PHAÅM 1: TÖÏA

Thoâng thöôøng ôû moãi boä kinh, phaàn ñaàu laø töïa. Phaåm Töïa noùi leân yù nghóa toång quaùt toaøn boä kinh. Caùc kinh môû ñaàu ñeàu coù Luïc chuûng chöùng tín. Ñoù laø saùu ñieàu chöùng cöù cuûa ngaøi A-nan neâu ra, ñeå ngöôøi nghe coù ñuû loøng tin phaùp Ngaøi tuïng laø do Phaät noùi. Luïc chuûng chöùng tín gioáng nhö moät bieân baûn cuûa thô kyù trong phieân hoïp ngaøy nay vaäy.

1. CHAÙNH VAÊN :

*  Toâi nghe nhö theá naøy: Moät thuôû noï ñöùc Phaät ôû trong nuùi Kyø-xaø-quaät, nôi thaønh Vöông Xaù cuøng chuùng ñaïi Tyø-kheo moät muoân hai nghìn ngöôøi caâu hoäi. Caùc vò ñoù ñeàu laø baäc A-la-haùn, caùc laäu ñaõ heát, khoâng coøn phieàn naõo, vieäc lôïi mình ñaõ xong, döùt söï raøng ròt trong caùc coõi, taâm ñöôïc töï taïi. Teân cuûa caùc vò ñoù laø: A-nhaõ Kieàu-traàn-nhö, Ma-ha Ca-dieáp, Öu- laâu-taàn-loa Ca-dieáp, Daø-gia Ca-dieáp, Na-ñeà Ca-dieáp, Xaù-lôïi-phaát, Ñaïi Muïc-kieàn-lieân, Ma-ha Ca-chieân-dieân, A-naäu-laâu-ñaø, Kieáp-taân-na, Kieàu-phaïm-ba-ñeà, Ly-baø-ña, Taát-laêng-giaø-baø-ta, Baïc-caâu-la, Ma-ha Caâu-si-la, Nan-ñaø, Toân-ñaø-la Nan-ñaø, Phuù-laâu-na-di-ña-la-ni-töû, Tu-boà-ñeà, A-nan, La-haàu-la v.v... ñoù laø nhöõng vò ñaïi A-la-haùn haøng trí thöùc cuûa chuùng.

Laïi coù baäc höõu hoïc vaø voâ hoïc hai nghìn ngöôøi.

Baø Tyø-kheo ni Ma-ha Ba-xaø-ba-ñeà cuøng vôùi quyeán thuoäc saùu nghìn ngöôøi caâu hoäi. Meï cuûa La- haàu-la laø baø Tyø-kheo ni Gia-thaâu-ñaø-la cuõng cuøng vôùi quyeán thuoäc caâu hoäi.

*  Baäc ñaïi Boà-taùt taùm muoân ngöôøi ñeàu khoâng thoái chuyeån ôû nôi ñaïo Voââ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc, ñeàu chöùng ñöôïc phaùp Ñaø-la-ni nhaïo thuyeát bieän taøi, chuyeån noùi phaùp luaân baát thoái chuyeån, töøng cuùng döôøng voâ löôïng traêm nghìn chö Phaät, ôû nôi caùc ñöùc Phaät troàng caùc coäi coâng ñöùc.

Thöôøng ñöôïc caùc Phaät ngôïi khen, duøng ñöùc töø ñeå tu thaân, kheùo chöùng trí hueä cuûa Phaät thoâng ñaït ñaïi trí ñeán nôi bôø kia, danh ñoàn khaép voâ löôïng theá giôùi,  coù theå ñoä voâ soá traêm nghìn chuùng sanh.

Teân cuûa caùc vò ñoù laø: Vaên-thuø-sö-lôïi Boà-taùt, Quaùn Theá AÂm Boà-taùt, Ñaéc Ñaïi Theá Boà-taùt, Thöôøng Tinh Taán Boà-taùt, Baát Höu Töùc Boà-taùt, Böûu Chöôûng Boà-taùt, Döôïc Vöông Boà-taùt, Doõng Thí Boà-taùt, Böûu Nguyeät Boà-taùt, Nguyeät Quang Boà-taùt, Maõn Nguyeät Boà-taùt, Ñaïi Löïc Boà-taùt, Voâ Löôïng Löïc Boà-taùt, Vieät Tam Giôùi Boà-taùt, Baït-ñaø-baø-la Boà-taùt, Di-laëc Boà-taùt, Böûu Tích Boà-taùt, Ñaïo Sö Boà-taùt v.v... caùc vò ñaïi Boà-taùt nhö theá taùm muoân ngöôøi caâu hoäi.

*  Luùc baáy giôø, Thích ñeà-hoaøn-nhaân cuøng quyeán thuoäc hai muoân vò thieân töû caâu hoäi.

Laïi coù Minh Nguyeät thieân töû, Phoå Höông thieân töû, Böûu Quang thieân töû, boán vò ñaïi Thieân vöông cuøng vôùi quyeán thuoäc moät muoân thieân töû caâu hoäi. Töï Taïi thieân töû, Ñaïi Töï Taïi thieân töû, cuøng vôùi quyeán thuoäc ba vaïn thieân töû caâu hoäi.

Chuû coõi Ta-baø: Phaïm Thieân vöông, Thi-khí Ñaïi Phaïm, Quang Minh Ñaïi Phaïm v.v... cuøng vôùi quyeán thuoäc moät muoân hai nghìn vò thieân töû caâu hoäi.

Coù taùm vò Long vöông: Nan-ñaø Long vöông, Baït-nan-ñaø Long vöông, Ta-daø-la Long vöông, Hoøa-tu-kieát Long vöông, Ñöùc-xoa-ca Long vöông, A-na-baø-ñaït-ña Long vöông, Ma-na-tö Long vöông, Öu-baùt-la Long vöông v.v... ñeàu cuøng bao nhieâu traêm nghìn quyeán thuoäc caâu hoäi.

Coù boán vò Khaån-na-la vöông: Phaùp khaån-na-la vöông, Dieäu Phaùp khaån-na-la vöông, Ñaïi Phaùp khaån-na-la vöông, Trì Phaùp khaån-na-la vöông ñeàu cuøng bao nhieâu traêm nghìn quyeán thuoäc caâu hoäi.

Coù boán vò Caøn-thaùt-baø vöông: Nhaïc caøn-thaùt-baø vöông, Nhaïc AÂm caøn-thaùt-baø vöông, Myõ caøn-thaùt-baø vöông, Myõ AÂm caøn thaùt-baø vöông, ñeàu cuøng bao nhieâu traêm nghìn quyeán thuoäc caâu hoäi.

Coù boán vò A-tu-la vöông: Baø-træ A-tu-la vöông, Khö-la-khieân-ñaø A-tu-la vöông, Tyø-ma-chaát-ña-la A-tu-la vöông, La-haàu A-tu-la vöông, ñeàu cuøng bao nhieâu traêm nghìn quyeán thuoäc caâu hoäi.

Coù boán vò Ca-laàu-la vöông: Ñaïi Oai Ñöùc ca-laàu-la vöông, Ñaïi Thaân ca-laàu-la vöông, Ñaïi Maõn ca-laàu-la vöông, Nhö YÙ ca-laàu-la vöông, ñeàu cuøng bao nhieâu traêm nghìn quyeán thuoäc caâu hoäi.

Vua A-xaø-theá, con baø Vi-ñeà-hi, cuøng bao nhieâu traêm nghìn quyeán thuoäc caâu hoäi.

Caû chuùng ñeàu leã chaân Phaät, lui ngoài moät phía.

GIAÛNG :

“Toâi nghe”, chæ cho toân giaû A-nan, ngöôøi nghe vaø thuaät laïi kinh naøy - Vaên thaønh töïu.

“Nhö theá naøy”, chæ phaùp maø ngaøi A-nan nghe Phaät noùi, ñoù laø kinh Phaùp Hoa - Tín thaønh töïu.

“Moät thuôû noï”, laø thôøi gian noùi kinh. Xöa, thôøi gian moãi nôi moãi khaùc, khoâng thoáng nhaát, neân chæ noùi moät thuôû noï, chôù khoâng noùi ngaøy maáy, thaùng maáy, luùc maáy giôø - Thôøi thaønh töïu.

“Ñöùc Phaät”, laø vò chuû toïa trong buoåi thuyeát phaùp - Chuû thaønh töïu.

“Nuùi Kyø-xaø-quaät”, nôi thaønh Vöông Xaù laø choã Phaät thuyeát phaùp - Xöù thaønh töïu.

“Chuùng ñaïi Tyø-kheo moät muoân hai nghìn ngöôøi laø baäc A-la-haùn, nhö A-nhaõ Kieàu-traàn-nhö..., haøng Tyø-kheo höõu hoïc vaø voâ hoïc coù treân 2000 ngöôøi. Caùc Tyø-kheo ni nhö Ma-ha Ba-xaø-ba-ñeà, Gia-thaâu-ñaø-la vaø quyeán thuoäc. Haøng Boà-taùt coù tôùi taùm muoân nhö Boà-taùt Vaên-thuø, Boà-taùt Quaùn AÂm... Thích ñeà-hoaøn nhaân vaø quyeán thuoäc. Töù thieân vöông vaø quyeán thuoäc. Phaïm Thieân vöông vaø caùc vò trôøi cuøng vôùi quyeán thuoäc. Long vöông vaø quyeán thuoäc. Khaån-na-la vöông cuøng quyeán thuoäc. Caøn-thaùt-baø vöông cuøng quyeán thuoäc. A-tu-la vöông cuøng quyeán thuoäc. Ca-laâu-la vöông cuøng vôùi quyeán thuoäc. Vua A-xaø-theá cuøng vôùi quyeán thuoäc” laø nhöõng cöû toïa ñeán nghe phaùp - Chuùng thaønh töïu.

Saùu ñieàu treân ñaây goïi laø Luïc chuûng chöùng tín, nghóa laø saùu ñieàu laøm baèng chöùng ñeå cho chuùng ta tin kinh naøy khoâng phaûi ngaøi A-nan töï yù noùi, maø chính Ngaøi ñaõ cuøng nghe vôùi thính chuùng vaø thuaät laïi.

2. CHAÙNH VAÊN :

Luùc baáy giôø, ñöùc Theá Toân, haøng töù chuùng vaây quanh cuùng döôøng cung kænh ngôïi khen toân troïng, vì caùc vò Boà-taùt maø noùi kinh Ñaïi thöøa teân laø “Voâ Löôïng Nghóa Giaùo Boà-taùt Phaùp Phaät Sôû Hoä Nieäm”.

GIAÛNG :

Kinh “Voâ Löôïng Nghóa Giaùo Boà-taùt Phaùp Phaät Sôû Hoä Nieäm” laø boä kinh coù nghóa lyù saâu roäng, khoâng theå nghó löôøng ñöôïc. Kinh naøy daïy cho haøng Boà-taùt tu ñeå thaønh Phaät, vaø chính kinh naøy laø choã maø chö Phaät haèng hoä nieäm. Ñoaïn naøy khoâng ghi Phaät noùi kinh nhö theá naøo, chæ noùi toång quaùt laø kinh Ñaïi thöøa teân “Voâ Löôïng Nghóa Giaùo Boà-taùt Phaùp Phaät Sôû Hoä Nieäm”.

3. CHAÙNH VAÊN :

Noùi kinh naøy xong, ñöùc Phaät ngoài xeáp baèng nhaäp vaøo chaùnh ñònh “Voâ löôïng nghóa xöù”, thaân vaø taâm cuûa Phaät ñeàu khoâng lay ñoäng.

