PHAÅM 15: TUØNG ÑÒA DUÕNG XUAÁT 

Tuøng Ñòa Duõng Xuaát nghóa laø töø ñaát voït maïnh leân. YÙ noùi chö Boà-taùt töø döôùi ñaát nöùt voït leân raát nhieàu. Phaåm An Laïc Haïnh Phaät daïy ngöôøi trì kinh Phaùp Hoa vaø truyeàn baù Phaùp Hoa, phaûi tu boán haïnh nhö ñaõ neâu leân ôû tröôùc thì môùi ñöôïc an laïc. Vì Phaät khuyeán khích chö Boà-taùt vaø taát caû chuùng neân duy trì kinh Phaùp Hoa, ñeå cho chuùng sanh coõi Ta-baø ñöôïc bieát vaø thoï trì, vì vaäy chö Boà-taùt phaùt nguyeän thöïc haønh.

1. CHAÙNH VAÊN :

* Luùc baáy giôø, caùc vò ñaïi Boà-taùt ôû coõi nöôùc phöông khaùc ñoâng hôn soá caùt cuûa taùm soâng Haèng, ôû trong ñaïi chuùng ñöùng daäy chaáp tay laøm leã maø baïch Phaät raèng: “Theá Toân  ! Neáu baèng loøng cho chuùng con luùc sau khi Phaät dieät ñoä ôû taïi coõi Ta-baø naøy sieâng tu tinh taán, giöõ gìn, ñoïc tuïng, bieân cheùp, cuùng döôøng kinh ñieån naøy, thôøi chuùng con seõ ôû trong coõi ñaây maø roäng noùi ñoù.”

Khi ñoù, Phaät baûo caùc chuùng ñaïi Boà-taùt: “Thieän nam töû  ! Thoâi ñi chaúng caàn caùc oâng hoä trì kinh naøy. Vì sao ? Vì coõi Ta-baø cuûa ta töï coù chuùng ñaïi Boà-taùt soá ñoâng baèng soá caùt cuûa saùu muoân soâng Haèng. Moãi vò Boà-taùt coù saùu muoân Haèng haø sa quyeán thuoäc, nhöõng ngöôøi ñoù coù theå sau khi ta dieät ñoä hoä trì ñoïc tuïng roäng noùi kinh naøy.”

GIAÛNG :

Phaät khuyeán khích caùc vò Boà-taùt neân duy trì kinh Phaùp Hoa ôû coõi Ta-baø, thì chö Boà-taùt ôû phöông khaùc phaùt nguyeän xin ñöôïc ôû coõi Ta-baø tinh taán gìn giöõ, ñoïc tuïng, bieân cheùp, cuùng döôøng kinh ñieån naøy, taïi sao Phaät laïi töø choái ? Vì ôû coõi Ta-baø soá chuùng Boà-taùt vaø quyeán thuoäc ñoâng khoâng theå tính ñeám ñöôïc, sau khi Phaät dieät ñoä coù theå hoä trì ñoïc tuïng roäng noùi kinh naøy. Nhö vaäy, coù phaûi Phaät daønh phaàn thoï trì truyeàn baù kinh Phaùp Hoa cho chö Boà-taùt, ñeä töû cuûa Phaät khoâng ?

2. CHAÙNH VAÊN :

* Luùc Phaät noùi lôøi ñoù, coõi Ta-baø trong tam thieân ñaïi thieân coõi nöôùc, ñaát ñeàu ruùng nöùt, maø ôû trong ñoù coù voâ löôïng nghìn muoân öùc vò ñaïi Boà-taùt ñoàng thôøi voït ra. Caùc vò Boà-taùt ñoù thaân ñeàu saéc vaøng, ñuû ba möôi hai töôùng toát cuøng voâ löôïng aùnh saùng, tröôùc ñaây ñeàu ôû döôùi coõi Ta-baø naøy, coõi ñoù truï giöõa hö khoâng. Caùc vò Boà-taùt ñoù nghe tieáng noùi cuûa ñöùc Thích-ca Maâu-ni Phaät neân töø döôùi maø ñeán. Moãi vò Boà-taùt ñeàu laø baäc ñaïo thuû trong ñaïi chuùng, ñeàu ñem theo saùu muoân Haèng haø sa quyeán thuoäc, huoáng laø nhöõng vò ñem naêm muoân, boán muoân, ba muoân, hai muoân, moät muoân Haèng haø sa quyeán thuoäc. Huoáng laø nhaãn ñeán nhöõng vò ñem moät Haèng haø sa, nöûa Haèng haø sa, moät phaàn tö Haèng haø sa, nhaãn ñeán moät phaàn trong nghìn muoân öùc na-do-tha phaàn Haèng haø sa quyeán thuoäc. Huoáng laø nhöõng vò ñem nghìn muoân öùc na-do-tha quyeán thuoäc, huoáng laø ñem öùc muoân quyeán thuoäc, huoáng laø ñem nghìn muoân traêm muoân nhaãn ñeán moät muoân, huoáng laø ñem moät nghìn, moät traêm nhaãn ñeán möôøi quyeán thuoäc, huoáng laø ñem naêm, boán, ba, hai, moät ngöôøi ñeä töû. Huoáng laïi laø nhöõng vò rieâng moät mình öa haïnh vieãn ly, soá ñoâng voâ löôïng voâ bieân döôøng aáy, tính ñeám thí duï chaúng coù theå bieát ñöôïc.

GIAÛNG :

Tôùi  ñaây, laïi coù theâm nhöõng nghi vaán nöõa laø, taïi sao chö Boà-taùt töø trong loøng ñaát ruùng nöùt voït leân truï trong hö khoâng. Neáu töø loøng ñaát voït leân thì caùc Ngaøi khoâng phaûi ôû theá giôùi khaùc ñeán. Boà-taùt sao ôû döôùi ñaát nhieàu voâ soá vaäy ? Phaàn nhieàu laáy soá saùu ñeå ñònh löôïng, nhö vaäy coù haøm suùc yù nghóa gì ñaëc bieät?

3. CHAÙNH VAÊN :

* Caùc vò Boà-taùt ñoù töø döôùi ñaát leân, ñeàu ñeán nôi thaùp ñeïp baûy baùu, choã cuûa ñöùc Ña Baûo Nhö Lai vaø Thích-ca Maâu-ni Phaät, ñeán nôi roài höôùng veà hai vò Theá Toân maø ñaàu maët laïy chaân Phaät, vaø ñeán choã caùc ñöùc Phaät ngoài treân toøa sö töû döôùi coäi caây baùu, cuõng ñeàu laøm leã. Ñi quanh beân maët ba voøng, chaáp tay cung kính, duøng caùc caùch ngôïi khen cuûa Boà-taùt maø ngôïi khen Phaät, roài ñöùng qua moät phía, öa vui chieâm ngöôõng hai ñaáng Theá Toân.

Töø luùc caùc vò ñaïi Boà-taùt do töø döôùi ñaát voït leân  duøng caùc caùch ngôïi khen cuûa Boà-taùt maø khen ngôïi Phaät, thôøi gian ñoù traûi qua naêm möôi tieåu kieáp.

Baáy giôø, ñöùc Thích-ca Maâu-ni Phaät nín laëng ngoài yeân, cuøng haøng töù chuùng cuõng ñeàu nín laëng, naêm möôi tieåu kieáp, vì do söùc thaàn cuûa Phaät, khieán haøng ñaïi chuùng cho laø nhö nöûa ngaøy.

Baáy giôø, haøng töù chuùng cuõng nhôø söùc thaàn cuûa Phaät, thaáy caùc Boà-taùt ñaày khaép voâ löôïng nghìn muoân öùc coõi nöôùc hö khoâng.

