TAM QUI

    I.- MÔÛ ÑEÀ

      Soáng trong cuoäc ñôøi muoân maët, ngöôøi muoán choïn laáy moät loái ñi, vaïch ra moät cuoäc soáng ñaày ñuû yù nghóa vaø an laønh, thaät khoâng phaûi laø vieäc deã. Chuùng ta laø khaùch löõ haønh ñang ñöùng tröôùc ngaõ tö ngaõ naêm, maø chöa bieát cuoái cuøng caùc con ñöôøng aáy seõ ñöa ñeán ñaâu? Choïn laáy moät con ñöôøng ñeå ñi ñeán suoát ñôøi, phaûi khoân ngoan saùng suoát laém môùi khoûi hoái haän veà mai sau. Nhöng maø baét buoäc chuùng ta phaûi choïn laáy, ñöøng nhôø nhoõi, ñöøng nghe lôøi xuùi giuïc, vì ñaây laø con ñöôøng töï ta ñi khoâng ai theá ta ñöôïc. Choïn kyõ roài seõ ñi, laø thaùi ñoä cuûa keû khoân ngoan; nhaém maét ñi caøn phoù maëc ñeán ñaâu hay ñeán ñoù, laø keû khôø daïi, mang caû cuoäc ñôøi laøm moät troø chôi. Ngöôøi trí phaûi nhìn kyõ, phaûi xem xeùt töôøng taän tröôùc khi mình caát böôùc ñi treân moät con ñöôøng naøo. Qui y Tam Baûo quaû laø ñaõ ñaët mình treân moät con ñöôøng ñi ñeán taän cuøng. Ñeán taän ñaàu ñöôøng laø suoát cuoäc ñôøi cuûa chuùng ta. Vieäc laøm naøy caàn phaûi hieåu bieát roõ, nhaän thöùc töôøng taän, môùi phaùt taâm Qui y. Phaùt nguyeän Qui y laø chuùng ta ñaõ ñaët ñònh höôùng cho caû cuoäc ñôøi. Neáu khoâng hieåu bieát gì thì vieäc Qui y maát heát yù nghóa cuûa noù. 

II.- ÑÒNH NGHÓA

       Tam qui noùi ñuû laø Qui y Tam Baûo. Tam Baûo laø Phaät baûo, Phaùp baûo vaø Taêng baûo. Phaät laø chæ ñöùc Phaät Thích-ca Maâu-ni, do tröôùc kia Ngaøi tu haønh giaùc ngoä thaønh Phaät. Phaùp baûo laø giaùo phaùp do ñöùc Phaät noùi ra chæ daïy ñöôøng loái tu haønh. Taêng baûo laø nhöõng vò tu haønh theo giôùi luaät vaø chaùnh phaùp cuûa ñöùc Phaät.

      Taïi sao goïi laø Phaät baûo?

      - Töø moät keû phaøm phu nhö chuùng ta tu haønh thaønh Phaät thaät laø chuyeän ít coù treân nhaân gian naøy. Theá neân trong kinh thöôøng noùi Phaät ra ñôøi khoù gaëp, nhö hoa Öu-ñaøm moät ngaøn naêm môùi troå moät laàn. Bôûi ít coù khoù gaëp neân noùi laø baùu. Hôn nöõa, giaùc ngoä thaønh Phaät töï baûn thaân Ngaøi ñaõ thoaùt khoûi sanh töû luaân hoài, ñem choã giaùc ngoä aáy daïy laïi cho ngöôøi cuøng ra khoûi sanh töû, laø ñieàu cao caû nhaát traàn gian neân goïi laø baùu.

       Theá naøo goïi laø Phaùp baûo?

      - Chaùnh phaùp xuaát theá hi höõu do ñöùc Phaät daïy laïi, ngöôøi nghe raát khoù hieåu khoù thaáu ñaùo ñöôïc. Nhöng moät khi ñaõ hieåu, öùng duïng tu haønh coù theå chuyeån ñôøi phaøm phu trôû thaønh thaùnh nhaân, phaùp nhö vaäy coøn gì quí baùu baèng. Phaùp cuûa Phaät daïy laø chaân lyù, duø traûi thôøi gian bao laâu chaân lyù aáy vaãn raïng ngôøi nhö hoøn ngoïc baùu. Nhöõng keû ñang laïc loái trong ñeâm ñen, baát thaàn gaëp ñöôïc ngoïn ñuoác, vui möøng quí tieác theá naøo, ngöôøi hoïc ñaïo gaëp ñöôïc chaùnh phaùp cuõng nhö theá. Ngöôøi ñang bò chìm ñaém ngoaøi beå caû, troâng thaáy moät con thuyeàn ñeán vôùt, vui möøng sung söôùng quí meán theá naøo, ngöôøi hoïc ñaïo gaëp ñöôïc chaùnh phaùp cuõng nhö theá. Cho neân noùi “traêm ngaøn muoân kieáp khoù tìm gaëp”.

