COÁT LOÕI ÑAÏO PHAÄT

      Chuû yeáu ñaïo Phaät laø chæ daïy chuùng sanh giaûi thoaùt moïi khoå ñau. Song laâu ñaøi giaûi thoaùt phaûi xaây döïng treân moät neàn taûng giaùc ngoä. Tröôùc phaûi giaùc ngoä nhieân haäu môùi giaûi thoaùt, nhö noùi “bieát ñuùng môùi laøm ñuùng”. Giaùc ngoä Giaûi thoaùt theo lieàn beân nhau khoâng theå taùch rôøi ñöôïc. Caàu Giaûi thoaùt maø tröôùc khoâng Giaùc ngoä laø söï mong caàu vieån voâng thieáu thöïc teá. Nhö ngöôøi maéc beänh ghieàn aù phieän muoán boû, maø khoâng yù thöùc tai haïi do ghieàn aù phieän gaây ra, chaïy caàu thaày buøa, thaày phaùp xin buøa pheùp uoáng ñeå khoûi ghieàn, laø xa vôøi khoâng thöïc teá. Muoán boû beänh ghieàn aù phieän, chính ngöôøi aáy phaûi nhaän thöùc roõ raøng tai haïi cuûa beänh ghieàn, ñoàng thôøi laäp chí cöông quyeát boû aù phieän, duø bò côn ghieàn haønh haï theá maáy, lieàu cheát haún khoâng taùi phaïm. Coù theá, ngöôøi aáy khaû dó thaønh coâng vieäc boû ghieàn aù phieän. Moïi khoå ñau trong ñôøi soáng con ngöôøi ñeàu do haønh ñoäng xaáu xa cuûa con ngöôøi chuoác laáy. Muoán giaûi thoaùt moïi ñau khoå, con ngöôøi phaûi Giaùc ngoä, cöông quyeát ñaäp tan moïi nguyeân nhaân sanh ra ñau khoå. Nhaân ñau khoå ñaõ naùt thì quaû khoå ñau ñaâu coøn. Vì theá, Giaùc ngoä Giaûi thoaùt laø “Coát Loõi Ñaïo Phaät”.

GIAÙC NGOÄ ÑAU KHOÅ

      Thuôû coøn laøm Thaùi töû, sau khi chöùng kieán söï sanh giaø beänh cheát cuûa con ngöôøi, ngaøi Taát-ñaït-ña quyeát taâm xuaát gia taàm ñaïo. Sau khi ñaõ ñaït ñaïo, ngaøi thaáy roõ trong moïi ñau khoå chæ luaân hoài sanh töû laø caùi khoå to lôùn dai daúng hôn caû. Cho neân, ngoùt boán möôi chín naêm Ngaøi thuyeát phaùp coát chæ roõ con ñöôøng Giaûi thoaùt Sanh töû Luaân hoài cho chuùng sanh. Ñoàng thôøi Ngaøi cuõng phöông tieän vaïch baøy phöông phaùp giaûm thieåu ñau khoå cho nhöõng chuùng sanh chöa ñuû khaû naêng thoaùt khoûi luaân hoài.

GIAÙC NGOÄ LYÙ NGHIEÄP DAÃN

Chuùng sanh si meâ taïo nghieäp, söùc nghieäp loâi keùo chuùng sanh ñi vaøo luaân hoài sanh töû. Do nghieäp daãn daét chuùng sanh maõi treøo leân tuoät xuoáng trong saùu neûo luaân hoài. Coù khi chuùng ta vui cöôøi ôû coõi trôøi, coù khi la heùt ôû coõi a-tu-la, coù luùc nöûa cöôøi, nöûa meáu ôû coõi ngöôøi, laïi coù khi keâu la thaûm thieát ôû ñòa nguïc, coù luùc thaát theåu ñoùi khaùt ôû ngaï quæ, coù khi ngu si soáng theo baûn naêng ôû suùc sanh. Ñang luùc bò nghieäp daãn, chuùng ta cuõng coù gaëp nhöõng caûnh vui, song caùi vui aáy chæ traù hình cuûa ñau khoå. Vì laø caùi vui moûng manh taïm bôï, roát cuoäc ñeàu tan bieán theo thôøi gian. Nghieäp laø haønh ñoäng taïo taùc cuûa con ngöôøi hoaëc noùi khaùc, nghieäp laø ñoäng löïc thuùc ñaåy loâi keùo chuùng sanh ñeán nôi thoï quaû. Cuï theå hôn, nghieäp laø söùc baûo toàn maïng soáng hieän taïi cuûa con ngöôøi. Do haønh ñoäng taïo taùc nhieàu laàn, thaønh thoùi quen, coù söùc maïnh loâi cuoán con ngöôøi ñi theo thoùi quen laø nghieäp. Ban ñaàu ta laøm chuû taïo nghieäp, nghieäp thaønh, laøm chuû chi phoái laïi chuùng ta. Nhö ngöôøi khi môùi taäp uoáng röôïu vaø sau khi ñaõ ghieàn röôïu. Nghieäp daãn daét chuùng ta lang thang trong saùu neûo luaân hoài ñeàu do caùi sôû taäp cuûa mình maø neân. Söï soáng laø ñoäng, ngöøng moïi hoaït ñoäng trong thaân thì cheát. Nhö muõi teân rôøi daây cung bay boång trong khoâng laø do söùc ñaåy, söùc ñaåy maõn thì muõi teân phaûi rôi. Söï soáng cuûa thaân chuùng ta ñeàu do söùc nghieäp, nhôø gioù nghieäp thu huùt töù ñaïi beân ngoaøi vaøo thaân, cuõng do gioù nghieäp toáng töù ñaïi pheá thaûi trong thaân ra ngoaøi, gioù nghieäp döøng thì thaân naøy phaûi hoaïi. Coù baøi tuïng:

