TÖØ BI

I.- MÔÛ ÑEÀ

                Tình thöông laø nguoàn an uûi voâ bieân cuûa chuùng sanh ñang ñau khoå, laø beå nöôùc cam loà maùt ngoït ñeå cho nhöõng ngöôøi ñang bò löûa traàn gian thieâu ñoát maëc tình nhaûy uøm taém goäi. Song phaûi laø tình thöông hoaøn toaøn vò tha, khoâng nhuoám moät tí xíu muøi vò kyû. Neáu laø tình thöông vò kyû, chaúng nhöõng khoâng laøm vôi ñöôïc noãi khoå cuûa chuùng sanh, traùi laïi coøn dìm hoï chìm saâu trong bieån khoå. Tình thöông vò tha laø voâ bieân khoâng giôùi haïn, traøn ngaäp moïi loaøi, chan hoøa trong muoân loaïi. Ngöôøi mang tình thöông naøy ra chan raûi cho chuùng sanh, quaû laø moät töø maãu ñang saên soùc baày con daïi. Bao nhieâu khoå ñau, moïi ñieàu aùch naïn vöøa gaëp tình thöông naøy chuùng ñeàu tan bieán. Cao caû thay! Quí baùu thay! Ñeïp ñeõ thay! Nhöõng ai ñaõ cöu mang oâm aáp tình thöông voâ beán haïn naøy.

II.- ÑÒNH NGHÓA

            Töø laø ban vui, Bi laø cöùu khoå. Ban vui cöùu khoå cho ngöôøi goïi laø töø bi. Söï vui khoå cuûa ngöôøi xem nhö vui khoå cuûa chính mình, chia vui sôùt khoå cho nhau ñaáy laø loøng töø bi. Vì theá, ban vui cöùu khoå cho ngöôøi maø khoâng thaáy ta laø keû ban aân, kia  laø  keû  thoï aân. Taän taâm taän löïc vì ngöôøi, khoâng coù moät nieäm moät maûy may vì mình laø töø bi. Ñaây môùi thaät laø tình thöông chaân thaät. Neáu coù moät ñieåm nhoû xíu vì mình laø khoâng phaûi tình thöông chaân thaät. Coù vì mình maø thöông ngöôøi, chính ñoù laø thöông mình khoâng phaûi thöông ngöôøi. Moät tình thöông vì mình thì khoâng haún laø thöông, bôûi traùi sôû caàu cuûa mình lieàn giaän. Hoaøn toaøn vì ngöôøi hoaøn toaøn cho ngöôøi, môùi laø tình thöông voâ bieân khoâng giôùi haïn. Tình meï thöông con chöa haún laø töø bi, vì con khoâng nghe lôøi meï lieàn giaän. Tình thöông töø bi laø tình thöông ñoàng hoùa khoå vui cuûa ngöôøi nhö cuûa mình. Mình khoå caøng kíp lo giaûi quyeát cho heát khoå, mình khoâng caàn bieát ôn mình, mình khoâng keå ôn vôùi mình. Caûm thoâng söï khoå vui cuûa moïi ngöôøi nhö theá, khôûi tình thöông ban vui cöùu khoå laø loøng töø bi. Cöùu giuùp ñeå mong ñeàn ñaùp laø söï ñoåi chaùc khoâng phaûi loøng töø bi. Thöông yeâu ñeå thoûa maõn nhu caàu rieâng tö mình, laø lôïi duïng tình thöông, khoâng phaûi töø bi. Moïi söï xoùt thöông cöùu giuùp ngöôøi, khoâng xen laãn moät tí vì mình thaät laø loøng töø bi.

