TU TRONG MOÏI HOAØN CAÛNH

            Coù nhieàu ngöôøi nghó raèng, tu laø phaàn rieâng cuûa nhöõng keû raûnh rang nhaøn haï, nhöõng ngöôøi thöøa cuûa thöøa tieàn, coøn mình laøm ñaàu taét maët toái, côm khoâng ñuû no aùo khoâng ñuû aám, coù thì giôø ñaâu maø noùi chuyeän tu. Hoaëc coù nhöõng ngöôøi nghó, tu laø vieäc cuûa nhöõng keû thieáu phöôùc baàn haøn, coâ quaû, taät nguyeàn, nhôø tu hoï ñöôïc an uûi bôùt khoå, coøn ta phöôùc nhieàu cuûa laém, thaân quyeán ñaày ñaøn, ñeïp ñeõ sang troïng maø tu laøm gì. Laïi coù ngöôøi nghó, tu laø vieäc cuûa nhöõng keû toäi loãi aùc ñoäc, bôûi hoï taïo nhieàu toäi loãi neân phaûi tu ñeå chuoäc toäi, coøn toâi hieàn laønh coù laøm gì haïi ai ñaâu maø tu. Bôûi coù nhöõng quan nieäm naøy, neân ngöôøi ta khoâng maøng khoâng nghó ñeán tu. Hoï ñaâu bieát raèng, moïi chuùng ta trong taâm nieäm coù caû xaáu laãn toát, neáu thaû noåi maëc tình nieäm xaáu hoaønh haønh, laø soáng theo baûn naêng, maát heát tö caùch cuûa con ngöôøi vaø seõ gaây toäi loãi ngaäp trôøi. Ñeå haïn cheá taâm nieäm xaáu, khieán noù tieâu moøn, khôûi daäy taâm nieäm toát, khieán noù taêng tröôûng, ñaây laø vieäc laøm cuûa ngöôøi tu. Coù giaûm taâm nieäm xaáu, taêng taâm nieäm toát, ngöôøi naøy môùi ñuû tö caùch con ngöôøi vaø laøm nhieàu vieäc toát ñeïp vôùi moïi ngöôøi chung quanh. Theá laø, coù hoaøn caûnh naøo maø chaúng neân tu?

TU TRONG CAÛNH BAÄN ROÄN

            Coù nhöõng ngöôøi baän lo sinh keá gia ñình, töûng böng saùng ñaõ coù maët ôû chôï, ñeán saåm toái môùi veà tôùi nhaø, roài lo aên uoáng giaët giuõ cho con caùi laø toái moø, coù raûnh luùc naøo ñaâu maø tu? Neáu baûo nhöõng ngöôøi naøy phaûi tuïng kinh, phaûi laàn chuoãi nieäm Phaät, chaéc haún khoâng theá naøo laøm ñöôïc. Nhöng tu ôû ñaây laø, boû yù nghó xaáu, nuoâi döôõng yù nghó toát, boû lôøi noùi döõ, noùi lôøi noùi laønh, döøng nhöõng haønh ñoäng aùc, taïo nhöõng haønh ñoäng thieän, coù maát thì giôø chuùt naøo maø tu khoâng ñöôïc. Traùi laïi, chính khi buoân baùn laøm aên aáy, chuùng ta coù yù nghó toát, thoát lôøi noùi laønh, coù haønh ñoäng thieän, ngöôøi khaùch haøng meán thöông, khieán khaùch mua haøng caøng luùc caøng ñoâng, vieäc laøm aên deã phaùt ñaït. Ví nhö coâ baùn haøng coù khaùch ñeán mua, giaù moùn haøng moät ngaøn ñoàng, coâ noùi moät ngaøn hai, chôø khaùch traû moät ngaøn laø coâ baùn. Song trôù treâu, ngöôøi khaùch khoâng traû moät ngaøn, maø traû ba traêm. Tröôøng hôïp naøy, neáu coâ baùn haøng khoâng bieát tu thì noåi giaän quaùt thaùo aàm ó, gaây ra cuoäc caõi vaõ oàn aøo. Ngöôïc laïi, coâ baùn haøng bieát tu, chæ caàn cöôøi, noùi nheï nhaøng “traû chöa tôùi giaù, baùn khoâng ñöôïc”. Moïi vieäc eâm aùi, khoâng ai thieät thoøi gì, mai kia ngöôøi khaùch aáy coøn coù theå ñeán gian haøng naøy mua haøng. Tröôùc nhöõng caûnh baát nhö yù, chuùng ta bieát keàm haõm söï noùng giaän, bieát löïa lôøi oân hoøa ñeå ñaùp, bieát giöõ thaùi ñoä bình tónh, laø kheùo tu. ÔÛ giöõa chôï, moãi ngaøy söï baát nhö yù dieãn ra lieân tuïc, neân tu haønh laø ñieàu toái caàn cho ngöôøi soáng trong hoaøn caûnh naøy. Vì theá ngöôøi xöa noùi: “Nhaát tu thò, nhò tu sôn.”

