PHAÅM 4: TÍN GIAÛI 

Tín laø tin, giaûi laø hieåu roõ, tín giaûi laø do giaûi ngoä maø roõ suoát phaùp Phaät neân coù nieàm tin saâu xa khoâng thoái chuyeån. Neáu nöông lôøi Phaät daïy tin suoâng maø khoâng giaûi ngoä, hoaëc tin hieåu moät caùch caïn côït thì chöa goïi laø tín giaûi ñoái vôùi phaùp maø Phaät muoán chæ. Sau khi ñöùc Phaät chæ roõ nôi moãi chuùng sanh coù Tri kieán Phaät, töùc laø moãi ngöôøi ñaõ coù saün Phaät nhaân, neáu tu seõ thaønh Phaät quaû. Caùc baäc A-la-haùn ñeä töû Phaät nhö ngaøi Tu-boà-ñeà, Ñaïi Ca-chieân-dieân v.v... nghe Phaät noùi phaùp ñöôïc giaûi ngoä, caùc Ngaøi khoâng coøn keït ôû quaû vò Thanh vaên nöõa, do tin hieåu thaâm saâu neân caùc Ngaøi trình sôû ngoä leân ñöùc Phaät vaø seõ ñöôïc Phaät thoï kyù cho. Söï kieän naøy gioáng nhö Thieàn toâng trình kieán giaûi vaø ñöôïc aán chöùng.

1. CHAÙNH VAÊN :

*Luùc baáy giôø, caùc ngaøi Hueä Maïng Tu-boà-ñeà, Ñaïi Ca-chieân-dieân, Ñaïi Ca-dieáp, Ñaïi Muïc-kieàn- lieân, töø nôi Phaät ñöôïc nghe phaùp chöa töøng coù. Ñöùc Theá Toân döï ghi cho ngaøi Xaù-lôïi-phaát seõ thaønh Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc, sanh loøng hi höõu hôùn hôû vui möøng, lieàn töø choã ngoài ñöùng daäy söûa y phuïc tròch baøy vai höõu, goái höõu chaám ñaát, moät loøng chaép tay cuùi mình cung kính chieâm ngöôõng dung nhan Phaät maø baïch cuøng Phaät raèng: “Chuùng con ôû ñaàu trong haøng taêng, ñeàu luïn tuoåi giaø, töï cho ñaõ ñöôïc Nieát-baøn khoâng kham nhieäm gì nöõa, chaúng coøn thaúng caàu theâm ñaïo Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc.

Ñöùc Theá Toân thuôû tröôùc noùi phaùp ñaõ laâu, luùc ñoù chuùng con ngoài nôi toøa thaân theå moûi meät, chæ nhôù nghó ba phaùp: Khoâng, Voâ töôùng, Voâ taùc, ñoái vôùi caùc phaùp du hí thaàn thoâng, tònh coõi nöôùc Phaät, ñoä thoaùt chuùng sanh cuûa Boà-taùt, loøng chuùng con khoâng öa thích.

Vì sao ? Ñöùc Theá Toân khieán chuùng con ra khoûi ba coõi ñaëng chöùng Nieát-baøn, laïi nay ñaây chuùng con tuoåi ñaõ giaø nua, ôû nôi ñaïo Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc cuûa Phaät daïy Boà-taùt khoâng heà sanh moät nieäm öa thích.

Chuùng con hoâm nay ôû tröôùc Phaät nghe thoï kyù cho Thanh vaên seõ ñaëng Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc, loøng raát vui möøng ñaëng phaùp chöa töøng coù, chaúng ngôø hoâm nay boãng nhieân ñaëng phaùp hi höõu, töï raát möøng may ñaëng lôïi laønh lôùn, voâ löôïng traân baùu chaúng tìm caàu maø töï ñaëng.

GIAÛNG :

Trong phaùp hoäi Phaät, ngaøi Xaù-lôïi-phaát laø baäc ñaïi caên ñaïi trí, neân khi Phaät noùi phaåm Phöông Tieän Ngaøi lieàn thaáy roõ baûn hoaøi cuûa Phaät vaø nhaän ra nôi mình coù Tri kieán Phaät. Ngang ñoù Ngaøi trình sôû ngoä, ñöôïc Phaät aán chöùng vaø thoï kyù cho sau naøy seõ thaønh Phaät. Coøn caùc vò A-la-haùn tröôûng laõo nhö Tu-boà-ñeà, Ñaïi Ca-chieân-dieân v.v...thuoäc haøng trung caên tuy ñaõ nghe Phaät giaûi noùi caùi naøo laø phöông tieän, caùi naøo laø cöùu kính vaãn chöa daùm tin nhaän. Ñeán khi Phaät neâu ví duï roõ raøng, caùc Ngaøi môùi thaáy raèng ban ñaàu ñöôïc Phaät daïy phaùp Tieåu thöøa, caùc Ngaøi tu chöùng Nieát-baøn Thanh vaên. Nhöng nay Phaät noùi quaû vò roát raùo laø quaû Phaät, quaû Thanh vaên chæ laø giaû laëp, khoâng phaûi cöùu kính. Caùc Ngaøi laõnh hoäi ñöôïc lyù naøy vaø chöùng kieán ngaøi Xaù-lôïi-phaát trình sôû ngoä ñöôïc Phaät thoï kyù, neân vui möøng ñöùng leân chieâm ngöôõng dung nhan Phaät vaø noùi leân taâm traïng cuûa mình raèng: “Ñöùc Theá Toân thuôû tröôùc noùi phaùp ñaõ laâu luùc ñoù chuùng con ngoài nôi toøa thaân theå moûi meät, chæ nhôù nghó ba phaùp: Khoâng, Voâ töôùng, Voâ taùc, ñoái vôùi caùc phaùp du hí thaàn thoâng, tònh coõi nöôùc Phaät, ñoä thoaùt chuùng sanh cuûa Boà-taùt, loøng chuùng con khoâng öa thích.” Vì caùc Ngaøi ñaõ giaø vaø ñaõ chöùng ñöôïc Nieát-baøn Thanh vaên roài, neân ñoái vôùi ñaïo Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc caùc Ngaøi khoâng heà nghó tôùi. Nay nghe Phaät thoï kyù haøng Thanh vaên seõ ñöôïc phaùp Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc, caùc Ngaøi vui möøng vì baát ngôø maø ñöôïc cuûa baùu, thaät hi höõu.

Qua ñoaïn naøy chuùng ta thaáy taâm nguyeän cuûa Thanh vaên khaùc vôùi taâm nguyeän cuûa Boà-taùt. Caùc vò Thanh vaên tuoåi giaø, ngoài nghe phaùp laâu sinh moûi meät, neân khoâng muoán nhôù nhieàu chæ nhôù coù ba ñieàu: Khoâng, Voâ töôùng, Voâ taùc laø ba moân giaûi thoaùt. Khi tu döøng heát moïi voïng töôûng, saïch heát kieát söû goïi ñoù laø Khoâng. Vì khoâng coøn voïng töôûng, khoâng coøn kieát söû, taâm vaéng laëng khoâng hình töôùng neân noùi laø Voâ töôùng. Bôûi khoâng coù hình töôùng neân khoâng coù ñoäng taùc noùi laø voâ taùc. Vaäy, khoâng, voâ töôùng, voâ taùc laø ba cöûa giaûi thoaùt cuûa haøng Nhò thöøa. Haøng Thanh vaên do nhaän ñöôïc lyù aáy maø thoaùt ly sanh töû. Ñoù laø ñöùng treân phaùp voâ vi maø noùi. Neáu nhìn treân töôùng höõu vi thì caùc phaùp do duyeân hôïp taïm coù caùc töôùng, nhöng khoâng coù töï taùnh coá ñònh, noù chæ laø giaû töôùng khoâng thaät neân noùi laø voâ töôùng. Vì treân taùnh khoâng, noù khoâng coù taïo taùc, vì taïo taùc laø töôùng cuûa duyeân, neân noùi laø voâ taùc. Haøng Thanh vaên laáy laøm haøi loøng ôû ba moùn giaûi thoaùt naøy, cho ñoù laø ñaõ ñuû, khoâng khôûi nguyeän laøm lôïi ích chuùng sanh. Neân ñoái vôùi phaùp du hí thaàn thoâng tam-muoäi, tònh coõi Phaät, giaùo hoùa chuùng sanh thì caùc Ngaøi khoâng öa thích.

Theá naøo laø du hí thaàn thoâng tam-muoäi ? Boà-taùt khi ñaït lyù taát caû phaùp duyeân khôûi taùnh khoâng, bôûi taùnh khoâng neân duyeân hôïp taïm coù, coù maø coù trong hö giaû huyeãn hoùa. Bôûi huyeãn hoùa neân Boà-taùt laáy thaân nhö huyeãn ñoä höõu tình nhö huyeãn, khi laøm vieäc ñoä sinh khoâng thaáy coù khoå, vì khoâng coøn thaáy ta laø ngöôøi giaùo hoùa, chuùng sanh laø ngöôøi ñöôïc ñoä, do khoâng chaáp ta khoâng chaáp ngöôøi neân khoâng khoå. Haèng ra vaøo trong ba coõi ñeå ñoä sanh, taâm an vui khoâng buoàn khoâng khoå neân goïi laø du hí thaàn thoâng tam-muoäi, ñoù laø taâm haïnh cuûa Boà-taùt. Coøn taâm haïnh phaøm taêng cuûa chuùng ta ngaøy nay laøm caùi gì laø keït caùi naáy, tôùi ñaâu laø dính ñoù, do ngaõ chaáp chöa buoâng, neân ngay khi ñoä sinh laø khôûi phieàn naõo. Vì vaäy maø khoâng ñöôïc thaàn thoâng du hí tam-muoäi. Haøng Boà-taùt ñöôïc du hí tam-muoäi, neân caùc Ngaøi haèng tònh coõi nöôùc Phaät baèng caùch ra vaøo trong ba coõi ñeå giaùo hoùa chuùng sanh, chuyeån nghieäp xaáu thaønh nghieäp toát, nhieàu ñôøi nhieàu kieáp laøm maõi maõi maø khoâng chaùn. Do thaáy thaân nhö huyeãn, duø coù boû thaân huyeãn moäng naøy traêm ngaøn laàn cuõng chæ laø troø chôi, neân ra vaøo ba coõi cuõng nhö ñi du hí khoâng sôï. Ñeán khi coâng haïnh vieân maõn thì Boà-taùt thaønh Phaät. Coõi nöôùc cuûa Ngaøi coù voâ soá quyeán thuoäc laø Thanh vaên, Duyeân giaùc, Boà-taùt ñoàng duyeân, ñoàng phöôùc qui hoäi veà, goïi laø tònh Phaät quoác ñoä. Haøng Thanh vaên an truï trong Nieát-baøn tòch tònh, khoâng khôûi nguyeän ñoä sanh, vì sôï khôûi nguyeän laø khôûi nhaân phieàn naõo, neân caùc Ngaøi chìm laëng maõi trong Nieát-baøn tòch tònh. Nhöng nay nghe Phaät thoï kyù cho haøng Thanh vaên seõ thaønh Phaät thì caùc Ngaøi vui möøng, thaáy raèng boãng nhieân ñöôïc cuûa baùu, ñieàu maø caùc Ngaøi khoâng bao giôø nghó tôùi.