GIAÛNG :

Ñoaïn naøy laïi coù theâm nghi vaán nöõa laø, chö vò Boà-taùt töø ñaát voït leân ñeán ñaûnh leã hai ñöùc Phaät, leã xong thì taùn thaùn khen ngôïi, taùn thaùn khen ngôïi xong maát moät khoaûng thôøi gian laø naêm möôi tieåu kieáp. Chuùng ta thaáy ñöùc Phaät Thích-ca töø khi giaùng sinh ñeán khi Nieát- baøn cho ñeán ngaøy nay chæ coù treân hai ngaøn naêm traêm naêm (moät tieåu kieáp baèng 16.800.000 naêm) nhö vaäy leõ thaät ôû choã naøo ?

4. CHAÙNH VAÊN :

* Trong chuùng Boà-taùt ñoù coù boán vò Ñaïo sö: 1.- Thöôïng Haïnh. 2.- Voâ Bieân Haïnh. 3.- Tònh Haïnh.  4.- An Laäp Haïnh. Boán vò Boà Taùt naøy laø baäc thöôïng thuû xöôùng Ñaïo sö trong chuùng ñoù, ôû tröôùc ñaïi chuùng, boán vò ñoàng chaáp tay nhìn ñöùc Thích-ca Maâu-ni Phaät maø hoûi thaêm raèng: “Thöa Theá Toân coù ñöôïc ít beänh, ít naõo, an vui luoân chaêng, nhöõng ngöôøi ñaùng ñoä thoï giaùo deã chaêng, chaúng laøm cho ñöùc Theá Toân sanh moûi nhoïc chaêng ?”

Khi ñoù, boán vò  ñaïi Boà-taùt noùi keä raèng:

                                    Theá Toân ñöôïc an vui

                                    Ít beänh cuøng ít naõo,

                                    Giaùo hoùa caùc chuùng sanh

                                    Ñöôïc khoâng moûi nhoïc ö ?

                                    Laïi caùc haøng chuùng sanh

                                    Thoï hoùa coù deã chaêng ?

                                    Chaúng laøm cho Theá Toân

                                    Sanh nhoïc meät ñoù ö ?

GIAÛNG :

Trong chuùng Boà-taùt coù boán vò laõnh ñaïo laø Thöôïng Haïnh, Voâ Bieân Haïnh, Tònh Haïnh, An Laäp Haïnh. Haïnh coù nghóa laø haønh. Taïi sao boán vò Boà-taùt naøy ñeàu coù teân chung laø Haïnh ? Ñaây laø phaàn ngoä Tri kieán Phaät, töùc laø soáng ñöôïc vôùi Tri kieán Phaät. Ngöôøi maø soáng ñöôïc vôùi Tri kieán Phaät, laø ñaõ thöïc haønh ñaày ñuû coâng haïnh cuûa baäc Boà-taùt, hoaëc laø haïnh baäc thöôïng, hoaëc laø haïnh voâ bieân, hoaëc laø haïnh thanh tònh, hoaëc laø haïnh an laäp. Nhöõng haïnh ñoù giuùp cho ngöôøi ngoä ñöôïc Tri kieán Phaät thoaùt khoûi phieàn naõo traàn lao, cuõng nhö nhöõng Boà-taùt töø ñaát voït leân giöõa hö khoâng. 

5. CHAÙNH VAÊN :

* Luùc baáy giôø, ñöùc Theá Toân ôû trong ñaïi chuùng Boà-taùt maø noùi raèng: “Ñuùng theá  ! Ñuùng theá  ! Caùc thieän nam töû  ! Ñöùc Nhö Lai an vui, ít beänh, ít naõo, caùc haøng chuùng sanh hoùa ñoä ñöôïc deã, khoâng coù nhoïc meät.

Vì sao ? Vì caùc chuùng sanh ñoù, töø nhieàu ñôøi nhaãn laïi, thöôøng ñöôïc ta daïy baûo, maø cuõng töøng ôû  nôi caùc ñöùc Phaät quaù khöù, cung kính, toân troïng, troàng caùc coäi laønh. Caùc chuùng sanh ñoù môùi vöøa thaáy thaân ta, nghe ta noùi phaùp, lieàn ñeàu tin nhaän, vaøo ñöôïc trong hueä cuûa Nhö Lai;  tröø ngöôøi tröôùc ñaõ tu taäp hoïc haïnh Tieåu thöøa; nhöõng ngöôøi nhö theá ta cuõng khieán ñöôïc nghe kinh naøy, vaøo trong hueä cuûa Phaät.”

Luùc aáy, caùc vò ñaïi Boà-taùt noùi keä raèng:

                              Hay thay  ! Hay thay  !

                              Ñöùc Ñaïi Huøng Theá Toân

                              Caùc haøng chuùng sanh thaûy

                              Ñeàu hoùa ñoä ñöôïc deã

                              Hay hoûi caùc ñöùc Phaät

                              Veà trí hueä raát saâu

                              Nghe phaùp roài tin laøm

                              Chuùng con ñeàu tuøy hæ.

Khi ñoù, ñöùc Theá Toân khen ngôïi caùc vò ñaïi Boà- taùt thöôïng thuû: “Hay thay  ! Hay thay  ! Thieän nam töû  ! Caùc oâng coù theå ñoái vôùi ñöùc Nhö Lai maø phaùt loøng tuøy hæ.”

GIAÛNG :

Ñöùc Phaät nhaän raèng Ngaøi ñöôïc caûnh thuaän lôïi neân giaùo hoùa deã daøng cuøng khaép khoâng boû soùt moät ai. Phaåm naøy naèm trong phaàn Thò vaø Ngoä Tri kieán Phaät. Phaät chæ cho chuùng sanh nhaän ra Tri kieán Phaät. Song, Tri kieán Phaät thì khoâng coù hình töôùng, ñaõ khoâng hình töôùng laøm sao chæ ñöôïc ? Vì vaäy, maø Phaät duøng nhöõng hình aûnh bieåu tröng, ñeå ngöôøi ñöôïc chæ nhaän ra nôi mình coù saün Tri kieán Phaät. Theá neân, ôû ñaây möôïn hình aûnh chö Boà-taùt töø loøng ñaát voït leân. Hình aûnh naøy noùi leân yù nghóa gì ? Trong quyeån Goùp Nhaët Caùt Ñaù cuûa thieàn sö Muju, do Ñoã Ñình Ñoàng dòch coù keå caâu chuyeän teân Giaùo Lyù Thöôïng Thöøa:

Coù moät anh chaøng muø ñi thaêm ngöôøi baïn thaân, vì laø baïn thaân neân khi gaëp nhau noùi chuyeän queân ngaøy giôø. Noùi maõi tôùi khuya, anh muø töø giaõ ra veà. Anh baïn saùng maét môùi ñoát caây ñeøn loàng ñöa cho anh muø caàm ñi ñöôøng. Anh muø cöôøi noùi:

- Ñoái vôùi toâi, ñeâm nhö ngaøy, ngaøy nhö ñeâm, ñoát ñeøn laøm gì ?

Anh baïn saùng maét giaûi thích:

- Anh haõy caàm caây ñeøn, ngöôøi ta thaáy anh, hoï traùnh, khoâng ñuïng anh.

Anh baïn muø nghe noùi coù lyù, neân nhaän caây ñeøn loàng caàm ñi veà. Ñi ñöôïc nöûa ñöôøng thì anh bò ngöôøi ñuïng, anh la leân:

- Anh khoâng thaáy toâi sao ?

Ngöôøi ñi ñöôøng noùi:

- Thöa, toâi khoâng thaáy anh.

Anh muø traùch:

- Toâi caàm caây ñeøn ñaây maø anh khoâng thaáy aø?

Ngöôøi ñi ñöôøng ñaùp:

- Thöa baïn, caây ñeøn baïn ñaõ taét töï bao giôø  !