            Neáu laø ngöôøi noâng phu laøm ngheà ruoäng khi vaùc cuoác ra ñoàng, chuùng ta nghó “caàn maãn laøm cho luùa truùng, ñeå coù côm cho gia ñình mình aên, vôi ra giuùp ñoàng baøo mình cuøng coù côm aên”. Quan nieäm aáy laø yù nghó laønh, ñoù laø tu. Thaáy thöûa ruoäng beân caïnh toát hôn ruoäng mình, khoâng coù taâm ñoá kî, maø loøng möøng thaàm baïn mình ñöôïc luùa truùng, gia ñình aám no..., mình gaéng hoïc hoûi theo caùch laøm aên aáy, ñaây laø taâm nieäm cuûa ngöôøi bieát tu. Laïi, khi laøm vieäc ñaép bôø cuoác ruoäng, trong taâm vöøa naûy ra nieäm xaáu, ta lieàn dieät tröø, trong taâm naûy ra nieäm toát, ta lieàn khôi daäy cho noù taêng tröôûng, aáy laø tu, moät cuoác laø moät caâu nieäm Phaät, hoaëc moät cuoác taän kim cang ñòa aáy laø tu.

            Laø hoïc troø baän vieäc hoïc haønh, coâng phu tu khoâng heà chöôùng ngaïi. Khi caép saùch ñi hoïc, em nghó “ta coá gaéng hoïc cho gioûi, ñeå mai kia giuùp cha meï khi tuoåi giaø, coù taøi ñeå goùp coâng mình xaây döïng queâ höông toát ñeïp hôn”, ñoù laø em tu. Thaày giaùo, coâ giaùo nhoïc söùc giaûng daïy baøi vôû, em laéng nghe vaø coá hoïc thuoäc, vì thöông sôï thaày coâ buoàn, ñaáy laø em bieát tu. Baïn beø trong lôùp coù nhöõng troø hoïc gioûi hôn em, em khoâng ganh tî, traùi laïi coøn kính phuïc ñeå baét chöôùc theo, aáy laø taâm nieäm ngöôøi tu. Ngöôøi tu laø ngöôøi bieát phuïc thieän, moãi khi coù loãi laàm bò raày, bò phaït, bieát loãi söûa ngay, khoâng oaùn hôøn traùch moùc. Coù nhöõng ñöùa hoïc haønh thua keùm vaø thieáu phöông tieän hôn em, em thöông meán höôùng daãn vaø giuùp ñôõ noù, laø em kheùo tu. Xaõ hoäi ngaøy mai saùng suûa hôn, toát ñeïp hôn, chính nhôø nhöõng maàm non bieát tu.

