PHAÄT GIAÙO ÑOÄ SANH

I. MÔÛ ÑEÀ

            Taát caû vieäc laøm cuûa Phaät giaùo ñeàu taäp chuù vaøo lôïi ích cho chuùng sanh. Chuùng sanh laø ñoái töôïng duy nhaát cuûa Phaät giaùo. Theá neân söï truyeàn baù cuûa Phaät giaùo vì lôïi ích chuùng sanh. Neáu khoâng vì lôïi ích chuùng sanh, söï truyeàn baù aáy laø voâ nghóa lyù. Chuùng sanh ôû ñaây laø nhöõng ngöôøi hieän coù maët, nghe hieåu ñöôïc nhöõng lôøi giaùo hoaù. Chuùng ta ñöøng hieåu chuùng sanh laø nhöõng aâm hoàn, nhöõng keû cheát. Neáu Phaät giaùo soáng vôùi keû cheát, thöïc chaát Phaät giaùo ñaõ cheát maát  roài. Theá maø gaàn ñaây coù moät soá Taêng, Ni ñöa Phaät giaùo ñi vaøo coõi cheát. Taêng, Ni xuaát hieän ñoâng ñuû chæ ôû nhöõng ñaùm ma chay. Phaät söï quan troïng cuûa Taêng, Ni laø ñöa ma cuùng ñaùm. Ñoù laø neùt bi thaûm ñang xuaát hieän treân hình aûnh Phaät giaùo Vieät Nam. Caàn noùi moät caâu chính xaùc hôn: “Phaät giaùo ñoä sanh, khoâng phaûi ñoä töû.” Neáu ai coá tình ñem Phaät giaùo vaøo coõi töû, chính laø keû laøm hoaïi dieät Phaät  giaùo.

II. GIAÛNG DAÏY

            Vì tính caùch ñoä sanh neân nhöõng ngöôøi truyeàn giaùo coù boån phaän haèng giaûng daïy cho tín ñoà thoâng hieåu Phaät giaùo. Moãi ngoâi chuøa laø moät nôi giaûng daïy kinh ñieån, moãi buoåi leã laø moãi laàn giaûng daïy giaùo lyù. Coù theá, ngöôøi Phaät töû môùi bieát roõ ñöôøng loái tu haønh, môùi thaâm nhaäp ñöôïc giaùo lyù cao sieâu. Phaät giaùo ñaõ töï haøo coù moät kho taøng kinh ñieån doài daøo, maø ngöôøi Phaät töû keå caû Taêng, Ni, ña soá doát naùt veà giaùo lyù. Loãi  aáy taïi ai? Bôûi söï truyeàn baù coøn sô soùt yeáu keùm, chính Taêng, Ni phaûi chòu traùch nhieäm. Sôû dó coù sô soùt naøy, vì Taêng, Ni baän quaù nhieàu thì giôø lo cho ngöôøi cheát. Moät ngöôøi cheát, Taêng, Ni maát maáy ngaøy ñeâm coù maët taïi tang gia, sau khi choân caát xong, phaûi maát bao nhieâu ngaøy trong nhöõng leã trai tuaàn. Neáu chuøa coù ñoâi ba ngaøn Phaät töû, thöû hoûi Taêng, Ni coøn thì giôø ñaâu lo tu hoïc vaø truyeàn baù chaùnh phaùp. Quaû laø chuùng ta laøm leäch laïc troïng traùch cuûa mình. Vieäc ñaùng laøm chuùng ta laïi khoâng laøm, vieäc khoâng ñaùng laøm chuùng ta laïi doàn heát thì giôø vaøo ñoù. Ví nhö ngöôøi cheát ñaõ naèm cöùng ñôø trong quan taøi, maø ba boán vò Taêng, Ni coù khi nhieàu hôn, thöôøng tröïc tuïng kinh cho hoï nghe, thöû hoûi ñaõ nghe ñöôïc nhöõng gì? Ñuùng theo tinh thaàn Phaät giaùo, ngöôøi cheát sau khi taét thôû tuøy nghieäp thieän aùc theo ñoù ñi thoï sanh, coù ai coøn laån quaån beân quan taøi ñeå chuùng ta tuïng kinh cho hoï nghe. Vieäc laøm naøy quaû thaät khoâng ñaùng, maø chuùng ta toán nhieàu thì giôø. Vì theá, vieäc toái quan troïng laø giaûng kinh daïy ñaïo, chuùng ta phaûi beâ tha ñi. Neáu thaät ngöôøi chaân chaùnh xuaát gia, chuùng ta phaûi ñieàu chænh laïi, ñöøng ñeå ñi maõi treân con ñöôøng sai laàm nhö theá. Chuùng ta haèng nhôù troïng traùch cuûa mình laø phoå bieán chaùnh phaùp lôïi ích quaàn sanh, khoâng phaûi vì tuïng cuùng ñeå ñöôïc loøng Phaät töû. 