Caâu chuyeän raát ñôn giaûn thoâng thöôøng, sao goïi laø Giaùo Lyù Thöôïng Thöøa ? Trong nhaø Phaät, Trí ñöôïc chia laøm hai loaïi: Trí höõu sö vaø Trí voâ sö. Trí höõu sö laø söï hieåu bieát do nghe hoïc ôû saùch vôû, ôû caùc baäc thieän tri thöùc chæ daïy, nhôø ñoù maø ñöôïc saùng. Trí voâ sö laø caùi bieát coù saün nôi mình, khoâng do hoïc hoûi ôû ngöôøi hay saùch vôû, maø do tu haønh, phieàn naõo loùng laëng taâm thanh tònh, trí tueä phaùt saùng, thaáy bieát ñuùng nhö thaät. Troïng taâm kinh Phaùp Hoa laø khai thò Tri kieán Phaät ôû nôi moãi ngöôøi, ñeå roài moãi ngöôøi töï ngoä nhaäp Tri kieán Phaät cuûa chính mình. Caâu chuyeän Giaùo Lyù Thöôïng Thöøa noùi leân yù nghóa: Trí voâ sö laø caùi coù saün nôi mình, khi noù phaùt saùng thì thaáy bieát caùc phaùp ñuùng nhö thaät khoâng laàm, traùnh khoûi moïi tai aùch khoán khoå vaø ñi ñuùng ñích. Neáu trí tueä chöa saùng duø ngöôøi khaùc coù muoán giuùp cuõng khoâng giuùp ñöôïc, ngay caû Boà-taùt hay Phaät cuõng khoâng giaûi cho mình thoaùt khoûi aùch naïn, sanh töû luaân hoài. Theá neân, Trí voâ sö laø trí thieát yeáu, maø moãi ngöôøi chuùng ta caàn phaûi phaùt minh. Ngöôøi phaùt minh ñöôïc Trí voâ sö phaûi laø baäc Thöôïng thöøa môùi thöïc hieän noåi, chôù haïng taàm thöôøng thì khoâng kham ñöôïc. Xöa ngaøi Ñöùc Sôn laø ngöôøi tinh thoâng Kinh Luaät, töøng giaûi kinh Kim Cang, nghe phöông Nam Thieàn toâng thaïnh haønh, Sö baát bình noùi: “Keû xuaát gia ngaøn muoân kieáp hoïc oai nghi teá haïnh cuûa Phaät maø chaúng ñöôïc thaønh Phaät. Nhöõng keû ma ôû phöông Nam daùm noùi tröïc chæ nhaân taâm kieán taùnh thaønh Phaät. Ta phaûi ruoàng taän hang oå cuûa chuùng, dieät heát nhöõng gioáng aáy ñeå ñeàn ôn Phaät.” Sö beøn khaên goùi leân ñöôøng mang theo boä Thanh Long Sôù Sao. Treân ñöôøng ñi gaëp baø giaø baùn baùnh, Sö beøn nghæ chaân baûo baø laáy ít baùnh ñieåm taâm. Baø chæ gaùnh kinh cuûa Sö hoûi:

- Goùi aáy laø saùch vôû gì ?

Sö baûo:

- Thanh Long Sôù Sao.

Baø hoûi:

- Thaày thöôøng giaûng kinh gì ?

Sö ñaùp:

- Kinh Kim Cang.

Baø noùi:

- Toâi coù moät caâu hoûi, neáu Thaày ñaùp ñöôïc, toâi xin cuùng döôøng baùnh ñieåm taâm. Baèng ñaùp chaúng ñöôïc, môøi Thaày ñi nôi khaùc.

Sö nhaän lôøi. Baø hoûi:

- Kinh Kim Cang noùi: “Quaù khöù taâm baát khaû ñaéc, hieän taïi taâm baát khaû ñaéc, vò lai taâm baát khaû ñaéc.” Xin hoûi Thöôïng toïa ñieåm taâm naøo ?

Sö khoâng ñaùp ñöôïc beøn leân ñöôøng ñi Long Ñaøm.

Ñeán phaùp ñöôøng gaëp Long Ñaøm, Sö noùi:

- Laâu nay nghe danh Long Ñaøm, ñi ñeán nôi, ñaøm chaúng thaáy maø long cuõng khoâng hieän.

Suøng Tín baûo:

- Ngöôi ñaõ gaàn ñeán Long Ñaøm.

Sö khoâng ñaùp ñöôïc, lieàn döøng laïi ñaây.

Moät ñeâm Sö ñöùng haàu, Suøng Tín baûo:

- Ñeâm ñaõ khuya sao chaúng xuoáng ?

Sö kính chaøo böôùc ra, laïi trôû vaøo, thöa:

- Beân ngoaøi trôøi toái ñen.

Suøng Tín thaép ñeøn ñöa Sö, Sö toan tieáp laáy, Suøng Tín lieàn thoåi taét. Ngay ñoù Sö ñaïi ngoä, lieàn leã baùi. Suøng Tín hoûi:

- Ngöôi thaáy caùi gì ?

Sö thöa:

- Töø nay veà sau chaúng coøn nghi lôøi noùi chö laõo Hoøa thöôïng trong thieân haï.

Ñöùc Sôn ngoä caùi gì ? Sö noùi beân ngoaøi trôøi toái ñen. Caâu aáy chæ trôøi toái maø cuõng nguï yù noùi con ñang muø mòt, khoâng bieát laøm sao ngoä ñöôïc baûn taùnh cuûa mình. Ñöùc Sôn than toái, Suøng Tín cho ñeøn, nhöng Ñöùc Sôn vöøa caàm ñeøn thì Suøng Tín lieàn thoåi taét. Taïi sao ? Vì ngöôøi toái duø cho coù ñeøn cuõng khoâng thaáy cuõng khoâng cöùu cho ñöôïc saùng. Khi Suøng Tín thoåi taét ñeøn, Ñöùc Sôn môùi chôït thaáy raèng caùi saùng phaûi töï nôi mình phaùt ra, chöù khoâng phaûi töø ngöôøi khaùc cho maø ñöôïc, neân ngay ñoù ñaïi ngoä. Chuùng ta thaáy lyù Thieàn cuøng vôùi lyù kinh Ñaïi thöøa raát gaàn nhau.

Caâu chuyeän sau ñaây cuõng noùi leân yù nghóa naøy.

Tuyeát Phong vaø Nham Ñaàu laø hai huynh ñeä cuøng hoïc ôû Ñöùc Sôn, Nham Ñaàu ñaõ ñaït ñöôïc lyù Thieàn, Tuyeát Phong thì coøn baên khoaên. Moät hoâm hai vò cuøng ñi ñeán Ngao Sôn, gaëp trôøi trôû tuyeát neân döøng laïi, Nham Ñaàu moãi ngaøy cöù nguû, Tuyeát Phong moät beà ngoài thieàn. Moät hoâm Sö goïi:

- Sö huynh, Sö huynh haõy daäy.

Nham Ñaàu hoûi:

- Laøm caùi gì ?

Sö noùi:

- Ñôøi nay chaúng giaûi quyeát xong, laõo Vaên Thuùy ñi haønh khöôùc ñeán nôi choán, bò y cheâ cöôøi, töø ngaøy ñeán ñaây sao chæ lo nguû ?

Nham Ñaàu naït:

- Nguû ñi ! Moãi ngaøy ngoài treân giöôøng gioáng nhö thoå ñòa, ngaøy sau coøn laøm meâ hoaëc ngöôøi.

Sö chæ trong ngöïc noùi:

- Toâi trong aáy coøn chöa oån, khoâng daùm töï doái.

- Neáu thaät nhö theá, cöù choã thaáy cuûa oâng moãi moãi thoâng qua, choã phaûi toâi seõ chöùng minh cho oâng, choã chaúng phaûi toâi seõ vì oâng ñuoåi deïp.

- Khi toâi môùi ñeán Dieâm Quan, nghe noùi nghóa saéc khoâng lieàn ñöôïc choã vaøo.

- Töø ñaây ñeán ba möôi naêm raát kî khoâng neân noùi ñeán.