GIAÛNG :

Töø tröôùc, Phaät tuøy theo caên cô cao thaáp cuûa chuùng sanh maø phöông tieän noùi kinh nghóa lyù höõu löôïng, chôù kinh Voâ löôïng lieãu nghóa thì chöa töøng noùi. Nay thaáy caên cô ñeä töû ñaõ thuaàn thuïc, Phaät môùi noùi kinh Voâ Löôïng Nghóa vaø nhaäp chaùnh ñònh teân laø Voâ Löôïng Nghóa Xöù, ñeå chuaån bò tö theá noùi kinh Phaùp Hoa laø chaân lyù tuyeät ñoái.

4. CHAÙNH VAÊN :

Khi ñoù trôøi möa hoa maïn-ñaø-la, hoa ma-ha maïn-ñaø-la, hoa maïn-thuø-sa, hoa ma-ha maïn-thuø-sa, ñeå raûi treân ñöùc Phaät cuøng haøng ñaïi chuùng; khaép coõi Phaät saùu ñieäu vang ñoäng.

Luùc baáy giôø, trong chuùng hoäi, caùc haøng Tyø-kheo, Tyø-kheo ni, caän söï nam, caän söï nöõ, trôøi, roàng, daï-xoa, caøn-thaùt-baø, a-tu-la, ca-laàu-la, khaån-na-la, ma-haàu-la-daø, nhaân, phi nhaân vaø caùc vò tieåu vöông cuøng Chuyeån Luaân Thaùnh vöông, caùc ñaïi chuùng aáy ñeàu ñöôïc thaáy vieäc chöa töøng coù, vui möøng chaáp tay moät loøng nhìn Phaät.

GIAÛNG :

Khi Phaät noùi kinh “Voâ Löôïng Nghóa” xong, Ngaøi nhaäp ñònh thì chö thieân raûi hoa cuùng döôøng, quaû ñaát ruùng ñoäng, phaùt ra saùu thöù aâm thanh vi dieäu. Baáy giôø, thính chuùng trong hoäi thaáy vieäc chöa töøng coù, neân vui möøng chaáp tay moät loøng höôùng veà ñöùc Phaät maét khoâng taïm rôøi.

5. CHAÙNH VAÊN :

Baáy giôø, ñöùc Phaät töø nôi töôùng loâng traéng giöõa chaëng maøy phaùt ra luoàng haøo quang chieáu khaép caû moät muoân taùm nghìn coõi nöôùc ôû phöông Ñoâng, döôùi thôøi chieáu ñeán ñòa nguïc A-tyø, treân suoát thaáu trôøi Saéc Cöùu Caùnh. Chuùng ôû coõi naøy ñeàu thaáy caû saùu loaøi chuùng sanh ôû caùc coõi kia.

GIAÛNG :

Ñoaïn naøy duøng hình aûnh ñeå hieån baøy caùi chaân thaät tuyeät ñoái, ñoù laø Tri kieán Phaät. Sôû dó khoâng duøng ngoân ngöõ ñeå dieãn taû, laø vì moïi ngoân ngöõ ñeàu ôû trong voøng töông ñoái, khoâng theå noùi leân phaùp tuyeät ñoái. Hai chaân maøy laø hai beân chæ cho phaùp töông ñoái: Coù khoâng, phaûi quaáy, toát xaáu... Loâng traéng giöõa chaëng maøy töôïng tröng cho lyù Trung ñaïo khoâng keït hai beân ñoái ñaõi. Haøo quang laø aùnh saùng, töôïng tröng cho trí tueä Phaät. Qua hình aûnh töôïng tröng ñoù, neáu chuùng ta bieát xoay laïi mình ñeå tu taäp nhö lôøi daïy cuûa Toå Baù Tröôïng, môùi thaáy ñöôïc yù nghóa huyeàn dieäu cuûa kinh Ñaïi thöøa. Ngöôøi khoâng coøn keït hai beân laø ngöôøi haèng soáng vôùi lyù Trung ñaïo, thì ñöôïc trí tueä vieân maõn. Trí tueä vieân maõn laø trí tueä Phaät theânh thang roäng lôùn, neân soi roïi thaáu suoát moät muoân taùm nghìn coõi ôû phöông Ñoâng, töø ñòa nguïc cho tôùi coõi trôøi Saéc Cöùu kính. Neáu nöông theo trí tueä Phaät thì chuùng ta seõ thaáy roõ caùc coõi, bieát roõ nhaân quaû cuûa saùu loaøi chuùng sanh luaân hoài trong luïc ñaïo, vaø cuõng thaáu suoát ñöôïc nguyeân nhaân tu haønh cuøng quaû baùo cuûa caùc vò Tyø-kheo, Thanh vaên, Duyeân giaùc, Boà-taùt. ÔÛ ñaây coù ñieàu khieán cho chuùng ta nghi vaán laø, taïi sao haøo quang Phaät chæ soi thaáu veà phöông Ñoâng maø khoâng soi veà caùc phöông khaùc ? Phöông Ñoâng laø phía maët trôøi moïc, aùnh saùng cuûa ngaøy baét ñaàu töø phöông Ñoâng, chieáu roïi khaép caû. Coøn phöông Taây laø phía maët trôøi laën, aùnh saùng cuûa ngaøy môø daàn vaø taét haún. Phaät muoán chæ cho moïi ngöôøi trí tueä cöùu kính cuûa Phaät thaáu suoát taát caû phaùp, neân Ngaøi duøng phöông Ñoâng laø phöông môû maøn cho aùnh saùng ban mai ñeå laøm ví duï.

6. CHAÙNH VAÊN :

Laïi thaáy caùc ñöùc Phaät hieän taïi nôi caùc coõi kia vaø nghe kinh phaùp cuûa caùc ñöùc Phaät aáy noùi. Cuøng thaáy nôi caùc coõi kia, caùc haøng Tyø-kheo, Tyø-kheo ni, caän söï nam, caän söï nöõ, nhöõng ngöôøi tu haønh ñaéc ñaïo.

Laïi thaáy caùc vò ñaïi Boà-taùt duøng caùc moùn nhaân duyeân, caùc loøng tín giaûi, caùc loaïi töôùng maïo maø tu haønh ñaïo Boà-taùt. Laïi thaáy ñöùc Phaät nhaäp Nieát-baøn, laïi thaáy sau khi caùc ñöùc Phaät nhaäp Nieát-baøn, ñem xaù-lôïi cuûa Phaät maø döïng thaùp baèng baûy baùu.

GIAÛNG :

Qua ñoaïn naøy, chuùng ta thaáy caùi nhìn cuûa ñaïo Phaät raát roäng raõi, chæ moät phöông Ñoâng thoâi maø thaáy coù moät muoân taùm nghìn coõi. Neáu troâng caû möôøi phöông hay caû vuõ truï thì seõ thaáy voâ soá coõi nöôùc khoâng theå tính ñeám. Vì vaäy maø trong kinh noùi haèng haø sa soá coõi Phaät. Ñieàu maø ñöùc Phaät noùi caùch ñaây treân hai ngaøn naêm traêm naêm thì hieän nay caùc nhaø khoa hoïc ñaõ chöùng minh moät caùch cuï theå laø, trong vuõ truï ngoaøi quaû ñaát chuùng ta ñang ôû coøn coù voâ soá haønh tinh, gaàn nhaát laø maët traêng, nôi loaøi ngöôøi ñaõ töøng ñaët chaân ñeán ñoù caùch nay khoâng laâu. Baây giôø trong hoäi chuùng nöông haøo quang Phaät, thaáy vaø nghe ñöôïc caùc ñöùc Phaät ôû caùc coõi aáy noùi Phaùp. Roài cuõng thaáy thính chuùng cuûa caùc ñöùc Phaät ôû caùc coõi aáy tu haønh ñaéc ñaïo. Chaúng nhöõng thaáy Phaät, Boà-taùt, thính chuùng ôû caùc coõi khaùc, maø coøn thaáy Phaät nhaäp Nieát-baøn. Laïi thaáy sau khi Phaät nhaäp Nieát-baøn, xaù-lôïi Phaät ñöôïc döïng thaùp baèng baûy baùu ñeå cuùng döôøng.

7. CHAÙNH VAÊN :

* Khi aáy, ngaøi Di-laëc Boà-taùt nghó raèng: “Hoâm nay ñöùc Theá Toân hieän thaàn bieán töôùng, vì nhaân duyeân gì maø coù ñieàm laønh naøy ?

Nay ñöùc Phaät ñöông nhaäp chaùnh ñònh, vieäc bieán hieän hy höõu khoâng theå nghó baøn naøy neân hoûi ai, ai ñaùp ñöôïc ?”

Ngaøi laïi nghó: “OÂng Phaùp vöông töû Vaên-thuø-sö- lôïi naøy ñaõ töøng gaàn guõi cuùng döôøng voâ löôïng caùc ñöùc Phaät ñôøi quaù khöù, chaéc ñaõ thaáy töôùng hy höõu naøy, ta nay neân hoûi oâng.”

Luùc ñoù, haøng Tyø-kheo, Tyø-kheo ni, caän söï nam, caän söï nöõ vaø caùc trôøi, roàng, quæ, thaàn v.v... ñeàu nghó raèng: “Töôùng thaàn thoâng saùng choùi cuûa ñöùc Phaät hieän ñaây, nay neân hoûi ai ?”

* Baáy giôø, ngaøi Di-laëc Boà-taùt muoán giaûi quyeát choã nghi cuûa mình, Ngaøi laïi xeùt taâm nieäm cuûa boán chuùng: Tyø-kheo, Tyø-kheo ni, caän söï nam, caän söï nöõ vaø cuûa caû chuùng hoäi trôøi, roàng, quæ, thaàn v.v... maø hoûi Vaên-thuø-sö-lôïi raèng: “Vì nhaân duyeân gì maø coù töôùng laønh thaàn thoâng naøy, Phaät phoùng aùnh saùng lôùn soi khaép moät muoân taùm nghìn coõi ôû phöông Ñoâng, ñeàu thaáy coõi nöôùc trang nghieâm cuûa caùc ñöùc Phaät ?”

GIAÛNG :

Theo Duy thöùc hoïc thì Boà-taùt Di-laëc töôïng tröng cho Thöùc phaân bieät. Bôûi Thöùc phaân bieät neân khoâng theå hieåu ñöôïc nhöõng hình aûnh bieåu tröng Tri kieán Phaät (lyù trung ñaïo). Vì Tri kieán Phaät vöôït khoûi phaùp nhò nguyeân töông ñoái cuûa theá gian. Boà-taùt Vaên-thuø töôïng tröng cho Caên baûn trí hay Baûn giaùc coù saün nôi moãi chuùng sanh. Do gaàn guõi, baûo hoä, cuùng döôøng, thaâm nhaäp Tri kieán Phaät neân Ngaøi môùi hieåu ñöôïc nhöõng ñieàm laønh maø Phaät hieän ra; vì vaäy Boà-taùt Di-laëc môùi coù döï yù thöa hoûi. Ñaây laø nhöõng vò Boà-taùt töôïng tröng ñeå noùi leân yù nghóa thaâm saâu trong vieäc tu haønh cuûa moãi ngöôøi chuùng ta, chôù khoâng phaûi laø haøng Boà-taùt ñi hoaèng truyeàn Chaùnh phaùp giaùo hoùa chuùng sanh trong ñôøi.

