ÑI CHUØA LEÃ PHAÄT 

I.- MÔÛ ÑEÀ

Ngöôøi xöa noùi “laøm vieäc coù nghóa do taâm tænh ngoä, laøm vieäc voâ nghóa do taâm meâ môø”. Chuùng ta thao thöùc öôùc mô coù thì giôø raûnh ñi chuøa ñeå ñöôïc nghe nhöõng lôøi chæ daïy ñaïo lyù cuûa Taêng, Ni. Quaû laø do taâm tænh ngoä laøm ñoäng cô thuùc ñaåy chuùng ta. Neáu chuùng ta mong coù luùc raûnh ñeå ñeán hí tröôøng, laïi töûu ñieám, chính do taâm meâ môø laøm ñoäng cô thuùc ñaåy chuùng ta. Choïn laáy moät haønh ñoäng coù nghóa laø ñeå laøm theo, ñích thöïc laø ngöôøi trí. Chaïy theo nhöõng haønh ñoäng voâ nghóa hö heøn, quaû laø keû ngu. Ñaõ coù maët treân coõi ñôøi, chuùng ta phaûi choïn laáy moät loái ñi ñeå ñöa ñôøi mình ñeán choã raïng ngôøi töôi ñeïp. Voâ lyù, chuùng ta maõi ñua ñoøi theo söï aên maëc vui ñuøa, ñeán moät ngaøy kia thaân naøy saép hoaïi, töï ta nghó sao veà thaân phaän mình? Vì theá, söï ñi chuøa leã Phaät laø moät vieäc laøm do ñoäng cô tænh ngoä thuùc ñaåy, vôùi moät tinh thaàn coá gaéng vöôn leân, gaày döïng cho mình moät ngaøy mai saùng ñeïp.

II.- ÑI CHUØA

             Muïc ñích ñi chuøa khoâng phaûi laø ñeå cuùng laïy, maø vì hoïc hoûi chaùnh phaùp, taäp tu ñöùc haïnh. Ngöôøi Phaät töû môùi ñeán vôùi ñaïo chöa thaám nhuaàn Phaät phaùp, neáu khoâng ñöôïc söï chæ daïy cuûa Taêng Ni thì laøm sao hieåu ñaïo tu haønh. Muoán hieåu ñaïo lyù, Phaät töû tôùi lui Töï vieän ñeå thöa hoûi hoïc taäp laø söï ñöông nhieân khoâng theå thieáu. Vì söï soáng baän roän ngoaøi xaõ hoäi, Phaät töû ñaâu ñuû thì giôø nghieân cöùu giaùo lyù, chæ gaëp Taêng, Ni trong nöûa giôø, moät giôø, Phaät töû coù theå hoïc ñöôïc nhieàu ñieàu tröôùc kia chöa bieát. Vì theá, ñeán chuøa ñeå gaëp Taêng, Ni laø ñieàu thieát yeáu khoâng theå thieáu, ñoái vôùi moãi Phaät töû taïi gia. Ñi chuøa coù hai tröôøng hôïp, ñi chuøa ngaøy thöôøng vaø ñi chuøa ngaøy leã vía.

            Ñi chuøa ngaøy thöôøng: Baát cöù ngaøy naøo thaáy raûnh vieäc nhaø, ngöôøi Phaät töû coù theå ñi chuøa. Khi ñi chuøa, Phaät töû phaûi nhaém thaúng muïc ñích thöa hoûi ñaïo lyù. Vì hoûi ñaïo lyù, Phaät töû phaûi ghi laïi nhöõng ñieàu gì mình chöa hieåu ñeå ñem ra hoûi. Moãi laàn ñeán chuøa, Phaät töû phaûi coù ít nhaát ñoâi ba vaán ñeà thöa hoûi Taêng, Ni. Nhöõng vaán ñeà aáy, hoaëc do thaáy neáp soáng sanh hoaït nhaø chuøa chöa hieåu ñem ra hoûi, hoaëc ñoïc trong kinh saùch choã naøo khoâng bieát ñem ra hoûi. Bieát thöa hoûi nhö vaäy, ngöôøi Phaät töû hoïc ñaïo raát choùng tieán. Ñi chuøa hoûi ñaïo laø ñuùng tinh thaàn hoïc vaán cuûa ngöôøi Phaät töû.