Laï chöa, ngoä ñöôïc lyù Saéc Khoâng laø quaù hay, taïi sao kî ba möôi naêm khoâng cho noùi ñeán ? - Vì ngoä lyù Saéc Khoâng chæ laø cöûa khoâng ôû ngoaøi, chöa vaøo nhaø. Neáu laáy ñoù cho laø ñuû thì beänh.

Tuyeát Phong laïi noùi:

- Toâi nghe baøi keä qua soâng cuûa ngaøi Ñoäng Sôn, ngay ñoù toâi lieàn tænh.

Ngaøi Ñoäng Sôn Löông Giôùi ñang ñi treân caàu nhìn xuoáng thaáy boùng mình ôû döôùi soâng, ngay ñoù Ngaøi laøm baøi keä dieãn ñaït caùi ngoä cuûa Ngaøi. Sau naøy Tuyeát Phong ñoïc coù tænh ngoä. Khi thuaät laïi giai thoaïi naøy thì Nham Ñaàu noùi:

- Neáu theá aáy töï cöùu cuõng chöa xong.

Tuyeát Phong laïi noùi theâm:

- Sau, hoûi Ñöùc Sôn: Vieäc Toâng thöøa töï tröôùc con coù phaàn chaêng ? Ñöùc Sôn ñaùnh moät gaäy hoûi:  Noùi caùi gì ? Toâi khi ñoù gioáng nhö thuøng luûng ñaùy.

Thuøng luûng ñaùy laø ngoä suoát roài. Vaäy maø Nham Ñaàu naït:

- OÂng chaúng nghe noùi “töø cöûa vaøo chaúng phaûi cuûa baùu trong nhaø” ?

Trí voâ sö laø caùi coù saün nôi mình, khoâng phaûi töø cöûa vaøo, duø chuùng ta hoûi, thieän tri thöùc taïo duyeân cho chuùng ta ngoä, ngoä ñoù laø caùi duyeân beân ngoaøi chöa phaûi laø cuûa baùu trong nhaø, noù laø cuûa ngöôøi ta, khoâng phaûi cuûa mình.

Caâu chuyeän naøy cho chuùng ta thaáy roõ Trí höõu sö laø caùi bieát töø ngoaøi huaân vaøo, gioáng nhö cuûa baùu ôû beân ngoaøi. Coøn Trí voâ sö laø cuûa baùu ôû trong nhaø, chæ caàn khai thaùc laø phaùt saùng, gioáng nhö hoøn ngoïc quí ñeå trong tuû, chæ caàn môû tuû ra laø coù cuûa baùu, khoâng caàn tìm kieám ôû ñaâu xa.

Tuyeát Phong môùi hoûi:

- Veà sau laøm theá naøo môùi phaûi ?

Nham Ñaàu ñaùp:

- Veà sau neáu muoán xieån döông ñaïi giaùo, moãi moãi töø trong hoâng ngöïc mình löu xuaát, sau naøy cuøng ta che trôøi che ñaát ñi !

Töø trong hoâng ngöïc mình löu xuaát, töùc laø töø trong caùi thaân nguõ uaån naøy maø phaùt ra chôù khoâng phaûi ôû ngoaøi vaøo. Qua ba caâu chuyeän vöøa neâu, chuùng ta hieåu ñöôïc yù nghóa cuûa phaåm naøy. Boà-taùt nghóa laø töï giaùc vaø giaùc tha, maø giaùc laø bieát laø trí, Boà-taùt ôû tha phöông laø chæ cho trí tueä cuûa ngöôøi khaùc maø mình huaân taäp, laø cuûa baùu ôû beân ngoaøi, khoâng phaûi cuûa mình, thì khoâng theå thoï trì kinh Phaùp Hoa ñöôïc neân Phaät khoâng nhaän, maø chæ nhaän nhöõng vò Boà-taùt töø loøng ñaát voït leân. Ñaáy laø hình aûnh bieåu tröng Trí voâ sö töï nôi thaân nguõ uaån phaùt ra, chính laø cuûa mình, noù khoâng sanh khoâng dieät, môùi coù theå duy trì truyeàn baù kinh Phaùp Hoa, töùc laø theå nhaäp Trí tueä Phaät.

Trôû veà nguoàn, giai ñoaïn ñaàu thaùi töû Só-ñaït-ta xuaát gia hoïc ñaïo vôùi Alaøraøma Kaølaøma, tu chöùng töø Sô thieàn ñeán Voâ sôû höõu xöù ñònh. Qua Uddaka Raømaputta, tu chöùng ñöôïc Phi töôûng phi phi töôûng xöù ñònh. Tuy ñaõ chöùng ñöôïc taùm baäc thieàn ñònh aáy maø Ngaøi chöa thoûa maõn. Taïi sao ? Vì muïc ñích Ngaøi xuaát gia laø tìm ra manh moái cuûa luaân hoài sanh töû, maø con ngöôøi ai cuõng chaáp nhaän noù nhö moät leõ ñöông nhieân, khoâng heà coù yù muoán thoaùt ra caùi voøng luaån quaån ñoù. Chí nguyeän chöa ñaït ñöôïc, neân Ngaøi tôùi coäi caây boà-ñeà xeáp chaân ngoài, phaùt nguyeän: “Neáu khoâng thaáy ñöôïc chaân lyù, duø cho tan thaân maát maïng cuõng khoâng ñöùng daäy.” Theá laø suoát boán möôi chín ngaøy ñeâm thieàn quaùn, Ngaøi chöùng ngoä thaáy roõ manh moái cuûa luaân hoài sanh töû, vaø bieát caùch thoaùt ly ra khoûi sanh töû. Neân noùi Ngaøi thaønh Phaät. Nhö vaäy, Phaät thaáy bieát manh moái luaân hoài sanh töû, ai daïy Ngaøi ? Roõ raøng Trí voâ sö coù saün nôi Ngaøi hieån hieän troøn saùng, Ngaøi thaáy bieát taát caû. Neân Ngaøi tuyeân boá Ngaøi hoïc ñaïo khoâng coù thaày. Neáu Ngaøi thoûa maõn vôùi taùm taàng thieàn cuûa Alaøraøma Kaølaøma vaø Uddaka Raømaputta thì Ngaøi hoïc ñaïo coù thaày. Nhöng ñieàu Ngaøi muoán khaùm phaù thì khoâng ai chæ daïy, maø do chính Ngaøi tu thieàn ñònh, taâm thanh tònh trí tueä saùng ra, thoâng suoát caùc phaùp khoâng coøn nghi ngôø. Ñoù laø Trí Voââ sö khoâng sanh khoâng dieät hieån hieän nôi Ngaøi, neâân Ngaøi thoaùt khoûi luaân hoài sanh töû. Coøn Trí höõu sö do huaân taäp töø beân ngoaøi maø ñöôïc, do huaân taäp neân ñoäng, do ñoäng neân sinh dieät, coøn sinh dieät neân chöa thoaùt khoûi sanh töû luaân hoài.

