PHAÅM 3: THÍ DUÏ

(tt)

16. CHAÙNH VAÊN :

*Xaù-lôïi-phaát ! Ñöùc Phaät thaáy vieäc naøy roài beøn nghó raèng: Ta laø cha cuûa chuùng sanh neân cöùu chuùng noù ra khoûi naïn khoå ñoù, ban voâ löôïng voâ bieân moùn trí tueä vui cuûa Phaät ñeå chuùng noù daïo chôi.

Xaù-lôïi-phaát ! Ñöùc Nhö Lai laïi nghó: Neáu ta chæ duøng söùc thaàn thoâng cuøng söùc trí tueä boû chöôùc phöông tieän, maø vì chuùng sanh khen ngôïi caùc moùn Tri kieán, Trí löïc, Voâ sôû uùy cuûa Nhö Lai, aét chuùng sanh chaúng coù theå do ñoù maø ñaëng ñoä thoaùt.

Vì sao ? Vì caùc chuùng sanh ñoù chöa khoûi söï sanh, giaø, beänh, cheát, lo buoàn, ñau khoå, ñöông bò thieâu ñoát trong nhaø löûa tam giôùi, laøm sao coù theå hieåu ñöôïc trí hueä cuûa Phaät.        

GIAÛNG :

Con ngöôøi meâ laàm ngay trong ñôøi hieän taïi, khi coøn khoûe maïnh thì chaïy theo taøi saéc, danh lôïi... ñeán khi giaø cheát thì laïi lo di chuùc cho con chaùu choïn ñaát toát ñeå choân, xaây moä cho kieân coá... Cheát laø thaân töù ñaïi traû veà cho töù ñaïi, thaân naøy voâ thöôøng khoâng giöõ ñöôïc, theá maø muoán taïo caùi moä ñeå ñôøi, taát caû ñeàu laø töôùng voâ thöôøng laøm sao giöõ ñöôïc ? Lôùp meâ laàm naøy choàng chaát leân lôùp meâ laàm kia, khoå naøy choàng leân khoå khaùc, bao giôø môùi ra khoûi ?

Ñöùc Phaät noùi Ngaøi coù ñuû söùc thaàn thoâng vaø trí löïc vì chuùng sanh noùi thaúng kinh Phaùp Hoa, nhöng Ngaøi khoâng aùp duïng. Vì söùc chuùng sanh chöa kham tin nhaän, neân phaûi baøy nhöõng phöông tieän nhö Tam thöøa, hay coõi Cöïc laïc... Nhôø nhöõng phöông tieän naøy chuùng sanh öùng duïng tu haønh, töï thaáy roõ ôû trong tam giôùi laø khoå, ham thích quaû Thanh vaên, Duyeân giaùc, Boà-taùt laø choã an vui, ñeå töï coá gaéng thoaùt ra khoûi nhaø löûa tam giôùi. Phaät ra vaøo trong tam giôùi töï do khoâng ngaïi, taïi sao Ngaøi khoâng duøng thaàn thoâng hay trí löïc ñöa chuùng sanh ra khoûi luaân hoài sanh töû maø phaûi duøng phöông tieän daãn duï ? Vì muoán ra khoûi luaân hoài sanh töû vónh vieãn, thì moãi ngöôøi phaûi töï yù thöùc luaân hoài sanh töû laø khoå ñau vaø tìm loái thoaùt ra. Ñoù laø moãi ngöôøi töï taïo nhaân roài thoï quaû, chôù Phaät khoâng theá ñöôïc. Ví duï moät hoïc giaû thoâng minh taøi gioûi ñoã Tieán só, coù nhöõng ñöùa con löôøi bieáng hoïc, oâng bieát hoïc doát thì thua suùt baïn beø, ra ñôøi khoù soáng. OÂng thöông, muoán chuùng noù hoïc gioûi nhö oâng, maø chuùng cöù löôøi bieáng yû laïi cha mình laø ngöôøi thoâng minh taøi gioûi neân khoâng chòu hoïc haønh. OÂng tuy thöông con, nhöng khoâng theå ñem caùi thoâng minh hoïc gioûi cuûa mình cho con ñöôïc, neân môùi duï caùc con haõy raùng hoïc oâng seõ cho ñoà chôi, ñeå cho caùc con ham maø lo hoïc thaønh ngöôøi taøi gioûi. Cuõng gioáng nhö Phaät daãn duï chuùng sanh thöïc haønh theo lôøi Ngaøi daïy ñeå ñöôïc heát khoå...