            Nhöng cuõng coù nhöõng khi khoâng vì hoûi ñaïo maø vaãn ñi chuøa. Ñaây laø tröôøng hôïp vì ñua chen trong cuoäc soáng, ngöôøi Phaät töû thaàn kinh bò caêng thaúng, voäi vaøng boû vieäc ñeán chuøa. Ñeán ñaây ñeå ngoài yeân treân taûng ñaù döôùi boùng maùt taøn caây, nghe tieáng gioù thì thaøo treân ngoïn caây, gioïng chim líu lo trong caønh raâm, khung caûnh tòch mòch cuûa nhaø chuøa, khieán taâm hoàn laéng xuoáng thaàn kinh dòu laïi. Khoâng caàn gaëp ai, chaúng maøng thöa hoûi, chæ caàn maét ngaém maáy coäi tuøng xanh, muõi ngöûi muøi höông nheï cuûa hoa lan, hoa nguyeät quôùi, ngoài ñaët löng töïa beân vaùch chuøa, chuùng ta caûm nghe loøng nheï nhaøng khoan khoaùi, nhöõng giôø phuùt naøy gaùnh nôï ñôøi oaèn oaïi ñoâi vai boãng döng nhö quaúng maát. Chính caûnh coâ lieâu tòch mòch cuûa nhaø chuøa ñaõ giaûi toûa xoa dòu phaàn naøo noãi böïc doïc naõo phieàn cuûa Phaät töû.

            Ñeán chuøa ngaøy leã vía: Cuøng Phaät töû vôùi nhau nhö con moät cha, nhöõng ngaøy leã vía laø ngaøy huynh ñeä sum hoïp. Ngaøy thöôøng moãi Phaät töû coù hoaøn caûnh rieâng gia ñình rieâng, ít khi gaëp ñöôïc nhau ñeå thaêm hoûi söï tu haønh, nhaéc nhôû nhau veà ñöùc haïnh. Nhaân ngaøy leã vía ôû chuøa, toaøn theå Phaät töû tuï hoäi veà cuøng thaêm hoûi nhau trong tình ñaïo baïn, cuøng giaõi baøy nhau veà kinh nghieäm tu haønh, thaät laø moät cô hoäi quí baùu. Chuùng ta ñaâu khoâng nghe oâng cha chuùng ta ñaõ noùi “aên côm coù canh, tu haønh coù baïn”. Ñoaøn tuï döôùi maùi chuøa, huynh ñeä ngoài gaàn nhau ñaøm ñaïo maät thieát thaân tình, ñaây laø moät nieàm vui ñeå daét dìu nhau treân con ñöôøng ñaïo ñöùc. Meán thöông nhau, ñoaøn keát nhau, khích leä nhau, cuøng noã löïc leo leân cho ñeán taän ñænh ngoïn giaùc ngoä.

            Caøng cao caû hôn, khi chuùng ta nghe Taêng, Ni keå laïi haønh trang nhuoäm muøi töø bi ñöôïm maøu giaùc ngoä cuûa chö Phaät, Boà-taùt, hoaëc nghe giaûi thích giaùo lyù cao sieâu thoaùt tuïc cuûa Phaät daïy, laøm saùng toû theâm ñöôøng loái tu haønh. Thaät laø nhöõng cô hoäi hieám coù ñeå Phaät töû thaám nhuaàn chaùnh phaùp. Vaéng maët trong nhöõng ngaøy leã vía, laø moät thieät thoøi ñaùng keå cuûa ngöôøi Phaät töû. Coù nghe giaùo lyù, coù hoïc coâng haïnh cuûa Phaät, Boà-taùt, Phaät töû môùi bieát phöông höôùng tu haønh, môùi thaáy nhöõng göông saùng ngôøi ñeå noi theo. Duø ñaõ qui y maáy möôi naêm, khoâng chòu hoïc hoûi giaùo lyù, khoâng sieâng nghe giaûng daïy, Phaät töû naøy vaãn môø mòt khoâng hieåu gì veà ñaïo Phaät. Laø Phaät töû phaûi toû ra xöùng ñaùng vôùi danh nghóa cuûa mình, nghóa laø hoïc vaø haønh ñuùng vôùi ñöôøng loái Phaät daïy. Vì theá, ñi chuøa nghe giaûng laø ñieàu toái caàn thieát cuûa ngöôøi Phaät töû.