Ña soá kinh Ñaïi thöøa, phaåm ñaàu thöôøng laø Boà-taùt Vaên-thuø thöa hoûi vaø phaåm keát thuùc laø haïnh nguyeän cuûa Boà-taùt Phoå Hieàn. Nhö kinh Phaùp Hoa, môû ñaàu laø Boà-taùt Vaên-thuø giaûi nghi cho Boà-taùt Di-laëc vaø boán chuùng, phaàn cuoái cuøng neâu leân haïnh nguyeän cuûa Boà-taùt Phoå Hieàn. Boà-taùt Phoå Hieàn töôïng tröng cho Trí sai bieät. Trí caên baûn laø trí ñaõ coù saün, bôûi voâ minh voïng töôûng che phuû neân khoâng hieån loä. Nhôø tu haønh laàn laàøn saïch heát voâ minh phieàn naõo, Trí caên baûn môùi hieån hieän troøn saùng. Luùc ñoù coù ñuû dieäu duïng, tuøy duyeân giaùo hoùa chuùng sanh goïi laø Trí sai bieät. Chuùng sanh caên cô trình ñoä khoâng ñoàng nhau, keû thì ñaàn ñoän, ngöôøi thì lanh lôïi; Trí sai bieät cuûa Phaät coù ñuû dieäu löïc thaáu suoát trình ñoä sai bieät aáy, neân tuøy theo caên cô maø phöông tieän noùi phaùp sai bieät giaùo hoaù hoï. Chính Trí sai bieät laøm caên baûn cho haøng Boà-taùt laøm haïnh lôïi tha khoâng löôøi moûi, khoâng thoái chuyeån. Vì chuùng ta tu chöa ñöôïc vieân maõn, chöa coù Trí sai bieät, khi haønh haïnh lôïi tha maø khoâng bieát trình ñoä caên cô cuûa chuùng sanh, khoâng roõ ñöôïc caùi goác ñau khoå cuûa muoân loaøi, noùi phaùp chæ kheá lyù maø khoâng kheá cô, neân ngöôøi nghe khoâng tin khoâng theo tu hoïc; keát quaû laø giuùp ngöôøi maø ngöôøi khoâng heát khoå, chaùn naûn, neân thoái Boà-ñeà taâm. Loãi ñoù khoâng phaûi taïi ngöôøi cöùng ñaàu khoâng chòu nghe, maø taïi mình chöa coù Trí sai bieät bieát roõ caên cô trình ñoä cuûa ngöôøi, ñeå noùi phaùp hôïp thôøi ñuùng beänh. Neáu noùi phaùp hôïp thôøi ñuùng beänh thì ngöôøi nghe môùi kính tin vaâng theo maø tu taäp heát khoå ñau. Sôû dó ngöôøi khoâng nghe laø vì chuùng ta noùi phaùp khoâng ñuùng beänh, khoâng hôïp thôøi, khieán ngöôøi nghe khoâng tin, baát maõn, xa laùnh. Ñoù laø muoán giuùp ngöôøi ñöôïc lôïi ích maø hoùa ra haïi ngöôøi maát tín taâm, loãi ñoù laø taïi mình. Vì vaäy, neáu ñöôïc Trí sai bieät thì söï giaùo hoùa chaúng nhöõng khieán chuùng sanh ñöôïc lôïi ích, maø ngöôøi giaùo hoùa cuõng khoâng löôøi moûi, khoâng chaùn naûn, neân môùi goïi laø Ñaïi Haïnh Phoå Hieàn.

Phaàn Truøng tuïng laø phaàn laëp laïi yù cuûa vaên Tröôøng haøng ôû treân, nhöng laëp laïi coù phaàn chi tieát.

8. CHAÙNH VAÊN :

Khi ñoù, ngaøi Di-laëc muoán noùi laïi nghóa treân, duøng keä hoûi raèng:

                        Ngaøi Vaên-thuø-sö-lôïi !

                        Ñöùc Ñaïo sö côù chi

                        Loâng traéng giöõa chaëng maøy

                        Phoùng aùnh saùng khaép soi

                        Trôøi möa hoa Maïn-ñaø

                        Cuøng hoa Maïn-thuø-sa

                        Gioù thôm muøi chieân-ñaøn

                        Vui ñeïp loøng ñaïi chuùng

                        Vì nhaân duyeân nhö vaäy

                        Coõi ñaát ñeàu nghieâm tònh   

                        Maø trong theá giôùi naøy

                        Saùu ñieäu vang ñoäng leân

                        Baáy giôø boán boä chuùng

                        Thaûy ñeàu raát vui möøng

                        Thaân cuøng yù thô thôùi

                        Ñöôïc vieäc chöa töøng coù.

GIAÛNG :

Ñoaïn naøy laëp laïi choã nghi vaán cuûa Boà-taùt Di- laëc vaø hoäi chuùng veà hình töôùng bieåu tröng cho caùi chaân thaät tuyeät ñoái.

9. CHAÙNH VAÊN :

                        AÙnh saùng giöõa chaëng maøy

                        Soi suoát thaúng phöông Ñoâng

                        Moät muoân taùm nghìn coõi

                        Ñeàu aùnh nhö saéc vaøng

                        Töø ñòa nguïc A-tyø

                        Treân ñeán trôøi Höõu Ñaûnh

                        Trong caùc theá giôùi ñoù

                        Caû saùu ñaïo chuùng sanh

                        Soáng cheát cuûa kia ñeán

                        Nghieäp duyeân laønh cuøng döõ

                        Thoï baùo coù toát xaáu

                        Taïi ñaây ñeàu thaáy roõ.

GIAÛNG :

Nöông aùnh saùng do Phaät phoùng ra, maø caû hoäi chuùng ñeàu thaáy taát caû nhaân quaû luaân hoài cuûa saùu loaøi chuùng sanh, ôû moät muoân taùm nghìn coõi nöôùc veà phöông Ñoâng.

10. CHAÙNH VAÊN :

            Laïi thaáy caùc ñöùc Phaät

            Ñaáng Thaùnh chuùa Sö töû

            Dieãn noùi caùc kinh ñieån

            Nhieäm maàu baäc thöù nhöùt.

            Tieáng cuûa Ngaøi thanh tònh

            Gioïng noùi ra eâm dòu

            Daïy baûo caùc Boà-taùt

            Voâ soá öùc muoân ngöôøi

            Tieáng Phaïm aâm thaâm dieäu

            Khieán ngöôøi ñeàu öa nghe.

            Caùc Phaät ôû coõi mình

            Maø giaûng noùi chaùnh phaùp

            Duøng nhieàu moùn nhaân duyeân

            Cuøng voâ löôïng tæ duï

            Ñeå soi roõ Phaät phaùp

            Maø khai ngoä chuùng sanh.

            Neáu coù ngöôøi bò khoå

            Nhaøm lìa giaø, beänh, cheát,

            Phaät vì noùi Nieát-baøn

            Ñeå döùt caùc ngaèn khoå.

            Neáu laø ngöôøi coù phöôùc

            Ñaõ töøng cuùng döôøng Phaät

            Chí caàu phaùp thuø thaéng

            Vì noùi haïnh Duyeân giaùc.

            Neáu laïi coù Phaät töû

            Tu taäp caùc coâng haïnh

            Ñeå caàu hueä Voâ thöôïng

            Phaät vì noùi tònh ñaïo.

GIAÛNG :

Boà-taùt Di-laëc cuøng boán chuùng thaáy caùc ñöùc Phaät ñang ôû coõi nöôùc cuûa caùc Ngaøi vôùi Phaïm aâm vi dieäu, tuøy caên cô duøng phöông tieän noùi phaùp khai ngoä cho haøng Thanh vaên, Duyeân giaùc.

11. CHAÙNH VAÊN :

                        Ngaøi Vaên-thuø-sö-lôïi !

                        Toâi ôû taïi nôi ñaây

                        Thaáy nghe döôøng aáy ñoù

                        Vaø nghìn öùc vieäc khaùc

                        Thaáy raát nhieàu nhö theá

                        Nay seõ löôïc noùi ra !

                        Toâi thaáy ôû coõi kia

                        Coù Haèng sa Boà-taùt

                        Duøng caùc moùn nhaân duyeân

                        Maø caàu chöùng Phaät ñaïo.

                        Hoaëc coù vò boá thí

                        Vaøng, baïc, ngoïc, san hoâ,

                        Chaân chaâu, ngoïc nhö yù,

                        Ngoïc xa cöø, maõ naõo,

                        Kim cöông caùc traân böûu

                        Cuøng toâi tôù, xe coä

                        Kieäu, caùng chöng chaâu baùu

                        Vui veû ñem boá thí

                        Hoài höôùng veà Phaät ñaïo

                        Nguyeän ñöôïc chöùng thöøa aáy

                        Baäc nhöùt cuûa ba coõi

                        Caùc Phaät haèng khen ngôïi.

                        Hoaëc coù vò Boà-taùt

                        Xe töù maõ, xe baùu

                        Bao lôn che taøng ñeïp

                        Trau tria duøng boá thí.

                        Laïi thaáy coù Boà-taùt

                        Boá thí caû vôï con

                        Thaân thòt cuøng tay chaân

                        Ñeå caàu Voâ thöôïng ñaïo.

                        Laïi thaáy coù Boà-taùt

                        Ñaàu maét vaø thaân theå

                        Ñeàu öa vui thí cho

                        Ñeå caàu trí hueä Phaät.

GIAÛNG :

Boà-taùt Di-laëc töôøng trình choã thaáy nghe cuûa Ngaøi nhö: Coù voâ soá Boà-taùt boá thí vaøng baïc, chaâu baùu, boá thí xe coä, boá thí thaân maïng, vôï con ñeå caàu Phaät ñaïo.

12. CHAÙNH VAÊN :

                        Ngaøi Vaên-thuø-sö-lôïi !

                        Ta thaáy caùc quoác vöông

                        Qua ñeán choã cuûa Phaät

                        Thöa hoûi ñaïo Voâ thöôïng

                        Beøn boû nöôùc vui veû

                        Cung ñieän caû thaàn thieáp

                        Caïo saïch raâu laãn toùc

                        Maø maëc y phaùp phuïc.

GIAÛNG :

Boà-taùt Di-laëc laïi thaáy caùc quoác vöông thöa hoûi ñaïo Voâ thöôïng, roài beøn boû nöôùc, boû ngoâi vua, thaàn thieáp, caïo boû raâu toùc xuaát gia.

13. CHAÙNH VAÊN :

                        Hoaëc laïi thaáy Boà-taùt

                        Maø hieän laøm Tyø-kheo

                        Moät mình ôû vaéng veû

                        Öa vui tuïng kinh ñieån.

                        Cuõng thaáy coù Boà-taùt

                        Doõng maõnh vaø tinh taán

                        Vaøo ôû nôi thaâm sôn

                        Suy xeùt moái Phaät ñaïo.

                        Vaø thaáy baäc ly duïc

                        Thöôøng ôû choã khoâng nhaøn

                        Saâu tu caùc thieàn ñònh

                        Ñöôïc naêm moùn thaàn thoâng

                        Vaø thaáy vò Boà-taùt

                        Chaáp tay truï thieàn ñònh

                        Duøng nghìn muoân baøi keä

                        Khen ngôïi caùc Phaùp vöông.

                        Laïi thaáy coù Boà-taùt

                        Trí saâu chí beàn chaéc

                        Hay hoûi caùc ñöùc Phaät

                        Nghe roài ñeàu thoï trì

                        Laïi thaáy haøng Phaät töû

                        Ñònh hueä troïn ñaày ñuû

                        Duøng voâ löôïng tæ duï

                        Vì chuùng maø giaûng phaùp

                        Vui öa noùi caùc phaùp

                        Daïy baûo caùc Boà-taùt

                        Phaù deïp chuùng binh ma

                        Maø ñaùnh reàn troáng phaùp.

                        Cuøng thaáy vò Boà-taùt

                        Vaéng baët yeân laëng ngoài

                        Trôøi, roàng ñeàu cung kính

                        Chaúng laáy ñoù laøm möøng.

                        Vaø thaáy coù Boà-taùt

                        ÔÛ röøng phoùng haøo quang

                        Cöùu khoå choán ñòa nguïc

                        Khieán ñeàu vaøo Phaät ñaïo.

                        Laïi thaáy haøng Phaät töû

                        Chöa töøng coù nguû nghæ

                        Kinh haønh ôû trong röøng

                        Sieâng naêng caàu Phaät ñaïo

                        Cuõng thaáy ñuû giôùi ñöùc

                        Oai nghi khoâng thieáu soùt

                        Loøng saïch nhö böûu chaâu

                        Ñeå caàu chöùng Phaät ñaïo.