III.- DÒCH KINH VIEÁT SAÙCH

            Kinh ñieån Phaät giaùo hieän giôø chöa ñöôïc phieân dòch heát ra chöõ Vieät. Theá laø troïng traùch Taêng, Ni coøn naëng neà bieát maáy. Nhöõng baûn kinh chöõ Phaïn, sang Trung Quoác ngöôøi ta ñaõ phieân dòch thaønh chöõ Haùn. Taïng kinh chöõ Haùn coù maët ôû Vieät Nam khaù laâu roài, Taêng, Ni Vieät Nam chöa phieân dòch ñöôïc moät phaàn möôøi (1/10). Cho ñeán nhöõng nghi leã tuïng nieäm haèng ngaøy cuõng vaãn ñoïc theo phieân aâm chöõ Haùn, quaû laø moät thieáu soùt to taùt cuûa Phaät giaùo Vieät Nam. Taïi sao Taêng, Ni khoâng doàn heát thì giôø cuûa mình trong vieäc hoïc taäp ñeå phieân dòch kinh ñieån? Bôûi vì Phaät töû ñoøi hoûi vieäc ñöa ma cuùng ñaùm, Taêng, Ni môùi thieáu thì giôø hoïc taäp. Taêng, Ni laø ngöôøi höôùng daãn Phaät töû, taïi sao chuùng ta maõi ñeå nhöõng ñoøi hoûi khoâng ñaùng, laøm maát thì giôø vaøng ngoïc cuûa ngöôøi tu? Chính taïi Taêng, Ni khoâng gan chaúng daùm noùi thaúng, sôï maát caûm tình, khieán teä ñoan caøng ngaøy caøng theâm. Ñaâu nhöõng theá, coù moät thieåu soá Taêng, Ni laïi baøy bieän ñuû caùch roái ren, khieán ñaõ maát thì giôø laïi theâm maát thì giôø. Nhöõng keû naøy beà ngoaøi xem döôøng nhö thöông Phaät phaùp, kyø thaät hoï lôïi duïng Phaät phaùp laøm keá sanh nhai. Ngöôøi Phaät töû doát naùt khoâng bieát, thaáy baøy bieän chöøng naøo laïi caøng thích chöøng aáy, quaû thaät keû muø daét ñaùm muø. Kinh ñieån laø nhöõng phöông thuoác ñoä ñôøi, Taêng, Ni laø ngöôøi chòu traùch nhieäm truyeàn baù, maø khoâng doàn heát thì giôø hoïc taäp phieân dòch, thaät laø traùi vôùi boån phaän bieát bao. Toå tieân chuùng ta khi xöa hoïc chöõ Haùn, neân Taïng kinh chöõ Haùn voán khoâng coù gì khoù khaên. Hieän nay chuùng ta hoïc chöõ Vieät, Taïng kinh chöõ Haùn laø moät coå ngöõ khoâng laøm sao ñoïc ñöôïc. Taêng, Ni hieän nay khoâng coá gaéng dòch ra chöõ Vieät, voâ tình chuùng ta ñeå giaùo lyù cheát khoâ vaø choân saâu trong caùc tuû kinh nhaø chuøa.