TU TRONG CAÛNH NGHEØO KHOÙ

            Chuùng ta ngheøo tieàn ngheøo cuûa chôù ñaâu coù ngheøo yù nghó, lôøi noùi, haønh ñoäng. Chuyeån hoùa yù nghó xaáu thaønh toát, lôøi noùi döõ thaønh hieàn, haønh ñoäng aùc thaønh thieän laø tu. Vieäc naøy ñaâu ñoøi coù tieàn coù cuûa, nhaøn roãi môùi laøm ñöôïc. Chính trong cuoäc soáng vaát vaû ngheøo naøn cuûa chuùng ta caàn thieát phaûi coù noù. Nhö coù ngöôøi ngheøo khoù vaát vaû maø loøng toát, lôøi noùi hieàn hoøa, haønh ñoäng löông thieän, khieán moïi ngöôøi thöông meán giuùp ñôõ, nhôø ñoù moïi khoù khaên giaûm bôùt ñi. Ngöôïc laïi, neáu ôû trong caûnh khoù khaên maø yù ngang ngaïnh, lôøi noùi hung döõ, haønh ñoäng baïo ngöôïc, khieán ai nghe thaáy cuõng gheùt cuõng laùnh xa, nhôø ñieàu gì hoï cuõng khoâng giuùp, thì khoù khaên laïi caøng khoù khaên hôn. Hôn nöõa, taâm hoàn trong saùng, lôøi noùi hieàn hoøa, haønh ñoäng thanh cao, duø chuùng ta soáng trong caûnh ngheøo vaãn thaáy eâm ñeàm haïnh phuùc. Choàng bieát nhöôøng vôï, vôï bieát kính choàng, con hieáu thuaän cha meï, cha meï thöông yeâu con caùi, goïi laø cuoäc soáng haït muoái caén hai, thaät laø lyù töôûng bieát bao.

TU TRONG CAÛNH BEÄNH HOAÏN

            Bình thöôøng ngöôøi ta cho khi beänh hoaïn laø chöôùng ngaïi tu haønh, ñaây cuõng laø quan nieäm sai laàm veà vieäc tu. Neáu thaáy tuïng kinh, toïa thieàn môùi laø tu, khi beänh hoaïn tuïng kinh khoâng noåi, toïa thieàn khoâng ñöôïc, ñoù laø chöôùng ngaïi tu. Song tu coát ngaên ngöøa phieàn naõo, chieán thaéng voïng töôûng, duø coù tuïng kinh toïa thieàn, khoâng tuïng kinh toïa thieàn ñeàu tu ñöôïc. Neáu coù ngöôøi beänh naëng khoâng ñi ñöùng ñöôïc, naèm moät choã, khi aáy naèm nhieáp taâm nieäm Phaät, nieäm chí töû, chaúng buoàn nghó ñeán ai, lo vieäc gì, chæ moät beà nieäm Phaät thoâi. Ñaây laø tu ñaïi tinh taán theo phaùp moân Tònh ñoä, ñaâu coù chöôùng ngaïi gì. Hoaëc coù ngöôøi beänh, khoâng nieäm Phaät maø thích quaùn chieáu, lieàn quaùn thaân naøy thaáy noù laø goác khoå ñau, laø töôùng voâ thöôøng, laø hieän töôïng nhôùp nhuùa, laø khoâng coù chuû, nöông thaân beänh quaùn chieáu töôøng taän nhö vaäy, thaáy ñöôïc töôùng thaät cuûa thaân, ñaây laø phaùp trí tueä seõ gaàn vôùi Nieát-baøn, laø tu thieàn. Khoå noãi, ngöôøi Phaät töû bình thöôøng tinh taán tu haønh, gaëp luùc beänh hoaïn laïi thoái chuyeån, sanh phieàn naõo vôùi con chaùu, ñaây laø vieäc ñaùng tieác. Khi maïnh chuùng ta tu, ñeå khi yeáu beänh coù ñuû ñaïo löïc tieáp tuïc, vì luùc naøy laø luùc gaàn vôùi töû thaàn, laø phuùt chieán ñaáu cuoái cuøng, neáu ngang ñaây maø döøng, maø höôùng ñi chieàu khaùc, thaät laø moät vieäc hoaøi coâng voâ ích. Bôûi vaäy neân, Phaät töû chuùng ta phaûi thaáy khi beänh laø cô hoäi toát, doàn heát taâm löïc vaøo söï tu, chuyeân taâm khoâng lôi nieäm, ñöôïc vaäy laø gaàn vôùi Phaät, gaàn Nieát-baøn, môùi mong thoaùt khoûi khoå luaân hoài muoân kieáp.