Vaäy, thoï trì kinh Phaùp Hoa laø thoï trì Tri kieán Phaät, ñeå ñöôïc thaønh Phaät.  Ñieàu naøy noùi ra thì khoù tin, kyø thaät roõ raøng laø vaäy, vì chính baûn thaân toâi ñaõ nghieäm thaáy ñieàu naøy. Xöa, toâi laøm Tri taïng ôû AÁn Quang neân ñoïc heát Ñaïi taïng, ñoïc tôùi kinh Ñaïi thöøa vaø ngöõ luïc cuûa thieàn sö, toâi khoâng hieåu gì caû, thaàm töï noùi raèng mình khoâng coù phaàn vôùi Ñaïi thöøa vôùi Thieàn toâng. Nhöng qua moät thôøi gian tu, taâm ñöôïc yeân, moät hoâm baát chôït ñoïc qua nhöõng caâu kinh luaän maø ngaøy xöa khoâng hieåu nay hieåu deã daøng. Töø ñoù toâi ñem Ñaïi taïng, ngöõ luïc cuûa thieàn sö ra ñoïc, ñoïc tôùi ñaâu hieåu tôùi ñoù, hieåu roõ nhö ban ngaøy. Vaäy luùc ñoù toâi hoïc vôùi ai ? Roõ raøng chính khi taâm an ñònh thì trí tueä phaùt saùng, ñoù laø Trí voâ sö coù saün ôû moãi ngöôøi. Tuy nhieân, chæ  loùe saùng chuùt thoâi, vì söùc ñònh cuûa toâi chöa saâu, neáu  ñònh saâu thì hoaøn toaøn saùng nhö Phaät. Trí voâ sö  ai ai cuõng coù, chæ vì voâ minh phieàn naõo phuû che neân khoâng saùng. Phaù ñöôïc voâ minh thì ngay nôi moãi ngöôøi trí tueä hieän saùng. Vì vaäy maø noùi Thöôïng thöøa hay Phaät thöøa, coát laøm sao cho trí tueä töø nôi mình phaùt saùng, chôù khoâng phaûi huaân taäp söï hieåu bieát töø beân ngoaøi vaøo, ñoù laø ñieàu thieát yeáu cuûa ngöôøi tu.

Coù nhieàu vò tu só hoïc gioûi, nhôù kinh ñieån nhieàu, noùi phaùp hay, nhöng khoâng bao laâu côûi aùo hoaøn tuïc laäp gia ñình, laém ngöôøi thaéc maéc: Thaày ñoù thoâng minh, raát thoâng hieåu Phaät phaùp, nhöng taïi sao boû tu côûi aùo hoaøn tuïc ? Ñieàu naøy khoâng coù gì laï, söï hieåu bieát maø vò sö aáy coù laø do huaân taäp cuûa ngöôøi, noù laø caùi ñoäng luoân luoân sinh dieät. Caùi vay möôïn cuûa ngöôøi khoâng phaûi cuûa baùu trong nhaø, neân khoâng theå cöùu ñöôïc mình. Khi naøo Trí voâ sö phaùt saùng thì môùi cöùu ñöôïc mình. Vì vaäy neân ôû ñaây caùc vò Boà-taùt ñeàu coù teân laø Haïnh töùc laø phaûi thöïc haønh, thì Trí voâ sö môùi hieän.

ÔÛ ñaây caùi khoâng theå chæ ñöôïc, maø Phaät ñaõ kheùo duøng hình aûnh bieåu tröng, ñeå cho chuùng ta nhaân hình aûnh ñoù maø nhaän ra caùi Phaät muoán chæ. Cuõng vaäy, trong nhaø Thieàn, caùc thieàn sö cuõng aùp duïng thuaät naøy, nhôø tu thieàn maø chuùng ta saùng ñöôïc lyù kinh. Theá neân, ngaøi Khueâ Phong noùi “nhaân tu thieàn maø saùng ñöôïc kinh, nhôø hoïc kinh maø roõ ñöôïc thieàn”, thieàn giaùo hoã töông nhau. Vaäy kinh Phaùp Hoa coù daïy tu thieàn khoâng ? Roõ raøng nhaém thaúng Trí voâ sö coù saün nôi moãi ngöôøi, maø khai thaùc baèng phöông tieän tu thieàn ñònh, ñeå cho saùng toû. Tuy nhieân, ñoái vôùi ngöôøi chöa phaùt minh ñöôïc Trí voâ sö thì phaûi hoïc. Ñaàu tieân phaûi nhôø thaày höôùng daãn phöông phaùp ban ñaàu, tröôùc taïm duøng Trí höõu sö, roài sau ñoù môùi öùng duïng tôùi choã toät ñænh; caùi toät ñænh ñoù laø cuûa mình khoâng phaûi laø caùi cuûa thaày daïy.

6. CHAÙNH VAÊN :

* Baáy giôø, ngaøi Di-laëc ñaïi Boà-taùt cuøng taùm nghìn Haèng haø sa caùc chuùng Boà-taùt ñeàu nghó raèng: “Chuùng ta töø xöa nhaãn laïi, chaúng thaáy, chaúng nghe caùc chuùng ñaïi Boà-taùt nhö theá, töø döôùi ñaát voït leân, ñöùùng tröôùc ñöùc Theá Toân, chaáp tay cuùng döôøng thaêm hoûi Nhö Lai.”

Luùc ñoù, ngaøi Di-laëc Boà-taùt bieát taâm nieäm cuûa  taùm nghìn Haèng haø sa chuùng Boà-taùt, cuøng muoán töï giaûi quyeát choã nghi cuûa mình, beøn chaáp tay höôùng veà phía Phaät, noùi keä hoûi raèng:

                        Voâ löôïng nghìn muoân öùc

                        Caùc Boà-taùt ñaïi chuùng

                        Töø xöa chöa töøng thaáy

                        Nguyeän ñaáng Löôõng Tuùc noùi

                        Laø töø choán naøo ñeán

                        Do nhaân duyeân gì nhoùm

                        Thaân lôùn ñaïi thaàn thoâng

                        Trí hueä chaúng nghó baøn

                        Chí nieäm kia beàn vöõng

                        Coù söùc nhaãn nhuïc lôùn

                        Chuùng sanh choã öa thaáy

                        Laø töø choán naøo ñeán ?

                        Moãi moãi haøng Boà-taùt

                        Ñem theo caùc quyeán thuoäc

                        Soá ñoâng khoâng theå löôøng

                        Nhö soá Haèng haø sa

                        Hoaëc coù ñaïi Boà-taùt

                        Ñem saùu muoân Haèng sa

                        Caùc ñaïi chuùng nhö theá

                        Moät loøng caàu Phaät ñaïo.

                        Nhöõng Ñaïi sö ñoù thaûy

                        Saùu muoân Haèng haø sa

                        Ñeàu ñeán cuùng döôøng Phaät

                        Cuøng hoä trì kinh naøy.

                        Ñem naêm muoân Haèng sa

                        Soá naøy hôn soá treân

                        Boán muoân vaø ba muoân

                        Hai muoân ñeán moät muoân

                        Moät nghìn moät traêm thaûy,

                        Nhaãn ñeán moät Haèng sa,

                        Nöûa vaø ba boán phaàn

                        Moät phaàn trong öùc muoân

                        Nghìn muoân na-do-tha,

                        Muoân öùc caùc ñeä töû

                        Nhaãn ñeán ñem nöûa öùc

                        Soá ñoâng laïi hôn treân.

                        Traêm muoân ñeán moät muoân

                        Moät nghìn vaø moät traêm

                        Naêm möôi cuøng moät möôi

                        Nhaãn ñeán ba, hai, moät

                        Rieâng mình khoâng quyeán thuoäc

                        Öa thích ôû rieâng vaéng

                        Ñeàu ñi ñeán choã Phaät

                        Soá ñaây caøng hôn treân.

                        Caùc ñaïi chuùng nhö theá

                        Neáu ngöôøi phaùt theû ñeám

                        Quaù nôi kieáp Haèng sa

                        Coøn chaúng theå bieát heát.

                        Caùc vò oai ñöùc lôùn

                        Chuùng Boà-taùt tinh taán

                        Ai vì ñoù noùi phaùp

                        Giaùo hoùa cho thaønh töïu

                        Töø ai, ñaàu phaùt taâm ?

                        Xöng döông Phaät phaùp naøo ?

                        Thoï trì tu kinh gì ?

                        Tu taäp Phaät ñaïo naøo ?

                        Caùc Boà-taùt nhö theá

                        Thaàn thoâng söùc trí lôùn

                        Ñaát boán phöông ruùng nöùt

                        Ñeàu töø ñaát voït leân

                        Theá Toân ! Con töø xöa

                        Chöa töøng thaáy vieäc ñoù

                        Xin Phaät noùi danh hieäu,

                        Coõi nöôùc cuûa kia ôû.