                        Vaø thaáy haøng Phaät töû

                        Truï vaøo söùc nhaãn nhuïc

                        Bò keû taêng thöôïng maïn

                        Maéng ruûa cuøng ñaùnh ñaäp,

                        Thaûy ñeàu hay nhaãn ñöôïc

                        Ñeå caàu chöùng Phaät ñaïo.

                        Laïi thaáy coù Boà-taùt

                        Xa rôøi söï chôi cöôøi

                        Vaø quyeán thuoäc ngu si

                        Öa gaàn guõi ngöôøi trí

                        Chuyeân taâm tröø loaïn ñoäng

                        Nhieáp nieäm ôû nuùi röøng

                        Traûi öùc nghìn muoân naêm

                        Ñeå caàu ñöôïc Phaät ñaïo.

GIAÛNG :

Boà-taùt Di-laëc cuøng hoäi chuùng thaáy caùc Boà-taùt ôû nôi vaéng veû, moãi vò duøng moïi phöông tieän tu haønh khaùc nhau ñeå caàu Phaät ñaïo.

14. CHAÙNH VAÊN :

                        Laïi thaáy vò Boà-taùt

                        Ñoà aên uoáng ngoït ngon

                        Cuøng traêm moùn thuoác thang

                        Ñem cuùng Phaät vaø Taêng,

                        AÙo toát ñoà thöôïng phuïc

                        Giaù ñaùng ñeán nghìn muoân

                        Hoaëc laø voâ giaù y

                        Ñem cuùng Phaät vaø Taêng,

                        Duøng nghìn muoân öùc thöù

                        Nhaø baùu baèng chieân-ñaøn

                        Caùc giöôøng naèm toát ñeïp

                        Ñeå cuùng Phaät cuøng Taêng,

                        Röøng vöôøn raát thanh tònh

                        Boâng traùi ñeàu sum seâ

                        Suoái chaûy cuøng ao taém

                        Cuùng döôøng Phaät vaø Taêng,

                        Cuùng thí nhö theá ñoù

                        Caùc ñoà cuùng toát ñeïp

                        Vui veû khoâng heà nhaøm

                        Ñeå caàu ñaïo voâ thöôïng.

GIAÛNG :

Boà-taùt Di-laëc thaáy Boà-taùt ôû coõi kia cuùng döôøng töù söï quí giaù cho Phaät vaø Taêng ñeå caàu ñaïo Voâ thöôïng.

15. CHAÙNH VAÊN :

                        Laïi coù vò Boà-taùt

                        Giaûng noùi phaùp tòch dieät

                        Duøng caùc lôøi daïy doã

                        Daïy voâ soá chuùng sanh

                        Hoaëc thaáy vò Boà-taùt

                        Quaùn saùt caùc phaùp taùnh

                        Ñeàu khoâng coù hai töôùng

                        Cuõng nhö khoaûng hö khoâng.

                        Laïi thaáy haøng Phaät töû

                        Taâm khoâng choã meâ ñaém

                        Duøng moùn dieäu hueä naøy

                        Maø caàu ñaïo Voâ thöôïng.

GIAÛNG :

Boà-taùt Di-laëc thaáy Boà-taùt caùc coõi kia, vò thì duøng phaùp tòch dieät giaùo hoùa chuùng sanh, vò thì quaùn phaùp taùnh khoâng hai, vò thì ly duïc duøng trí tueä nhieäm maàu caàu Phaät ñaïo.

16. CHAÙNH VAÊN :

                        * Ngaøi Vaên-thuø-sö-lôïi !

                        Laïi coù vò Boà-taùt

                        Sau khi Phaät dieät ñoä

                        Cuùng döôøng xaù-lôïi Phaät.

                        Laïi thaáy haøng Phaät töû

                        Xaây döïng caùc thaùp mieáu

                        Nhieàu voâ soá Haèng sa

                        Nghieâm söùc khaép coõi nöôùc.

                        Böûu thaùp raát cao ñeïp

                        Ñeàu naêm nghìn do-tuaàn

                        Beà ngang roäng xöùng nhau

                        Ñeàu hai nghìn do-tuaàn.

                        Trong moãi moãi thaùp mieáu

                        Ñeàu coù nghìn traøng phan

                        Maøn chaâu xen thaû xuoáng

                        Tieáng linh baùu hoøa reo

                        Caùc vò trôøi, roàng, thaàn,

                        Ngöôøi cuøng vôùi phi nhaân

                        Höông, hoa cuøng kyõ nhaïc

                        Thöôøng ñem ñeán cuùng döôøng.

                        Ngaøi Vaên-thuø-sö-lôïi !

                        Caùc haøng Phaät töû kia

                        Vì cuùng döôøng xaù-lôïi

                        Neân trang söùc thaùp mieáu

                        Coõi quoác giôùi töï nhieân

                        Thuø ñaëc raát toát ñeïp

                        Nhö caây Thieân thoï vöông

                        Boâng kia ñöông xoøe nôû.

GIAÛNG :

Boà-taùt Di-laëc thaáy Phaät ôû coõi kia tòch dieät, Boà-taùt xaây voâ soá böûu thaùp cao ñeïp quí baùu, trang hoaøng côø, phöôùn, maøn, linh. Roài trôøi, ngöôøi, roàng, thaàn daâng höông hoa kyõ nhaïc ñeå cuùng döôøng xaù-lôïi Phaät.

17. CHAÙNH VAÊN :

                        *Phaät phoùng moät luoàng saùng

                        Ta cuøng caû chuùng hoäi

                        Thaáy nôi coõi nöôùc naøy

                        Caùc thöù raát toát ñeïp

                        Thaàn löïc cuûa chö Phaät

                        Trí hueä ñeàu hy höõu

                        Phoùng moät luoàng tònh quang

                        Soi khaép voâ löôïng coõi

                        Chuùng ta thaáy vieäc naøy

                        Ñöôïc ñieàu chöa töøng coù.

                        *Xin Phaät töû Vaên-thuø

                        Giaûi quyeát loøng chuùng nghi

                        Boán chuùng ñeàu mong ngoùng

                        Nhìn Ngaøi vaø nhìn ta

                        Ñöùc Theá Toân côù chi

                        Phoùng aùnh quang minh naøy ?

                        Phaät töû phaûi thôøi ñaùp

                        Quyeát nghi cho chuùng möøng

                        Coù nhöõng lôïi ích gì

                        Ñöùc Phaät phoùng quang naøy ?

                        Khi Phaät ngoài ñaïo traøng

                        Chöùng ñöôïc phaùp thaâm dieäu.

                        Vì muoán noùi phaùp ñoù

                        Hay laø seõ thoï kyù ?

                        Hieän baøy caùc coõi Phaät

                        Caùc baùu saïch trang nghieâm

                        Cuøng thaáy caùc ñöùc Phaät

                        Ñaây khoâng phaûi côù nhoû

                        Ngaøi Vaên-thuø neân bieát

                        Boán chuùng vaø long, thaàn

                        Nhìn xem xeùt Ngaøi ñoù                   

                        Mong seõ noùi nhöõng gì?

GIAÛNG :

Vì Boà-taùt Di-laëc cuøng hoäi chuùng nöông haøo quang cuûa Phaät, thaáy ñöôïc nhöõng vieäc chöa töøng coù ôû caùc coõi nöôùc cuûa chö Phaät khaùc, neân yeâu caàu Boà-taùt Vaên-thuø giaûi nghi veà nhöõng ñieàm laønh maø Phaät hieän: coù phaûi Phaät saép noùi phaùp hay saép thoï kyù chaêng ? Xin Ngaøi giaûi ñaùp cho, vì ñaïi chuùng ñang troâng caäy Ngaøi.

18. CHAÙNH VAÊN :

*Luùc baáy giôø, ngaøi Vaên-thuø-sö-lôïi noùi vôùi ngaøi Di-laëc Ñaïi Boà-taùt cuøng caùc vò Ñaïi só: “Caùc thieän nam töû! Nhö choã ta xeùt nghó thôøi nay ñöùc Phaät Theá Toân muoán noùi phaùp lôùn, möa phaùp vuõ lôùn, thoåi phaùp loa lôùn, ñaùnh phaùp coå lôùn vaø dieãn phaùp nghóa lôùn.

Caùc thieän nam töû ! Ta töøng ôû nôi caùc ñöùc Phaät ñôøi quaù khöù thaáy ñieàm laønh naøy, Phaät kia phoùng haøo quang ñoù roài lieàn noùi phaùp lôùn. Cho neân chaéc bieát raèng hoâm nay ñöùc Phaät hieän haøo quang cuõng laïi nhö vaäy. Phaät vì muoán cho chuùng sanh ñeàu ñöôïc nghe bieát phaùp maàu maø taát caû trong ñôøi khoù tin theo, cho neân hieän ñieàm laønh naøy.

GIAÛNG :

Boà-taùt Vaên-thuø traû lôøi: Sôû dó Phaät hieän nhöõng töôùng nhieäm maàu ñoù, laø vì Ngaøi saép noùi phaùp Ñaïi thöøa. Vaø Boà-taùt Vaên-thuø xaùc nhaän laø Ngaøi ñaõ töøng gaàn guõi caùc ñöùc Phaät ñôøi quaù khöù, neân Ngaøi bieát moãi khi Phaät hieän ñieàm laønh laø Phaät saép noùi phaùp Ñaïi thöøa nghóa lyù raát saâu xa, ngöôøi ñôøi khoâng theå tin noåi. Thoâng thöôøng, vôùi con maét ngöôøi phaøm chæ tin nhöõng gì maét thaáy tai nghe ñöôïc. Coøn Tri kieán Phaät maø Phaät saép noùi ôû ñaây laø dieäu phaùp khoâng hình khoâng töôùng neân khoù tin. Bôûi phaùp khoù tin, neân tröôùc khi noùi Phaät phaûi hieän nhöõng töôùng laï ñeå cho ngöôøi tin, Ngaøi môùi noùi phaùp chaân thaät tuyeät ñoái, thì khaû dó hoï môùi tin.

19. CHAÙNH VAÊN :

* Caùc thieän nam töû ! Nhö voâ löôïng voâ bieân a-taêng-kyø kieáp veà tröôùc. Baáy giôø, coù ñöùc Phaät hieäu Nhöït Nguyeät Ñaêng Minh Nhö Lai, ÖÙng Cuùng, Chaùnh Bieán Tri, Minh Haïnh Tuùc, Thieän Theä, Theá Gian Giaûi, Voâ Thöôïng Só, Ñieàu Ngöï Tröôïng Phu, Thieân Nhaân Sö, Phaät Theá Toân, dieãn noùi chaùnh phaùp. Ban ñaàu, giöõa, roát sau ba chaëng ñeàu laønh, nghóa lyù raát saâu xa, lôøi leõ kheùo maàu, thuaàn moät khoâng taïp, ñaày ñuû caû töôùng phaïm haïnh thanh baïch.

GIAÛNG :

Boà-taùt Vaên-thuø noùi: Voâ löôïng voâ bieân a-taêng- kyø kieáp veà tröôùc, coù ñöùc Phaät teân laø Nhöït Nguyeät Ñaêng Minh (Nhöït laø maët trôøi, Nguyeät laø maët  traêng, Ñaêng laø ñeøn, Minh laø saùng). Phaät coù trí tueä saùng suoát nhö maët trôøi, maët traêng vaø ñeøn. Taát caû aùnh saùng theá gian ñeàu phaùt ra töø maët trôøi, maët traêng vaø ñeøn. Noùi caùch khaùc laø trí tueä Phaät saùng suoát vieân maõn khoâng khieám khuyeát. Vì vaäy, töôïng tröng cho trí tueä vieân maõn cuûa Phaät laø Nhöït Nguyeät Ñaêng. Möôøi hieäu cuûa Phaät haøm yù nghóa sau:

- Nhö Lai: Nhö laø nhö nhö baát ñoäng baát bieán, chæ cho taâm theå chaân thaät coù saün ôû moãi ngöôøi, töôïng tröng laø Boà-taùt Vaên-thuø. Lai laø tuøy duyeân, tu khi vieân maõn coâng haïnh, ñaày ñuû Trí sai bieät, thì tuøy duyeân giaùo hoùa chuùng sanh, töôïng tröng laø Boà-taùt Phoå Hieàn.