Ñem vaøo nhôø gioù nghieäp

Toáng ra cuõng gioù ñöa

Söï hoâ haáp tuaàn hoaøn

Taát caû ñeàu do gioù.

Moät phen gioù nghieäp döøng

Thaân naøy nhö khuùc goã.

Theá neân, söï toàn taïi cuûa thaân hieän nay vaø söï tieáp noái cuûa thaân mai sau ñeàu do nghieäp. Coøn nghieäp laø coøn söï soáng vaø tieáp noái söï soáng. Nghieäp chuû ñoäng trong voøng sanh töû cuûa chuùng sanh.

 Nghieäp coù nhieàu thöù, noùi ñôn giaûn chæ coù hai thöù thuoäc ba lôùp khaùc nhau: thieän nghieäp, aùc nghieäp, tích luõy nghieäp, caän töû nghieäp, ñònh nghieäp, baát ñònh nghieäp. Nhöõng haønh ñoäng laønh taïo thaønh thoùi quen laø thieän nghieäp, seõ daãn daét sanh trong caùc coõi laønh. Nhöõng haønh ñoäng döõ taïo thaønh thoùi quen laø aùc nghieäp, seõ loâi cuoán vaøo caùc coõi döõ. Trong luïc ñaïo luaân hoài, tuøy nghieäp laønh cao thaáp seõ sanh trong ba ñöôøng laønh: ngöôøi, a-tu-la, trôøi. Nghieäp döõ tuøy naëng nheï seõ sanh trong ba ñöôøng döõ: ñòa nguïc, ngaï quæ, suùc sanh. Vì theá, laønh döõ ñeàu do nghieäp, nghieäp laïi chính laø haønh ñoäng haèng ngaøy cuûa chuùng ta. Muoán töông lai vui hay khoå ñeàu do ta quyeát ñònh. Chính chuùng ta laø ngöôøi laøm chuû vaän maïng cuûa chuùng ta, khoâng ai khaùc coù theå ñem vui khoå laïi cho chuùng ta, keå caû ñöùc Phaät. Chuùng ta laø ngöôøi ñònh ñoaït soá phaän cuûa mình ngay trong hieän taïi vaø vò lai.

     Haèng ngaøy chuùng ta gaây taïo nghieäp laønh hay döõ tích luõy thaønh söùc maïnh, daãn daét chuùng ta ñeán choã töông öùng thoï sanh, goïi laø tích luõy nghieäp. Thuôû Phaät taïi theá, Thích-ma-ha-nam ñeán baïch Phaät: Haèng ngaøy con giöõ naêm giôùi tu thaäp thieän... neáu ñi ñöôøng gaëp coïp döõ, voi döõ haïi, khi aáy cheát con seõ sanh veà ñaâu? Ñöùc Phaät ñaùp: Nhö caây to ñang nghieâng haún veà moät chieàu, bò ngöôøi cöa seõ ngaõ veà ñaâu? Ñaây laø hieäu naêng cuûa tích luõy nghieäp. Chuùng ta saép cheát maø nghieäp thieän, aùc chöa nghieâng haún beân naøo, khi aáy taâm nieäm thieän daáy maïnh, hoaëc taâm nieäm aùc daáy maïnh lieàn theo ñoù thoï sanh, laø caän töû nghieäp. Ngöôøi ta thöôøng quan troïng giôø phuùt laâm chung laø vì theá. Trôï nieäm baèng caùch nhaéc laïi giaùo phaùp maø ngöôøi saép cheát ñaõ nghe, cho hoï deã tænh giaùc, hoaëc tuïng kinh nieäm Phaät theo sôû thích haèng ngaøy cuûa hoï, khieán theâm söùc maïnh ñeå hoï ñi theo con ñöôøng ñaõ choïn. Thaân mieäng yù coäng taùc taïo nghieäp laønh hay nghieäp döõ, keát quaû taát yeáu phaûi thoï baùo laønh hay döõ laø ñònh nghieäp. Thaân mieäng rieâng leû taïo nghieäp laønh hay döõ, keát quaû coù theå thay ñoåi ñöôïc laø baát ñònh nghieäp. Ví nhö coù ngöôøi yù thuø gheùt, mieäng chöûi, tay ñaùnh moät ñoái phöông, sau ñoù hoï aên naên ñeán xin loãi, ñoái phöông duø coù taâm löôïng roäng raõi ñeán ñaâu thöû hoûi coù tha thöù deã daøng chaêng? Ngöôïc laïi, coù ngöôøi voâ tình hoaëc laàm laãn chöûi hay ñaùnh keû khaùc, sau ñoù anh bieát loãi ñeán xin loãi, chaéc chaén naïn nhaân kia tha thöù chaúng khoù.