2. CHAÙNH VAÊN :

*Theá Toân ! Chuùng con hoâm nay xin noùi thí duï ñeå chæ roõ nghóa ñoù.

Thí nhö coù ngöôøi tuoåi coøn thô  beù, boû cha troán ñi qua ôû laâu nôi nöôùc khaùc, hoaëc möôøi, hai möôi ñeán naêm möôi naêm; ngöôøi ñoù tuoåi ñaõ lôùn laïi theâm ngheøo cuøng khoán khoå, rong ruoãi boán phöông ñeå caàu ñoà maëc vaät aên, daïo ñi laàn laàn tình côø trôû veà boån quoác.

Ngöôøi cha töø tröôùc ñeán nay, tìm con khoâng ñaëng beøn ôû laïi taïi moät thaønh trong nöôùc ñoù. Nhaø oâng giaøu lôùn cuûa baùu voâ löôïng, caùc kho ñuïn, vaøng, baïc, löu ly, san hoâ, hoå phaùch, pha leâ, chaâu v.v...thaûy ñeàu ñaày traøn; toâi tôù, thaàn taù, laïi daân raát ñoâng, voi, ngöïa, xe coä, boø, deâ nhieàu voâ soá. Cho vay thaâu vaøo lôøi laõi khaép ñeán nöôùc khaùc, khaùch thöông buoân baùn cuõng raát ñoâng nhieàu.

Baáy giôø, gaõ ngheøo cuøng kia daïo ñeán caùc tuï laïc, traûi qua xoùm laøng, laàn hoài ñeán nôi thaønh cuûa ngöôøi cha ôû.

Ngöôøi cha haèng nhôù con, cuøng con bieät ly hôn naêm möôi naêm maø oâng vaãn chöa töøng ñoái vôùi ngöôøi noùi vieäc nhö theá, chæ töï suy nghó loøng raát aên naên. OÂng töï nghó, nhaø coù nhieàu cuûa caûi, vaøng baïc traân baùu, kho ñuïn traøn ñaày, khoâng coù con caùi, moät mai maø cheát maát thôøi cuûa caûi taûn thaát khoâng ngöôøi giao phoù. Cho neân aân caàn luoân nhôù ñeán con. OÂng laïi nghó: Neáu ta gaëp ñaëng con, uûy phoù cuûa caûi, thaûn nhieân khoaùi laïc khoâng coøn saàu lo.

GIAÛNG :

Chuùng sanh ñi treân con ñöôøng laàm meâ, gioáng heät nhö gaõ cuøng töû thô beù boû cha meï ñi hoang ñeán xöù ngöôøi. Traûi qua thôøi gian daøi töø möôøi naêm tôùi naêm möôi naêm, vì ngheøo cuøng khoán khoå neân rong ruoåi boán phöông tìm caàu söï aên maëc, ñi laàn laàn tình côø trôû veà boån quoác. Ñoù laø taâm traïng cuûa chuùng sanh ôû giai ñoaïn boái giaùc hieäp traàn. Töï mình coù saün taùnh Giaùc, ñaày ñuû coâng ñöùc maø queân, neân ñi lang thang trong luïc ñaïo luaân hoài, khoâng bieát bao nhieâu ñôøi bao nhieâu kieáp. Baáy giôø boãng nhieân gaëp duyeân toát thöùc tænh caïo toùc xuaát gia. Tuy xuaát gia maø khoâng nghó mình seõ thaønh Phaät, vì quaû Phaät quaù cao sieâu, ñoøi hoûi phaûi tích luõy voâ löôïng voâ bieân coâng ñöùc, traûi qua thôøi gian laâu daøi, e mình khoâng kham noåi, neân khoâng bao giôø daùm nghó tu ñeå thaønh Phaät. Tu khoâng phaûi moät ñôøi laø thaønh Phaät, maø phaûi traûi qua nhieàu ñôøi nhieàu kieáp gaïn loïc phieàn naõo, tích luõy coâng ñöùc. Song, taäp khí phieàn naõo ñaâu phaûi moät laàn buoâng laø heát, coâng quaû lôïi sinh ñaâu phaûi laøm ñoâi ba vieäc laø ñuû. Vì vaäy, phaûi sieâng naêng caàn maãn, khoâng ngaïi gian lao khoù nhoïc töï mình tieán tu vaø laøm lôïi ích cho moïi ngöôøi, thì khaû dó tieán ñöôïc töøng böôùc treân con ñöôøng ñi ñeán quaû Phaät. Neáu nhuùt nhaùt yeáu heøn sôï lao nhoïc khoù khoå thì ñaõ ñi ngöôïc ñöôøng maø Phaät ñaõ ñi roài ! Coù laém ngöôøi töôûng voâ chuøa tu laø thaûnh thôi nhaøn haï, nhöng khoâng ngôø voâ chuøa phaûi thöùc khuya daäy sôùm ñeå tu hoïc, laïi coøn phaûi chaáp taùc vaát vaû khoå cöïc bao nhieâu naêm tröôøng. Chaúng nhöõng nhieàu naêm, maø laø nhieàu ñôøi nhieàu kieáp môùi thaønh Phaät. Vì lyù do ñoù neân sanh taâm löôøi moûi thoái chuyeån khoâng muoán tu nöõa. Nhö vaäy laø ngöôøi tu chaáp nhaän laøm ñöùa con ñi hoang ngheøo khoå lang thang nôi naøy choán noï, ñeå aên maøy aên xin, chôù khoâng chòu laøm con Tröôûng giaû thöøa keá söï nghieäp sang giaøu cuûa cha, ñeå cho moïi ngöôøi nöông nhôø. Thaät laø ñieàu ñaùng tieác ! Con tuy boû cha ñi hoang, nhöng cha luùc naøo cuõng nghó ñeán con. Nghóa laø chuùng sanh meâ, queân taùnh Giaùc coù saün nôi mình neân taïo nghieäp ñi trong luaân hoài sanh töû, coøn taùnh Giaùc luùc naøo cuõng saün coù nôi moãi chuùng sanh khoâng heà thieáu maát.

3. CHAÙNH VAÊN :

*Thöa Theá Toân ! Baáy giôø gaõ cuøng töû laøm thueâ laøm möôùn laàn hoài tình côø ñeán nhaø ngöôøi cha beøn ñöùng laïi beân cöûa, xa thaáy cha ngoài giöôøng sö töû, gheá baùu ñôõ chaân, caùc haøng Baø-la-moân, Saùt-ñeá-lôïi, cö só ñeàu cung kính bao quanh. Treân thaân oâng ñoù duøng chuoãi ngoïc chaân chaâu giaù trò nghìn vaïn ñeå trang nghieâm, keû laïi daân toâi tôù tay caàm phaát traàn traéng ñöùng haàu hai beân. Maøn baùu che treân, nhöõng phan ñeïp thoøng xuoáng, nöôùc thôm röôùi ñaát, raûi caùc thöù danh hoa, caùc vaät baùu chöng baøy, phaùt ra, thaâu vaøo, laáy, cho v.v... coù caùc söï nghieâm söùc döôøng aáy, oai ñöùc raát toân troïng.

Gaõ cuøng töû thaáy cha coù theá löïc lôùn lieàn sanh loøng lo sôï, hoái haän veà vieäc ñeán nhaø naày, noù thaàm nghó raèng: “OÂng naøy chaéc laø vua hoaëc laø baäc ñoàng vua, chaúng phaûi laø choã cuûa ta laøm thueâ möôùn ñaëng tieàn vaät.

Chaúng baèng ta qua ñeán xoùm ngheøo coù choã cho ta ra söùc ñeå ñaëng ñoà maëc vaät aên, neáu nhö ta ñöùng laâu ôû ñaây hoaëc roài hoï seõ böùc ngaët eùp sai ta laøm.” Gaõ nghó nhö theá roài, lieàn chaïy mau ñi thaúng.

GIAÛNG :

Gaõ cuøng töû veà ñeán nhaø, thaáy oâng Tröôûng giaû giaøu sang quaù, hoaûng hoát haõi kinh khoâng daùm nhìn cha, beøn boû chaïy troán kieám choã ngheøo heøn ñeå möu caàu aên maëc. Cuõng gioáng nhö chuùng ta phaùt taâm caét toùc xuaát gia maø khoâng daùm nghó mình tu seõ thaønh Phaät, maëc duø haèng ñeâm mieäng ñoïc tuïng: “Ngaõ kim phaùt taâm baát vò töï caàu nhaân thieân phöôùc baùo, Thanh vaên, Duyeân giaùc naõi chí quyeàn thöøa chö vò Boà-taùt. Duy y toái thöôïng thöøa phaùt Boà-ñeà taâm. Nguyeän döõ phaùp giôùi chuùng sanh nhöùt thôøi ñoàng ñaéc A-naäu-ña-la tam-mieäu tam-boà-ñeà.” Nhö theá maø khi tu khoâng daùm nghó mình seõ thaønh Phaät. Vì sôï tu khoù khoå, sôï ñoä sanh nhoïc nhaèn, sôï traûi qua traêm ngaøn kieáp quaù laâu ! Ngöôøi tu phaùt nguyeän lôùn, ngoaøi vieäc tu tænh nôi mình coøn phaûi laên xaû vaøo ñôøi ñeå giaùc ngoä cho chuùng sanh ñôøi ñôøi kieáp kieáp, khoâng bieát moûi meät. Neáu ñôøi naøy tu ít chuïc naêm maø ñaõ ngao ngaùn meät moûi thoái lui, nhö vaäy khoâng phaûi haïnh nguyeän cuûa Boà-taùt.