                        Con thöôøng qua caùc nöôùc

                        Chöa töøng thaáy chuùng naøy

                        Con ôû trong chuùng ñaây

                        Beøn chaúng bieát moät ngöôøi

                        Thoaït vaäy töø ñaát leân

                        Mong noùi nhaân duyeân ñoù.

                        Nay trong ñaïi hoäi naøy

                        Voâ löôïng traêm nghìn öùc

                        Caùc chuùng Boà-taùt ñaây

                        Ñeàu muoán bieát vieäc naøy

                        Haøng Boà-taùt chuùng kia

                        Goác ngoïn nhaân duyeân ñoù

                        Theá Toân ñöùc voâ löôïng

                        Cuùi mong quyeát loøng nghi.

GIAÛNG :

Khi thaáy voâ soá Boà-taùt töø ñaát voït leân hö khoâng, ñöùng tröôùc ñöùc Theá Toân chaáp tay cuùng döôøng thaêm hoûi Nhö Lai, thì Boà-taùt Di-laëc vaø taùm ngaøn Boà-taùt ôû phöông khaùc khôûi nghi, neân thöa thænh Phaät giaûi nghi. Nhö tröôùc ñaõ noùi, Di-laëc Boà-taùt bieåu tröng cho thöùc, vaø taùm ngaøn vò Boà-taùt ôû phöông khaùc bieåu tröng cho caùi bieát phaân bieät cuûa taùm thöùc ôû beân ngoaøi. Vì laø thöùc neân khoâng theå nhaän ra Tri kieán Phaät. Neân môùi nghi vaø thöa hoûi Phaät. Taïi sao thöùc cuõng goïi laø Boà-taùt ? Vì thöùc naøo cuõng coù tri giaùc, song vì coøn phaân bieät cho neân goïi laø thöùc. Neáu heát nieäm phaân bieät, chæ coøn tri giaùc thanh tònh thì goïi laø trí, ñaõ laø trí thì khoâng nghi ngôø khoâng thöa hoûi.

7. CHAÙNH VAÊN :

* Khi aáy, caùc vò Phaät cuûa ñöùc Thích-ca Maâu-ni phaân thaân, töø voâ löôïng nghìn muoân öùc coõi nöôùc ôû phöông khaùc ñeán, ngoài xeáp baèng treân toøa sö töû, döôùi caùc coäi caây baùu nôi trong taùm phöông. Haøng thò giaû cuûa Phaät ñoù, ñeàu thaáy ñaïi chuùng Boà-taùt ôû boán phöông coõi tam thieân ñaïi thieân, töø ñaát voït leân truï treân hö khoâng, ñeàu baïch vôùi Phaät mình raèng: “Theá Toân  ! Caùc ñaïi chuùng voâ löôïng voâ bieân a-taêng-kyø Boà-taùt ñoù, töø choán naøo maø ñeán ?”

Luùc aáy caùc ñöùc Phaät ñeàu baûo thò giaû: “Caùc thieän nam töû  ! Haõy chôø giaây laùt, hieän coù vò ñaïi Boà-taùt teân laø Di-laëc, laø vò maø ñöùc Thích-ca Maâu-ni  Phaät thoï kyù keá ñaây seõ laøm Phaät ñaõ hoûi vieäc ñoù, ñöùc Phaät seõ ñaùp, caùc oâng töï ñöông, nhaân ñaây maø ñöôïc nghe.”

GIAÛNG :

Toâi laëp laïi, Di-laëc bieåu tröng cho thöùc, vì laø thöùc phaân bieät neân khoâng hieåu ñöôïc Tri kieán Phaät. Vaø Phaät hoùa thaân, Boà-taùt hoùa thaân thì khoâng thaät, bôûi khoâng thaät neân khoâng bieát ñöôïc Tri kieán Phaät neân môùi nghi vaø thöa hoûi. Trí voâ sö bieåu tröng qua hình aûnh Boà-taùt, khoâng haïn cuoäc bôûi thôøi gian vaø khoâng gian, noùi laâu mau hay noùi nhoû lôùn ñeàu khoâng khaùc. Vì vaäy maø ôû ñaây noùi caùc vò Boà-taùt voït leân hö khoâng ñoâng voâ soá ñaày khaép möôøi phöông, taùn thaùn Phaät laâu khoaûng naêm möôi tieåu kieáp... ñoù laø ñeå noùi Trí voâ sö khoâng hình töôùng, khoâng bò voâ thöôøng sinh dieät chi phoái, neân hoùa thaân Phaät, hoùa thaân Boà-taùt khoâng theå hieåu tôùi.

8. CHAÙNH VAÊN :

* Baáy giôø ñöùc Thích-ca Maâu-ni Phaät baûo ngaøi Di-laëc Boà-taùt: “Hay thay  ! Hay thay  ! A-daät-ña, beøn coù theå hoûi Phaät vieäc lôùn nhö theá, caùc oâng phaûi chung moät loøng, maëc giaùp tinh taán, phaùt yù beàn vöõng. Nay ñöùc Nhö Lai muoán hieån phaùt tuyeân baøy trí hueä cuûa caùc ñöùc Phaät, söùc thaàn thoâng töï taïi cuûa caùc ñöùc Phaät, söùc sö töû maïnh nhanh cuûa caùc ñöùc Phaät, söùc oai theá maïnh lôùn cuûa caùc ñöùc Phaät.”

Khi ñoù, ñöùc Theá Toân muoán tuyeân laïi nghóa treân maø noùi keä raèng:

                        Phaûi moät loøng tinh taán

                        Ta muoán noùi vieäc naøy

                        Chôù neân coù nghi hoái

                        Trí Phaät chaúng nghó baøn

                        OÂng nay gaéng söùc tin

                        Truï nôi trong nhaãn thieän

                        Choã phaùp xöa chöa nghe

                        Nay ñeàu seõ ñöôïc nghe

                        Nay ta an uûi oâng

                        Chôù oâm loøng nghi sôï

                        Phaät khoâng lôøi chaúng thieät

                        Trí hueä chaúng nghó baøn

                        Phaät ñöôïc phaùp baäc nhöùt

                        Raát saâu khoù phaân bieät

                        Nhö theá nay seõ noùi

                        Caùc oâng moät loøng nghe.

GIAÛNG :

Phaät noùi Boà-taùt Di-laëc nghi ngôø muoán hieåu, ñoù laø ñieàu ñaùng khen. Nhöng neáu muoán bieát vieäc ñoù tröôùc phaûi tinh taán, phaûi phaùt yù beàn vöõng môùi coù theå nghe hieåu ñöôïc. Vì Nhö Lai muoán hieån phaùt tuyeân baøy trí tueä, söùc thaàn thoâng töï taïi, söùc sö töû maïnh nhanh, söùc oai theá maïnh lôùn cuûa Phaät. Vieäc naøy cuûa Phaät chæ coù Trí voâ sö khi ñaõ saïch voâ minh phieàn naõo môùi coù theå hieåu tôùi.

9. CHAÙNH VAÊN :

* Khi ñöùc Theá Toân noùi keä ñoù, baûo ngaøi Di-laëc Boà-taùt: “Nay ta ôû trong ñaïi chuùng naøy, tuyeân baûo caùc oâng. A-daät-ña  ! Caùc haøng ñaïi Boà-taùt voâ löôïng voâ soá a-taêng-kyø, töø döôùi ñaát voït ra maø caùc oâng töø xöa chöa töøng thaáy ñoù, chính ta ôû coõi Ta-baø luùc ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc roài, giaùo hoùa chæ daãn caùc Boà-taùt ñoù, ñieàu phuïc taâm kia khieán phaùt ñaïo taâm.