TU TRONG CAÛNH TAÏI GIA

            Coù moät soá Phaät töû nghó raèng, ôû taïi gia phieàn roän khoù tu, ñöôïc xuaát gia raûnh rang tu haønh môùi giaûi thoaùt. Quan nieäm naøy cuõng khoâng ñuùng. Neáu thaáy taïi gia laø nhieàu vieäc, vaøo chuøa chaéc gì ít vieäc? Ngöôøi xöa noùi: “Ca-sa vò tröôùc hieàm ña söï, tröôùc dó ca-sa söï caùnh ña.” (Ca-sa chöa maëc than nhieàu vieäc, ñöôïc maëc ca-sa vieäc laïi nhieàu.) Caâu naøy thaät laø chua chaùt ñoái vôùi ngöôøi tu. Ñaây quaû laø sôï oâng taùo gaëp oâng loø, chaïy oâ moà maéc oâ maû. Chuùng ta ñaâu khoâng nghe quí thaày truï trì thöôøng than: “Truï trì laøm daâu traêm hoï.” Theá laø ít vieäc hay nhieàu vieäc, phieàn roän hay raûnh rang. Yeáu ñieåm tu haønh laø hieåu ñaïo, vöõng loøng tin. Ñuû hai ñieåm naøy, ôû taïi gia hay xuaát gia ñeàu tu ñöôïc. Neáu khoâng ñuû hai ñieåm naøy, duø ôû chuøa chöa chaéc ñaõ tu ñöôïc. Chuùng ta phaûi kheùo linh ñoäng trong moïi hoaøn caûnh, ñöøng ñoøi hoûi phaûi caûnh theá aáy tu môùi ñöôïc. Söï ñoøi hoûi ñoù laø caùi côù ñeå chuùng ta khoâng tu. Vì coù nhöõng ngöôøi khoâng theå taïo ñöôïc hoaøn caûnh nhö yù. Coù nhöõng Phaät töû nam cuõng nhö nöõ, con caùi ñaày ñaøn ñaày ñoáng maø cöù naèng naëc ñoøi xuaát gia, quaêng ñaïi cho ngöôøi ôû nhaø laøm sao thì laøm. Neáu thoûa maõn nguyeän voïng, vaøo chuøa moät luùc, gaëp khi gia ñình thieáu thoán, con caùi nheo nhoùc, noùng loøng roài gôûi ca-sa cho chuøa trôû veà nhaø. Ñaây laø vieäc laøm noâng noåi.