III.- LEÃ PHAÄT

             Laïy Phaät khoâng vì van xin tha toäi, khoâng vì caàu mong ban aân, chæ vì quí kính moät ñaáng loøng töø bi traøn treà, trí giaùc ngoä vieân maõn. Vì quí kính coâng ñöùc trí tueä cuûa Phaät neân chuùng ta laïy Ngaøi. Laïy Phaät ñeå thaáy mình coøn thaáp thoûi ti tieän, boû heát nhöõng thoùi ngaïo maïn coáng cao. Quí kính göông cao caû cuûa Phaät ñeå mình noi theo. Phöôùc ñöùc laïy Phaät laø taïi choã ñoù.

            Leã Phaät vì deïp ngaõ maïn - Baûn chaát con ngöôøi chuùng ta luùc naøo cuõng töï cao töï ñaéc, veânh vaùo ngheânh ngang. Ñoù laø taùnh xaáu khieán moïi ngöôøi chaùn gheùt, tieâu moøn coâng ñöùc. Phaät töû bieát ñöôïc caùi dôû naøy, kính laïy Phaät, Boà-taùt, caùc baäc toân tuùc, ñeå dieät tröø taâm ngaõ maïn cuûa mình. Kính laïy caùc ngaøi laø töï mình thaáy khoâng bì kòp caùc ngaøi, bieát mình thaáp thì taùnh ngaïo maïn töø töø bieán maát. Khi laïy caùc ngaøi khoâng mong moät aân suûng naøo, chæ vì moät loøng kính troïng ñöùc haïnh cuûa caùc ngaøi, töï thaáy mình heøn haï thaáp thoûi, theá laø moïi coâng ñöùc töø ñoù phaùt sanh. Bôûi ñöùa aên troäm thì phuïc keû aên troäm gioûi, chaøng voõ só thì neå tay voâ ñòch, kính troïng Phaät, Boà-taùt, caùc baäc toân tuùc töï nhieân chuùng ta coù döï phaàn trong aáy roài. Quaû nhö caâu noùi “kính thaày môùi ñöôïc laøm thaày”. Chuùng ta muoán deïp boû nhöõng taùnh xaáu, taäp taønh ñöùc haïnh, kính leã nhöõng baäc ñöùc haïnh laø ñieàu caàn thieát vaäy.

            Leã Phaät vì noi göông - Kính laïy Phaät, chính vì chuùng ta muoán hoïc ñoøi noi theo göông cuûa Ngaøi. Taïi sao chuùng ta phaûi hoïc ñoøi theo göông ñöùc Phaät? Bôûi vì, Phaät ñaõ ñaày ñuû moïi coâng ñöùc, trí tueä töø bi vieân maõn, neân chuùng ta phaûi hoïc theo. Ñaây chuùng toâi ñôn cöû moät coâng haïnh nhoû xíu cuûa Ngaøi, thöû xem chuùng ta coù theo kòp khoâng?

            Moät hoâm, ñöùc Phaät moät mình mang bình baùt vaøo thoân xoùm khaát thöïc, boãng coù moät ngöôøi ngoaïi ñaïo bieát Ngaøi vaø bieát roõ Phaät ñi ñeán ñaâu aét ñeä töû cuûa chuùng ñeàu boû ñaïo qui kính Phaät. Noåi töùc, oâng ñi theo sau löng Phaät maï lî ñuû ñieàu, Phaät vaãn chaäm raõi tieán böôùc ñeàu ñeàu khoâng moät lôøi ñoái ñaùp. Ñeán ñaàu ñöôøng, oâng ta chaïy ñoùn tröôùc maët Phaät, chaën laïi hoûi: Cuø-ñaøm thua ta chöa? Phaät ung dung traûi toïa cuï xuoáng ñaát, ngoài kieát giaø ñoïc baøi keä:

                        Keû hôn thì theâm oaùn

                        Ngöôøi thua nguû chaúng yeân

                        Hôn thua hai ñeàu xaû

                        AÁy ñöôïc an oån nguû.