III.- MÔÙI TAÄP TÖØ BI

            Muoán phaùt taâm töø bi, chuùng ta phaûi taäp caûm thoâng söï khoå vui vôùi moïi ngöôøi. Thaáy ngöôøi khoå caûm nhö chuùng ta chòu khoå, noãi khoå cuûa ngöôøi xem nhö noãi khoå cuûa chuùng ta. Duøng moïi khaû naêng saün coù deïp khoå cho ngöôøi cuõng nhö tieâu dieät khoå cuûa chính baûn thaân mình. Ngöôøi heát khoå laø chuùng ta heát khoå, khoâng caàn moät ñoøi hoûi naøo, ngoaøi söï heát khoå cuûa ngöôøi. Ñaõ xem caùi khoå cuûa ngöôøi nhö cuûa mình, neân nhieät tình soát saéng cöùu giuùp maø khoâng ñieàu kieän. Ngöôøi khoûi khoå laø mình an vui, khoâng coù moät haäu yù naøo ñoái vôùi ngöôøi mình cöùu giuùp. Neáu coù haäu yù, chæ mong ñem laïi cho hoï söï an vui vónh cöûu. Thaáy ngöôøi vui cuõng nhö mình ñöôïc vui, nhöõng caùi vui cuûa mình ñaõ saün saøng chia sôùt vôùi  ngöôøi, baèng caùch giaûi baøy, baèng caùch chia seû, baèng caùch mong moûi. Chia sôùt vôùi nhau cuøng ñöôïc vui chung thaät laø haïnh phuùc chaân thaät ôû traàn gian. Chæ ñeå moät mình vui, ai sao maëc keä, laø keû ích kyû xaáu xa, chính hoï khoâng bao giôø thaáy söï an vui chaân thaät. Chuùng ta phaûi thaáy caùi vui cuûa mình laø caùi vui cuûa moïi ngöôøi, caùi vui cuûa ngöôøi chính laø caùi vui cuûa mình. Cuøng khoå cuøng vui môùi laø tình thöông chan hoøa traøn ngaäp. Chæ bieát caùi vui khoå rieâng tö cuûa mình laø töï ñoùng khung trong moät nhaø giam rieâng bieät, keû aáy suoát ñôøi khoâng bao giôø bieát vui. Chuùng ta traûi loøng mình ra hoøa nhòp vôùi moïi con tim, chöùa chan tình thöông khoâng beán haïn. Bôûi caûm thoâng nhau treân noãi khoå vui, chuùng ta môùi coù nhieät tình tích cöïc cuøng sôùt khoå chia vui. Moïi böùc töôøng ngaên caùch giöõa baûn ngaõ con ngöôøi, chuùng ta maïnh daïn ñaïp ñoå cho söï caûm thoâng khoâng bò cuoäc haïn. Thoâng caûm ñöôïc söï khoå vui cuûa moïi ngöôøi, chuùng ta baét ñaàu phaùt taâm töø bi. Vì theá, môùi taäp töø bi laø taäp caûm thoâng.

            Tuy nhieân loøng töø bi laø khoâng giôùi haïn, song môùi taäp töø bi phaûi phaùt xuaát töø gaàn lan daàn ra xa. Chuùng ta taäp caûm thoâng töø nhöõng ngöôøi soáng chung, thaân thuoäc vôùi chuùng ta, daàn daàn ñeán nhöõng ngöôøi xa laï beân ngoaøi. Neáu nhöõng ngöôøi chung soáng vôùi mình khoâng theå caûm thoâng ñöôïc, chæ caûm thoâng ñöôïc vôùi nhöõng ngöôøi xa laï beân ngoaøi, ñoù laø traù hình töø bi, chôù chöa phaûi thöïc chaát töø bi. Chuùng ta phaûi taäp loøng töø bi cho coù caên baûn, söï keát quaû chaéc chaén seõ ñuùng nhö nguyeän.