- ÖÙng Cuùng: Xöùng ñaùng cho ngöôøi, trôøi cuùng döôøng.

- Chaùnh Bieán Tri: Bieát chaân chaùnh khaép giaùp taát caû.

- Minh Haïnh Tuùc: Ñaày ñuû coâng haïnh, töùc laø ñuû tam minh vaø luïc thoâng.

- Thieän Theä: Kheùo qua bieån sanh töû ñeán Nieát-baøn.

- Theá Gian Giaûi: Thaáu suoát taát caû caùc phaùp theá gian.

- Voâ Thöôïng Só: Keû só cao toät khoâng ai hôn.

- Ñieàu Ngöï Tröôïng Phu: Baäc tröôïng phu coù khaû naêng ñieàu phuïc ñöôïc taát caû moïi ngöôøi töø trí ñeán ngu.

- Thieân Nhaân Sö: Baäc thaày cuûa trôøi, ngöôøi.

- Phaät Theá Toân: Baäc giaùc ngoä maø ngöôøi ñôøi cung kính, toân troïng.

Ngöôøi giaùc ngoä theå nhaäp ñöôïc trí tueä vieân maõn thì goïi laø Phaät. Khi ñaõ thaønh Phaät thì nhöõng lôøi Phaät noùi ra raát saâu xa nhieäm maàu, ba thôøi quaù khöù, hieän taïi, vò lai ñeàu nhö moät khoâng sai traùi, giuùp cho ngöôøi tu ñöôïc thanh tònh saùng suoát neân ñöôïc coi laø chaân lyù. Chaúng haïn Phaät noùi: Caùc phaùp theá gian laø voâ thöôøng, chuùng sanh thì ñau khoå. Xöa, con ngöôøi sanh ra, lôùn leân roài phaûi giaø, beänh, cheát. Ngaøy nay, con ngöôøi sanh ra cuõng khoâng traùnh khoûi laõo, beänh, töû. Vaø mai kia, neáu con ngöôøi coù maët ôû coõi ñôøi naøy cuõng chaúng thoaùt khoûi noãi khoå cuûa sanh, giaø, beänh, cheát. Nhö vaäy, ñieàu Phaät noùi caùch nay treân hai ngaøn naêm traêm naêm, traûi qua ba thôøi quaù khöù, hieän taïi, vò lai ñeàu nhö moät, khoâng bieán dòch, khoâng phaûi chaân lyù laø gì ? Ngaøy nay, chuùng ta vì  chöa ñöôïc trí tueä Phaät, thaáy bieát khoâng ñuùng leõ thaät, neân noùi ra ñieàu gì môùi nghe qua thaáy hôïp lyù, nhöng ít thaùng sau hoaëc ít naêm sau thì khoâng coøn ñuùng nöõa, neân khoâng ñöôïc coi laø chaân lyù.

20. CHAÙNH VAÊN :

Phaät, vì ngöôøi caàu ñaïo Thanh vaên, noùi phaùp Töù ñeá thoaùt khoûi sanh, giaø, bònh, cheát cöùu caùnh Nieát-baøn. Vì haïng caàu quaû Duyeân giaùc, noùi phaùp Möôøi hai nhaân duyeân. Vì haøng Boà-taùt noùi saùu phaùp Ba-la-maät laøm cho chöùng ñöôïc quaû Voâ Thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc thaønh baäc Nhöùt thieát chuûng trí.

GIAÛNG :

Vì Phaät coù ñuû Trí sai bieät, bieát roõ haïnh nguyeän cuûa ngöôøi tu, neân tuøy duyeân öùng hoùa laøm lôïi ích cho taát caû. Neáu ngöôøi muoán thoaùt khoå caàu ñaïo Thanh vaên, Phaät noùi phaùp Töù ñeá ñoä cho thoaùt khoûi sanh, giaø, bònh, cheát, ñöôïc cöùu kính Nieát-baøn. Neáu ngöôøi trí tueä khaù hôn, caàu quaû Duyeân giaùc, Phaät seõ noùi phaùp Möôøi hai nhaân duyeân. Neáu laø haøng Boà-taùt, Phaät seõ noùi saùu phaùp Ba-la-maät laøm  cho chöùng ñöôïc quaû Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc, thaønh baäc Nhaát thieát chuûng trí töùc laø thaønh Phaät. Tuøy theo caên cô cao thaáp maø Phaät noùi phaùp coù sai bieät ñeå heát thaûy ngöôøi tu ñeàu ñaït ñöôïc sôû nguyeän cuûa mình.

21. CHAÙNH VAÊN :

Keá laïi coù ñöùc Phaät cuõng hieäu Nhöït Nguyeät Ñaêng Minh. Laïi coù ñöùc Phaät cuõng hieäu Nhöït Nguyeät Ñaêng Minh. Nhö theá ñeán hai muoân ñöùc Phaät ñeàu ñoàng moät teân, hieäu Nhöït Nguyeät Ñaêng Minh, laïi cuøng ñoàng moät hoï, hoï Phaû-la-ñoïa.

GIAÛNG :

Taát caû chö Phaät coù ñeán hai muoân ñeàu ñoàng moät hieäu laø Nhöït Nguyeät Ñaêng Minh. Taïi sao Phaät nhieàu nhö theá maø chæ cuøng moät hieäu ? Nhö tröôùc ñaõ noùi, Nhöït Nguyeät Ñaêng Minh laø chæ cho trí tueä saùng suoát vieân maõn; taát caû chö Phaät khi thaønh Phaät ñeàu coù trí tueä saùng suoát vieân maõn nhö nhau, vì vaäy maø ñoàng moät hieäu Nhöït Nguyeät Ñaêng Minh.

22. CHAÙNH VAÊN :

Di-laëc neân bieát ! Ñöùc Phaät tröôùc, ñöùc Phaät sau ñeàu ñoàng moät teân, hieäu Nhöït Nguyeät Ñaêng Minh, ñaày ñuû möôøi hieäu, nhöõng phaùp ñöôïc noùi ra ñaàu, giöõa, sau ñeàu laønh.

Ñöùc Phaät roát sau caû, luùc chöa xuaát gia coù taùm vò vöông töû: Ngöôøi thöù nhaát teân Höõu YÙ, thöù hai teân Thieän YÙ, thöù ba teân Voâ Löôïng YÙ, thöù tö teân Böûu YÙ, thöù naêm teân Taêng YÙ, thöù saùu teân Tröø Nghi YÙ, thöù baûy teân Höôùng YÙ, thöù taùm teân Phaùp YÙ.

GIAÛNG :

Phaät Nhöït Nguyeät Ñaêng Minh luùc chöa xuaát gia laø chæ cho chuùng sanh khi chöa tu. Theo kinh Laêng-giaø thì moïi chuùng sanh ñeàu coù Nhö Lai taøng, nhöng vì queân (meâ) Nhö Lai taøng neân bieán thaønh taøng thöùc. Khi bieán thaønh taøng thöùc roài thì coù baûy thöùc thaân theo. Taùm vöông töû laø töôïng tröng cho taùm thöùc; coøn Phaät Nhöït Nguyeät Ñaêng Minh laø chæ cho Nhö Lai taøng hay laø Phaät taùnh. Chuùng sanh coù Phaät taùnh maø queân (meâ) Phaät taùnh neân bieán thaønh thöùc. Maø thöùc thì hay phaân bieät neân ñaây ñeå teân laø YÙ. Do thöùc hay phaân bieät neân löu chuyeån trong luïc ñaïo, sanh töû luaân hoài.

23. CHAÙNH VAÊN :

Taùm vò vöông töû ñoù coù oai ñöùc töï taïi, ñeàu laõnh trò boán chaâu thieân haï. Nghe vua cha xuaát gia chöùng ñaïo Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc, ñeàu boû ngoâi vua, cuõng xuaát gia theo, phaùt taâm Ñaïi thöøa, thöôøng tu haïnh thanh tònh, ñeàu laøm baäc Phaùp sö, thuôû tröôùc ñaõ töøng ôû choã nghìn muoân ñöùc Phaät vun troàng caùc coäi laønh.

GIAÛNG :

Taùm vò vöông töû coù oai ñöùc töï taïi cai trò boán chaâu thieân haï, laø chæ cho taùm thöùc coù coâng naêng phaân bieät khaép taát caû phaùp. Maét thì nhìn tröôùc, ngoù sau, xem phaûi, thaáy traùi phaân bieät saéc phaùp raát tinh töôøng. Tai thì nghe aâm thanh cuûa boán phía, phaân bieät traàm boång, hay dôû... moät caùch raønh reõ. Muõi ngöûi muøi töø moïi nôi bay tôùi phaân bieät thôm, thuùi, tanh, hoâi... moät caùch roõ raøng. Khi nghe vua cha xuaát gia, taùm vò vöông töû lieàn xuaát gia theo; yù noùi khi taïng thöùc chuyeån thaønh Nhö Lai taøng thì taùm thöùc cuõng chuyeån thaønh Trí, coù nghóa laø chuùng sanh khi chöa xuaát gia (meâ) thì coù taùm thöùc phaân bieät, roài taïo nghieäp neân phaûi luaân hoài trong luïc ñaïo. Khi ngoä thì taùm thöùc qui veà vôùi taùnh giaùc, khoâng coøn phaân bieät laêng xaêng nöõa maø vaãn bieát roõ raøng (lieãu lieãu thöôøng tri) ñoù laø Trí.

24. CHAÙNH VAÊN :

*Ñöùc Phaät Nhöït Nguyeät Ñaêng Minh luùc ñoù noùi kinh Ñaïi thöøa teân “Voâ Löôïng Nghóa Giaùo Boà-taùt Phaùp Phaät Sôû Hoä Nieäm”. Noùi kinh ñoù roài, Phaät lieàn ôû trong ñaïi chuùng ngoài xeáp baèng nhaäp vaøo caûnh chaùnh ñònh “Voâ löôïng nghóa xöù”, thaân vaø taâm chaúng ñoäng.

* Khi aáy trôøi möa hoa maïn-ñaø-la, hoa ma- ha maïn-ñaø-la, hoa maïn-thuø-sa, cuøng hoa ma-ha maïn-thuø-sa ñeå raûi treân ñöùc Phaät vaø haøng ñaïi chuùng. Khaép coõi nöôùc Phaät saùu ñieäu vang ñoäng.

Luùc ñoù trong hoäi, haøng Tyø-kheo, Tyø-kheo ni, caän söï nam, caän söï nöõ, trôøi, roàng, daï-xoa, caøn-thaùt-baø, a-tu-la, ca-laâu-la, khaån-na-la, ma-haàu-la-daø, nhaân, phi nhaân cuøng caùc vò tieåu vöông, caùc vò Chuyeån Luaân Thaùnh vöông v.v... caùc ñaïi chuùng ñoù ñöôïc ñieàu chöa töøng coù, möøng rôõ chaép tay moät loøng nhìn Phaät.  

*Baáy giôø, ñöùc Nhö Lai töø töôùng loâng traéng giöõa chaëng maøy phoùng ra luoàng aùnh saùng soi khaép cuøng caû moät muoân taùm nghìn coõi nöôùc ôû phöông Ñoâng nhö nay ñöông thaáy ôû coõi Phaät ñaây.