IV. THOÏ CUÙNG DÖÔØNG

            Khi xöa Phaät coøn taïi theá, neáu Phaät töû muoán thænh Phaät vaø Taêng chuùng cuùng döôøng, Phaät ñeàu thoï nhaän. Ñuùng giôø thoï trai, Phaät vaø chuùng Taêng môùi ñeán, nghæ ngôi giaây laùt roài thoï trai. Thoï trai xong, trong gia quyeán tuï hoïp ngoài chung quanh ñöùc Phaät, Ngaøi vì gia quyeán thuyeát phaùp, thuyeát phaùp xong, Phaät vì gia quyeán chuùc laønh, ñöùng daäy ra veà. Theá thì ngöôøi cuùng döôøng vì Phaät vaø Taêng chuùng maø cuùng, ngöôøi thoï cuùng döôøng cuõng vì gia chuû hieän taïi maø thoï. Phaät thuyeát phaùp chuùc laønh cuõng vì ngöôøi soáng hieän coù maët, ñuùng laø yù nghóa ñoä sanh. Ngaøy nay chuùng ta laïi khaùc, gaëp ngaøy tuaàn, ngaøy gioã cuûa cha meï, Phaät töû thænh Taêng, Ni cuùng döôøng. Taêng, Ni thoï trai xong, vì ngöôøi cheát tuïng moät bieán kinh caàu nguyeän, caàu nguyeän xong ra veà. Nhö vaäy, ngöôøi cuùng döôøng vì keû cheát maø cuùng, ngöôøi thoï cuùng döôøng cuõng vì keû cheát maø caàu nguyeän. Caû hai ñieàu vì ngöôøi cheát , quaû laø Phaät giaùo ñoä töû, ñaâu coøn laø nghóa ñoä sanh. Taêng, Ni ñeán nhaø khoâng coù lôïi ích gì cho ngöôøi hieän taïi heát, chæ caàu lôïi ích cho keû quaù coá, song ngöôøi quaù coá chaéc gì coù maët ôû ñaây, neáu ngöôøi quaù coá ñaõ thaùc sanh nôi naøo roài, vieäc laøm naøy coù phaûi vieån voâng khoâng thieát thöïc chaêng? Taïi sao chuùng ta khoâng giöõ theo neáp xöa, thöïc haønh ñuùng tinh thaàn cuùng döôøng Phaät vaø Taêng chuùng thuôû tröôùc, ñeå yù nghóa ñoä sanh ñöôïc veïn toaøn, söï lôïi ích cuï theå thieát thöïc troøn ñuû traêm phaàn? Tröôùc ñaõ quaù hay, taïi sao nay chuùng ta laïi boû? Nay thaät dôû, taïi sao chuùng ta laïi theo? ÔÛ ñaây, chuùng ta caàn chænh laïi, ñöøng ñeå ñöa Phaät giaùo vaøo coõi cheát, gaây theâm meâ tín cho Phaät töû, traùi vôùi ñaïo lyù giaùc ngoä chaân thaät cuûa ñöùc Thích-ca.