(Kinh Trung A-haøm)

            Ngoaïi ñaïo hoái loãi aên naên leã taï.

            Thöû hoûi haønh ñoäng naøy cuûa ñöùc Phaät, chuùng ta coù ai daùm töï haøo cho mình laøm ñöôïc. Neáu ñem danh voïng giaù trò so saùnh, ñöùc Phaät laø moät vò giaùo chuû trong toân giaùo, moät vò Thaùi töû ôû theá gian, chuùng ta hieän nay laø moät tín ñoà trong toân giaùo, moät keû tay traéng ôû theá gian, ñöùc Phaät bò maï lî maø khoâng töùc giaän, chuùng ta bò maï lî coù töùc giaän chaêng? Neáu chuùng ta khoâng töùc giaän cuõng chöa daùm bì vôùi ñöùc Phaät, vì giaù trò danh voïng cuûa chuùng ta coù ra quaùi gì. Huoáng laø, bò maï lî chuùng ta lieàn noåi giaän aàm aàm. Nhìn laïi ñöùc Phaät thöû xem chuùng ta caùch Ngaøi bao xa? Theá thì laïy Ngaøi bao nhieâu môùi xöùng ñaùng trong vieäc noi göông theo Ngaøi? Ñeán nhö taâm töø bi, trí giaùc ngoä cuûa Phaät, saùnh vôùi chuùng ta thaät laø trôøi cao vöïc thaúm. Ñôøi ñôøi kính leã Ngaøi, cuõng laø caùi haõnh dieän cuûa chuùng ta, bieát kính ngöôøi ñaùng kính. Theá maø, coù moät ít ngöôøi thaáy chuùng ta laïy Phaät, hoï toû veû ngaïo ngheã. Haõy nghe caâu chuyeän ñoái ñaùp naøy:

            Moät em gaùi ñi chuøa leã Phaät, leã xong em vöøa ra ñeán saân chuøa, gaëp moät quaân nhaân ñöùng ngaém caûnh. Thaáy em, quaân nhaân lieàn hoûi: em ñi ñaâu theá? Beù gaùi ñaùp: em ñi chuøa leã Phaät. Quaân nhaân hoûi: töôïng Phaät baèng goã baèng xi maêng, em leã caùi gì? Beù gaùi hoûi laïi: ÔÛ doanh traïi anh moãi saùng coù chaøo côø khoâng? Quaân nhaân ñaùp: saùng naøo cuõng chaøo côø. Beù gaùi hoûi: côø baèng vaûi baèng maøu, taïi sao phaûi nghieâm trang chaøo? Quaân nhaân ñaùp: chaøo tinh thaàn Toå quoác ñöôïc töôïng tröng qua laù côø, chôù khoâng phaûi chaøo vaûi maøu. Beù gaùi noùi: Cuõng theá, em laïy tinh thaàn töø bi giaùc ngoä cuûa Phaät ñöôïc töôïng tröng qua hình töôïng chôù khoâng phaûi laïy goã laïy xi maêng. Quaân nhaân ñaønh thoâi. 

VI.- KEÁT LUAÄN

            Choïn moät haønh ñoäng coù yù nghóa laø con ngöôøi tænh saùng. Khi ñaõ nhaän ñònh kyõ vieäc laøm cuûa mình, duø coù bò cheâ khen, chuùng ta vaãn an oån thöïc haønh. Chæ coù nhöõng keû xu thôøi, thaáy ai khen caùi gì chaïy theo caùi naáy, môùi baøng hoaøng khi bò ai pheâ bình haønh ñoäng cuûa mình. Ñi chuøa laïy Phaät ñaõ mang saün nhöõng yù nghóa cuûa noù, duø coù ai cheâ laø meâ tín..., ta vaãn an nhieân. Ñaïo ñöùc coù hay khoâng, do loøng ta bieát kính troïng ngöôøi ñaïo ñöùc hay khoâng. Do loøng kính troïng môùi thuùc ñaåy chuùng ta hoïc ñoøi vaø baét chöôùc theo ngöôøi ñöùc haïnh. Laïy Phaät laø ñoäng cô ñaåy maïnh chuùng ta tieán maõi treân ñöôøng giaùc ngoä.

]