Di-laëc neân bieát ! Khi ñoù trong hoäi coù hai möôi öùc Boà-taùt öa muoán nghe phaùp, caùc vò Boà-taùt aáy thaáy aùnh saùng chieáu khaép caùc coõi Phaät ñöôïc ñieàu chöa töøng coù, ñeàu muoán bieát vì duyeân côù gì maø phoùng aùnh saùng naøy.

Khi aáy coù vò Boà-taùt hieäu Dieäu Quang coù taùm traêm ngöôøi ñeä töû.

GIAÛNG :

Ñoaïn naøy Boà-taùt Vaên-thuø laëp laïi nhöõng hieän töôùng laï sau khi Phaät noùi kinh “Voâ Löôïng Nghóa”. Tuy thôøi gian khaùc nhau, nhöng töôùng hieän khoâng khaùc. Song, xöa kia laø Boà-taùt Dieäu Quang, nay trong hoäi Linh Sôn laø Boà-taùt Vaên-thuø, Vaên-thuø chính laø teân sau cuûa Boà-taùt Dieäu Quang thuôû tröôùc (Dieäu Quang coù nghóa laø aùnh saùng nhieäm maàu, töùc laø Trí caên baûn coù saün nôi moãi chuùng sanh).

25. CHAÙNH VAÊN :

* Baáy giôø, ñöùc Phaät Nhöït Nguyeät Ñaêng Minh töø trong chaùnh ñònh maø daäy, vì Dieäu Quang Boà-taùt noùi kinh Ñaïi thöøa teân “Dieäu Phaùp Lieân Hoa Giaùo Boà-taùt Phaùp Phaät Sôû Hoä Nieäm” traûi qua saùu möôi tieåu kieáp chaúng rôøi choã ngoài.

* Luùc aáy trong hoäi, ngöôøi nghe phaùp cuõng ngoài moät choã ñeán saùu möôi tieåu kieáp thaân taâm ñeàu khoâng lay ñoäng, nghe ñöùc Phaät noùi phaùp cho laø nhö trong khoaûng böõa aên. Baáy giôø trong chuùng khoâng coù moät ngöôøi naøo hoaëc laø thaân hoaëc laø taâm maø sanh löôøi moûi.

GIAÛNG :

Moät tieåu kieáp baèng 16.800.000 naêm, saùu chuïc tieåu kieáp baèng 1.008.000.000 naêm. Phaät noùi phaùp traûi qua treân moät tyû naêm maø Phaät cuøng vôùi thính chuùng thaân taâm ñeàu khoâng lay ñoäng, khoâng löôøi moûi, thaáy thôøi gian nhö chöøng moät böõa aên. Thaät laø kyø dieäu ! Chuùng ta chæ ngoài nghe phaùp lieân tuïc khoaûng chöøng boán giôø laø ñaõ thaáy löôøi moûi. Thính chuùng ôû hoäi naøy nghe phaùp treân moät tyû naêm maø thaân taâm khoâng lay ñoäng, khoâng löôøi moûi ! Ñieàu naøy, neáu chuùng ta hieåu theo nghóa thoâng thöôøng thì khoâng thaáy ñöôïc chaân lyù, hoïc kinh Ñaïi thöøa neáu keït treân vaên töï thì khoâng theå hieåu noåi. ÔÛ ñaây, Phaät vì Boà-taùt Dieäu Quang noùi kinh “Dieäu Phaùp Lieân Hoa Giaùo Boà-taùt Phaùp Phaät Sôû Hoä Nieäm”, maø kinh Dieäu Phaùp Lieân Hoa laø chæ cho Tri kieán Phaät (Phaät taùnh) coù saün nôi moãi chuùng sanh. Tri kieán Phaät khoâng hình, khoâng töôùng, khoâng sanh, khoâng dieät, vöôït ngoaøi khoâng gian vaø thôøi gian, Phaät noùi kinh Phaùp Hoa ñeå chæ Tri kieán Phaät, thì thôøi gian vaø khoâng gian ñoái vôùi Tri kieán Phaät laø voâ nghóa; neân noùi taâm baát ñoäng, thaân khoâng aên uoáng, ngoài laâu cuõng chaúng löôøi moûi. Nhaäp ñöôïc Dieäu Phaùp Lieân Hoa laø theå nhaäp Tri kieán Phaät cuûa chính mình. Tri kieán Phaät voán khoâng hình töôùng, khoâng sanh dieät thì döïa vaøo ñaâu ñeå phaân bieät thôøi gian laâu mau, khoâng gian roäng heïp ? Do ñoù noùi saùu möôi tieåu kieáp thaáy nhö trong khoaûng böõa aên; vì vaäy caùc thieàn sö thöôøng noùi “nhöùt nieäm vaïn nieân”, moät nieäm baèng vaïn naêm hay vaïn naêm baèng moät nieäm laø ñeå noùi leân yù nghóa dung nhieáp cuûa phaùp taùnh.

26. CHAÙNH VAÊN :

* Ñöùc Phaät Nhöït Nguyeät Ñaêng Minh trong saùu möôi tieåu kieáp noùi kinh ñoù roài, lieàn ôû trong chuùng ma, Phaïm, Sa-moân, Baø-la-moân, vaø Trôøi, Ngöôøi, A-tu-la, maø tuyeân raèng: “Hoâm nay vaøo nöûa ñeâm, Nhö Lai seõ nhaäp Voâ dö Nieát-baøn.”

GIAÛNG :

Taïi sao ñöùc Phaät Nhöït Nguyeät Ñaêng Minh sau khi noùi kinh Phaùp Hoa xong, lieàn tuyeân boá giöõa ñeâm seõ vaøo voâ dö Nieát-baøn ? Ñaây toâi ví duï nhö chuùng ta coù moät ngheà thieän xaûo, muoán ñeå laïi cho ñôøi. Nhöng ngöôøi ñang hoïc chöa ñuû khaû naêng ñeå ñöôïc truyeàn tuyeät kyõ. Khi thaáy hoï ñuû khaû naêng nhaän thoï, môùi trao daïy heát ngheà. Vaø khi ñaõ trao daïy taän tình roài thì coi nhö heát boån phaän. Boån phaän ñaõ heát ôû laïi laø thöøa ! Cuõng vaäy baûn hoaøi cuûa chö Phaät ra ñôøi coát laø laøm sao chæ cho chuùng sanh nhaän ñöôïc Tri kieán Phaät cuûa chính mình. Maø nhaän ñöôïc Tri kieán Phaät ñoù laø caùi nhaân tu, deïp saïch voâ minh voïng töôûng, Tri kieán Phaät thöôøng hieän tieàn, ñoù laø quaû Phaät. Muïc ñích cöùu kính maø Phaät muoán ñöa chuùng sanh ñeán, ñoù laø theå nhaäp Tri kieán Phaät. Nhöng vì quaù cao, noùi ra sôï ngöôøi nghe khoâng hieåu, hoang mang neân Phaät môùi noùi Tam thöøa. Vì Thanh vaên noùi Töù ñeá, vì Duyeân giaùc noùi Thaäp nhò nhaân duyeân, vì Boà-taùt noùi phaùp Luïc ñoä ba-la-maät. Muïc tieâu cuoái cuøng maø Phaät muoán ñöa chuùng sanh ñeán, ñoù laø Phaät thöøa, töùc ngoä nhaäp Tri kieán Phaät maø kinh Phaùp Hoa chæ daïy. Sôû dó töø tröôùc Phaät muoán chæ maø chöa chæ ñöôïc, vì laø phaùp khoù hieåu khoù tin; ñôïi khi caên cô cuûa chuùng sanh thuaàn thuïc thì Ngaøi noùi, vaø khi noùi xong Phaät thöøa, chuùng sanh ñaõ nhaän bieát ñöôïc, thì baûn nguyeän ñaõ vieân maõn neân Ngaøi nhaäp Nieát-baøn.

27. CHAÙNH VAÊN :

Khi ñoù coù vò Boà-taùt teân Ñöùc Taïng, ñöùc Phaät Nhöït Nguyeät Ñaêng Minh lieàn thoï kyù cho, baûo caùc Tyø-kheo raèng: “OÂng Ñöùc Taïng Boà-taùt naøy keá ñaây seõ thaønh Phaät, hieäu laø Tònh Thaân Nhö Lai, ÖÙng Cuùng, Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc.”

Ñöùc Phaät thoï kyù xong, vaøo nöûa ñeâm beøn nhaäp Voâ dö Nieát-baøn.

GIAÛNG :

Taïi sao Phaät noùi kinh Dieäu Phaùp Lieân Hoa vôùi Boà-taùt Dieäu Quang maø laïi thoï kyù cho Boà-taùt Ñöùc Taïng ? Boà-taùt Dieäu Quang laø Trí caên baûn, maø Trí caên baûn töùc laø Phaät taùnh troøn saùng ñaâu caàn thoï kyù. Coøn Boà-taùt Ñöùc Taïng laø chæ cho kho coâng ñöùc khi ñaõ tu haønh vieân maõn töùc laø Sai bieät trí, töông töï nhö Boà-taùt Phoå Hieàn giaùo hoùa laøm lôïi ích cho chuùng sanh, khi ñaày ñuû coâng ñöùc roài thì thaønh Phaät. Vì vaäy Phaät noùi phaùp laø phaûi noùi vôùi Boà-taùt Dieäu Quang vaø khi thoï kyù thì phaûi thoï kyù cho Boà-taùt Ñöùc Taïng.

28. CHAÙNH VAÊN :

* Sau khi ñöùc Phaät dieät ñoä, Dieäu Quang Boà-taùt trì kinh “Dieäu Phaùp Lieân Hoa” traûi taùm möôi tieåu kieáp vì ngöôøi maø dieãn noùi.

*Taùm ngöôøi con cuûa Phaät Nhöït Nguyeät Ñaêng Minh ñeàu hoïc vôùi ngaøi Dieäu Quang, ngaøi Dieäu Quang daïy baûo cho ñeàu vöõng beàn ôû nôi ñaïo Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. Caùc vò vöông töû ñoù cuùng döôøng voâ löôïng traêm nghìn muoân öùc ñöùc Phaät ñeàu thaønh Phaät ñaïo. Vò thaønh Phaät roát sau heát, hieäu laø Nhieân Ñaêng.

GIAÛNG :

Sau khi Phaät dieät ñoä, Boà-taùt Dieäu Quang trì kinh “Dieäu Phaùp Lieân Hoa” vaø vì ngöôøi dieãn noùi. Trong soá ngöôøi ñöôïc Ngaøi giaùo hoùa coù taùm vò vöông töû con cuûa Phaät Nhöït Nguyeät Ñaêng Minh. Taùm vöông töû coù ñuû loøng tin ñoái vôùi ñaïo Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc vaø ñeàu ñöôïc thaønh Phaät, vò roát sau thaønh Phaät hieäu laø Nhieân Ñaêng. Nhieân laø ñoát, Ñaêng laø ñeøn. Nhieân Ñaêng laø thaép ñeøn phaùt ra aùnh saùng; aùnh saùng ñoù phaùt ra töø Trí caên baûn höôùng daãn taùm thöùc, ruõ saïch voïng töôûng phaân bieät, trôû neân trí tueä troøn saùng goïi laø thaønh Phaät.

29. CHAÙNH VAÊN :

* Trong haøng taùm traêm ngöôøi ñeä töû coù moät ngöôøi teân Caàu Danh, ngöôøi naøy tham öa danh lôïi, daàu cuõng ñoïc tuïng caùc kinh maø chaúng thuoäc raønh, phaàn nhieàu queân maát, neân goïi laø Caàu Danh, ngöôøi naøy cuõng do coù troàng caùc nhaân duyeân caên laønh neân ñöôïc gaëp voâ löôïng traêm ngaøn muoân öùc ñöùc Phaät maø cuùng döôøng cung kính, toân troïng khen ngôïi.