CHÖÙNG MINH MOÏI HOAØN CAÛNH ÑEÀU TU ÑÖÔÏC

            Ngaøy xöa, ñôøi Ñöôøng ôû Trung Hoa coù gia ñình oâng Baøng Long Uaån, vaãn laøm cö só taïi gia, maø tu ñeán ñöôïc choã sanh töû töï taïi. Trong giôùi hoïc Phaät töø tröôùc ñeán nay vaãn ngöôõng moä coâng ñöùc tu haønh cuûa gia ñình oâng. Nhö trong baøi saùm tu Tònh ñoä ñaõ ñoïc buoåi toái, coù caâu “in nhö thieàn ñònh hoï Baøng thuôû xöa...” OÂng Baøng Long Uaån tröôùc theo Nho hoïc, sau nghieân cöùu Phaät thaáy thích thuù, oâng tìm ñeán tham vaán caùc thieàn sö. Ban ñaàu, oâng ñeán hoûi Thieàn sö Hy Thieân (Thaïch Ñaàu): “Ngöôøi khoâng cuøng muoân phaùp laøm baïn laø ngöôøi gì?” Hy Thieân lieàn buïm mieäng oâng. Ngay ñaây oâng ñöôïc ngoä. Sau oâng ñeán tham vaán Maõ Toå (Ñaïo Nhaát), cuõng ñem caâu aáy ra hoûi. Maõ Toå baûo: “OÂng hôùp moät nguïm caïn heát soâng Taây Giang, ta seõ vì oâng noùi.” OÂng caøng tin saâu hôn.

            Gia ñìng oâng, hai oâng baø vaø moät con trai, moät con gaùi. OÂng caát nhaø gaàn chaân nuùi, moãi ngaøy cheû tre ñan saùo, coâ con gaùi gaùnh ra chôï baùn. Soáng ñaïm baïc qua ngaøy ñeå tu haønh. Moät hoâm, trong nhaø cuøng ngoài baøn vieäc ñaïo, oâng noùi: “Nan nan nan, thaäp taï du ma thoï thöôïng thang.” (Khoù khoù khoù, möôøi taï daàu meø treân caây vuoát.) Baø ñaùp: “Dò dò dò, baùch thaûo thöôïng ñaàu Toå sö yù.” (Deã deã deã, treân ñaàu traêm coû yù Toå sö.) Coâ con gaùi teân Linh Chieáu ñaùp: “Daõ baát dò, daõ baát nan, cô lai khieát phaïn, khoán lai thuøy.” (Cuõng chaúng deã, cuõng chaúng khoù, ñoùi ñeán thì aên meät nguû khoø.) Vôùi caùi nhìn cuûa oâng, thaáy söï tu haønh thaät khoù khaên voâ keå, gioáng nhö ngöôøi treøo leân caây cao maø bò thoa daàu, treøo leân tuoät xuoáng, khoâng coù choã ñeå baùm. Traùi laïi, baø thaáy vieäc tu raát deã, vì nhìn ôû ñaâu cuõng thaáy yù Toå sö traøn khaép. Coâ Linh Chieáu dung hoøa, khoâng noùi khoù, khoâng noùi deã, khoù deã laø hai beân, vöôït qua hai beân (nhò kieán) taâm seõ thanh tònh thaûn nhieân, khi aáy chæ ñoùi ñeán thì aên, meät ñeán thì nguû. Caâu noùi cuûa coâ Linh Chieáu deã bò ngöôøi sau hieåu laàm, ngöôøi ta nghó raèng tu thieàn laø ñoùi aên meät nguû, roài soáng theo baûn naêng, thaät laø tai hoïa, chuû yeáu coâ noùi laø, khi naøo taâm ta khoâng coøn maéc keït hai beân, khoù deã, toát xaáu, hôn thua, hay dôû..., môùi ñeán choã ñoùi aên meät nguû.

            Laïi, oâng coù laøm baøi keä noùi söï ñoaøn tuï cuûa gia ñình oâng nhö sau:

                        Höõu nam baát thuù

                        Höõu nöõ baát giaù

                        Ñaïi gia ñoaøn bieán ñaàu

                        Coäng thuyeát voâ sanh thoaïi.

            Dòch:

                        Coù con trai khoâng cöôùi vôï

                        Coù con gaùi khoâng gaû choàng

                        Caû nhaø cuøng sum hoïp

                        Ñoàng baøn lôøi voâ sanh.