      Theá naøo goïi laø Taêng baûo?

      - Taêng laø chæ cho moät nhoùm tu só hoïc theo Phaät, soáng chung nhau ñuùng tinh thaàn Luïc hoøa. Soáng ñuùng tinh thaàn Luïc hoøa laø vieäc ít coù treân nhaân gian naøy. Bôûi vì ngöôøi theá gian soáng ñua ñoøi giaønh giaät hôn thua vôùi nhau, khoâng bao giôø hoï soáng hoøa thuaän nhö theá ñöôïc. Luïc hoøa laø: thaân hoøa chung ô,û mieäng hoøa khoâng tranh caõi, yù hoøa ñoàng vui, giôùi luaät hoøa cuøng giöõ, hieåu bieát hoøa cuøng giaûi, lôïi hoøa chia ñoàng. Saùu ñieàu naøy laø tinh thaàn cuûa Taêng. Neáu coù ngöôøi ñaàu troøn aùo vuoâng maø khoâng soáng theo tinh thaàn Luïc hoøa cuõng khoâng goïi laø Taêng. ÔÛ trong taäp theå töø boán ngöôøi trôû leân, haèng hoøa thuaän chung soáng ñuùng tinh thaàn Luïc hoøa, vieäc naøy raát khoù laøm ñoái vôùi ngöôøi theá gian. Vì theá, tu só soáng khuoân theo tinh thaàn Luïc hoøa, thaät laø moät ñieàu quí baùu ôû treân nhaân gian. Vaû laïi, treân söï tu haønh, caùc vò aáy töï mình ñaõ vôi caïn phieàn naõo, coøn daïy baûo keû khaùc deïp boû phieàn naõo. Chính nhöõng vò aáy ñaõ ñöôïc phaàn naøo an oån thanh tònh, laïi höôùng daãn ngöôøi ñeán choã an oån thanh tònh. Bôûi leõ aáy, goïi caùc ngaøi laø Taêng baûo.

      Theá naøo laø Qui y?

      - Qui laø trôû veà, y laø nöông töïa. Trôû veà nöông töïa vôùi Phaät, Phaùp vaø Taêng goïi laø Qui y Tam Baûo. Töø laâu, chuùng ta maõi chaïy theo duïc laïc taïo nghieäp ñau khoå, nay hoài taâm thöùc tænh quyeát ñònh trôû veà nöông töïa vôùi Tam Baûo. Tam Baûo laø choã cöùu kính ñeå cho ñôøi chuùng ta nöông töïa, khoâng coøn taïo nghieäp ñau khoå, maø thöôøng ñem söï an laïc laïi cho chuùng ta. Ñaây laø söï hoài taâm tænh giaùc phaùt nguyeän trôû veà cuûa chuùng ta. Söï tænh giaùc naøy laø neàn taûng cuûa laâu ñaøi trí tueä, noù laø böôùc ñaàu treân con ñöôøng veà queâ höông giaùc ngoä. Ñaët neàn taûng naøy vöõng chaéc thì laâu ñaøi trí tueä môùi ñöôïc laâu daøi. Ñoù laø söï heä troïng cuûa tinh thaàn Qui y. 