*Di-laëc neân bieát ! Luùc ñoù Dieäu Quang Boà-taùt ñaâu phaûi ngöôøi naøo laï, chính laø ta ñaáy. Coøn Caàu Danh Boà-taùt laø Ngaøi ñaáy.

Nay thaáy ñieàm laønh naøy, cuøng vôùi xöa khoâng khaùc, cho neân ta xeùt nghó, hoâm nay ñöùc Phaät Nhö Lai seõ noùi kinh Ñaïi thöøa teân “Dieäu Phaùp Lieân Hoa Giaùo Boà-taùt Phaùp Phaät Sôû Hoä Nieäm”.

GIAÛNG :

Phaàn keát thuùc khieán cho chuùng ta coù nhöõng nghi vaán:

* Boà-taùt Dieäu Quang töø tröôùc ñaõ giaùo hoùa cho bao nhieâu Boà-taùt thaønh Phaät roài, maø sao baây giôø Ngaøi vaãn coøn laøm Boà-taùt hieäu laø Vaên-thuø ?

* Trong hoäi Phaùp Hoa, Phaät thoï kyù cho voâ soá Boà-taùt thaønh Phaät, thaäm chí Boà-taùt Caàu Danh tham öa danh lôïi, tu haønh loâi thoâi maø cuõng ñöôïc thoï kyù cho sau naøy seõ thaønh Phaät hieäu laø Di-laëc. Taïi sao Phaät khoâng thoï kyù cho Boà-taùt Vaên-thuø ?

Kinh Laêng-giaø coù neâu leân naêm phaùp laø danh, töôùng, voïng töôûng, chaùnh trí, nhö nhö. Neáu coøn voïng töôûng töùc laø coøn thöùc phaân bieät; maø Boà-taùt Di-laëc töôïng tröng cho thöùc phaân bieät, phaân bieät danh, phaân bieät töôùng neân khoâng thuoäc kinh, ñöôïc goïi laø Caàu Danh. Tuy caàu danh, nhöng nhôø coù duyeân laønh neân gaëp Phaät vaø tu haønh. Khi tu bieát roõ voïng töôûng khoâng thaät, ñoù laø chaùnh trí, ñaõ coù chaùnh trí thì trôû laïi nhö nhö töùc thaønh Phaät. Maëc daàu Boà-taùt Caàu Danh (thöùc) chaïy theo danh töôùng beân ngoaøi, nhöng neáu kheùo chuyeån thì seõ thaønh  Trí, do ñoù maø ñöôïc thoï kyù thaønh Phaät. Coøn Boà-taùt Vaên-thuø töôïng tröng cho Trí caên baûn, maø Trí caên baûn laø taùnh Phaät, ñaõ laø taùnh Phaät coøn thoï kyù thaønh Phaät gì nöõa ?

YÙ nghóa toång quaùt ôû ñaây neâu baøy cho chuùng ta thaáy raèng taát caû moïi chuùng sanh ñeàu coù saün taùnh giaùc, nhôø kheùo tu, chuyeån thöùc thaønh trí, coâng haïnh ñoä sanh vieân maõn thì thaønh Phaät. Ñoù laø töôïng tröng cho Trí caên baûn vaø Trí sai bieät. Trí sai bieät chæ khi thaønh Phaät môùi coù, coøn Trí caên baûn moïi ngöôøi ai cuõng coù saün. Caên cöù vaøo ñaâu maø noùi moãi ngöôøi ai cuõng coù Trí caên baûn ? Ví duï coù moät naém boåi ñang boác khoùi, chuùng ta bieát ngay döôùi naém boåi ñoù coù löûa, hoaëc laø taøn thuoác hay laø cuïc than. Cuõng vaäy, neáu chuùng ta khoâng coù Trí caên baûn thì ñoäng cô naøo thuùc ñaåy chuùng ta phaùt taâm Boà-ñeà caàu giaùc ngoä, xuaát gia hoïc ñaïo ? Phaùt taâm Boà-ñeà laø phaùt taâm giaùc, maø phaùt taâm giaùc laø phaûi coù saün ñoäng cô giaùc laø Trí caên baûn. Cuõng nhö naém boåi boác khoùi laø do coù löûa saün môùi phaùt chaùy.

Taïi sao ai cuõng coù Trí caên baûn maø ngöôøi ñöôïc thoâi thuùc phaùt Boà-ñeà taâm ñi tu, ngöôøi thì khoâng phaùt taâm tu haønh ? Ví duï ñeâm raèm coù traêng saùng, nhöng trôøi chuyeån möa, maây ñen kòt, luùc ñoù traêng vaãn saùng, nhöng vì maây che neân chuùng ta thaáy baàu trôøi toái. Neáu choã naøo maây thöa thì thaáy ñöôïc aùnh traêng môø môø. Cuõng vaäy, ai cuõng coù Trí caên baûn, nhöng vì voâ minh phieàn naõo quaù daøy neân noù thoâi thuùc khoâng noåi. Vôùi ngöôøi voâ minh phieàn naõo hôi moûng, noù lieàn coù coâng naêng hieän ra. Chaúng haïn nhö nhöõng ngöôøi tu, voâ minh coù phaàn moûng neân Trí caên baûn môùi thuùc ñaåy phaùt taâm caàu giaùc ngoä giaûi thoaùt maø ñi tu. Neáu khoâng coù ñoäng cô thuùc ñaåy deã gì kham chòu chay laït, thöùc khuya, daäy sôùm soáng phaïm haïnh ñeå tu haønh ! Kinh Hoa Nghieâm, phaåm Nhaäp Phaùp Giôùi, ngöôøi maø thoâi thuùc khuyeán khích Thieän Taøi ñoàng töû ñi tham vaán naêm möôi ba vò thieän tri thöùc laø Boà-taùt Vaên-thuø. Khi tham vaán ñeán vò cuoái cuøng thì gaëp Boà-taùt Phoå Hieàn, vaø ngay luùc ñoù Boà-taùt Vaên-thuø ñoàng hieän ra nöõa. Nhö vaäy, ñeå thaáy kinh Phaùp Hoa cuõng nhö kinh Hoa Nghieâm coù choã gaëp nhau laø Trí caên baûn thuùc ñaåy ngöôøi phaùt taâm caàu giaùc ngoä, ñi tu deïp heát voâ minh phieàn naõo roài môùi thaønh Phaät. Do ñoù maø noùi Boà-taùt Dieäu Quang (Trí caên baûn) laø thaày cuûa chö Phaät, daïy caùc Boà-taùt tu thaønh Phaät heát maø chính Ngaøi chöa thaønh. Neáu khoâng thoâng lyù caên baûn naøy thì khoâng deã gì phaù ñöôïc caùi nghi treân vaø bieát phöông höôùng ñeå tu haønh.

30. CHAÙNH VAÊN :

Baáy giôø, ngaøi Vaên-thuø-sö-lôïi Boà-taùt ôû trong ñaïi chuùng, muoán tuyeân laïi nghóa treân maø noùi keä raèng:

                        * Ta nhôù thuôû quaù khöù,

                        Voâ löôïng voâ soá kieáp

                        Coù Phaät Nhaân Trung Toân

                        Hieäu Nhöït Nguyeät Ñaêng Minh

                        Ñöùc Theá Toân noùi phaùp

                        Ñoä voâ löôïng chuùng sanh,

                        Voâ soá öùc Boà-taùt

                        Khieán vaøo Trí hueä Phaät.

                        *  Khi Phaät chöa xuaát gia

                        Coù sanh taùm vöông töû

                        Thaáy Ñaïi Thaùnh xuaát gia

                        Cuõng theo tu phaïm haïnh.

GIAÛNG :

Boà-taùt Vaên-thuø laëp laïi lôøi giaûi nghi cho Boà-taùt Di-laëc vaø hoäi chuùng laø, thôøi quaù khöù coù Phaät Nhaät Nguyeät Ñaêng Minh noùi phaùp ñoä voâ soá chuùng ñöôïc thaønh Phaät. Vaø taùm vöông töû thaáy Ngaøi ñi tu cuõng xuaát gia theo Ngaøi.

31. CHAÙNH VAÊN :

                        *  Phaät noùi kinh Ñaïi thöøa

                        Teân laø “Voâ Löôïng Nghóa”

                        ÔÛ trong haøng ñaïi chuùng

                        Maø vì roäng toû baøy.

                        Phaät noùi kinh aáy roài

                        Lieàn ôû trong phaùp toøa

                        Xeáp baèng nhaäp chaùnh ñònh

                        Teân “Voâ Löôïng Nghóa Xöù”

                        Trôøi röôùi hoa Maïn-ñaø

                        Troáng trôøi töï nhieân vang

                        Caùc trôøi, roàng, quæ, thaàn

                        Cuùng döôøng ñaáng Nhaân Toân

                        Taát caû caùc coõi Phaät

                        Töùc thôøi vang ñoäng lôùn.

GIAÛNG :

Sau khi Phaät noùi kinh Voâ Löôïng Nghóa cho ñaïi chuùng nghe xong, Ngaøi lieàn nhaäp chaùnh ñònh vaø ñöôïc trôøi, roàng, quæ, thaàn cuùng döôøng hoa, nhaïc.

32. CHAÙNH VAÊN :

                        * Phaät phoùng saùng giöõa maøy

                        Hieän caùc vieäc hi höõu

                        AÙnh saùng chieáu phöông Ñoâng

                        Muoân taùm nghìn coõi Phaät

                        Baøy sanh töû nghieäp baùo

                        Cuûa taát caû chuùng sanh

                        Laïi thaáy caùc coõi Phaät

                        Duøng caùc baùu trang nghieâm

                        Maøu löu ly, pha leâ

                        Ñaây bôûi Phaät quang soi

                        * Laïi thaáy nhöõng trôøi, ngöôøi

                        Roàng, thaàn, chuùng daï-xoa

                        Caøn-thaùt, khaån-na-la

                        Ñeàu cuùng döôøng Phaät mình.

GIAÛNG :

Nöông haøo quang cuûa Phaät, Boà-taùt Vaên-thuø thaáy nghieäp baùo cuûa caùc loaøi chuùng sanh, nhöõng vaät baùu trang nghieâm coõi Phaät vaø thaáy trôøi, ngöôøi, roàng... cuùng döôøng Phaät mình ôû moät muoân taùm nghìn coõi Phaät.

33. CHAÙNH VAÊN :

                        * Laïi thaáy caùc Nhö Lai

                        Töï nhieân thaønh Phaät ñaïo

                        Maøu thaân nhö nuùi vaøng

                        Ñoan nghieâm raát ñeïp maàu

                        Nhö trong löu ly saïch

                        Hieän ra töôïng chaân kim

                        Theá Toân trong ñaïi chuùng

                        Daïy noùi nghóa thaâm dieäu.

GIAÛNG :

Boà-taùt Vaên-thuø thaáy caùc Nhö Lai töï nhieân thaønh Phaät coù thaân töôùng ñoan nghieâm, noùi phaùp thaâm dieäu.

34. CHAÙNH VAÊN :

                        * Moãi moãi caùc coõi Phaät

                        Chuùng Thanh vaên voâ soá

                        Nhaân Phaät quang soi saùng

                        Ñeàu thaáy ñaïi chuùng kia

                        Hoaëc coù caùc Tyø-kheo

                        ÔÛ taïi trong nuùi röøng

                        Tinh taán giöõ tònh giôùi

                        Döôøng nhö gìn chaâu saùng.

                        *  Laïi thaáy caùc Boà-taùt

                        Boá thí nhaãn nhuïc thaûy

                        Soá ñoâng nhö Haèng sa

                        Ñaây bôûi saùng Phaät soi.

                        Laïi thaáy haøng Boà-taùt

                        Saâu vaøo caùc thieàn ñònh

                        Thaân taâm laëng chaúng ñoäng

                        Ñeå caàu ñaïo Voâ thöôïng.