Tôùi ñaây chaéc coù nhieàu vò seõ ñaët vaán ñeà vôùi toâi: Thaày noùi vaäy, taïi sao Thaày döï ñònh naêm tôùi seõ nghæ daïy ? Coù phaûi laø Thaày ñaõ thoái Boà-ñeà taâm vaø muoán qui tòch khoâng ? Nhö quí vò ñaõ bieát ñoái vôùi ngöôøi thöïc haønh Boà-taùt ñaïo phaûi tu töø Thaäp tín ... ñeán Thaäp ñòa, ñeán Ñaúng giaùc, Dieäu giaùc vaø thaønh Phaät. Muoán thaønh Phaät thì phaàn töï giaùc vaø giaùc tha phaûi vieân maõn. Nhöng rieâng toâi thì nhöõng gì toâi tu toâi nhaän bieát ñaõ noùi heát cho quí vò nghe roài, neáu noùi nöõa chæ laø vieäc laëp laïi maø thoâi, chöù khoâng coù gì môùi meû. Toâi caàn phaûi nghæ ñeå noã löïc tu theâm, neáu coù phaùt minh ñöôïc ñieàu gì môùi laï thì seõ noùi cho quí vò nghe, coøn neáu cheát thì toâi cuõng ñi tröôùc quí vò ñöôïc naêm möôøi böôùc. Vieäc thaày tôùi ñaâu, troø tôùi ñoù thì coù gì ñeå hoïc ? Vì muoán cho moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc tieán khoâng döøng thì boån phaän ngöôøi höôùng daãn phaûi ñi tröôùc. Vieäc toâi nghæ daïy khoâng phaûi laø thoái tòch aån troán, maø toâi töï thaáy raèng choã giaùc ngoä cuûa toâi chöa vieân maõn, neân phaûi nghæ daïy ñeå coù thì giôø noã löïc tieán tu. Neáu ñôøi naøy höôùng daãn quí vò khoâng kòp thì ñôøi sau tieáp tuïc laøm nöõa, cho ñeán vieân maõn môùi thoâi. Toâi khoâng chaáp nhaän: “Thaày troø chæ tieán moät ñoaïn, roài ngang ñoù döøng nghæ khoâng chòu tieán nöõa.”

4. CHAÙNH VAÊN :

*Khi ñoù, oâng Tröôûng giaû ngoài nôi toøa sö töû thaáy con beøn nhôù bieát, loøng raát vui möøng maø töï nghó raèng: “Cuûa caûi kho taøng cuûa ta nay ñaõ coù ngöôøi giao phoù roài, ta thöôøng nghó nhôù ñöùa con naày laøm sao gaëp ñaëng, nay boãng noù töï ñeán raát vöøa choã muoán cuûa ta, ta daàu tuoåi giaø vaãn coøn tham tieác.” OÂng lieàn sai ngöôøi haàu caän ñuoåi gaáp theo baét laïi.

Luùc aáy, keû söù giaû chaïy mau qua baét, gaõ cuøng töû kinh ngaïc lôùn tieáng keâu xöng, oan: “Toâi khoâng heà xuùc phaïm, nhaân sao laïi bò baét ?” Keû söù giaû baét ñoù caøng gaáp cöôõng daét ñem veà. Khi ñoù gaõ cuøng töû töï nghó khoâng toäi chi maø bò baét bôù ñaây chaéc ñònh phaûi cheát, laïi caøng sôï seät meâ ngaát ngaõ xuoáng ñaát.

 Ngöôøi cha xa thaáy vaäy beøn noùi vôùi keû söù giaû raèng: “Khoâng caàn ngöôøi ñoù, chôù cöôõng ñem ñeán, laáy nöôùc laïnh röôùi treân maët cho noù tænh laïi, ñöøng noùi chi vôùi noù.”

Vì sao ? Cha bieát con mình chí yù haï lieät, töï bieát mình giaøu sang laøm khieáp sôï cho con. Bieát chaéc laø con roài maø duøng phöông tieän chaúng noùi vôùi ngöôøi khaùc bieát laø con mình. Keû söù giaû noùi vôùi cuøng töû: “Nay ta thaû ngöôi ñi ñaâu tuøy yù.”

Gaõ cuøng töû vui möøng ñaëng ñieàu chöa töøng coù, töø döôùi ñaát ñöùng daäy, qua ñeán xoùm ngheøo ñeå tìm caàu söï aên maëc.

GIAÛNG :

Ñaõ töø laâu, oâng Tröôûng giaû tieác söï nghieäp, mong coù ngöôøi thöøa keá nay bieát con mình ñaõ veà, neân yeân loøng coù ngöôøi giao phoù söï nghieäp. Nhöng gaõ cuøng töû veà tôùi cöûa thaáy cha quaù giaøu sang oai quyeàn, neân khieáp sôï boû chaïy tôùi choã ngheøo heøn maø nöông naùu. Khi bò söù giaû ví baét gaáp thì kinh sôï ngaát xæu, oâng baûo thaû ra laáy nöôùc raûy cho tænh laïi.

ÔÛ ñaây noùi oâng Tröôûng giaû tham tieác, laø tham tieác kho baùu Trí tueä Phaät chöa coù ngöôøi truyeàn trao, chôù khoâng phaûi tham tieác tieàn cuûa vaät chaát theá gian. Taâm traïng gaõ cuøng töû gioáng nhö taâm traïng ngöôøi tu chuùng ta ôû giai ñoaïn môùi vaøo ñaïo, hoïc chuùt ít kinh ñieån, nghe noùi muoán thaønh Phaät thì phaûi traûi qua voâ soá kieáp haønh Boà-taùt ñaïo, tu Luïc ñoä ba-la-maät naøo laø boá thí, trì giôùi, nhaãn nhuïc, tinh taán... Boá thí ba-la-maät thì khoâng thaáy coù ngöôøi thí, khoâng thaáy coù keû thoï thí vaø khoâng thaáy coù vaät ñem ra boá thí. Boá thí maø khoâng coù mình, khoâng coù ngöôøi, khoâng coù vaät laøm sao laøm ? Khoù quaù ! Beøn thoái Boà-ñeà taâm, hoaøn tuïc soáng laøm laønh laùnh döõ ñeå coù chuùt phöôùc ñôøi sau höôûng. Chính vì taâm haï lieät aáy, neân Phaät phaûi duøng phöông tieän an uûi, daét daãn töø töø.

 5. CHAÙNH VAÊN :

*Baáy giôø oâng Tröôûng giaû toan muoán duï daãn ngöôøi con maø baøy chöôùc phöông tieän, maät sai hai ngöôøi, hình saéc tieàu tuïy khoâng coù oai ñöùc: “Hai ngöôøi neân qua xoùm kia töø töø noùi vôùi gaõ cuøng töû, nôi ñaây coù choã laøm traû giaù gaáp boäi. Gaõ cuøng töû neáu chòu thôøi daét veà ñaây khieán laøm. Neáu noù coù hoûi muoán sai laøm gì ? Thôøi neân noùi vôùi noù raèng: “Thueâ ngöôøi hoát phaân, chuùng ta hai ngöôøi cuõng cuøng ngöôi chung nhau laøm.” Khi ñoù hai ngöôøi söù lieàn tìm gaõ cuøng töû, roài thuaät ñuû vieäc nhö treân.

*Baáy giôø gaõ cuøng töû tröôùc hoûi laáy giaù caû lieàn ñeán hoát phaân. Ngöôøi cha thaáy con, thöông xoùt vaø quaùi laï. Laïi moät ngaøy khaùc oâng ôû trong cöûa soå xa thaáy con oám o tieàu tuïy, phaân ñaát buïi baëm dô daùy khoâng saïch. OÂng lieàn coåi chuoãi ngoïc, aùo toát mòn maøng cuøng ñoà trang söùc, laïi maëc aùo thoâ raùch træn dô, buïi ñaát laám thaân, tay maët caàm ñoà hoát phaân, boä daïng ñaùng neå sôï, baûo nhöõng ngöôøi laøm raèng: “Caùc ngöôi phaûi sieâng laøm vieäc chôù neân löôøi nghæ.” Duøng phöông tieän ñoù ñaëng ñeán gaàn ngöôøi con.

Luùc sau laïi baûo con raèng: “Gaõ nam töû naøy ! Ngöôi thöôøng laøm ôû ñaây ñöøng laïi ñi nôi khaùc, ta seõ traû theâm giaù cho ngöôi. Nhöõng ñoà caàn duøng nhö loaïi boàn, chaäu, gaïo, boät, muoái, daám, ngöôi chôù töï nghi ngaïi. Cuõng coù keû tôù giaø heøn haï, neáu caàn ta caáp cho, neân phaûi an loøng, ta nhö cha cuûa ngöôi chôù coù saàu lo.

Vì sao ? Vì ta tuoåi taùc giaø lôùn maø ngöôi thì treû maïnh, ngöôi thöôøng trong luùc laøm vieäc, khoâng loøng doái khi treã naûi giaän hôøn noùi lôøi thaùn oaùn, ñeàu khoâng thaáy ngöôi coù caùc ñieàu xaáu ñoù nhö caùc ngöôøi laøm coâng khaùc. Töø ngaøy nay nhaãn sau nhö con ñeû cuûa ta.” Töùc thôøi Tröôûng giaû laïi ñaët teân cho cuøng töû goïi ñoù laø  “con”.

Khi ñoù gaõ cuøng töû, daàu möøng vieäc tình côø ñoù song vaãn coøn töï cho mình laø khaùch, laø ngöôøi laøm coâng heøn, vì côù ñoù maø trong hai möôi naêm thöôøng sai hoát phaân, sau ñoù loøng gaõ môùi laàn theå tin ra vaøo khoâng ngaïi sôï, nhöng choã gaõ ôû cuõng vaãn nguyeân choã cuõ.