III.- QUI Y TAM BAÛO BEÂN NGOAØI

            Phaät Phaùp Taêng laø ñoái töôïng ñeå chuùng ta Qui y. Nguyeän noi theo con ñöôøng ñöùc Phaät ñaõ ñi laø Qui y Phaät. Quyeát thöïc haønh nhöõng lôøi chæ daïy cuûa Ngaøi coøn ghi trong kinh ñieån laø Qui y Phaùp. Thuaän theo söï höôùng daãn tu haønh cuûa chuùng Taêng laø Qui y Taêng. Töø ñaây böôùc ñi, cuoäc soáng cuûa chuùng ta laáy Tam Baûo laøm maãu möïc, nhaém thaúng theo ñoù maø tieán tôùi, khoûi phaûi nghi ngôø doø daãm nhö thuôû naøo. Chuùng ta laø hoa tieâu, Tam Baûo laø ngoïn haûi ñaêng. Cöù nhaém theo haûi ñaêng maø laùi con thuyeàn thaân maïng cuûa chuùng ta cho ñeán ñích. Song Phaät phaùp, ngöôøi Phaät töû quyeát ñònh tin theo khoâng coøn chuùt do döï, coøn Taêng thì phaûi caån thaän ñeå khoûi nhaän laàm. Taêng laø taäp ñoaøn Taêng löõ soáng ñuùng tinh thaàn Luïc hoøa, khoâng phaûi tính caùch caù nhaân. Neáu moät vò sö ñöùng ra laøm leã Qui y cho Phaät töû, chính vò aáy ñaïi dieän cho taäp ñoaøn. Qui y Taêng laø qui y vôùi nhöõng vò sö soáng ñuùng tinh thaàn Luïc hoøa, khoâng phaûi cuoäc haïn rieâng vò sö truyeàn tam qui nguõ giôùi cho mình. Neáu vò ñaïi dieän truyeàn qui giôùi aáy coù tu ñöôïc hay khoâng tu ñöôïc, ngöôøi thoï phaùp qui giôùi vaãn ñaõ Qui y Taêng roài. Khi qui y moät vò Taêng töùc laø ñaõ qui y taát caû chö Taêng, neáu vò naøo soáng ñuùng tinh thaàn hoøa hôïp. Phaät töû coù quyeàn hoïc hoûi taát caû Taêng chuùng, khoâng neân haïn heïp nôi oâng thaày cuûa mình. Ñöôïc vaäy môùi ñuùng tinh thaàn Qui y Tam Baûo beân ngoaøi.

      IV.- QUI Y TAM BAÛO TÖÏ TAÂM

      Phaät phaùp bao giôø cuõng phaûi ñuû hai maët, Tam Baûo beân ngoaøi laø ñoái töôïng, Tam Baûo töï taâm laø baûn chaát. Nöông Tam Baûo beân ngoaøi, chuùng ta phaùt trieån Tam Baûo cuûa töï taâm. Trong ngoaøi hoã töông ñeå vieân maõn coâng phu tu haønh, laø muïc tieâu chaùnh yeáu cuûa ñaïo Phaät.

      Theá naøo laø Tam Baûo töï taâm?

      Taùnh giaùc saün coù nôi chuùng ta laø Phaät baûo. Loøng töø bi thöông xoùt cöùu giuùp chuùng sanh laø Phaùp baûo. Taâm hoøa hôïp thaûo thuaän vôùi moïi ngöôøi laø Taêng baûo. Nhôø Phaät baûo beân ngoaøi, chuùng ta ñaùnh thöùc taùnh giaùc cuûa mình, trôû veà nöông töïa taùnh giaùc cuûa mình laø Qui y Phaät. Nhôø Phaùp baûo beân ngoaøi, chuùng ta daáy khôûi loøng töø bi ñoái vôùi chuùng sanh, trôû veà nöông töïa vôùi loøng töø bi cuûa mình laø Qui y Phaùp. Do chö Taêng beân ngoaøi gôïi laïi cho chuùng ta coù tinh thaàn hoøa hôïp thuaän thaûo, trôû veà nöông töïa vôùi tinh thaàn hoøa hôïp thuaän thaûo cuûa mình laø Qui y Taêng. Phaät Phaùp Taêng beân ngoaøi laø trôï duyeân giuùp chuùng ta phaùt khôûi Phaät Phaùp Taêng cuûa töï taâm. Ví nhö oâng thaày giaùo laøm trôï duyeân cho ñöùa hoïc troø môûø mang kieán thöùc cuûa noù. Coù oâng thaày giaùo caàn cuø, maø ñöùa hoïc troø löôøi bieáng khoâng chòu hoïc, oâng thaày cuõng trôû thaønh voâ ích. Cuõng theá, coù Tam Baûo beân ngoaøi, ngöôøi Phaät töû khoâng coá gaéng ñaùnh thöùc Tam Baûo cuûa chính mình, Tam Baûo beân ngoaøi cuõng thaønh voâ nghóa. Tam Baûo beân ngoaøi laø ñieàu kieän toái thieát yeáu vôùi ngöôøi Phaät töû, nhöng coù ñöôïc giaùc ngoä giaûi thoaùt chính laø khaû naêng cuûa Tam Baûo töï taâm. Chæ bieát coù Tam Baûo beân ngoaøi laø chaáp söï boû lyù. Moät beà tin vaøo Tam Baûo cuûa töï taâm khoâng caàn bieát ñeán Tam Baûo beân ngoaøi, laø chaáp lyù boû söï. Ngöôøi Phaät töû chaân chaùnh phaûi vieân dung söï lyù môùi khoûi trôû ngaïi treân ñöôøng tu.