GIAÙC NGOÄ TU NGHIEÄP THIEÄN

Bieát thaân mieäng yù laø choã xuaát phaùt nghieäp, ngöôøi phaùt taâm qui y Tam Baûo, tröôùc tieân phaûi giöõ naêm giôùi. Trong naêm giôùi khoâng saùt sanh, khoâng troäm cöôùp, khoâng taø daâm laø ba ñieàu thieän cuûa thaân; khoâng noùi doái, khoâng uoáng röôïu laø hai ñieàu thieän cuûa mieäng. Chæ tu naêm ñieàu thieän naøy laø ñuû cung caùch moät ngöôøi toát trong xaõ hoäi hieän taïi, vaø seõ laøm ngöôøi toát ôû vò lai. Giöõ troïn naêm giôùi laø ñoùng cöûa ba ñöôøng aùc (ñòa nguïc, ngaï quæ, suùc sanh), khoâng bao giôø ta böôùc chaân ñeán ba choã naøy. Theá neân, Phaät cheá naêm giôùi laø phöông tieän giaûm thieåu ñau khoå cho con ngöôøi trong hieän taïi vaø vò lai.

Neáu giöõ troïn möôøi ñieàu thieän seõ ñöôïc sanh leân coõi trôøi, laø con ñöôøng laønh cao nhaát trong saùu ñöôøng. Giöõ möôøi ñieàu thieän laø tu ñuû ba nghieäp: nôi thaân khoâng saùt sanh, khoâng troäm cöôùp, khoâng taø daâm; nôi mieäng khoâng noùi doái, khoâng noùi hai löôõi (noùi laät loïng), khoâng noùi hung döõ, khoâng noùi theâu deät; nôi yù bôùt tham, bôùt saân, khoâng taø kieán. Taø kieán laø nhaän ñònh leäch laïc khoâng ñuùng leõ thaät, goác töø si meâ maø ra. Phaät daïy: “Thaáy ñuùng nhaân quaû laø chaùnh kieán, thaáy sai nhaân quaû laø taø kieán.” Ba nghieäp bieát tu thieän laø taïo nguoàn an laïc hieän taïi vaø mai sau.

Ngöôïc laïi, ba nghieäp taïo ñaày ñuû möôøi ñieàu aùc laø nhaân cuûa ñòa nguïc. Ñòa nguïc laø ñöôøng khoå nhaát trong saùu ñöôøng luaân hoài. Ñaâu ñôïi xuoáng ñòa nguïc môùi khoå, ngay trong cuoäc soáng hieän taïi naøy, neáu ngöôøi laøm ñuû möôøi ñieàu aùc, seõ thaáy moät ñôøi hoaøn toaøn ñau khoå. Chuùng ta thöû nhìn ngöôøi öa saùt sanh, troäm cöôùp, taø daâm, noùi doái, noùi hai löôõi, noùi theâu deät, tham lam, saân haän, taø kieán coù luùc naøo hoï ñöôïc yeân oån ñaâu. Duø hoï ôû ñòa vò theá naøo trong xaõ hoäi, baûn thaân vaø taâm hoàn hoï vaãn ñen toái vaø ñau khoå daøi daøi.

      Phaät daïy ngöôøi Phaät töû tu thaäp thieän coát ñeå ñaày ñuû phöôùc ñöùc, ñôøi sau sanh ra seõ ñöôïc thoûa maõn moïi nhu caàu trong coõi duïc giôùi naøy. Song ñaây chöa phaûi laø loái tu giaûi thoaùt, ñau khoå cöùu kính, caàn tieán leân nhöõng baäc treân nöõa môùi hoaøn toaøn giaûi thoaùt ñau khoå. Tuy nhieân, treân ñöôøng tu, tröôùc giöõ naêm giôùi, keá tu thaäp thieän laø cô baûn laø hai naác thang ñaàu treân caây thang giaûi thoaùt. Thieáu noù, ngöôøi tu seõ chôùi vôùi khoâng theå tieán leân ñöôïc.