Caùc vò Boà-taùt ñoù, ôû phía döôùi coõi Ta-baø, coõi ñoù truï giöõa hö khoâng, ôû trong caùc kinh ñieån ñoïc tuïng thoâng leï, suy gaãm roõ hieåu, nghó töôûng chaân chaùnh. A-daät-ña  ! Caùc thieän nam töû ñoù chaúng thích ôû trong chuùng nhieàu noùi baøn, thöôøng öa choã vaéng, sieâng tu tinh taán, chöa töøng thoâi döùt. Cuõng chaúng nöông töïa ngöôøi trôøi maø ôû, thöôøng ham trí hueä saâu, khoâng coù chöôùng ngaïi, cuõng thöôøng ham nôi phaùp cuûa ñöùc Phaät, chuyeân loøng tinh taán, caàu hueä Voâ thöôïng.”

Luùc ñoù, ñöùc Theá Toân muoán noùi laïi nghóa treân maø noùi keä raèng:

                        A-daät oâng neân bieát  !

                        Caùc Boà-taùt lôùn naøy

                        Töø voâ soá kieáp laïi

                        Tu taäp trí hueä Phaät,

                        Ñeàu laø ta hoùa ñoä

                        Khieán phaùt ñaïi ñaïo taâm.

                        Chuùng ñoù laø con ta

                        Y chæ theá giôùi naøy

                        Thöôøng tu haïnh ñaàu-ñaø

                        Chí thích ôû choã vaéng

                        Boû ñaïi chuùng oàn naùo

                        Chaúng öa noùi baøn nhieàu,

                        Caùc vò ñoù nhö theá

                        Hoïc taäp ñaïo phaùp ta

                        Ngaøy ñeâm thöôøng tinh taán

                        Vì ñeå caàu Phaät ñaïo

                        ÔÛ phöông döôùi Ta-baø

                        Truï giöõa khoaûng hö khoâng

                        Söùc chí nieäm beàn vöõng

                        Thöôøng sieâng caàu trí hueä

                        Noùi caùc moùn phaùp maàu

                        Taâm kia khoâng sôï seät.

                        Ta ôû thaønh Giaø-da

                        Ngoài döôùi coäi boà-ñeà

                        Thaønh baäc toái Chaùnh giaùc

                        Chuyeån phaùp luaân Voâ thöôïng

                        Roài môùi giaùo hoùa ñoù

                        Khieán ñaàu phaùt ñaïo taâm

                        Nay ñeàu truï baát thoaùi

                        Ñeàu seõ ñöôïc thaønh Phaät.

                        Nay ta noùi lôøi thieät

                        Caùc oâng moät loøng tin

                        Ta töø laâu xa laïi

                        Giaùo hoùa caùc chuùng ñoù.

GIAÛNG :

ÔÛ ñaây dieãn taû caùc vò Boà-taùt ôû phía döôùi coõi Ta-baø truï giöõa hö khoâng, ñoïc tuïng thoâng leï, suy gaãm roõ hieåu, nghó töôûng chaân chaùnh, khoâng thích ôû trong chuùng noùi baøn nhieàu, öa choã thanh vaéng... Roõ raøng laø chæ taâm haïnh cuûa ngöôøi tu, Trí voâ sö coù saün nôi moãi ngöôøi, noù khoâng coù töôùng maïo, khoâng coù daáu veát, khi voâ minh phieàn naõo daáy khôûi thì coù töôùng maïo coù veát tích, khi voâ minh phieàn naõo laëng xuoáng vaø heát saïch thì Trí voâ sö saùng ra maø khoâng hình töôùng khoâng daáu veát. Vì vaäy neân noùi ôû giöõa hö khoâng döôùi coõi Ta-baø. Ñoù laø bieåu tröng Trí voâ sö aån döôùi lôùp voâ minh phieàn naõo; noù khoâng hình töôùng maø khoâng phaûi khoâng. Vaø muoán cho Trí voâ sö phaùt saùng thì phaûi phaù voâ minh phieàn naõo, voâ minh phieàn naõo maø ñöôïc döùt tröø laø phaûi nhôø an ñònh. Neân noùi khoâng öa choã chuùng ñoâng noùi baøn nhieàu, thích ôû choã thanh vaéng, vaø sieâng naêng tinh taán chöa töøng thoâi döùt. Khoâng nöông töïa ôû trôøi ngöôøi, chæ mong caàu trí tueä Voâ thöôïng töùc laø trí tueä Phaät. Ñoù laø dieãn taû taâm haïnh cuûa Boà-taùt.

Muoán ñöôïc trí tueä Phaät laø phaûi thieàn ñònh ñeå phaù deïp voâ minh phieàn naõo vaø haèng soáng vôùi trí tueä Phaät cuûa chính mình.

Trong luaän Ñaïi Thöøa Khôûi Tín, ngaøi Maõ Minh trình baøy veà phaàn tònh huaân gioáng nhö treân. Nghóa laø do phaùp thaân thanh tònh laøm goác, tònh huaân daàn daàn cho ñeán khi vieân maõn thì phaù saïch voâ minh phieàn naõo, lieàn phaùt ra voâ soá dieäu duïng. Ñoù laø hình aûnh ñöùc Phaät giaùo hoùa voâ soá Boà-taùt töø döôùi ñaát voït leân giöõa hö khoâng. Caùc vò Boà-taùt laø chæ cho caùi tònh huaân ñaõ vieân maõn, thì luùc ñoù dieäu duïng cuûa trí tueä khoâng theå nghó baøn.

10. CHAÙNH VAÊN :

* Luùc baáy giôø, ngaøi Di-laëc ñaïi Boà-taùt cuøng voâ soá chuùng Boà-taùt, loøng sanh nghi hoaëc, laáy laøm laï chöa töøng coù maø nghó raèng: “Theá naøo ñöùc Theá Toân ôû trong thôøi gian raát ngaén maø coù theå giaùo hoùa voâ löôïng voâ bieân a-taêng-kyø caùc ñaïi Boà-taùt ñoù, laøm cho truï nôi Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc.”

Lieàn baïch Phaät raèng: “Theá Toân  ! Ñöùc Nhö Lai luùc laøm thaùi töû rôøi khoûi cung doøng Thích, ngoài nôi ñaïo traøng caùch thaønh Giaø-da chaúng bao xa, ñöôïc thaønh Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. Töø ñoù ñeán nay môùi hôn boán möôi naêm, ñöùc Theá Toân theá naøo ôû trong thôøi gian ngaén ñoù laøm neân Phaät söï lôùn ! Do theá löïc cuûa Phaät, do coâng ñöùc cuûa Phaät, giaùo hoùa voâ löôïng chuùng Boà-taùt lôùn, nhö theá seõ thaønh Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc.

Theá Toân  ! Chuùng ñaïi Boà-taùt naøy giaû söû coù ngöôøi trong nghìn muoân öùc kieáp ñeám khoâng theå heát, chaúng ñöôïc ngaèn meù, chuùng ñoù töø laâu nhaãn laïi, ôû nôi voâ löôïng voâ bieân caùc ñöùc Phaät, troàng caùc coäi laønh, thaønh töïu ñaïo Boà-taùt, thöôøng tu phaïm haïnh.

Theá Toân  ! Vieäc nhö theá ñôøi raát khoù tin. Thí nhö coù ngöôøi saéc ñeïp, toùc ñen tuoåi hai möôi laêm, chæ ngöôøi traêm tuoåi, noùi ñoù laø con cuûa ta. Ngöôøi traêm tuoåi noï cuõng chæ gaõ tuoåi nhoû, noùi laø cha ta, ñeû nuoâi ta thaûy, vieäc ñoù khoù tin. Ñöùc Phaät cuõng nhö theá. Töø luùc thaønh ñaïo nhaãn ñeán nay, kyø thieät chöa bao laâu, maø caùc ñaïi chuùng Boà-taùt ñoù, ñaõ ôû nôi voâ löôïng nghìn muoân öùc kieáp, vì Phaät ñaïo neân sieâng tu tinh taán, kheùo nhaäp xuaát truï nôi voâ löôïng nghìn muoân öùc tam-muoäi, ñöôïc thaàn thoâng lôùn, tu haïnh thanh tònh ñaõ laâu, kheùo hay thöù ñeä taäp caùc phaùp laønh, gioûi nôi vaán ñaùp, laø baùu quí trong loaøi ngöôøi, taát caû theá gian raát laø ít coù.