      V.- NGHI THÖÙC QUI Y

      Troïng taâm chuû yeáu trong buoåi leã Qui y, chính luùc Phaät töû quì tröôùc Tam Baûo, ba laàn phaùt nguyeän: “Ñeä töû... xin suoát ñôøi qui y Phaät, qui y Phaùp, qui y Taêng.” Caâu phaùt nguyeän naøy töï ñaùy loøng Phaät töû phaùt xuaát, khoâng do söï eùp buoäc xuùi giuïc naøo. Ba laàn phaùt nguyeän nhö vaäy laø gieo haït gioáng vaøo saâu trong taøng thöùc, khieán ñôøi ñôøi khoâng queân. Ñaây laø tinh thaàn töï giaùc töï nguyeän. Hình thöùc nghi leã chæ giuùp theâm aán töôïng quan troïng cho giôø phuùt phaùt nguyeän aáy thoâi. Khi chuùng ta tænh giaùc nguyeän theo Tam Baûo thì ñôøi ta ñöôïc lôïi ích. Neáu treân ñöôøng tu coù luùc naøo bò voâ minh che ñaäy khoâng nhôù Tam Baûo, chuùng ta töï chòu thieät thoøi. Nhaø Phaät khoâng baét buoäc chuùng ta theä nhöõng gì naëng neà ñeå khoâng boû ñaïo. Cuûa baùu cho ngöôøi neáu öng nhaän lôøi thì ñöôïc lôïi ích, khoâng öng nhaän thì thoâi, baét buoäc laøm gì. Tröø ra coù haäu yù gì, môùi baét buoäc nhöõng caâu theà naëng ñeå khoâng daùm boû. Ngöôøi hieåu ñöôïc choã naøy môùi thaáy giaù trò chaân thaät cuûa ñaïo Phaät. Taát caû söï duï doã eùp buoäc ñeå theo ñaïo, nhaø Phaät hoaøn toaøn phaûn ñoái. Moãi ngöôøi töï nhaän thöùc roõ raøng veà ñaïo Phaät roài phaùt taâm ñeán vôùi ñaïo, môùi ñuùng tinh thaàn Phaät töû. Hieåu roài môùi theo laø haønh ñoäng ñuùng vôùi tinh thaàn giaùc ngoä. Duøng thuaät hay, pheùp laï ñeå daãn ngöôøi vaøo ñaïo, ñoù laø meâ tín. Duøng moïi quyeàn lôïi ñeå duï ngöôøi ta vaøo ñaïo, ñoù laø caùm doã keû ngu si, khoâng phuø hôïp vôùi tinh thaàn giaùc ngoä. Chuùng ta coù boån phaän giaûi thích ñeå ngöôøi khaùc hieåu phaùt taâm qui y laø, ngöôøi truyeàn ñaïo chaân chaùnh. Nghi thöùc trònh troïng trong buoåi leã qui y, chæ laø trôï duyeân cho lôøi phaùt nguyeän cuûa chuùng ta ñöôïc thaønh töïu vieân maõn. Nghi leã naøy khoâng coù nghóa laø Phaät seõ ban ôn cho chuùng ta troïn ñôøi ñöôïc an laønh.

      VI.- KHAÚNG ÑÒNH LAÄP TRÖÔØNG

      Sau khi qui y Tam Baûo, chuùng ta khaúng ñònh laäp tröôøng moät caùch toû roõ: “Qui y Phaät khoâng qui y thieân, thaàn, quæ, vaät.” Chuùng ta ñaõ nhaän ñònh kyõ caøng quyeát chí theo Phaät laø ñaáng giaùc ngoä, khoâng lyù do gì laïi theo thieân, thaàn, quæ, vaät. Bôûi vì thieân, thaàn, quæ, vaät vaãn chöa giaùc ngoä, coøn bò luaân hoài nhö chuùng ta. Song cuõng coù moät soá Phaät töû ñaõ qui y Phaät, maø vaãn chaïy theo quæ thaàn. Nhöõng ngöôøi naøy vì tham lôïi loäc, vì thích maàu nhieäm, neân ñaõ ñi sai ñöôøng Phaät phaùp. Thaäm chí vì söï meâ tín cuûa hoï, hoï trôû laïi kính troïng quæ thaàn hôn Phaät. Ñaây laø hieän töôïng xaáu xa ñeå khaùch baøng quang pheâ bình Phaät giaùo.