            Hôn nöõa, khi xöa ñöùc Phaät thuyeát phaùp cho daân chuùng nghe, nhaân nghe phaùp daân chuùng lieàn cuùng döôøng côm, Phaät khoâng thoï nhaän. Phaät cho nhaän nhö theá laø nhôø giaûng daïy neân coù côm aên, khoâng phaûi do loøng chaân thaønh phaùt taâm cuùng döôøng cuûa Phaät töû. Ngaøy nay taïi sao chuùng ta ñi tuïng kinh cho Phaät töû ñeå ñöôïc cuùng côm cuùng tieàn, hoan hæ thoï nhaän? Laøm theá coù phaûi ñi tuïng kinh thueâ chaêng? Coù traùi vôùi toâng chæ cuûa Phaät ngaøy xöa khoâng? Ngaøy xöa, ñöùc Phaät cao caû thanh baïch ñeán theá, ngaøy nay chuùng ta ti tieän thaáp heøn laém vaäy. Ñaây cuõng laø moät ñieàu chuùng ta phaûi löu taâm chænh ñoán laïi, ñöøng ñeå nhöõng teä tuïc cöù daét maõi chuùng ta trong ñöôøng meâ toái. Thaäm chí hieän nay coù moät ít Taêng, Ni ñeán taän nhaø Phaät töû duøng ñuû lôøi leõ ñeå quyeân tôûi, thaät ñau loøng thay! Ñaïo lyù naøo daïy nhöõng ñieàu aáy? 

V.- DÓ HUYEÃN ÑOÄ CHAÂN

            Hoaëc coù ngöôøi noùi nhöõng vieäc cuùng ñaùm ma chay cho caùc Phaät töû chaúng qua “dó huyeãn ñoä chaân”, nhaân cô hoäi tang gia boái roái, chuùng ta ñeán vôùi hoï ñeå coù caûm tình daãn daét hoï vaøo ñaïo. Nhöng xin ñaët caâu hoûi, neáu vì caûm tình ñeán vôùi ñaïo, mai moát maát caûm tình thì sao? Chuû tröông ñaïo Phaät laø töï giaùc töï nguyeän, neáu khoâng vì leõ tænh giaùc ñeán vôùi ñaïo, ngöôøi aáy vaãn chöa xöùng ñaùng laø Phaät töû. Huoáng chi, vì chieàu theo caûm tình cuûa hoï, Taêng, Ni maát heát giaù trò cao thöôïng, thanh nhaõ cuûa mình, ñöôïc ñoâi ba ngöôøi Phaät töû, maø ngöôøi truyeàn giaùo maát heát giaù trò, thöû hoûi vieäc aáy coù ñaùng laøm khoâng? Chuùng toâi ñoàng yù, neáu caàn Taêng, Ni ñeán ñaùm ma ñaùm tuaàn taïi nhaø Phaät töû, song vôùi ñieàu kieän tang gia thaân quyeán tuï hoïp laïi, ñeå nghe Taêng, Ni  giaûng moät thôøi kinh, xong roài hoài höôùng coâng ñöùc cho ngöôøi cheát, Taêng, Ni ra veà. Nhö theá, khaû dó noùi “dó huyeãn ñoä chaân” ñöôïc. Bôûi vì nhaân ngöôøi cheát, chuùng ta giaùo hoùa keû soáng cho hieåu ñaïo lyù. Ñaùm tuaàn, ngaøy kî ñeàu neân toå chöùc nhö theá, vieäc laøm naøy khoâng traùi vôùi chaùnh phaùp.