GIAÙC NGOÄ DÖÙT NGHIEÄP

Sanh töû goác do nghieäp daãn, muoán heát sanh töû phaûi heát nghieäp. Nghieäp phaùt xuaát töø thaân mieäng yù, song chuû ñoäng laø yù. YÙ coù nghó laønh döõ, thaân mieäng môùi taïo nghieäp laønh döõ. YÙ laëng roài thì thaân mieäng ñaâu coøn cô sôû taïo nghieäp. Nhö chieác xe laên baùnh chaïy treân ñöôøng, goác töø chaùy xaêng noå maùy, muoán xe döøng thì phaûi haõm xaêng taét maùy. Caùi chuû ñoäng ñaõ döøng, caùc boä phaän bò ñoäng cuõng döøng. Ngöôøi tu quyeát giaûi thoaùt luaân hoài, sanh töû phaûi chaän ñöùng yù nghieäp. Khi naøo yù nghieäp vaéng baët roài, chaéc chaén mình thoaùt ly sanh töû. Phöông tieän döøng yù nghieäp: Phaät daïy coù nhieàu loái, goïi laø nhöõng phaùp moân tu. Phaùp moân tu thieàn, phaùp moân tu tònh ñoä... Moãi phaùp moân ñeàu nhaèm ñaäp cheát con khæ yù thöùc. Tu thieàn phaûi ñöôïc ñònh, nieäm phaät phaûi nhaát taâm. Ñaõ ñònh thì yù thöùc ñaâu coøn hoaït ñoäng, nhaát taâm thì con khæ yù ñaõ cheát lòm roài. Vì theá tu thieàn ñeán dieät taän ñònh thì nhaäp Nieát-baøn (voâ sanh), nieäm Phaät ñeán nhaát taâm baát loaïn thì thaáy Phaät A-di-ñaø ñeán ñoùn veà cöïc laïc. Nhaäp Nieát-baøn thì khoâng coøn sanh töû, veà cöïc laïc thì heát luaân hoài trong luïc ñaïo. Ñöôïc veà Cöïc laïc (vui toät) hay nhaäp Nieát-baøn (voâ sanh) môùi thaät laø giaûi thoaùt khoå ñau hoaøn toaøn mieân vieãn. Ñaây laø choã ñöùc Phaät Thích-ca nhaèm höôùng daãn chuùng sanh ñaït ñeán.

Muoán nieäm Phaät ñöôïc nhaát taâm phaûi tin chaéc veà söï, hoaëc nhaän thöïc veà lyù. Tin chaéc veà söï, laø tin coù coõi cöïc laïc, coù ñöùc Phaät A-di-ñaø tieáp daãn, tin mình nieäm Phaät seõ ñöôïc vaõng sanh. Nhaän thöïc veà lyù, laø nhaän roõ taâm tònh thì ñoä tònh. Phaät A-di-ñaø laø taùnh giaùc cuûa mình, phöông phaùp nieäm Phaät laø moät caùch loùng laëng cho taâm mình thanh tònh, coù caâu “Töï taùnh Di-ñaø, duy taâm Tònh Ñoä”. Ñaõ ñuû loøng tin hay nhaän thöïc aáy roài, haønh giaû baét ñaàu thöïc haønh baèng nieäm danh hieäu ñöùc Phaät A-di-ñaø. Mieäng nieäm loã tai laéng nghe, phaûi nghe roõ raøng töøng tieáng nieäm cuûa mình, duø nieäm thaàm cuõng vaäy. Nieäm coù chuoãi cuõng toát, khoâng chuoãi cuõng ñöôïc. Coát yeáu coät taâm trong saùu chöõ Di-ñaø, khoâng cho taâm phoùng chaïy ra ngoaøi. Ban ñaàu nieäm Phaät coù thôøi khoùa hay coù soá chuoãi, sau quen roài trong boán oai nghi, trong moïi hoaït ñoäng ñeàu nhôù nieäm Phaät. Chæ ngoaøi giôø nguû ra, taát caû giôø ñeàu laø giôø nieäm Phaät. Ngöôøi nieäm Phaät tin veà söï, sau thôøi nieäm Phaät ñeàu phaùt nguyeän hoài höôùng sanh veà cöïc laïc. Coõi cöïc laïc laø muïc tieâu qui höôùng tuyeät ñoái cuûa ngöôøi naøy. Ñöùc Phaät di-ñaø seõ ñeán ñoùn hoï tröôùc giôø laâm chung, khaúng ñònh nhö vaäy. Ngöôøi nieäm Phaät nhaän thöïc veà lyù, höôùng thaúng veà taâm thanh tònh cuûa mình. Nhö noùi “Trì Thaønh Nguyeät Hieän”, hoà nöôùc ñaøo xong, nöôùc hoà loùng trong thì maët traêng hieän. Nöôùc hoà trong laø taâm thanh tònh, boùng traêng hieän laø taùnh giaùc hieän baøy. Taùnh giaùc laø Phaät Di-ñaø, taâm thanh tònh laø cöïc laïc. Tin veà söï laø höôùng ra ngoaøi, nhaän thöïc veà lyù laø nhaém thaúng taâm mình. Tuy söï lyù trong ngoaøi coù khaùc, song treân phöông dieän thöïc haønh chuû yeáu ñöôïc nhaát taâm. Nhaát taâm laø muïc ñích duy nhaát cuûa phöông phaùp nieäm Phaät. Duø tin söï hay hieåu lyù maø nieäm Phaät khoâng nhaát taâm thì cuõng chaúng ñeán ñaâu.