            Veà giaø, moät hoâm oâng leân ngöïa giöõa ngoài chuaån bò tòch, baûo Linh Chieáu: “Con ra saân xem ñuùng ngoï voâ cho cha hay.” Coâ Linh Chieáu ra xem trôû vaøo thöa: “Gaàn ñuùng ngoï, maët trôøi bò nguyeät thöïc, cha ra xem.” OÂng ra saân xem, trôû vaøo, thaáy Linh Chieáu leân ngöïa giöõa ngoài kieát giaø tòch. OÂng noùi: “Con gaùi ta lanh lôïi quaù!” Lo mai taùng Linh Chieáu xong, oâng baùo tin cho thaân höõu hay saép tòch. Hoâm aáy baïn beø tuï hoäi, oâng naèm goái ñaàu treân ñaàu goái Chaâu Muïc Coâng, nhaém maét thò tòch. Tin naøy ñeán baø Long Uaån, baø ra ñoàng cho con trai hay, ngöôøi con trai ñang ñaùnh traâu caøy ruoäng, baø baûo: “Con ôi! OÂng giaø voâ tri vaø con beù ngu si  ñaõ boû mình ñi roài.” Ngöôøi con trai thöa: “Vaäy hôû meï!” Lieàn ñöùng thaúng tòch. Baø noùi: “Thaèng ngu si naøy cuõng ñi nöõa.” Baø lo mai taùng con trai xong, leân nuùi tòch. Ñaây laø hieän töôïng sanh töû töï taïi cuûa gia ñình oâng Baøng Long Uaån. OÂng Long Uaån ñan saùo, coâ Linh Chieáu baùn saùo ngoaøi chôï, con trai oâng cuoác caøy ngoaøi ruoäng, baø Long Uaån ôû nhaø naáu côm, ñeàu tu haønh ñaéc löïc ñeán sanh töû töï taïi. Taïi sao chuùng ta laïi ñoå taïi hoaøn caûnh naøy, hoaøn caûnh noï, tu khoâng ñöôïc?

            Ñeán ñôøi Traàn ôû Vieät Nam, vua Traàn Thaùnh Toâng vaø Tueä Trung Thöôïng só, moät oâng vua, moät oâng quan vaãn tu haønh ñaéc löïc. Chuùng ta oân laïi caâu chuyeän sau ñaây. Nhaân ngaøy laøm tuaàn cho Hoaøng thaùi haäu, vua Thaùnh Toâng thænh caùc baäc toân tuùc ñeán döï trai, trong ñoù coù Tueä Trung Thöôïng só. Nhaø vua yeâu caàu caùc Ngaøi trình baøi keä ngaén ñeå thaáy choã kieán giaûi cuûa caùc ngaøi, qua nhieàu baøi keä, nhaø vua khoâng haøi loøng beøn trao giaáy buùt cho Thöôïng só. Thöôïng só vieát moät maïch:

            Kieán giaûi trình kieán giaûi

            Tôï nieát muïc taùc quaùi

            Nieát muïc taùc quaùi lieãu

            Minh minh thöôøng töï taïi.

Dòch:

            Kieán giaûi trình kieán giaûi

            Nhö duïi maét thaáy quaùi

            Duïi maét thaáy quaùi roài

            Roõ raøng thöôøng töï taïi.

Nhaø vua ñoïc xong, lieàn pheâ tieáp ôû sau:

            Minh minh thöôøng töï taïi

            Dieäc nieát muïc taùc quaùi

            Kieán quaùi baát kieán quaùi

            Kyø quaùi taát töï hoaïi.

Dòch:

            Roõ raøng thöôøng töï taïi

            Cuõng duïi maét thaáy quaùi

            Thaáy quaùi chaúng thaáy quaùi

            Quaùi aáy aét töï hoaïi.