IV.- ÑAÕ TAÄP TÖØ BI

            Loøng töø bi ñaõ phaùt hieän nôi chuùng ta, moïi saân haän tham lam theo ñoù tieâu dieät. Ngöôøi töø bi khoâng theå noåi noùng chöôûi ñaùnh keû khaùc. Ñaõ thaáy söï ñau khoå cuûa ngöôøi chính laø ñau khoå cuûa mình, voâ lyù mình laïi laøm khoå mình. Chæ thaáy keû khaùc vôùi mình khoâng lieân heä nhau môùi ñaønh loøng laøm hoï khoå. Quaû thaät caûm thoâng ñöôïc noãi khoå ñau cuûa ngöôøi, loøng saân vöøa daáy khôûi lieàn taét nguûm. Bôûi nöôùc töø bi traøn ngaäp thì khoâng coù lyù do löûa saân noåi daäy. Löûa saân chaùy höøng höïc, chính laø luùc nöôùùc töø bi ñaõ khoâ caïn. Töï ngöôøi gaëp caûnh khoå, ngöôøi coù loøng töø bi coøn khoâng nôõ laáy maét ngoù, caàn phaûi tìm ñuû caùch ñeå giaûi khoå cho ngöôøi. Neáu khaû naêng chuùng ta khoâng theå giaûi cöùu ñöôïc, loøng vaãn xoùt xa ñau ñôùn. Huoáng laø, ñích thaân mình laøm khoå cho ngöôøi, loøng töø bi khoâng cho pheùp duøng ngoân ngöõ haønh ñoäng laøm khoå keû khaùc. Bao giôø chuùng ta thích laøm khoå mình, chöøng ñoù môùi vui veû laøm khoå ngöôøi. Gaëp khoå chuùng ta bieát raàu buoàn than thôû, nôõ naøo laøm khoå keû khaùc cho ñaønh. Keát quaû ñaàu cuûa loøng töø bi laø dieät saïch saân haän cuûa chính mình.

            Ngöôøi töø bi ñaâu ñaønh tranh giaønh hôn thua ñöôïc maát vôùi ngöôøi. Bôûi keû ñöôïc thì vui ngöôøi maát phaûi khoå, giaønh giaät nhau laø laøm khoå cho nhau. Loøng töø bi laø cöùu khoå, voâ lyù laïi ñi laøm khoå ngöôøi. Tham lam laø thu goùp, giaønh giaät. Töø bi laø ban boá cöùu giuùp. Mang loøng töø bi thì moïi haønh ñoäng coù taùnh caùch tranh ñua giaønh giaät khoâng coøn. Chính cuûa mình coøn mang ra ban boá cho ngöôøi, khoâng theå coù giaønh giaät cuûa ngöôøi ñem veà mình. Loøng töø bi vôùi tham lam laø hai con soâng chaûy ngöôïc. Coù caùi naøy thì khoâng theå coù caùi kia. Loøng töø bi ñi ñeán ñaâu thì ñau khoå tan ñeán ñaáy, nhö aùnh naéng soi ñeán ñaâu thì baêng tuyeát ñeàu tan. Töø bi khoâng dung ñau khoå, dó nhieân töø bi khoâng chöùa chaáp tham lam. Töø bi traøn laán tham lam phaûi raõ rôøi.

            Vôùi moïi lôùp ngöôøi trong moïi caûnh huoáng, chæ moät beà mang tình thöông chaân thaät ñeán vôùi hoï, khoâng moät haønh ñoäng ngoân ngöõ ñeå cho hoï phaûi phieàn haø, thuaàn tuùy ban vui cöùu khoå. Haønh ñoäng nhö theá laø thuaän haïnh töø bi. Loøng töø bi naøy moät beà theå hieän tình thöông, chieàu theo sôû nguyeän cuûa ngöôøi. Laøm traùi yù ngöôøi laø khieán hoï ñau khoå, thuaän haïnh töø bi laø khoâng traùi yù nguyeän cuûa chuùng sanh.