 Muoán tu thieàn ñöôïc ñònh tuøy trình ñoä sai khaùc cuõng coù nhieàu loái tu khaùc nhau. Toång quaùt coù hai loái, thieàn tieäm thöù vaø thieàn ñoán ngoä.

THIEÀN TIEÄM THÖÙ

Thieàn tieäm thöù laø loái tu thieàn theo thöù lôùp tuaàn töï tieán leân, coù ñeà muïc, coù phöông phaùp, öùng duïng tu phaùp naøy xong, tieán leân phaùp khaùc, coù sôû chöùng sôû ñaéc töø thaáp ñeán cao. Nhö loái tu quaùn töù nieäm xöù, minh saùt tueä (Xem saùch Thieàn Nguyeân Thuûy). Hoaëc tu loái luïc dieäu phaùp moân. Ñaây laø saùu cöûa maàu nhieäm tieán vaøo thieàn.

Ban ñaàu laø soå töùc, laø loái ñeám hôi thôû. Hít hôi vaøo cuøng, ñeám moät, thôû ra saïch ñeám hai. Hoaëc caû hai hôi voâ hôi ra ñeám moät, chuù taâm vaøo hôi thôû voâ vaø ra ñeán ñaâu ñeàu bieát, nhôù soá töø moät ñeán möôøi khoâng cho loän. Ñeán möôøi ñeám laïi moät, neáu giöõa chöøng queân soá cuõng ñeám trôû laïi moät. Coät taâm theo hôi thôû vaø soá, vöøa daáy nghó lieàn keùo laïi vôùi soá vaø hôi thôû. Chuù yù ñöøng coá ñem hôi xuoáng ruùn sanh meät. Hôi vöøa daøi vöøa nheï laø toát. Ñeán bao giôø ngoài thieàn caû giôø maø chæ nhôù soá vaø hôi thôû laø thaønh coâng.

Sang Tuøy töùc laø theo hôi thôû. Ñeán ñaây boû khoâng ñeám soá chæ duyeân theo hôi thôû ra vaøo, chuù taâm theo hôi thôû voâ ñeán ñaâu bieát roõ ñeán ñoù, ra ñeán ñaâu theo ñeán ñaáy. Taâm coät vôùi hôi thôû, vöøa coù nghó khaùc keùo laïi hôi thôû. Theo saùt hôi thôû khoâng phuùt giaây lôi loûng, cho ñeán khi chæ coøn bieát hôi thôû ra vaøo khoâng nghó gì khaùc laø xong phaàn tuøy töùc.

Tu Chæ: Döøng taâm ôû muõi xem hôi thôû ra vaøo, nhö ngöôøi gaùc coång nhaän dieän töøng ngöôøi khaùch ra vaøo khoâng sai soùt. Truï taâm ôû muõi laâu sanh hoân traàm lieàn khôûi quaùn.

Tu Quaùn: Quaùn hôi thôû ra vaøo laø töôùng voâ thöôøng moûng manh taïm bôï. Maïng soáng laïi nöông hôi thôû maø coøn thì maïng soáng cuõng mong manh taïm bôï. Quaû thaät maïng soáng chæ trong khoaûng hôi thôû ra vaøo, thôû ra maø khoâng hít vaøo laø cheát, coù gì laø chaéc chaén laâu daøi. Thaáy ñöôïc leõ thaät naøy laø thaáy Ñaïo. Hoaëc quaùn hôi thôû vaøo do phoåi phoàng leân, hôi thôû ra do phoåi xeïp xuoáng. Khi phoåi phoàng leân, thì muõi hít khoâng khí vaøo, phoåi xeïp xuoáng thì ñaåy khoâng khí ra. Beân ngoaøi coù khoâng khí, beân trong coù phoåi, hôïp vôùi taâm lyù taùc ñoäng thaønh söï thôû. Söï thôû khoâng töï coù, ñuû duyeân môùi coù, ñaõ do duyeân thì hôi thôû khoâng thaät. Söï thôû ñaõ khoâng thaät, maïng soáng laïi nöông theo hôi thôû maø coù thì maïng soáng cuõng khoâng thaät. Quaùn roõ thaáy maïng soáng nhö huyeãn hoùa laø thaønh coâng.

Tu Hoaøn: Quaùn nhieàu sanh ñoäng, neân xoay laïi tìm xem taâm naêng quaùn naøy ôû ñaâu? Tìm ñaùo ñeå, khoâng thaáy noù thì naêng sôû töï yeân laëng.

Tu Tònh: choã naêng sôû yeân laëng naøy laø taâm thanh tònh. Giôø ngoài thieàn xaû heát voïng nieäm chæ coøn moät taâm thanh tònh laø tu tònh. Taâm thanh tònh beàn bæ laâu daøi laø xong xuoâi phaàn tu Luïc dieäu phaùp moân (caàn ñoïc quyeån Luïc Dieäu Phaùp Moân cuûa Trí Khaûi Ñaïi Sö).