Hieän taïi chuùng ta tu cöù caàu Phaät cho mình theá naøy cho mình theá khaùc. Roõ raøng, neáu cho ñöôïc cöùu ñöôïc thì Phaät ñaõ duøng thaàn thoâng trí löïc khieán cho chuùng sanh khoâng giaø, khoâng beänh, khoâng cheát, cuõng nhö heát tham, heát saân, heát si. Theá maø, chính thaân töù ñaïi cuûa Ngaøi cuõng giaø cuõng cheát; tham, saân, si cuõng do Ngaøi tu môùi heát vaø môùi thaønh Phaät. Ñaây laø moät leõ thöïc maø taát caû moïi ngöôøi tu Phaät phaûi bieát vaø coá gaéng thöïc haønh lôøi Phaät daïy ñeå thoaùt khoûi khoå ñau, chôù khoâng phaûi do leã laïy van vaùi maø Phaät ban vui cöùu khoå cho chuùng ta ñöôïc.

17. CHAÙNH VAÊN :

*Xaù-lôïi-phaát ! Nhö oâng Tröôûng giaû kia daàu thaân vaø tay coù söùc maïnh maø chaúng duøng ñoù, chæ aân caàn phöông tieän gaéng cöùu caùc con thoaùt naïn nhaø löûa, vaäy sau ñeàu cho xe traân baùu lôùn.

Ñöùc Nhö Lai cuõng laïi nhö theá, daàu coù trí löïc cuøng söùc voâ uùy maø chaúng duøng ñeán, chæ duøng trí tueä phöông tieän nôi nhaø löûa tam giôùi cöùu vôùt chuùng sanh, vì chuùng sanh noùi ba thöøa Thanh vaên, Duyeân giaùc cuøng Phaät thöøa, maø baûo raèng: “Caùc ngöôi khoâng neân öa ôû trong nhaø löûa tam giôùi, chôù coù ham meâ caùc moùn saéc, thinh, höông, vò, xuùc thoâ heøn, neáu tham, meâ aét sanh aùi nhieãm thôøi seõ bò noù ñoát, caùc ngöôi mau ra khoûi ba coõi seõ ñaëng chöùng ba thöøa: Thanh vaên, Duyeân giaùc vaø Phaät thöøa.

Nay ta vì caùc ngöôi maø baûo nhieäm vieäc ñoù quyeát khoâng doái vaäy. Caùc ngöôi chæ neân sieâng naêng tinh taán tu haønh.” Ñöùc Nhö Lai duøng phöông tieän aáy ñeå duï daãn chuùng sanh thaúng ñeán, laïi baûo: “Caùc ngöôi neân bieát raèng phaùp ba thöøa ñoù ñeàu laø phaùp cuûa caùc ñaáng Thaùnh khen ngôïi, laø phaùp töï taïi khoâng bò raøng buoäc, khoâng coøn phaûi nöông gaù tìm caàu, ngoài trong ba thöøa naøy duøng caùc moùn caên, löïc, giaùc chi, thaùnh ñaïo, thieàn ñònh voâ laäu, cuøng giaûi thoaùt tam-muoäi v.v... ñeå töï vui söôùng, ñaëng voâ löôïng söï an oån khoaùi laïc.”

GIAÛNG :

Thích öa saéc, thinh, höông, vò, xuùc laø caùi vui taïm bôï thoâ heøn. Neáu coøn keït trong nguõ duïc laø coøn coù aùi nhieãm, coù aùi nhieãm laø bò löûa tham duïc thieâu ñoát. Muoán ra khoûi ba coõi thì ñöøng ñuoåi theo nguõ duïc laïc. Neáu döùt ñöôïc nguõ duïc laïc thì seõ ñöôïc ba thöøa, vaø khi ñöôïc ba thöøa thì seõ ñöôïc an laïc, töùc laø ñaõ ra khoûi nhaø löûa tam giôùi.