            Song taâm yù chuùng sanh ñieân ñaûo, coù caùi khoå traù hình an vui hoï laïi theøm thuoàng öa muoán, ngöôøi saün loøng töø bi, coù khi caàn ñoåi caùi khoå nhoû cho hoï caùi vui lôùn, vaãn phaûi laøm. Hoaëc nhöõng chuùng sanh ngoã nghòch maõi taïo toäi khoâng chaùn, ngöôøi töø bi caàn phaûi ngaên chaän baèng caùch tröøng trò döõ daèn. Hieän töôùng döõ ñeå ñieàu phuïc ñöa ngöôøi veà choã an vui, laø nghòch haïnh töø bi. Haïnh töø bi naøy vöøa môùi troâng nhö keû aùc, nhöng mai kia môùi thaáy roõ loøng töø. Ngöôøi theå hieän loøng töø bi naøy caàn phaûi saùng suoát, thaät laø laøm moät vieäc khoù laøm. Duø thuaän haïnh hay nghòch haïnh cuõng laø moät nguoàn ban vui cöùu khoå. Baûn chaát töø bi laø nheï nhaøng maùt meû, neân moïi chuùng sanh bò nhieät naõo gaëp töø bi ñeàu ñöôïc an laønh.

V.- CÖÙU KÍNH TÖØ BI

            Loøng töø bi ñöôïc vieân maõn khi naøo moïi voïng thöùc khoâng coøn. Vì voïng thöùc chaïy theo nghieäp phaân bieät coù yeâu coù gheùt, khoù mang tình thöông chaân thaät bình ñaúng laïi cho chuùng sanh. Khi nghieäp thöùc ñaõ saïch, chæ moät taâm theå theânh thang bình ñaúng bao truøm taát caû chuùng sanh, khoâng phaân bieät ngaõ nhaân bæ thöû, laøm gì coù thöông gheùt naûy sanh. Soáng vôùi taâm theå naøy chæ traøn treà leânh laùng moät tình thöông. Tình thöông maø khoâng phaân bieät, khoâng coøn chuû khaùch ñoái ñaõi, bao dung khoâng giôùi haïn, môùi laø tình thöông chaân thaät hay vieân maõn loøng töø bi. Coøn thaáy ñoái ñaõi laø coøn phaân bieät; coøn duïng coâng, moïi söï ñoái ñaõi ñaõ tieâu dung, bieát laáy ñaâu laøm giôùi haïn. Cho neân ví loøng töø bi theânh thang nhö trôøi cao, baùt ngaùt nhö beå caû. Töø bi trong choã khoâng phaân bieät khoâng duïng coâng neân goïi laø voâ duyeân töø.

VI.- KEÁT LUAÄN

            Töø bi laø tình thöông hoaøn toaøn baát vuï lôïi. Boïn aùc quæ saân haän tham lam taät ñoá gaëp töø bi ñeàu chaáp tay quì goái qui haøng. Coù maët töø bi ôû ñaâu thì moïi khoå ñau tan bieán ôû ñoù. Töø bi ngoït ngaøo nhö doøng söõa meï, töø bi maùt dòu nhö ngoïn gioù chieàu thu, töø bi trong saùng nhö aùnh traêng raèm, töø bi phaùt sanh muoân ngaøn coâng ñöùc nhö loøng toát phì nhieâu nuoâi döôõng vaïn vaät. Chuùng ta toân troïng kính meán nhöõng ai ñaõ mang saün loøng töø bi, taùn thaùn ca ngôïi ai môùi phaùt taâm töø bi, öôùc mô mong moûi ai seõ hoïc taäp töø bi. Moïi ngöôøi chuùng ta gaéng coâng khôi daäy doøng suoái töø bi, ñeå moät ngaøy kia chaûy traøn ngaäp traàn gian ñang nhieät naõo. Haïnh phuùc ôû nhaân gian neáu coù, khi naøo nguoàn nöôùc töø bi traøn veà. Taát caû chuùng ta ñöøng mong ñaáng naøo cöùu khoå, chæ chaáp tay caàu nguyeän moïi ngöôøi ñeàu phaùt taâm töø bi. Ngoïn löûa khoå ñau daäp taét, khi traän möa töø ñöôïc goäi nhuaàn. Chaân thaønh mong öôùc moïi ngöôøi ñeàu phaùt loøng töø bi. 

]