THIEÀN ÑOÁN NGOÄ

Thieàn ñoán ngoä laø loái tu tröïc ngoä baûn taâm, goïi laø kieán taùnh khôûi tu. Khoâng coù ñeà muïc, khoâng coù phöông phaùp, khoâng coù sôû chöùng sôû ñaéc, chæ meâ laø chuùng sanh, ngoä laø Phaät neân noùi “Kieán taùnh thaønh Phaät”. Loái tu naøy khoâng tu maø tu, khoâng chöùng maø chöùng. Bôûi vì khi haønh giaû tröïc nhaän baûn taâm, bieát roõ nôi mình coù caùi khoâng sanh khoâng dieät, maø töø thuôû naøo maõi chaïy theo caùi taâm sanh dieät taïo nghieäp luaân hoài. Ngang ñaây bieát roõ boä maët sanh dieät cuûa noù, khoâng chaïy theo nöõa, khi noù daáy leân khoâng cho noái tieáp, khoâng khôûi thì laëng yeân ñöøng daáy nieäm. Toå Laâm Teá noùi: “Ñaõ khôûi chôù tieáp noái, chöa khôûi chaúng caàn daáy khôûi, coøn hôn oâng haønh cöôùc möôøi naêm.” Coå Ñöùc cuõng noùi: “Chôù sôï nieäm khôûi chæ sôï giaùc chaäm.” Thieàn sö Voâ Nghieäp suoát ñôøi chæ duøng moät caâu “chôù voïng töôûng” traû lôøi taát caû caâu hoûi cuûa thieàn khaùch.

Coù ngöôøi baûo loái tu naøy laø “Taûo nieäm” (queùt saïch nieäm), song khi ngoài thieàn queùt, luùc tieáp duyeân, xuùc caûnh thaâu laïi. Cöù queùt roài thaâu ñeán bao giôø môùi heát nieäm? Ñuùng theá, neáu ngöôøi tu chæ bieát queùt khi ngoài thieàn, luùc ra ngoaøi thì thaâu laïi, thaät laø gian nan cho loái tu naøy. Song ôû ñaây khoâng phaûi vaäy, khi ngoài thieàn khoâng theo nieäm, luùc ra ngoaøi thaáy caùc phaùp ñeàu duyeân hôïp hö doái nhö huyeãn hoùa khoâng coù moät phaùp ñaùng löu taâm, thì laøm gì coù thaâu, ví nhö ngöôøi ñi chôï, coâ ta daïo qua caùc cöûa haøng chen chuùc vôùi bao nhieâu ngöôøi qua laïi treân ñöôøng phoá, nhöng khoâng coù vaät gì vaø ngöôøi naøo ñaùng cho coâ ñeå yù. Veà ñeán nhaø, ngöôøi nhaø hoûi: ñi chôï coù thaáy gì khoâng? Coâ ñaùp: khoâng. Coù phaûi thaät khoâng thaáy gì chaêng? Haún khoâng phaûi theá, chæ khoâng coù gì quan troïng ñaùng coâ chuù yù neân noùi khoâng thaáy gì. Khi tieáp duyeân xuùc caûnh, haønh giaû thaáy roõ caùc phaùp nhö huyeãn hoùa, töï nhieân khoâng coù gì ñaùng ñeå thaâu. Beân trong coù bao nhieâu voïng töôûng daáy leân ñeàu khoâng tieáp tuïc, laâu ngaøy töï heát.

 Laïi coù ngöôøi baûo “khoâng theo nieäm” nheï nhaøng quaù, neáu ngöôøi toïa thieàn bò hoân traàm naëng neà laøm sao ñuoåi ñöôïc? Neáu khi hoân traàm naëng neà, haønh giaû chaán chænh thaân, môû maét saùng maø khoâng heát, neân khôûi nieäm tìm xem hoân traàm naøy xuaát phaùt töø choã naøo? Töùc laø ñaët caâu hoûi: “Hoân traàm xuaát phaùt töø choã naøo?” Theo doõi luøng tìm noù thì hoân traàm seõ tan. Khi gaëp taùn loaïn maõnh lieät cuõng theá. Haønh giaû neân ñaët caâu hoûi: “Voïng töôûng naøy xuaát phaùt töø choã naøo?” Tìm kieám noù moät luùc seõ heát. Khi hoân traàm tan, voïng töôûng laëng lieàn trôû laïi loái tu “khoâng theo nieäm” nhö tröôùc.