      “Qui y Phaùp khoâng qui y ngoaïi ñaïo taø giaùo.” Chaùnh phaùp cuûa Phaät laø chaân lyù, cöùu giuùp chuùng sanh moät caùch thieát thöïc, nhö oâng thaày thuoác ñoái vôùi beänh nhaân. Hieåu ñöôïc leõ chaân thöïc naøy, coøn lyù do gì chuùng ta chaïy theo ngoaïi ñaïo taø giaùo. Chuùng ta töï nhaän mình yeâu chuoäng chaân lyù, caàu mong söï thoaùt khoå thieát thöïc, ngoaïi ñaïo taø giaùo coøn gì haáp daãn ñöôïc chuùng ta. Chæ coù nhöõng keû ba phaûi nghe ñaâu chuùc ñoù, môùi coù nhöõng haønh ñoäng ñoåi thay voâ lyù nhö vaäy. Duø coù nhöõng pheùp taø ngoaïi linh thieâng muoán gì ñöôïc naáy, chuùng ta cuõng khoâng khôûi loøng tham theo hoï. Hoaëc hoï coù nhöõng phöông thuoác linh maàu nhieäm beänh  gì cuõng cöùu khoûi, laø Phaät töû chaân chaùnh thaø chòu cheát chôù khoâng caàu xin. Thaân naøy coù giöõ gìn kheùo maáy, cuoái cuøng cuõng tan hoaïi, laïc vaøo ñöôøng taø kieáp kieáp khoù ra khoûi.

      “Qui y Taêng khoâng qui y baïn döõ nhoùm aùc.” Chuùng ta ñaõ choïn löïa nhöõng vò hieàn ñöùc nöông theo, khieán ñôøi mình veà gaàn vôùi ñöùc haïnh. Baïn döõ nhoùm aùc ñoái vôùi ngöôøi bieát ñaïo caàn phaûi traùnh xa. Bôûi vì “gaàn möïc thì ñen gaàn ñeøn thì saùng”, hay “gaàn ñoà tanh hoâi mình bò hoâi laây, gaàn vaät thôm tho mình ñöôïc thôm laây”. Vì theá, chuùng ta phaûi can ñaûm ñi ñuùng ñöôøng cuûa mình ñaõ choïn, duø coù bò  khinh khi maï lî, ta cuõng cöù theá maø ñi. Bôûi vì chuùng ta ñaâu phaûi laø keû muø quaùng, maø ñaønh boû caùi toát gaàn caùi xaáu. Khaúng ñònh laäp tröôøng roõ raøng laø ngöôøi coù yù chí cöông quyeát. Neáu ngöôøi tu haønh maø thieáu yù chí naøy, deã bò gioù lung lay.

       VII.- KEÁT LUAÄN

      Qui y Tam Baûo laø neàn moùng toøa nhaø giaùc ngoä, laø naác ñaàu treân caây thang giaûi thoaùt, laø nhöõng böôùc ñaàu treân con ñöôøng veà queâ höông voâ sanh. Muoán toøa nhaø vöõng chaéc, caàn phaûi coù neàn moùng kieân coá. Caàn vöôït toät caây thang giaûi thoaùt, naác ñaàu phaûi böôùc cho vöõng. Thích söï an laønh ôû queâ höông voâ sanh, nhöõng böôùc ñaàu treân con ñöôøng trôû veà phaûi ñi cho ñuùng. Thieáu neàn moùng Tam Qui thì toøa nhaø giaùc ngoä khoâng sao xaây caát ñöôïc. Khoâng coù naác ñaàu, khoù ai coù theå leo taän caây thang giaûi thoaùt. Nhöõng böôùc ñaàu treân con ñöôøng veà queâ ñaõ sai, traêm ngaøn böôùc sau cho ñeán caøng ñi caøng sai. Vì theá, Qui y Tam Baûo coù taàm quan troïng voâ cuøng. Moãi ngöôøi muoán ñeán vôùi ñaïo Phaät phaûi töø cöûa Qui y maø vaøo, khoâng nhö theá thì hoïc Phaät maát caên baûn. Bôûi noù ñoùng moät vai troø quan troïng nhö vaäy, neân ngöôøi Phaät töû phaûi thaän troïng trong vieäc phaùt nguyeän Qui y. Ñöøng vì laø Qui y cho coù phöôùc, cho khoûi beänh hoaïn, cho Phaät gia hoä qua tai aùch..., ñeàu laø lyù do meâ tín traùi vôùi tinh thaàn töï giaùc töï nguyeän cuûa Ñaïo Phaät.

]