GIAÛNG :

Gaõ cuøng töû khi gaëp cha maø khoâng daùm nhaän hoaûng kinh boû chaïy. OÂng Tröôûng giaû ngaàm sai hai ngöôøi laøm coâng coù thaân hình tieàu tuïy queâ xaáu, ñeán duï daãn cuøng töû veà nhaø oâng ñeå hoát phaân doïn deïp cho nhaø cöûa saïch seõ. Cuøng töû nghe noùi vieäc hôïp vôùi khaû naêng mình neân nhaän laøm. Nhaân khi ñoù, oâng môùi hoùa trang aên maëc dô xaáu ñeå gaàn guõi an uûi duï daãn cho con bieát vieäc nhaø vaø coi oâng nhö cha.

Ngheà hoát phaân ngaàm duï cho coâng phu tu haønh taåy tröø voâ minh, ba ñoäc caáu ueá. Voâ minh caáu ueá saïch roài môùi chöùng A-la-haùn. Caùc vò tu Thanh vaên thöôøng haønh haïnh ñaàu ñaø, maëc y baèng vaûi vuïn keát laïi neân thoâ xaáu, aên thì ai cho gì duøng naáy, ôû döôùi coäi caây, soáng kham khoå neân thaân hình gaày oám. Ngöôïc laïi chuùng ta nhìn töôïng cuûa caùc Boà-taùt thì vò naøo cuõng to maäp, aên maëc sang troïng vui töôi. Qua hai hình aûnh ñoù chuùng ta thaáy haïnh Thanh vaên tu thì phaûi caàn khoå, noã löïc tö duy thieàn quaùn ñeå dieät tröø phieàn naõo ngay trong kieáp naøy, khoâng muoán taùi sanh laïi nöõa. Coøn Boà-taùt ñöôïc Trí tueä Baùt-nhaõ thaáy caùc phaùp nhö huyeãn, neân tuøy duyeân öùng hoùa, khoâng sôï sanh töû, khoâng caàu Nieát-baøn. Theå theo haïnh nguyeän, caùc Ngaøi hieän thaân hôïp vôùi sôû thích cuûa chuùng sanh, ñeå gaàn guõi thaân caän maø giaùo hoùa laøm lôïi ích cho hoï.

Vì taâm haï lieät cuûa chuùng sanh khoâng kham nhaän ñöôïc phaùp lôùn, neân sau khi Phaät thaønh ñaïo ôû döôùi coäi Boà-ñeà, Ngaøi suy gaãm neáu ñem choã chöùng ngoä cuûa Ngaøi ra giaûng noùi, e chuùng sanh khoâng tin noåi, neân Ngaøi môùi phöông tieän noùi Töù ñeá laø thôøi phaùp ñaàu tieân taïi vöôøn Loäc Uyeån. Tröôùc heát chæ cho chuùng sanh thaáy sanh giaø beänh cheát laø khoå; keá ñoù chæ cho taäp nhaân gaây ra khoå ñau laø tham saân si... voâ minh phieàn naõo; tieáp theo laø neâu baøy caûnh giôùi an vui sau khi ñaõ dieät heát voâ minh phieàn naõo; sau cuøng laø daïy cho phöông phaùp ñoaïn dieät voâ minh phieàn naõo. Ñaây laø hình aûnh cuûa oâng Tröôûng giaû côûi heát chaâu ngoïc trang söùc, maëc y phuïc thoâ xaáu, caàm ñoà hoát phaân ñeán gaàn cuøng töû ñeå an uûi voã veà vaø baûo coi oâng nhö cha, nhöõng vaät duïng coù saün trong nhaø cöù töï nhieân laáy duøng. Gaõ cuøng töû ñöôïc oâng Tröôûng giaû coi nhö con, nhöng chöa daùm nhaän mình laø con Tröôûng giaû. Cuõng vaäy, tuy haøng Thanh vaên tu hoïc theo phaùp Phaät daïy, nhöng chöa daùm tin mình tu seõ ñöôïc thaønh Phaät.

6. CHAÙNH VAÊN :

*Theá Toân ! Baáy giôø Tröôûng giaû coù bònh, töï bieát mình khoâng bao laâu seõ cheát môùi baûo cuøng töû raèng: “Ta nay raát nhieàu vaøng baïc, traân baùu, kho ñuïn traøn ñaày, trong ñoù nhieàu ít choã ñaùng xaøi duøng, ngöôi phaûi bieát heát ñoù. Loøng ta nhö theá, ngöôi neân theå theo yù ta.

Vì sao ? Nay ta cuøng ngöôi beøn laø khoâng khaùc, neân gaéng duïng taâm chôù ñeå soùt maát.”

Khi aáy cuøng töû lieàn nhaän lôøi baûo, laõnh bieát caùc cuûa vaät, vaøng, baïc, traân baùu vaø caùc kho taøng, maø troïn khoâng coù yù mong laáy cuûa ñaùng chöøng böõa aên, choã cuûa gaõ ôû vaãn taïi choã cuõ, taâm chí haï lieät cuõng chöa boû ñöôïc.

GIAÛNG :

Gaõ cuøng töû theo lôøi yeâu caàu cuûa oâng Tröôûng giaû, nhaän quaûn lyù kho baùu trong nhaø nhöng vaãn coøn ôû ngoaøi haønh lang vaø chöa daùm nghó mình coù phaàn trong ñoù. Cuõng vaäy, hieän taïi nhieàu ngöôøi tu nghe kinh noùi moãi chuùng sanh ai cuõng coù Phaät taùnh, Boà-taùt tu luïc ñoä vaïn haïnh vieân maõn thì seõ thaønh Phaät. Nghe nhö vaäy roài khi ra giaûng noùi cuõng giaûng noùi nhö vaäy. Nhöng trong thaâm taâm chæ mong ñôøi naøy mình tu chöùng quaû Tu-ñaø-hoaøn hay Tö-ñaø-haøm laø ñöôïc roài, chôù khoâng daùm nghó mình coù theå thöïc hieän ñöôïc haïnh Boà-taùt.

7. CHAÙNH VAÊN :

*Laïi traûi qua ít laâu sau, cha bieát yù chí con laàn ñaõ thoâng thaùi troïn neân chí lôùn, töï cheâ taâm ngaøy tröôùc. Ñeán giôø saép cheát, oâng goïi ngöôøi con ñeán vaø hoäi caû thaân toäc, quoác vöông, quan ñaïi thaàn, doøng Saùt-lôïi, haøng cö só, khi ñaõ nhoùm xong, oâng lieàn töï tuyeân raèng: “Caùc Ngaøi neân roõ, ngöôøi naày laø con ta, cuûa ta sanh ra, ngaøy tröôùc trong thaønh noï, boû ta troán ñi, noåi troâi khoå sôû, hôn naêm möôi naêm, noù voán teân aáy, coøn ta teân aáy. Xöa ta ôû taïi thaønh naøy loøng lo laéng tìm kieám, boãng ôû nôi ñaây gaëp ñöôïc noù. Noù thieät laø con ta, ta thieät laø cha noù. Nay ta coù taát caû bao nhieâu cuûa caûi, ñeàu laø cuûa con ta coù, tröôùc ñaây cuûa caûi cho ra thaâu vaøo, con ta ñaây coi bieát.”

Theá Toân ! Khi ñoù gaõ cuøng töû nghe cha noùi nhö theá, lieàn raát vui möøng ñöôïc ñieàu chöa töøng coù, maø nghó raèng: “Ta voán khoâng coù loøng mong caàu, nay kho taøng baùu naøy töï nhieân maø ñeán.”

GIAÛNG :

Khi thaáy con mình coù trí khoân ñuû khaû naêng quaûn lyù gia saûn, oâng Tröôûng giaû beøn hoïp taát caû thaân toäc laïi tuyeân boá gaõ cuøng töû chính laø con ruoät cuûa oâng, söï nghieäp cuûa oâng chính laø söï nghieäp cuûa con oâng. Gaõ cuøng töû khoâng coù loøng mong caàu maø nay baát ngôø ñöôïc kho baùu, neân raát vui möøng ñöôïc ñieàu chöa töøng coù. Ví duï naøy noùi leân taâm traïng vui möøng baát ngôø cuûa haøng ñeä töû Thanh vaên khi nhaän ra Tri kieán Phaät.

8. CHAÙNH VAÊN :

*Theá Toân ! OÂng phuù Tröôûng giaû ñoù laø ñöùc Nhö Lai, coøn chuùng con ñeàu gioáng nhö con cuûa Phaät. Ñöùc Nhö Lai thöôøng noùi chuùng con laø con.

Thöa Theá Toân ! Chuùng con vì ba moùn khoå neân ôû trong sanh töû chòu caùc söï ñau ñôùn meâ laàm khoâng hieåu bieát, öa thích caùc phaùp Tieåu thöøa. Ngaøy nay ñöùc Theá Toân khieán chuùng con suy nghó doïn tröø nhöõng phaân dô caùc phaùp hyù luaän. Chuùng con ôû trong ñoù sieâng gaéng tinh taán ñöôïc ñeán Nieát-baøn, caùi giaù moät ngaøy. Ñaõ ñöôïc ñaây roài loøng raát vui möøng töï cho laø ñuû, maø töï noùi raèng: “ÔÛ trong phaùp cuûa Phaät, do sieâng naêng tinh taán neân choã ñöôïc roäng nhieàu.”

Nhöng ñöùc Theá Toân tröôùc bieát chuùng con loøng öa muoán söï heøn teä, ham nôi phaùp Tieåu thöøa, chuùng con beøn bò Phaät buoâng boû, chaúng vì phaân bieät raèng: Caùc oâng seõ coù phaàn böûu taøng Tri kieán cuûa Nhö Lai.

Ñöùc Theá Toân duøng söùc phöông tieän noùi baøy trí hueä cuûa Nhö Lai. Chuùng con theo Phaät ñöôïc giaù Nieát-baøn moät ngaøy cho laø ñöôïc nhieàu roài, ñoái vôùi phaùp Ñaïi thöøa naøy khoâng coù chí caàu. Chuùng con laïi nhaân trí hueä cuûa Phaät, vì caùc vò Boà-taùt maø chæ baøy dieãn noùi, nhöng chính töï mình laïi khoâng coù chí muoán nôi phaùp ñoù.