      Loái tu naøy cuï theå hoùa baèng möôøi böùc hoïa “Chaên Traâu Thieàn Toâng”. Maõ Toå hoûi Thieàn sö Thaïch Cuûng: OÂng laøm gì ñaây? Sö ñaùp: Con chaên traâu. Maõ Toå hoûi: Chaên nhö theá naøo? Sö ñaùp: Moãi khi noù chaïy vaøo ruoäng luùa thì loâi muõi keùo laïi. Maõ Toå baûo: Theá laø oâng chaên gioûi, chæ chaên giöõ khoâng cho traâu xaâm phaïm maï cuûa ngöôøi laø bieát chaên traâu. Con traâu laø taâm, chaïy loaïn vaøo luùa maï laø voïng khôûi theo saùu traàn, döøng laïi khoâng theo laø loâi muõi keùo veà. Cöù theá maõi, giôø ngoài thieàn chaên, giôø laøm coâng taùc chaên, giôø daïo chôi, tieáp khaùch cuõng chaên... khoâng lôi loûng. Theá neân noùi, haùi rau, chaët cuûi, naáu côm, ñeàu laø thieàn. Chaên cho ñeán khi traâu khoâng coøn, ngöôøi chaên cuõng maát, ñaây laø hoaøn toaøn an ñònh. Thieàn sö Löông Giôùi tìm ñeán am tranh Hoøa thöôïng AÅn Sôn hoûi: Hoøa thöôïng ôû ñaây laøm gì? AÅn Sôn ñaùp: Toâi thaáy hai con traâu baùng loän nhau, chaïy uøm xuoáng soâng, ñeán nay khoâng coù tin töùc. Sö ñaép y ñaûnh leã. Ñaây laø muïc thöù taùm trong möôøi muïc chaên traâu nhaø thieàn, traâu vaø chaên ñeàu vaéng baët chæ coøn moät voøng troøn traéng. Ñeán ñaây yù nghieäp yeân laëng khoâng coøn loâi keùo vaøo luaân hoài sanh töû nöõa. Neáu haøng Nhò thöøa ñeán ñaây laø nhaäp Nieát-baøn, vì ñaõ döùt saïch nghieäp sanh töû.

GIAÙC NGOÄ PHAÙP THAÂN

      Döùt saïch nghieäp môùi goïi laø heát sanh töû, chöa phaûi thaønh Phaät. Veà caùc kinh A-haøm ñeán ñaây laø chöùng Nieát-baøn (Voâ Sanh) cuûa A-la-haùn. Kinh Phaùp Hoa Phaät baûo laø Hoùa thaønh khoâng phaûi Baûo sôû, veà Thieàn toâng goïi ñaây laø ñaát Voâ sanh, laø Töû thuûy (nöôùc cheát) laø ñaàu saøo traêm tröôïng, caàn phaûi vöôït qua môùi ñöôïc. Caên cöù vaøo möôøi muïc chaên traâu nhaø Thieàn, choã naøy môùi laø muïc thöù taùm chaên vaø traâu ñeàu maát. Phaûi tieán leân muïc thöù chín laø laù ruïng veà coäi, nöôùc chaûy veà nguoàn môùi ñöôïc, muïc naøy goïi laø nhaäp Phaät giôùi hay nhaäp Phaùp thaân. Caàn vöôït leân muïc thöù möôøi laø buoâng loûng tay vaøo chôï hay nhaäp ma giôùi, môùi vuoâng troøn coâng ñöùc thaønh Phaät. Döùt saïch nghieäp môùi thoaùt khoûi ñau khoå trong sanh töû cho chính mình, song chöa ñaït Phaùp thaân, chöa vieân maõn coâng ñöùc cöùu khoå chuùng sanh, caàn phaûi hoøa quang ñoàng traàn laøm lôïi ích taát caû chuùng sanh môùi veïn troøn coâng ñöùc thaønh Phaät.

THAÀM NGOÄ LAØ ÑUÛ LOØNG TIN

Coù ngöôøi nghó, haønh giaû chöa tröïc ngoä baûn taâm tu thieàn ñoán ngoä ñöôïc chaêng? Tröïc ngoä baûn taâm laø chuû yeáu cuûa ngöôøi tu thieàn ñoán ngoä. Song coù ngöôøi chöa ngoä maø ñuû loøng tin, tu vaãn ñöôïc. Xem kinh, ñoïc luaän, hoûi ñaïo, nghe giaûng... thaàm nhaän mình coù baûn taâm baát sanh baát dieät, khaúng ñònh khoâng nghi ngôø, ngöôøi naøy tu thieàn ñoán ngoä ñöôïc. Thieàn sö Phaùp Thöôøng ñeán hoûi Maõ Toå: Theá naøo laø Phaät? Maõ Toå ñaùp: Töùc taâm laø Phaät. Sö thaàm nhaän, ñeán nuùi Ñaïi Mai caát am tu. Sau Maõ Toå nghe, sai vò Taêng ñeán thaêm doø. Taêng ñeán hoûi Sö: Hoøa thöôïng gaëp Maõ Toå, ñöôïc caùi gì veà ôû nuùi naøy? Sö ñaùp: Maõ Toå noùi vôùi toâi: töùc taâm laø Phaät, toâi beøn ñeán ôû nuùi naøy. Taêng thöa: Gaàn ñaây Maõ Toå laïi noùi “Phi taâm phi Phaät.” Sö baûo: OÂng giaø meâ hoaëc ngöôøi, chöa coù ngaøy xong, maëc oâng phi taâm phi Phaät, toâi chæ bieát töùc taâm laø Phaät. Vò Taêng trôû veà thuaät laïi Maõ Toå. Maõ Toå noùi vôùi ñaïi chuùng: Ñaïi chuùng, traùi mai ñaõ chín. Ñaây laø tin nhaän mình coù baûn taâm chaân thaät moät caùch chaéc chaén laø tu thieàn ñoán ngoä hay chaên traâu ñöôïc.