            Hoaëc coù ngöôøi noùi Phaät giaùo töø bi, khi giaùo hoaù keû döông laø nghó ñeán ngöôøi aâm, muoán laøm sao cho aâm döông löôõng lôïi, môùi ñaày ñuû loøng töø. Chuùng toâi ñoàng yù leõ naøy, nhöng trong chuøa tröôùc khi thoï trai, Phaät daïy Taêng, Ni phaûi cuùng chim ñaïi baøng, quæ la-saùt vaø caùc quæ thaàn, khoâng phaûi vì keû aâm laø gì? Moãi chieàu ôû chuøa haàu heát ñeàu duøng nghi Moâng Sôn ñeå cuùng coâ hoàn, ñaâu khoâng phaûi vì keû aâm. Haèng ñeâm ôû chuøa hai thôøi coâng phu, Tònh ñoä sau ñoù ñeàu phuïc nguyeän “aâm sieâu döông thôùi”, coøn gì khoâng ñuû loøng töø bi. Neáu Phaät töû coù loøng hieáu thaûo muoán caàu nguyeän cho thaân nhaân, cöù ñeán chuøa vaøo nhöõng thôøi coâng phu, Tònh ñoä, Taêng, Ni seõ vì thaân nhaân hoï caàu nguyeän cho. Coù theá, khoâng maát thì giôø tu haønh cuûa Taêng, Ni, Phaät töû cuõng ñöôïc maõn nguyeän. Bieát toân troïng nhöõng baäc thaày höôùng daãn mình môùi goïi ngöôøi aáy bieát ñaïo ñöùc, vì vieäc rieâng cuûa mình, ñeå baäc thaày mình maát heát giaù trò cao thöôïng, laø ñaïo ñöùc choã naøo? Söï höôùng daãn khoâng kheùo caû thaày laãn troø laøm vieäc voâ nghóa, coøn chuoác laáy söï ñau khoå laø khaùc. Khi Phaät coøn taïi theá, chuùng ta coù nghe Ngaøi ñi ñöa ñaùm laàn naøo ñaâu. Cho ñeán chö Tyø-kheo moân ñoà cuûa Phaät, cuõng khoâng nghe ñi ñöa ñaùm laàn naøo. Taïi sao chuùng ta hieän nay, cöù baän roän ñaùm ma ñaùm tuaàn maõi. Theá laø chuùng ta ñaõ ñi ñuùng ñöôøng Phaät hay ñaõ sai roài, caàn phaûi vaän duïng coâng taâm xeùt laïi ñieàu naøy. Bôûi Taêng, Ni xuaát hieän trong xoùm laøng ñeàu do nhaø coù ma chay, neân baát thaàn Taêng, Ni ñeán nhaø ngöôøi naøo hoï lieàn gheùt sôï, coi nhö moät ñieàm baát töôøng saép ñeán cho gia ñình hoï. Thaät laø ngaøy xöa xem “moät vò Taêng ñeán laø moät oâng Phaät laïi”, ngaøy nay thì ngöôïc laïi. Thöû hoûi coøn gì hoå theïn cho baèng?

VI. KEÁT LUAÄN

            Chuû yeáu Phaät giaùo ñoä sanh moät caùch thieát thöïc, ngöôøi moân ñoà Phaät giaùo phaûi thaáy roõ ñieàu naøy. Taát caû haønh ñoäng, moïi cuoäc toå chöùc ñeàu nhaèm thaúng giaùo hoaù chuùng sanh, baèng con ñöôøng töø bi giaùc ngoä. Ñem haït gioáng töø bi giaùc ngoä gieo raéc trong loøng moïi ngöôøi laø truyeàn baù ñaïo Phaät. Ngöôïc laïi, ñem tình caûm meâ tín gieo raéc trong loøng tín ñoà, thöû hoûi ñaây laø truyeàn ñaïo gì? Vì giaûi thoaùt cho mình cho chuùng sanh, neân chuùng ta ñi tu, taïi sao chuùng ta trôû thaønh keû chieàu chuoäng phuïc vuï tín ñoà ñeå ñöôïc côm aên aùo maëc? Quaû laø ñieàu sai ñaïo lyù khoâng hôïp vôùi chaùnh phaùp, chuùng ta phaûi gan daï ñaäp tan nhöõng taäp tuïc sai laàm aáy, ñem laïi con ñöôøng tu haønh cao thöôïng thanh bai cho chính mình vaø huynh ñeä mai sau. Troïng traùch cuûa chuùng ta khoâng phaûi ñoùng khung trong moät nhoùm boån ñaïo, maø phaûi ñem ñaïo giaùc ngoä giaûi thoaùt laïi cho toaøn theå chuùng sanh. Laøm ñöôïc nhö vaäy môùi ñuùng tinh thaàn Phaät giaùo ñoä sanh. 

]