh giaùc naøy, chuùng ta môùi tin leõ “thöôøng haèng” cuûa noù. Phaøm caùi gì coù töôùng maïo, coù sanh dieät ñeàu voâ thöôøng, taùnh giaùc thoaùt ngoaøi töôùng maïo, sanh dieät laøm sao baét noù voâ thöôøng. Neáu khoâng coù taùnh giaùc naøy, caùi gì chöùng A-la-haùn, caùi gì thaønh Phaät, sau khi thoï töôûng haønh thöùc ñeàu laëng maát? Vì leõ ñoù, ôû ñaây noùi “OÂng chuû thöôøng coøn chaúng bieán hoaïi”, khoâng traùi vôùi lyù voâ thöôøng cuûa Phaät noùi, cuõng khoâng thuoäc chaáp “thöôøng” cuûa ngoaïi ñaïo, maø laø chuû yeáu cuûa Phaät giaùo.

]