Hoaëc giaû nhaän roõ voïng töôûng hö doái nhö söông nhö khoùi, khoâng theo, khoâng bò noù daãn, ñeán khi noù tan bieán hoaøn toaøn, chaân taâm hieån loä. Ngaøi Hueä Khaû sau khi ñöôïc Toå Ñaït-ma nhaän laøm moân ñoà, Ngaøi hoûi Toå: Taâm con chöa an, xin Thaày daïy con phöông phaùp an taâm? Toå Ñaït-ma nhìn thaúng vaøo maët baûo: Ñem taâm ra ta an cho. Ngaøi söûng soát laëng tìm lieàn ñaùp: Con tìm taâm khoâng ñöôïc. Toå Ñaït-ma baûo: Ta ñaõ an taâm cho oâng. Ngaøi Hueä Khaû lieàn bieát loái vaøo. Bình nhaät chuùng ta thaáy taâm töôûng laêng xaêng, khi nhìn laïi thì maát boùng baët daïng. Theá laø noù hö doái khoâng thaät. Bieát roõ noù hö doái thì noù khoâng coøn khaû naêng loâi cuoán daãn daét chuùng ta nöõa. Khoâng chaïy theo khoâng bò daãn, chaúng an laø gì? An taâm laø nhìn thaúng boä maët hö doái cuûa noù, noù töï tan bieán, coøn gì nöõa maø ñoäng. Thôøi gian sau, ngaøi Hueä Khaû thöa Toå Ñaït-ma: Nay con baët heát caùc duyeân. Toå Ñaït-ma baûo: Coi chöøng rôi vaøo ñoaïn dieät. Ngaøi Hueä Khaû thöa: Khoâng rôi. Toå Ñaït-ma hoûi: Theá naøo khoâng rôi? Ngaøi Hueä Khaû thöa: Roõ raøng thöôøng bieát, noùi khoâng theå ñeán. Toå Ñaït-ma noùi: Ñaây laø choã truyeàn cuûa chö Phaät, chôù coù hoaøi nghi. Theá laø, töø nhaän bieát taâm baát an laø hö doái, ngaøi Hueä Khaû chaên noù ñeán luùc khoâng coøn taâm daïng laø: “baët heát caùc duyeân” chæ coøn laïi caùi: “roõ raøng thöôøng bieát” laø choã chö Phaät truyeàn nhau.

      Coù nhieàu ngöôøi hoïc ñaïo ñaõ thaàm nhaän mình coù caùi chaân thaät saün ñuû, hoaëc bieát roõ voïng taâm hö doái, maø vaãn chöa ñuû loøng tin ñeå tieán tu, hoï cöù ñoøi phaûi ngoä môùi tu ñöôïc. Quaû thaät hoï ñang ñuoåi theo caùi aûo aûnh cuûa danh töø ngoä. Ñaâu bieát raèng tin chaéc khoâng nghi laø ñaõ thaàm ngoä.

KEÁT THUÙC

Treân tieán trình tu taäp töø phaøm phu ñeán Phaät quaû thaät laø thaêm thaúm gian truaân. Song vì yù thöùc ñöôïc söï ñau khoå trong kieáp meâ laàm, söï ñoïa ñaày trong voøng luïc ñaïo, chuùng ta phaûi noã löïc tieán tu. Nhôø thaép saùng ngoïn ñuoác trí tueä, chuùng ta môùi thaáy ñöôøng ñeå thaùo gôõ nhöõng guùt maéc cuûa muoân ngaøn sôïi daây nghieäp baùo. Gôõ saïch nhöõng voøng daây nghieäp baùo roài, chuùng ta ñöôïc thaûnh thôi, töï taïi. Song, thaân baèng quyeán thuoäc ta, ñoàng baøo, ñoàng loaïi ta, ñang bò chuùng buûa vaây bao phuû, ñaønh loøng naøo chuùng ta laïi ngoù lô. Theá laø, veùn aùo xaên quaàn, chuùng ta lao mình vaøo coõi traàn ai ñeå dìu daét nhaân loaïi thoaùt khoûi voøng khoå aûi. Ñaây laø hình aûnh Thieàn sö vai mang chieác ñaõy, tay caàm baàu röôïu, keát beø hoïp baïn vôùi ñaùm ngöôøi ñaàu ñöôøng xoù chôï. Ñem aùnh saùng hoøa laãn vôùi buïi baëm, quaû laø “ñaàu tro maët ñaát” lang thang. Coù theá môùi troøn baûn nguyeän ñaïi bi, môùi ñuû coâng ñöùc giaûi thoaùt chuùng sanh ra khoûi soâng meâ beå khoå. Cöùu mình, ñoä ngöôøi ñöôïc vieân maõn, ñeàu ñaët goïn treân neàn taûng giaùc ngoä giaûi thoaùt cuûa ñaïo Phaät. 

]