Ngaøy nay ñöùc Theá Toân môùi noùi, luùc ñöôïc Phaät ñaïo, baét ñaàu khieán kia phaùt taâm, giaùo hoùa chæ daïy dìu daét, laøm cho kia höôùng veà Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. Ñöùc Theá Toân thaønh Phaät chöa bao laâu maø coù theå laøm ñöôïc vieäc coâng ñöùc lôùn naøy.

Chuùng con daàu laïi tin Phaät tuøy cô nghi noùi phaùp, lôøi Phaät noùi ra chöa töøng hö voïng, choã Phaät bieát thaûy ñeàu thoâng suoát, nhöng caùc Boà-taùt môùi phaùt taâm, sau khi Phaät dieät ñoä, neáu nghe lôøi naøy hoaëc chaúng tin nhaän, sanh nhaân duyeân toäi nghieäp  phaù chaùnh phaùp.

Kính thöa Theá Toân  ! Mong vì chuùng giaûi noùi tröø loøng nghi cuûa chuùng con vaø caùc thieän nam töû ñôøi vò lai nghe vieäc naøy roài cuõng chaúng sanh nghi.”

Luùc ñoù, ngaøi Di-laëc muoán tuyeân laïi nghóa treân maø noùi keä raèng:

                        Phaät xöa töø doøng Thích

                        Xuaát gia gaàn Giaø-da

                        Ngoài döôùi caây boà-ñeà

                        Ñeán nay coøn chöa xa.

                        Caùc haøng Phaät töû naøy

                        Soá ñoâng khoâng theå löôøng

                        Laâu ñaõ tu Phaät ñaïo

                        Truï nôi söùc thaàn thoâng

                        Kheùo hoïc ñaïo Boà-taùt

                        Chaúng nhieãm phaùp theá gian

                        Nhö hoa sen trong nöôùc

                        Töø ñaát maø voït ra

                        Ñeàu sanh loøng cung kính

                        Ñöùng nôi tröôùc Theá Toân,

                        Vieäc ñoù khoù nghó baøn

                        Theá naøo maø tin ñöôïc

                        Phaät ñöôïc ñaïo raát gaàn

                        Choã thaønh töïu raát nhieàu

                        Mong vì tröø loøng nghi

                        Nhö thieät phaân bieät noùi

                        Thí nhö ngöôøi treû maïnh

                        Tuoåi môùi hai möôi laêm

                        Chæ ngöôøi traêm tuoåi giaø

                        Toùc baïc vaø maët nhaên:

                        Boïn naøy cuûa ta sanh

                        Con cuõng noùi laø cha

                        Cha treû maø con giaø

                        Moïi ngöôøi ñeàu chaúng tin.

                        Theá Toân cuõng nhö theá

                        Ñöôïc ñaïo ñeán nay gaàn

                        Caùc chuùng Boà-taùt naøy

                        Chí vöõng khoâng khieáp nhöôïc

                        Töø voâ löôïng kieáp laïi

                        Maø tu ñaïo Boà-taùt.

                        Gioûi nôi gaïn hoûi ñaùp

                        Taâm kia khoâng sôï seät

                        Nhaãn nhuïc loøng quyeát ñònh

                        Ñoan chaùnh coù oai ñöùc

                        Möôøi phöông Phaät khen ngôïi

                        Kheùo hay phaân bieät noùi

                        Chaúng thích ôû trong chuùng

                        Thöôøng öa ôû thieàn ñònh,

                        Vì caàu Phaät ñaïo vaäy

                        Truï hö khoâng phöông döôùi.

                        Chuùng con töø Phaät nghe

                        Nôi vieäc naøy khoâng nghi

                        Nguyeän Phaät vì ngöôøi sau

                        Dieãn noùi khieán roõ hieåu,

                        Neáu ngöôøi ôû kinh naøy

                        Sanh nghi loøng chaúng tin

                        Lieàn phaûi ñoïa ñöôøng döõ

                        Mong nay vì giaûi noùi:

                        Voâ löôïng Boà-taùt ñoù

                        Theá naøo thôøi gian ngaén

                        Giaùo hoùa khieán phaùt taâm

                        Maø truï baäc baát thoaùi ?

GIAÛNG :

Boà Taùt Di-laëc nghi: Töø khi Phaät Thích-ca thaønh ñaïo ñeán giôø, Ngaøi giaùo hoùa khoaûng hôn boán möôi naêm, thôøi gian quaù ngaén sao Ngaøi giaùo hoùa voâ soá Boà-taùt ñaõ tu nhieàu kieáp vaø laøm cho caùc Boà-taùt  thaønh töïu Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc ? Ñaây laø ñieàu khoâng theå tin. Ngaøi neâu leân moät ví duï ngöôøi thanh nieân hai möôi laêm tuoåi chæ oâng giaø moät traëm tuoåi noùi: ñaây laø con cuûa ta, vaø oâng giaø moät traêm tuoåi nhaän thanh nieân hai möôi laêm tuoåi laø cha mình. Ñieàu naøy caên cöù vaøo ñaâu maø tin ñöôïc ? Töø laâu chuùng ta quen nhìn vaø xeùt ñoaùn söï vieäc qua hình töôùng cuûa töù ñaïi giaû hôïp, chôù khoâng kheùo nhìn ñuùng leõ thaät. Ngay nôi thaân naêm uaån cuûa Phaät Thích-ca, cuõng nhö thaân naêm uaån cuûa moãi ngöôøi chuùng ta laø do duyeân hôïp taïm coù. Nhöng ngay nôi thaân taïm bôï ñoù coù saün Trí voâ sö khoâng sanh khoâng dieät, maø ít ai bieát raèng mình coù. Chuùng ta tu taâm thanh tònh, saïch voâ minh phieàn naõo thì Trí voâ sö hieån loä. Neân noùi caùc vò Boà-taùt do Phaät giaùo hoùa maø ñöôïc. Vì Trí voâ sö ñaõ coù saün töø thuôû naøo, neân noùi giaø laâu. Neáu caên cöù nôi thaân töù ñaïi Phaät Thích-ca taùm möôi naêm thò tòch vôùi Trí voâ sö thì hai caùi khaùc xa. Vì vaäy maø khoâng theå tin ñöôïc, bôûi khoâng tin ñöôïc neân môùi neâu ví duï cha treû con giaø ñeå phuû nhaän. Tuy nhieân, ñieàu naøy khoâng coù gì laï. Neáu caên cöù treân giôùi thaân tueä maïng, thì coù nhieàu ngöôøi tuy thaân giaø maø môùi tu, giôùi ñöùc trí tueä coøn non keùm, phaûi theo laøm ñeä töû vôùi moät vaøi vò tu só thaân coøn treû maø ñöùc trí khaù saâu daøy vaø goïi baèng Thaày xöng baèng con. Ñoù laø döïa treân trí ñöùc maø ñoái xöû.

Ñeå thaáy roõ caâu chuyeän naøy coát laøm saùng toû Boà-taùt töø ñaâu maø ra, taïi sao maø coù ? ÔÛ ñaây Phaät traû lôøi do Ngaøi giaùo hoùa, töùc laø phaûi ñoaïn taän voâ minh phieàn naõo thì Trí voâ sö hieån hieän. Caâu hoûi cuûa Boà-taùt Di-laëc ñöôïc Phaät traû lôøi ôû phaåm sau.

Thöôøng truï ñaây noùi phaùp.

Ta thöôøng ôû nôi ñaây

]