Vì sao ? Ñöùc Phaät bieát chuùng con öa nôi phaùp Tieåu thöøa, neân duøng söùc phöông tieän thuaän theo chuùng con maø noùi phaùp, chuùng con khoâng töï bieát thaät laø Phaät töû. Ngaøy nay chuùng con môùi bieát ñöùc Theá Toân ôû nôi trí hueä cuûa Phaät khoâng coù laãn tieác.

Vì sao ? Chuùng con töø xöa ñeán nay thaät laø Phaät töû maø chæ öa nôi phaùp Tieåu thöøa, neáu chuùng con coù taâm ham Ñaïi thöøa thôøi Phaät vì chuùng con maø noùi phaùp Ñaïi thöøa. ÔÛ trong kinh naøy chæ noùi phaùp Nhöùt thöøa. Luùc xöa ñöùc Phaät ôû tröôùc Boà-taùt cheâ traùch Thanh vaên ham phaùp Tieåu thöøa.

Nhöng ñöùc Phaät thieät duøng Ñaïi thöøa ñeå giaùo hoùa, vì theá neân chuùng con noùi voán khoâng coù loøng mong caàu maø nay baùu lôùn cuûa ñaáng Phaùp vöông töï nhieân ñeán, nhö choã neân ñöôïc cuûa Phaät töû ñeàu ñaõ ñöôïc ñoù.

GIAÛNG :

Ngaøi Ma-ha Ca-dieáp hôïp phaùp ví duï naøy: OÂng phuù Tröôûng giaû ñoù laø ñöùc Nhö Lai, cuøng töû laø haøng Thanh vaên, laø con cuûa Phaät. Ngaøi neâu leân ba moùn khoå laøm chöôùng ñaïo Boà-ñeà laø khoå khoå, hoaïi khoå, haønh khoå. Khoå khoå laø ngay nôi thaân taâm con ngöôøi bò löûa voâ thöôøng, löûa tham saân si thieâu ñoát laøm cho ñau khoå, laïi coøn bò ngoaïi caûnh nhö thieân tai, binh bieán, ngheøo ñoùi... choàng chaát theâm moät lôùp khoå nöõa goïi laø khoå khoå. Hoaïi khoå laø thaân con ngöôøi töøng saùt-na moïi teá baøo sanh dieät... vöøa thaáy toùc xanh, thoaùng choác ñaõ baïc ñaàu, da nhaên, raêng ruïng, maét môø, tai ñieác... ñoù laø hoaïi khoå. Haønh khoå laø söï bieán dòch ñoåi thay nôi con ngöôøi ñöa ñeán söï giaø cheát. Haønh khoå coøn chæ cho haønh nghieäp daãn daét thaàn thöùc ñi thoï thaân naêm aám, chòu luaät voâ thöôøng chi phoái neân khoå ñau.

Caùc baäc Thanh vaên do nhaän ra ba caùi khoå naøy neân quyeát taâm caàu thoaùt ly sanh töû, baèng caùch thích tu phaùp Töù ñeá ñeå chöùng Nieát-baøn. Vì vaäy khi nghe lôøi Phaät daïy, caùc Ngaøi lo doïn tröø nhöõng phaân dô hí luaän, töùc laø traùnh xa caùc loái hí luaän suoâng ñeå vui cöôøi, khoâng giuùp cho ngöôøi nghe thaáy ñöôïc ñaïo. Bôûi deïp heát hí luaän, neân saïch heát nhieãm tröôùc, do saïch heát nhieãm tröôùc ñöôïc chöùng Nieát-baøn. Nieát-baøn naøy chæ coù giaù trò baèng moät ngaøy ! Nieát-baøn laø voâ sanh, ñaõ laø voâ sanh thì khoâng leä thuoäc thôøi gian taïi sao noùi giaù trò baèng moät ngaøy ? Do tu neân voïng töôûng döøng laëng, khi voïng töôûng döøng laëng cho ñoù laø voâ sanh, laø Nieát-baøn. Nieát-baøn ñoù laø traïng thaùi döøng laëng cuûa voïng töôûng, chöa phaûi laø Nieát-baøn chaân thaät. Neáu tu maø nhaän ñöôïc Tri kieán Phaät nôi chính mình chöa töøng sanh chöa töøng dieät môùi laø Nieát-baøn chaân thaät cöùu caùnh. Coøn Nieát-baøn do döøng voïng töôûng, taâm vaéng laëng maø khoâng nhaän ra thöïc theå cuûa chính mình, neân ôû ñaây kinh noùi giaù trò moät ngaøy.

Thí duï toïa thieàn truï taâm vaøo moät caûnh, chaúng haïn nhö quaùn thaân baát tònh, doàn heát taâm löïc quaùn saùt, thaân naøy laø oâ ueá baát tònh, luùc naøo cuõng thaáy hình haøi naøy laø baát tònh, khoâng coù moät nieäm khaùc daáy khôûi thì taâm ñöôïc ñònh. Tuy nhieân, taâm chæ ñònh trong thôøi gian quaùn chieáu, khi heát quaùn thì taâm heát ñònh. Coøn ñònh cuûa Ñaïi thöøa laø nhaän ra Tri kieán Phaät coù saün nôi mình, maø Tri kieán Phaät thì haèng höõu, baát ñoäng, neân ñi ñöùng naèm ngoài, böûa cuûi, naáu côm, khoâng luùc naøo thieáu vaéng. Haèng soáng vôùi Tri kieán Phaät thì khoâng coù loaïn töôûng, khoâng loaïn töôûng laø ñònh. Ñònh naøy khoâng xuaát khoâng nhaäp, neân noùi laø Ñaïi ñònh, laø Nieát-baøn vieân maõn.         

Ngaøi Ma-ha Ca-dieáp thaät thaø laëp laïi raèng Phaät coù neâu Tri kieán Phaät nhöng caùc Ngaøi ñaõ ñöôïc Nieát-baøn Thanh vaên neân laáy laøm haøi loøng, khoâng caàu phaùp Ñaïi thöøa. Tôùi ñaây coù ñieàu chuùng ta laáy laøm laï laø caùc ngaøi Ma-ha Ca-dieáp, Ma-ha Muïc-kieàn-lieân, Tu-boà-ñeà… khi noùi phaùp cho hoäi chuùng nghe thì caùc Ngaøi cuõng noùi phaùp Ñaïi thöøa. Taïi sao caùc Ngaøi khoâng thích vaø khoâng caàu phaùp Ñaïi thöøa, maø laïi giaûng noùi phaùp Ñaïi thöøa ?

Nhaân vì caùc Ngaøi quen nghe Phaät khen ngôïi phaùp Ñaïi thöøa, neân coù ngöôøi caàn caàu phaùp Ñaïi thöøa thì caùc Ngaøi cuõng noùi noùi ñeå cho ngöôøi nghe, chôù caùc Ngaøi khoâng mong caàu. Neáu coù ngöôøi hoûi veà haïnh cuûa Boà-taùt phaûi tu Luïc ñoä ba-la-maät nhö theá naøo, thì caùc Ngaøi bieát lieàn chæ daïy cho ngöôøi tu, nhöng chính caùc Ngaøi thì khoâng ham thích phaùp tu cuûa Boà-taùt. Hieän nay chuùng ta tu coù vaáp phaûi loãi naøy khoâng ? Thí duï trong giôùi xuaát gia, coù ngöôøi tôùi hoïc ñaïo, hoûi: Laøm theá naøo ñeå dieät tham saân si ? Caùc vò traû lôøi raát raønh reõ, muoán heát tham phaûi tu haïnh boá thí, muoán ñoaïn tröø saân phaûi tu haïnh töø bi nhaãn nhuïc, muoán döùt saïch si meâ phaûi quaùn 12 nhaân duyeân, hay giôùi phaân bieät quaùn. Giaûi thích boá thí phaûi boá thí nhö theá naøo, Quaùn töø bi phaûi quaùn ra sao, Quaùn 12 nhaân duyeân hay giôùi phaân bieät quaùn thì phaûi quaùn nhö theá naøo. Giaûi thích moät caùch roõ raøng töôøng taän. Nhöng chính baûn thaân mình khi ñoái duyeân xuùc caûnh thì vaãn tham, vaãn saân, vaãn si. Nhö vaäy laø sao ? Vì ngöôøi mong caàu muoán döùt tröø tham saân si, ñöôïc chuùng ta höôùng daãn thì hoï noã löïc tu haønh. Coøn chuùng ta nhôø nghe hoïc neân hieåu bieát, nhöng loøng chöa thieát tha loaïi boû neân khoâng tu, tham saân si vaãn coøn nguyeân veïn.

Nhieàu khi toâi thaáy hôi buoàn vaø hoå theïn. Phaät töû ôû theá gian, gaëp nhöõng hoaøn caûnh baát nhö yù phieàn naõo, vaøo chuøa nhôø caùc thaày caùc coâ giaûng daïy, cöùu cho hoï bôùt buoàn khoå. Luùc ñoù caùc thaày caùc coâ daïy lyù thuyeát nghe cuõng hay laém. Nhöng roài mai kia caùc thaày caùc coâ phieàn naõo thì Phaät töû an uûi laïi ! Nhö vaäy laø sao ? Ai daïy ai ? Neáu chuùng ta laø ngöôøi coù traùch nhieäm ñi tröôùc, ñieàu gì chuùng ta daïy cho ngöôøi thì ñieàu ñoù chuùng ta phaûi laøm ñöôïc, neáu chuùng ta laøm chöa ñöôïc vieân maõn thì chuùng ta cuõng laøm ñöôïc ñoâi phaàn. Ñaõ laøm ñöôïc ñoâi phaàn thì khaû dó khoâng hoå theïn. Ñieàu mình laøm khoâng ñöôïc maø ñem ra daïy ngöôøi, ñoù chæ laø lyù thuyeát suoâng khoâng ñem lôïi ích cho ai caû.