                        Laïi thaáy caùc Boà-taùt

                        Roõ töôùng phaùp tòch dieät

                        Ñeàu ôû taïi nöôùc mình

                        Noùi phaùp caàu Phaät ñaïo.

GIAÛNG :

Boà-taùt Vaên-thuø thaáy ôû moãi coõi Phaät coù haøng Thanh vaên, Tyø-kheo ôû choã vaéng tu tònh haïnh, Boà-taùt tu boá thí, thieàn ñònh, noùi phaùp ñeå caàu Phaät ñaïo.

35. CHAÙNH VAÊN :

                        * Baáy giôø boán boä chuùng

                        Thaáy Phaät Nhöït Nguyeät Ñaêng

                        Hieän söùc thaàn thoâng lôùn

                        Taâm kia ñeàu vui möøng

                        Moãi ngöôøi töï hoûi nhau

                        Vieäc naøy nhaân duyeân gì ?

GIAÛNG :

Töù chuùng thaáy Phaät hieän thaàn thoâng, vöøa vui möøng vöøa nghi vaán.

36. CHAÙNH VAÊN :

                        * Ñaáng cuûa trôøi, ngöôøi thôø

                        Vöøa töø chaùnh ñònh daäy

                        Khen Dieäu Quang Boà-taùt

                        OÂng laø maét cuûa ñôøi

                        Moïi ngöôøi ñeàu tin veà

                        Hay vöng giöõ taïng phaùp

                        Nhö phaùp cuûa ta noùi

                        Chæ oâng chöùng bieát ñöôïc

                        Ñöùc Phaät ñaõ ngôïi khen

                        Cho Dieäu Quang vui möøng

                        Lieàn noùi kinh Phaùp Hoa

                        Traûi saùu möôi tieåu kieáp

                        Chaúng rôøi choã ngoài aáy

                        Ngaøi Dieäu Quang phaùp sö

                        Troïn ñeàu hay thoï trì

                        Phaùp thöôïng dieäu cuûa Phaät.

                        * Phaät noùi kinh Phaùp Hoa

                        Cho chuùng vui möøng roài

                        Lieàn chính trong ngaøy ñoù

                        Baûo haøng chuùng trôøi, ngöôøi

                        Caùc phaùp “Nghóa thaät töôùng”

                        Ñaõ vì caùc oâng noùi

                        Nay ta giöõa ñeâm naøy

                        Seõ vaøo coõi Nieát-baøn

                        Phaûi moät loøng tinh taán

                        Rôøi caùc söï buoâng lung

                        Caùc Phaät raát khoù gaëp

                        ÖÙùc kieáp ñöôïc moät laàn.

GIAÛNG :

Phaät Nhöït Nguyeät Ñaêng Minh xuaát ñònh, khen Boà-taùt Dieäu Quang coù khaû naêng thoï trì dieäu phaùp cao thöôïng, neân Ngaøi vì Boà-taùt Dieäu Quang maø noùi kinh Phaùp Hoa. Vaø sau khi noùi kinh xong,  Phaät cho bieát laø seõ nhaäp Nieát-baøn, Ngaøi khuyeân chuùng neân tinh taán tu haønh, chôù coù buoâng lung.

37. CHAÙNH VAÊN :

                        * Caùc con cuûa Phaät thaûy

                        Nghe Phaät saép nhaäp dieät

                        Thaûy ñeàu loøng buoàn khoå

                        Phaät sao gaáp dieät vaäy ?

                        Ñaáng Thaùnh chuùa Phaùp vöông

                        An uûi voâ löôïng chuùng:

                        Neáu luùc ta dieät ñoä

                        Caùc oâng chôù lo sôï

                        Ñöùc Taïng Boà-taùt ñaây

                        Taâm ñaõ ñöôïc thoâng thaáu

                        Nôi voâ laäu thieät töôùng

                        Keá ñaây seõ thaønh Phaät

                        Teân hieäu laø Tònh Thaân

                        Cuõng ñoä voâ löôïng chuùng.

GIAÛNG :

Töù chuùng nghe Phaät saép Nieát-baøn, laáy laøm buoàn khoå. Phaät an uûi laø sau khi Phaät dieät ñoä, coù Boà-taùt Ñöùc Taïng taâm thaáu suoát ñöôïc thaät töôùng, seõ thaønh Phaät tieáp tuïc giaùo hoùa chuùng sanh.

38. CHAÙNH VAÊN :

* Ñeâm ñoù Phaät dieät ñoä

Nhö cuûi heát, löûa taét

Chia phaân caùc xaù-lôïi

Maø xaây voâ löôïng thaùp

Tyø-kheo, Tyø-kheo ni

Soá ñoâng nhö Haèng sa

Laïi caøng theâm tinh taán

Ñeå caàu ñaïo Voâ thöôïng.

GIAÛNG :

Phaät dieät ñoä, xaù-lôïi Phaät ñöôïc xaây thaùp ñeå cuùng döôøng, chuùng caøng theâm tinh taán caàu ñaïo Voâ thöôïng.

39. CHAÙNH VAÊN :

                        * Dieäu Quang phaùp sö aáy

                        Vöng giöõ Phaät phaùp taïng

                        Trong taùm möôi tieåu kieáp

                        Roäng noùi kinh Phaùp Hoa.

                        Taùm vò vöông töû ñoù

                        Ñöôïc Dieäu Quang daïy baûo

                        Vöõng beàn ñaïo Voâ thöôïng

                        Seõ thaáy voâ soá Phaät

                        Cuùng döôøng caùc Phaät xong

                        Thuaän theo tu ñaïi ñaïo

                        Noái nhau ñöôïc thaønh Phaät

                        Chuyeån thöù thoï kyù nhau

                        Ñaáng Phaät roát sau caû

                        Hieäu laø Phaät Nhieân Ñaêng

                        Ñaïo sö cuûa thieân tieân

                        Ñoä thoaùt voâ löôïng chuùng.

GIAÛNG :

Boà-taùt Dieäu Quang vaâng giöõ Phaùp taïng Phaät, noùi kinh Phaùp Hoa ñoä cho voâ soá chuùng, trong ñoù coù taùm vöông töû ñaày ñuû loøng tin vôùi ñaïo Voâ thöôïng vaø seõ ñöôïc thaønh Phaät, vò roát sau hieäu Nhieân Ñaêng.

40. CHAÙNH VAÊN :

                        * Dieäu Quang phaùp sö ñoù

                        Coù moät ngöôøi ñeä töû

                        Taâm thöôøng cöu bieáng treã

                        Tham öa nôi danh lôïi

                        Caàu danh lôïi khoâng nhaøm

                        Thöôøng ñeán nhaø sang giaøu

                        Rôøi boû vieäc tuïng hoïc

                        Boû queân khoâng thoâng thuoäc

                        Vì  bôûi nhaân duyeân aáy

                        Neân goïi laø Caàu Danh

                        Cuõng tu caùc nghieäp laønh

                        Ñöôïc thaáy voâ soá Phaät

                        Cuùng döôøng caùc ñöùc Phaät

                        Thuaän theo tu ñaïi ñaïo

                        Ñuû saùu Ba-la-maät

                        Nay gaëp ñaáng Thích-ca

                        Sau ñaây seõ thaønh Phaät

                        Hieäu raèng: Phaät Di-laëc

                        Roäng ñoä haøng chuùng sanh

                        Soá ñoâng ñeán voâ löôïng.

GIAÛNG :

Boà-taùt Vaên-thuø nhaéc laïi chuyeän xöa, Boà-taùt Dieäu Quang coù ngöôøi ñeä töû tham öa danh lôïi teân laø Caàu Danh, nhôø coù duyeân laønh neân gaëp chö Phaät, tu phaùp Luïc ñoä, nay gaëp Phaät Thích-ca giaùo hoùa cuõng seõ thaønh Phaät.

41. CHAÙNH VAÊN :

                        * Sau Phaät kia dieät ñoä

                        Löôøi bieáng ñoù laø Ngaøi

                        Coøn Dieäu Quang phaùp sö

                        Nay thôøi chính laø ta.

                        Ta thaáy Phaät Ñaêng Minh

                        Ñieàm saùng tröôùc nhö theá

                        Cho neân bieát raèng nay

                        Phaät muoán noùi “Phaùp Hoa”.

                        Töôùng nay nhö ñieàm xöa

                        Laø phöông tieän cuûa Phaät

                        Nay Phaät phoùng aùnh saùng

                        Giuùp baøy nghóa thieät töôùng

                        Caùc ngöôøi nay neân bieát

                        Chaáp tay moät loøng chôø

                        Phaät seõ röôùi nöôùc phaùp

                        Ñaày ñuû ngöôøi caàu ñaïo

                        Caùc ngöôøi caàu ba thöøa

                        Neáu coù choã nghi hoái

                        Phaät seõ döùt tröø cho

                        Khieán heát khoâng coøn thöøa.

GIAÛNG :

Boà-taùt Di-laëc trong ñôøi naøy töùc laø Caàu Danh thuôû xöa vaø Boà-taùt Dieäu Quang thuôû xöa laø Boà-taùt Vaên-thuø thôøi nay. Boà-taùt Vaên-thuø baûo cho hoäi chuùng bieát, nay Phaät hieän nhöõng ñieàm laønh gioáng nhö thuôû xöa laø Phaät saép noùi kinh Phaùp Hoa, chuùng neân chôø ñeå nghe. Ñaëc bieät laø haøng Thanh vaên, Duyeân giaùc, Boà-taùt seõ ñöôïc döùt tröø nghi maø thaønh töïu Phaät thöøa.

Chuùng ta thaáy ôû phaåm naøy neâu leân caùc vò Boà-taùt töôïng tröng. Môû ñaàu laø Boà-taùt Di-laëc nghi vaán nhöõng hieän töôùng kyø dieäu maø Phaät hieän ra tröôùc khi noùi kinh Voâ Löôïng Nghóa vaø ñöôïc Boà-taùt Vaên-thuø giaûi ñaùp. Nhö vaäy ñeå thaáy kinh Phaùp Hoa chæ thaúng Tri kieán Phaät (Phaät taùnh) cuûa moãi ngöôøi, neáu duøng Thöùc phaân bieät thì khoâng theå thaáy bieát maø phaûi nhôø Trí caên baûn môùi nhaän ñöôïc. Ñoaïn sau Boà-taùt Vaên-thuø giaûi nghi cho Boà-taùt Di-laëc baèng moät caâu chuyeän tieàn kieáp: Caàu Danh ngaøy xöa chính laø Boà-taùt Di-laëc ngaøy nay vaø Boà-taùt Dieäu Quang ngaøy xöa daïy cho caùc Boà-taùt thaønh Phaät maø Ngaøi khoâng ñöôïc thoï kyù thaønh Phaät chính laø Boà-taùt Vaên-thuø ngaøy nay. Vaên Thuø laø Trí caên baûn thuùc ñaåy con ngöôøi phaùt taâm Boà-ñeà, coøn Caàu Danh laø thöùc, neáu kheùo tu ñuùng theo lôøi Phaät daïy thì thöùc cuõng chuyeån thaønh trí. Khi meâ, voïng thöùc chaïy theo danh töôùng; khi tænh giaùc, chaùnh trí hieän, khoâng chaïy theo danh töôùng lieàn trôû thaønh nhö nhö. Cho neân ngaøi Caàu Danh ñöôïc thoï kyù seõ thaønh Phaät hieäu laø Di-laëc sau Phaät Thích-ca. Ñoù laø muïc tieâu chaùnh yeáu maø chö Phaät ra ñôøi ñeå daïy cho chuùng ta.

Phaåm naøy Phaät chæ duøng hình aûnh bieåu tröng ñeå hieån baøy lyù chaân thaät tuyeät ñoái laø Tri kieán Phaät, chôù khoâng duøng ngoân ngöõ ñeå dieãn taû. Vì vaäy chuùng ta chôù keït treân ngoân ngöõ maø hieåu kinh Phaùp Hoa.

]