            Kieán giaûi cuûa chuùng ta khoâng thaät, gioáng nhö duïi maét trong hö khoâng coù nhöõng ñoám hoa. Khi con maét bình thöôøng trôû laïi thì nhöõng ñoám hoa khoâng coøn. Nhöõng ñoám hoa maát ñi, aáy laø con maét saùng. Taâm chuùng ta bò kieán giaûi che môø, moät khi kieán giaûi laëng maát, luùc aáy môùi laø taâm chaân thaät saùng suoát. Vua Thaùnh Toâng vaø Thöôïng só choã thaáy nhö nhau, khaùc nhau chæ ñoái ngöôïc yù tröôùc sau maø thoâi. Thöôïng só noùi con maét duïi thaáy hoa ñoám, khi heát loøa con maét tröôùc ñaõ saùng rôõ. Thaùnh Toâng noùi con maét tröôùc ñaõ saùng roõ, do duïi neân thaáy hoa ñoám, chính khi thaáy hoa ñoám, bieát laø khoâng thaät thì hoa ñoám töï maát, trôû laïi con maét saùng nhö tröôùc.

            Vua Thaùnh Toâng ñau naëng, Thöôïng só bieân thô hoûi thaêm. Vua traû lôøi baèng hai caâu thô:

            Vieâm vieâm thöû khí haïn thoâng thaân

            Vò taèng uyeån ngaõ nöông sanh khoá.

Dòch:

            Höøng höïc hôi noùng toaùt moà hoâi

            Chieác khoá meï sanh chöa töøng öôùt.

            Thöôïng só beänh sô saøi, Ngaøi keâ moät giöôøng goã naèm taïi Döôõng Chaân Trang. Ngaøi naèm nghieâng beân phaûi theo pheùp caùt töôøng, maét nhaém laïi, ngöôøi haàu vaø theâ thieáp khoùc roáng leân. Ngaøi môû maét ngoài daäy, sai laáy nöôùc röûa tay suùc mieäng, lieàn quôû nheï raèng:

            Soáng cheát laø leõ thöôøng, buoàn thaûm luyeán tieác chi, laøm naõo chaân taùnh ta.4

            Noùi xong, Ngaøi naèm xuoáng yeân laëng maø tòch.

            Moät oâng vua khi saép cheát, thaáy thaân töù ñaïi tan raõ ñau ñôùn, song coøn moät caùi chöa bao giôø tan raõ, ñaây laø “chieác khoá meï sanh”. Moät oâng quan soáng trong caûnh theâ thieáp toâi tôù ñaày nhaø, maø vaãn nheï nhaøng thanh thaûn ra ñi, tröôùc moïi ngöôøi khoùc than luyeán tieác. Neáu vì baän roän khoù tu, ai baän roän hôn moät oâng vua, nhaát laø oâng vua vì daân vì nöôùc tröôùc cuoäc xaâm laêng cuûa phöông Baéc. Ai bò raøng buoäc hôn moät oâng quan, coù ñuû theâ thieáp toâi tôù ñaày nhaø. Nhöõng vò naøy tu ñöôïc, chuùng ta khoâng coøn lyù do gì thoái thaùc khoù tu.

            Toùm laïi, chuùng ta laø con ngöôøi chöa coù ai toaøn haûo, caàn phaûi bieát tu ñeå chaän ñöùng nhöõng ñieàu xaáu dôû xuaát phaùt töø ba nghieäp cuûa mình. Ñoàng thôøi chuùng ta kheùo nuoâi döôõng nhöõng haønh ñoäng toát ñeïp töø thaân mieäng yù phaùt ra. Döøng aùc nuoâi thieän laø ñieàu khoâng theå thieáu, nôi con ngöôøi muoán vöôn leân. Khöôùc töø tu haønh, laø chuùng ta khöôùc töø söï tieán boä, laø khöôùc töø moïi ñeïp ñeõ cao quí, khöôùc töø söï an vui haïnh phuùc. Neáu ai quyeát chí vöôn leân, muoán soáng cuoäc ñôøi an laïc, muoán gia ñình haïnh phuùc, muoán xöù sôû huy hoaøng, tu laø chuû yeáu thöïc hieän nhöõng ñieàu mong muoán aáy. 

]