Ñöùc Phaät thuaän theo taâm nguyeän cuûa caùc ñeä töû, duøng söùc phöông tieän höôùng daãn cho caùc ñeä töû bieát raèng mình laø con cuûa Phaät. Khi thaáy coâng haïnh ñeä töû gaàn vieân maõn thì Phaät lieàn trao truyeàn söï nghieäp cho, ñieàu maø haøng Thanh vaên ñeä töû Phaät chöa bao giôø nghó tôùi, khoâng coù taâm mong caàu, ngoaøi söùc töôûng töôïng cuûa caùc Ngaøi. Ñaây laø loøng chaân thaønh sau khi thaáy ñaïo, caùc Ngaøi noùi leân choã hi höõu cuûa mình ñeå ñöùc Phaät chöùng minh.

9. CHAÙNH VAÊN :

Baáy giôø ngaøi Ma-ha Ca-dieáp muoán tuyeân laïi nghóa treân maø noùi keä raèng:

                        *Chuùng con ngaøy hoâm nay

                        Nghe aâm giaùo cuûa Phaät

                        Loøng hôùn hôû möøng rôõ

                        Ñöôïc phaùp chöa töøng coù

                        Phaät noùi haøng Thanh vaên

                        Seõ ñöôïc thaønh quaû Phaät

                        Ñoáng chaâu baùu voâ thöôïng

                        Chaúng caàu töï nhieân ñöôïc

                        Ví nhö gaõ ñoàng töû

                        Thô beù khoâng hieåu bieát

                        Boû cha troán chaïy ñi

                        Ñeán coõi nöôùc xa khaùc

                        Noåi troâi khaép nöôùc ngoaøi

                        Hôn naêm möôi naêm daøi

                        Cha gaõ loøng buoàn nhôù

                        Kieám tìm khaép boán phöông

                        Kieám tìm ñoù ñaõ moûi

                        Lieàn ôû laïi moät thaønh

                        Xaây döïng neân nhaø cöûa

                        Naêm moùn duïc töï vui

                        Nhaø oâng giaøu coù lôùn

                        Nhieàu nhöõng kho vaøng, baïc

                        Xa cöø, ngoïc maõ naõo

                        Chaân chaâu, ngoïc löu ly

                        Voi ngöïa cuøng traâu deâ

                        Kieäu, caùng, ñuû xe coä

                        Ruoäng ñaát vaø toâi tôù

                        Nhaân daân raát ñoâng nhieàu

                        Xuaát nhaäp thaâu lôøi laõi

                        Beøn khaép ñeán nöôùc khaùc

                        Khaùch thöông ngöôøi buoân baùn

                        Khoâng xöù naøo khoâng coù,

                        Nghìn muoân öùc chuùng hoäi

                        Vaây quanh cung kính oâng,

                        Thöôøng ñöôïc baäc vua chuùa

                        Meán yeâu nhôù töôûng ñeán

                        Caùc quan, haïng haøo toäc

                        Ñeàu cuõng ñoàng toân troïng.

                        Vì coù caùc söï duyeân

                        Ngöôøi ñeán lui raát ñoâng

                        Giaøu maïnh nhö theá ñoù

                        Coù theá löïc raát lôùn

                        Maø tuoåi ñaõ giaø nua

                        Laïi caøng buoàn nhôù con

                        Ngaøy ñeâm luoáng suy nghó

                        Giôø cheát toan saép ñeán

                        Con thô daïi boû ta

                        Hôn naêm möôi naêm troøn

                        Caùc cuûa vaät kho taøng

                        Seõ phaûi laøm theá naøo ?

GIAÛNG :

Ngaøi Ma-ha Ca-dieáp laëp laïi yù treân laø nghe Phaät noùi haøng Thanh vaên seõ ñöôïc thaønh Phaät, caùc Ngaøi vui möøng baát ngôø ñöôïc cuûa baùu chöa töøng coù. Ví nhö gaõ cuøng töû khôø daïi boû cha ñi lang thang trong thôøi gian naêm möôi naêm. OÂng Tröôûng giaû laø ngöôøi giaøu coù lôùn, coù raát nhieàu ngoïc ngaø chaâu baùu, xe, ngöïa, oâng laø ngöôøi coù nhieàu uy tín ñöôïc vua quan cho ñeán thöù daân ñeàu toân troïng cung kính. Ngaøy caøng lôùn tuoåi, oâng nhôù troâng con veà ñeå uûy thaùc taøi saûn söï nghieäp.

10. CHAÙNH VAÊN :

                        *Baây giôø gaõ cuøng töû

                        Ñi tìm caàu aên maëc

                        AÁp naøy ñeán aáp khaùc

                        Nöôùc naøy sang nöôùc noï,

                        Hoaëc coù khi ñöôïc cuûa

                        Hoaëc coù luùc khoâng ñöôïc,

                        Ñoùi thieáu hình gaày goø

                        Thaân theå sanh gheû laùc

                        Laàn löïa ñi traûi qua

                        Ñeán thaønh cha gaõ ôû

                        Xoay vaàn laøm thueâ möôùn

                        Beøn ñeán tröôùc nhaø cha

                        Luùc aáy oâng Tröôûng giaû

                        Ñang ôû trong nhaø oâng

                        Giaêng maøn chaâu baùu lôùn

                        Ngoài toøa sö töû cao

                        Haøng quyeán thuoäc vaây quanh

                        Ñoâng ngöôøi ñöùng haàu haï

                        Hoaëc coù ngöôøi tính toaùn

                        Vaøng, baïc, cuøng vaät baùu

                        Cuûa caûi ra hoaëc vaøo

                        Bieân cheùp ghi giaáy tôø

                        Gaõ cuøng töû thaáy cha

                        Quaù maïnh giaøu toân nghieâm

                        Cho laø vò quoác vöông

                        Hoaëc laø ñoàng baäc vua

                        Kinh sôï töï traùch thaàm

                        Taïi sao laïi ñeán ñaây ?

                        Laïi thaàm töï nghó raèng:

                        Neáu ta ñöùng ñaây laâu

                        Hoaëc seõ bò böùc ngaët

                        EÙp buoäc sai khieán laøm.

                        Suy nghó theá ñoù roài

                        Raûo chaïy maø ñi thaúng

                        Hoûi thaêm xoùm ngheøo naøn

                        Muoán qua laøm thueâ möôùn.

GIAÛNG :

Gaõ cuøng töû ngheøo ñoùi thaân hình tieàu tuïy lang thang khaép nôi ñeå möu caàu söï aên maëc raát gian nan khoán khoå. Moät hoâm tình côø trôû veà coá höông, gaëp laïi cha giaø ñang ngoài treân toøa baùu, coù quyeán thuoäc ñoâng ñaûo, keû haàu haï, ngöôøi xuaát nhaäp cuûa caûi, keû bieân cheùp giaáy tôø... coù veû toân nghieâm giaøu maïnh. Gaõ cuøng töû töï thaáy mình laïc loaøi, töï traùch mình sao ñeán choã naøy, e ngaïi seõ bò baét laøm khoâng coâng, hoaëc bò gieát. Neân hoái haän roài boû chaïy ñi nôi khaùc. Taâm traïng gaõ cuøng töû gioáng nhö chuùng ta, nhieàu ñôøi ñi lang thang trong saùu neûo luaân hoài quaù ö khoán khoå, chôït thöùc tænh caàu ñaïo giaûi thoaùt. Nhöng khi tìm ñeán vôùi ñaïo, hoïc hieåu chuùt ít thaáy vieäc thaønh ñaïo khoù quaù sanh naûn loøng thoái lui khoâng muoán tieán nöõa.

11. CHAÙNH VAÊN :

                        *Luùc baáy giôø Tröôûng giaû

                        Ngoài treân toøa sö töû

                        Xa troâng thaáy con mình

                        Thaàm laëng maø ghi nhôù,

                        OÂng lieàn baûo keû söù

                        Ñuoåi theo baét ñem veà.

                        Gaõ cuøng töû sôï keâu

                        Meâ ngaát ngaõ treân ñaát,

                        Ngöôøi naøy theo baét toâi

                        Chaéc seõ bò gieát cheát,

                        Caàn gì ñoà aên maëc

                        Khieán toâi ñeán theá naøy !

                        Tröôûng giaû bieát con mình

                        Ngu daïi loøng heïp heøn

                        Chaúng chòu tin lôøi ta

                        Chaúng tin ta laø cha

                        OÂng lieàn duøng phöông tieän

                        Laïi sai hai ngöôøi khaùc

                        Maét choät, thaân luøn xaáu

                        Haïng khoâng coù oai ñöùc !

                        Caùc ngöôøi neân baûo noù

                        Raèng ta seõ thueâ noù

                        Hoát doïn caùc phaân nhô

                        Traû giaù boäi cho noù.

                        Gaõ cuøng töû nghe roài

                        Vui möøng theo söù veà

                        Vì doïn caùc phaân nhô

                        Saïch seõ caùc phoøng nhaø.

                        Tröôûng giaû trong cöûa soå

                        Thöôøng ngoù thaáy con mình

                        Nghó con mình ngu daïi

                        Öa thích laøm vieäc heøn

                        Luùc ñoù oâng Tröôûng giaû

                        Maëc y phuïc cuõ raùch

                        Tay caàm ñoà hoát phaân

                        Qua ñeán choã con laøm

                        Phöông tieän laàn gaàn guõi

                        Baûo raèng: Raùn sieâng laøm !

                        Ñaõ theâm giaù cho ngöôi

                        Vaø cho daàu xoa chön

                        Ñoà aên uoáng ñaày ñuû

                        Theâm ñeäm chieáu daày aám

                        Caën keõ noùi theá naày:

                        Ngöôi neân sieâng laøm vieäc !

                        Roài laïi dòu daøng baûo

                        Nhö con thieät cuûa ta.

GIAÛNG :

OÂng Tröôûng giaû thaáy con boû chaïy, neân sai ngöôøi ñuoåi theo baét laïi. Nhöng gaõ cuøng töû thaáy ngöôøi ñuoåi theo, sôï baét haønh haï hay gieát neân hoaûng hoát ngaát xæu. OÂng Tröôûng giaû thaáy con mình quaù khôø daïi neân baûo söù giaû thaû ra, maëc tình noù ñi ñaâu thì ñi. Tuy nhieân, oâng ngaàm sai hai ngöôøi maét choät, thaân luøn xaáu, ngheøo heøn khuyeân gaõ cuøng töû ñeán hoát phaân nhaø oâng Tröôûng giaû. Gaõ cuøng töû nhaän lôøi laøm thueâ cho oâng Tröôûng giaû. Baáy giôø oâng Tröôûng giaû thöông xoùt con khôø daïi neân hoùa trang, maëc ñoà dô xaáu ñeán gaàn ñeå an uûi con, cho noù nhöõng vaät duïng caàn duøng, oâng khuyeân baûo neân sieâng laøm vieäc, vaø noùi oâng coi gaõ nhö laø con. Gioáng nhö chuùng ta khi trôû veà vôùi ñaïo, ñaùng lyù phaûi thöøa nhaän söï nghieäp lôùn lao cuûa Phaät laø tu ñeå thaønh Phaät vaø ñoä sanh. Nhöng vì taâm löôïng heïp hoøi, chæ mong caàu chuùt ít phöôùc baùo ôû coõi ngöôøi coõi trôøi.

12. CHAÙNH VAÊN :

                        *OÂng Tröôûng giaû coù trí

                        Laàn laàn cho ra vaøo

                        Traûi qua hai möôi naêm

                        Coi soùc vieäc trong nhaø,

                        Chæ cho bieát vaøng, baïc,

                        Ngoïc chaân chaâu, pha leâ

                        Caùc vaät ra hoaëc vaøo

                        Ñeàu khieán gaõ bieát roõ.

                        Gaõ vaãn ôû ngoaøi cöûa

                        Nöông naùu nôi am tranh

                        Töï nghó phaän ngheøo naøn

                        Ta khoâng coù vaät ñoù.

                        Cha bieát loøng con mình

                        Laàn laàn ñaõ roäng lôùn

                        Muoán giao taøi vaät cho

                        Lieàn nhoùm caû thaân toäc

                        Quoác vöông, caùc ñaïi thaàn

                        Haøng Saùt-lôïi, cö só

                        Roài ôû trong chuùng naøy

                        Tuyeân noùi chính con ta

                        Boû ta ñi nöôùc khaùc

                        Traûi hôn naêm möôi naêm,

                        Töø gaëp con ñeán nay

                        Ñaõ hai möôi naêm roài

                        Ngaøy tröôùc ôû thaønh kia

                        Maø maát ñöùa con naøy

                        Ta ñi tìm khaép nôi

                        Beøn ñeán nguï nôi ñaây,

                        Phaøm cuûa caûi ta coù

                        Nhaø cöûa cuøng nhaân daân

                        Thaûy ñeàu phoù cho noù

                        Maëc tình noù tieâu duøng

                        Ngöôøi con nhôù xöa ngheøo

                        Chí yù raát keùm heøn

                       Nay ôû nôi cha mình

                       Ñöôïc quaù nhieàu chaâu baùu

                       Vaø cuøng vôùi nhaø cöûa

                        Goàm taát caû taøi vaät,

                       Loøng raát ñoãi vui möøng

                       Ñöôïc ñieàu chöa töøng coù.

GIAÛNG :

OÂng Tröôûng giaû laø ngöôøi coù trí, bieát yù chí con haï lieät, neân phöông tieän höôùng daãn cuøng töû coi soùc vieäc nhaø cho quen, sau ñoù chæ kho taøng cuûa baùu, giao cho cuøng töû quaûn lyù taát caû söï nghieäp. Roài oâng hoïp thaân toäc, quoác vöông, ñaïi thaàn... coâng boá cuøng töû laø con ñeû cuûa oâng, söï nghieäp cuûa oâng laø söï nghieäp cuûa con oâng. Gaõ cuøng töû ñöôïc ñieàu chöa töøng coù neân raát vui möøng.

13. CHAÙNH VAÊN :

                        *Ñöùc Phaät cuõng nhö theá

                        Bieát con öa Tieåu thöøa

                        Neân chöa töøng noùi raèng

                        Caùc ngöôi seõ thaønh Phaät

                        Maø chæ noùi chuùng con

                        Ñöôïc coù ñöùc voâ laäu

                        Troïn neân quaû Tieåu thöøa

                        Haøng Thanh vaên ñeä töû

                        Ñöùc Phaät baûo chuùng con

                        Noùi ñaïo phaùp toái thöôïng

                        Ngöôøi tu taäp phaùp naøy

                        Seõ ñöôïc thaønh Phaät quaû

                        Chuùng con vaâng lôøi Phaät

                        Vì caùc Boà-taùt lôùn

                        Duøng caùc moùn nhaân duyeân

                        Cuøng caùc moân thí duï

                        Bao nhieâu lôøi leõ hay

                        Ñeå noùi ñaïo Voâ thöôïng

                        Caùc haøng Phaät töû thaûy

                        Töø nôi con nghe phaùp

                        Ngaøy ñeâm thöôøng suy gaãm

                        Tinh taán sieâng tu taäp

                        Baáy giôø caùc ñöùc Phaät

                        Lieàn thoï kyù cho kia

                        Caùc oâng ôû ñôøi sau

                        Seõ ñöôïc thaønh Phaät ñaïo,

                        Phaùp maàu raát bí taøng

                        Cuûa taát caû caùc Phaät

                        Chæ ñeå vì Boà-taùt

                        Maø daïy vieäc thieät ñoù

                        Nhöng chaúng vì chuùng con

                        Noùi phaùp chaân yeáu naày

                        Nhö gaõ cuøng töû kia

                        Ñöôïc gaàn beân ngöôøi cha

                        Daàu laõnh bieát caùc vaät

                        Nhöng loøng chaúng mong caàu

                        Chuùng con daàu dieãn noùi

                        Taïng phaùp baùu cuûa Phaät

                        Töï mình khoâng chí nguyeän

                        Cuõng laïi nhö theá ñoù.

GIAÛNG :

Ngaøi Ma-ha Ca-dieáp hôïp phaùp ví duï. Ngaøi noùi raèng oâng Tröôûng giaû duï cho ñöùc Phaät, Phaät bieát haøng Thanh vaên öa phaùp Tieåu thöøa neân chöa töøng noùi “caùc ngöôi seõ thaønh Phaät”, chæ noùi tu haïnh Thanh vaên seõ chöùng Nieát-baøn, coøn haøng Boà-taùt thì Phaät daïy tu phaùp toái thöôïng seõ thaønh Phaät. Do nghe Phaät daïy, neân caùc Ngaøi cuõng noùi ngöôøi naøo tu phaùp toái thöôïng seõ thaønh Phaät. Caùc Ngaøi noùi ngöôøi naøo nghe Phaät daïy coá gaéng tu vaø ñöôïc Phaät thoï kyù, coøn caùc Ngaøi thì voâ phaàn. Ñeå thaáy raèng ngöôøi hoïc ñaïo haøi loøng vôùi phaùp nhoû maø mình ñaõ ñöôïc thì khoù tieán boä. Phaät vì loøng töøø bi, thaáy ñeä töû khoâng coù chí nguyeän lôùn, neân phöông tieän thuùc ñaåy cho tieán leân, cuoái cuøng Ngaøi thoï kyù cho thaønh Phaät.

14. CHAÙNH VAÊN :

                        *Chuùng con dieät beà trong

                        Töï cho laø ñaõ ñuû

                        Chæ xong ñöôïc vieäc naøy

                        Laïi khoâng bieát vieäc khaùc

                        Chuùng con daàu coù nghe

                        Phaùp tònh coõi nöôùc Phaät

                        Cuøng giaùo hoùa chuùng sanh

                        Ñeàu khoâng loøng öa vui

                        Nhö theá laø vì sao ?

                        Vì taát caû caùc phaùp

                        Thaûy ñeàu laø khoâng laëng

                        Khoâng sanh cuõng khoâng dieät

                        Khoâng lôùn cuõng khoâng nhoû

                        Voâ laäu vaø voâ vi

                        Suy nghó theá ñoù roài

                        Chaúng sanh loøng öa muoán

                        Chuùng con ñaõ töø laâu

                        Ñoái vôùi trí hueä Phaät

                        Khoâng tham, khoâng öa thích

                        Khoâng laïi coù chí nguyeän

                        Maø ñoái vôùi phaùp mình

                        Cho ñoù laø roát raùo

                        Chuùng con töø laâu nay

                        Chuyeân tu taäp phaùp khoâng

                        Ñöôïc thoaùt khoûi hoaïn naïn

                        Khoå naõo cuûa ba coõi

                        Truï trong thaân roát sau

                        Höõu dö y Nieát-baøn

                        Ñöùc Phaät daïy baûo ra

                        Chöùng ñöôïc ñaïo chaúng luoáng

                        Thôøi laø ñaõ coù theå

                        Baùo ñöôïc ôn cuûa Phaät                

                        Chuùng con daàu laïi vì

                        Caùc haøng Phaät töû thaûy

                        Tuyeân noùi phaùp Boà-taùt,

                        Ñeå caàu chöùng Phaät ñaïo,

                        Maø mình ñoái phaùp ñoù

                        Troïn khoâng loøng mong muoán

                        Ñaáng Ñaïo sö buoâng boû

                        Vì xem bieát loøng con

                        Ban ñaàu khoâng khuyeân gaéng

                        Noùi nhöõng lôïi coù thieät,

                        Nhö oâng Tröôûng giaû giaøu

                        Bieát con chí keùm heøn

                        Beøn duøng söùc phöông tieän

                        Ñeå hoøa phuïc taâm con

                        Vaäy sau môùi giao phoù

                        Taát caû taøi vaät baùu,

                        Ñöùc Phaät cuõng theá ñoù

                        Hieän ra vieäc ít coù

                        Bieát con öa Tieåu thöøa

                        Beøn duøng söùc phöông tieän

                        Ñieàu phuïc taâm cuûa con

                        Roài môùi daïy trí lôùn

                        Chuùng con ngaøy hoâm nay

                        Ñöôïc phaùp chöa töøng coù

                        Chaúng phaûi choã tröôùc mong

                        Maø nay töï nhieân ñöôïc

                        Nhö gaõ cuøng töû kia

                        Ñöôïc voâ löôïng cuûa baùu.

GIAÛNG :

Ngaøi Ma-ha Ca-dieáp thuaät laïi vieäc tu haønh cuûa haøng Thanh vaên laø dieät beà trong cho laø ñaõ ñuû, laïi khoâng bieát vieäc khaùc. Nghóa laø caùc Ngaøi moät beà deïp nhöõng kieát söû troùi buoäc ôû noäi taâm, kieát söû heát thì khoâng coøn luaân hoài, chöùng Nieát-baøn, caùc Ngaøi thaáy ñoù laø ñuû, khoâng töï bieát mình coù saün Tri kieán Phaät, khoâng thöïc haønh phaùp tònh coõi nöôùc Phaät, giaùo hoùa chuùng sanh. Sôõ dó haøng Thanh vaên khoâng öa giaùo hoùa chuùng sanh, laøm thanh tònh coõi nöôùc Phaät laø vì caùc Ngaøi quaùn chieáu thaáy taát caû phaùp ñeàu khoâng laëng, khoâng sanh khoâng dieät, khoâng lôùn khoâng nhoû, voâ laäu voâ vi, chæ thích an tònh trong caùi tòch tònh ñoù. Coøn vieäc ñoä sanh, tònh coõi nöôùc Phaät, laø vieäc beân ngoaøi neân khoâng bao giôø nghó vaø thích. Vì vaäy, Phaät môùi vì caùc Ngaøi khuyeán khích muoán cho caùc Ngaøi ñöôïc phaùp Voâ thöôïng cuõng nhö gaõ cuøng töû ñöôïc cuûa baùu.

15. CHAÙNH VAÊN :

                        *Theá Toân ! Chuùng con nay

                        Ñöôïc ñaïo vaø chöùng quaû

                        ÔÛ nôi phaùp voâ laäu

                        Ñöôïc hueä nhaõn thanh tònh.

                        Chuùng con töø laâu nay

                        Gìn tònh giôùi Phaät cheá

                        Môùi ôû ngaøy hoâm nay

                        Ñöôïc höôûng quaû baùo ñoù

                        Trong phaùp cuûa Phaùp vöông

                        Laâu tu haønh phaïm haïnh

                        Ngaøy nay ñöôïc voâ laäu

                        Quaû baùu lôùn Voâ thöôïng.

                        Chuùng con ngaøy hoâm nay

                        Môùi thieät laø Thanh vaên

                        Ñem tieáng ñaïo cuûa Phaät

                        Cho taát caû ñeàu nghe.

                        Chuùng con ngaøy hoâm nay,

                        Thieät laø A-la-haùn

                        ÔÛ nôi caùc theá gian

                        Trôøi, ngöôøi vaø ma, Phaïm

                        Khaép ôû trong chuùng ñoù

                        Ñaùng laõnh cuûa cuùng döôøng.

                        Ôn lôùn cuûa Theá Toân

                        Ñem vieäc ít coù naày

                        Thöông xoùt daïy baûo cho

                        Laøm lôïi ích chuùng con

                        Traûi voâ löôïng öùc kieáp

                        Ai coù theå ñeàn ñöôïc.

                        Tay laãn chaân cung caáp

                        Ñaàu ñaûnh leã cung kính,

                        Taát caû ñem cuùng döôøng

                        Ñeàu khoâng theå ñeàn ñöôïc

                        Hoaëc duøng ñaàu ñoäi Phaät

                        Hai vai cuøng coõng vaùc

                        Trong kieáp soá Haèng sa

                        Taän taâm maø cung kính

                        Laïi ñem döng ñoà ngon

                        Y phuïc baùu voâ löôïng

                        Vaø caùc thöù ñoà naèm

                        Cuøng caùc moùn thuoác thang

                        Goã ngöu ñaàu, chieân-ñaøn

                        Vaø caùc vaät traân baùu

                        Ñeå döïng xaây thaùp mieáu

                        Y baùu loùt treân ñaát

                        Nhö caùc vieäc treân ñaây

                        Ñem duøng cuùng döôøng Phaät

                        Traûi soá kieáp Haèng sa

                        Cuõng khoâng ñeàn ñaùp ñöôïc

                        Caùc Phaät thaät ít coù

                        Ñaáng voâ löôïng voâ bieân

                        Ñeán baát khaû tö nghì

                        Ñuû söùc thaàn thoâng lôùn,

                        Baäc voâ laäu voâ vi

                        Laø vua cuûa caùc phaùp

                        Hay vì keû haï lieät

                        Nhaãn vieäc cao thöôïng ñoù,

                        Hieän laáy töôùng phaøm phu

                        Tuøy cô nghi daïy noùi

                        Caùc Phaät ôû nôi phaùp

                        Ñöôïc söùc raát töï taïi

                        Bieát caùc haøng chuùng sanh

                        Coù nhöõng ñieàu öa muoán

                        Vaø chí löïc cuûa noù

                        Theo söùc noù kham nhieäm

                        Duøng voâ löôïng thí duï

                        Maø vì chuùng noùi phaùp,

                        Tuøy theo caùc chuùng sanh

                        Troàng caên laønh ñôøi tröôùc

                        Laïi bieát ñaõ thaønh thuïc

                        Hay laø chöa thaønh thuïc

                        Suy löôøng nhöõng ñieàu ñoù

                        Phaân bieät bieát roõ roài

                        ÔÛ nôi ñaïo Nhöùt thöøa

                        Tuøy cô nghi noùi ba.

GIAÛNG :

Ngaøi Ma-ha Ca-dieáp noùi haøng Thanh vaên tu phaùp Töù ñeá chöùng quaû A-la-haùn. A-la-haùn laø baäc saïch heát laäu hoaëc, xöùng ñaùng cho trôøi ngöôøi cuùng döôøng neân goïi laø ÖÙng Cuùng. Tuy xöa goïi A-la-haùn laø baäc ÖÙng Cuùng, nhöng nay xeùt kyõ laïi thì quaû Thanh vaên haõy coøn haïn heïp chöa xöùng cho trôøi ngöôøi cuùng döôøng. Baáy giôø caùc ngaøi Thanh Vaên, nhaän ra Tri kieán Phaät môùi thaät xöùng ñaùng cho trôøi ngöôøi cuùng döôøng. Ñoù laø ngaøi Ma-ha Ca-dieáp keå laïi coâng ôn giaùo hoùa voâ cuøng lôùn lao cuûa Phaät. Nhôø coâng giaùo hoùa cuûa Phaät neân caùc Ngaøi môùi ñeán ñöôïc choã cöùu kính chaân thaät.

Coâng ôn giaùo hoùa saâu daày cuûa Phaät cuõng nhö cuûa Thaày Toå, ñoái vôùi ngöôøi hoïc ñaïo loâi thoâi thì hoï khoâng thaáy khoâng bieát, vì hoï khoâng nhaän ñöôïc söï lôïi ích, vaãn coøn meâ môø khoå ñau. Coøn ngöôøi hoïc Phaät chaân chính, caøng tu caøng thaáy coâng ôn cuûa Phaät ñoái vôùi chuùng ta lôùn lao voâ keå, vaø coâng ôn cuûa Thaày Toå tröïc tieáp höôùng daãn chuùng ta tu hoïc cuõng khoâng phaûi nhoû. Taïi sao vaäy ? Vì ôû theá gian chuùng ta hoïc veà ngoân ngöõ, luaän lyù, coâng ngheä, giuùp cho chuùng ta khoân ngoan lanh lôïi, aên noùi löu loaùt. Coù ngheà nghieäp ñeå sinh soáng thì chuùng ta coù danh vò quyeàn lôïi, ñöôïc giaøu sang no aám, cao laém laø moät ñôøi ngöôøi boán naêm möôi naêm, maø chuùng ta coøn mang ôn thaày daïy suoát ñôøi. Ñoái vôùi ñöùc Phaät, töø voâ löôïng kieáp chuùng ta voâ minh taïo nghieäp, ñi trong luaân hoài sanh töû chòu khoå trieàn mieân. Nay ñöôïc Phaät chæ daïy cho phöông phaùp tu haønh, nhaän ra Tri kieán Phaät thoaùt ly sanh töû, ñôøi ñôøi kieáp kieáp khoâng coøn khoå ñau. Nhö vaäy, coâng ôn cuûa Phaät ñoái vôùi chuùng ta chöøng bao nhieâu? Khoâng theå tính keå, khoù maø ñeàn ñaùp ! Cho duø taâm cung kính ñaûnh leã, ñaàu ñoäi Phaät, vai coõng Phaät, hoaëc daâng cuùng thöùc aên, y phuïc, thuoác thang, saøng toøa toaøn baèng vaät quí baùu, hoaëc xaây thaùp mieáu thôø töôïng Phaät traûi qua voâ löôïng kieáp, cuõng khoâng ñeàn ñaùp ñöôïc coâng ôn cuûa Phaät. Taïi sao vaäy ? Vì taát caû vieäc laøm ñoù ñeàu laø hình thöùc, laø töôùng sanh dieät neân coù giôùi haïn. Coøn Phaät chæ baøy Tri kieán Phaät laø caùi khoâng hình töôùng, khoâng giôùi haïn, chuùng ta nhaän ra vaø haèng soáng vôùi noù thì döùt khoå ñau vónh vieãn. Laáy caùi giôùi haïn maø ñaùp caùi voâ haïn laøm sao ñaùp ñöôïc ? Khi ñaõ bieát ôn Phaät ñoái vôùi chuùng ta lôùn lao voâ keå, thì caùi ôn gaàn nhaát laø Thaày Toå, ñaõ coù coâng noái tieáp nhaéc nhôû lôøi Phaät daïy cho chuùng ta nghe ñeå tu, thì coâng ôn aáy cuõng khoâng theå keå xieát.

Vì vaäy ngaøi Ma-ha Ca-dieáp taùn thaùn coâng ôn cuûa Phaät khoâng theå tính keå, khoâng theå ñeàn ñaùp. Vì thöông vaø laøm lôïi ích cho ñeä töû maø ñöùc Phaät ñaõ phöông tieän, tuøy nghi phaân bieät giaûng daïy töø thaáp leân cao, cuoái cuøng ñöa caùc Ngaøi töø quaû vò Thanh vaên ñeán ñaïo Nhaát thöøa roát raùo.

]