18. CHAÙNH VAÊN :

*Xaù-lôïi-phaát ! Neáu coù chuùng sanh naøo beà trong coù trí taùnh, theo ñöùc Phaät Theá Toân nghe phaùp tin nhaän aân caàn tinh taán, muoán choùng ra khoûi ba coõi töï caàu chöùng Nieát-baøn, goïi ñoù laø Thanh vaên thöøa, nhö caùc ngöôøi con kia vì caàu xe deâ maø ra khoûi nhaø löûa.

Neáu coù chuùng sanh naøo theo ñöùc Phaät Theá Toân nghe phaùp, tin nhaän, roài aân caàn tinh taán, caàu trí hueä töï nhieân, öa thích rieâng leû vaéng laëng, saâu roõ nhaân duyeân cuûa caùc phaùp, goïi ñoù laø Duyeân giaùc thöøa, nhö caùc ngöôøi con kia vì caàu xe höôu maø ra khoûi nhaø löûa.

Neáu coù chuùng sanh naøo theo ñöùc Phaät Theá Toân nghe phaùp tin nhaän, sieâng tu tinh taán, caàu Nhöùt thieát trí, Phaät trí, Töï nhieân trí, Voâ sö trí, caùc moùn Tri kieán löïc, Voâ uùy cuûa Nhö Lai, coù loøng thöông xoùt laøm an vui cho voâ löôïng chuùng sanh, lôïi ích trôøi, ngöôøi, ñoä thoaùt taát caû, haïng ñoù goïi laø Ñaïi thöøa, Boà-taùt vì caàu ñaëng thöøa naøy thôøi goïi laø Ma-ha-taùt, nhö caùc ngöôøi con kia caàu xe traâu maø ra khoûi nhaø löûa.

GIAÛNG :

Trôû laïi ví duï nhaø löûa vôùi ba xe. Neáu ngöôøi nghe Phaät noùi phaùp Töù ñeá tinh taán tu haønh chöùng Nieát-baøn goïi laø Thanh vaên thöøa, duï nhö nhöõng ngöôøi con caàu xe deâ. Ngöôøi nghe Phaät noùi Möôøi hai nhaân duyeân, ôû choã vaéng veû quaùn saùt lyù duyeân sanh cuûa caùc phaùp goïi laø Duyeân giaùc thöøa, duï nhö nhöõng ngöôøi con caàu xe höôu. Ngöôøi nghe phaùp tin nhaän, tinh taán tu haønh caàu Nhöùt thieát trí, Phaät trí, coù loøng töø bi voâ löôïng laøm lôïi ích cho chuùng sanh goïi laø Ñaïi thöøa, duï nhö nhöõng ngöôøi con caàu xe traâu.

19. CHAÙNH VAÊN :

*Xaù-lôïi-phaát ! Nhö oâng Tröôûng giaû kia thaáy caùc con ñöôïc an oån ra khoûi nhaø löûa ñeán choã voâ uùy, oâng töï nghó, ta cuûa giaøu voâ löôïng, neân bình ñaúng ñem xe lôùn ñoàng cho caùc con. Ñöùc Nhö Lai cuõng laïi nhö theá, laø cha cuûa taát caû chuùng sanh, neáu thaáy coù voâ löôïng nghìn öùc chuùng sanh do cöûa Phaät giaùo maø thoaùt khoûi khoå, ñöôøng hieåm ñaùng sôï cuûa ba coõi ñaëng söï vui Nieát-baøn.

Baáy giôø ñöùùc Nhö Lai beøn nghó: “Ta coù voâ löôïng voâ bieân trí hueä, löïc voâ uùy v.v... taïng phaùp cuûa caùc ñöùc Phaät, caùc chuùng sanh naøy ñeàu laø con cuûa ta ñoàng ban cho phaùp Ñaïi thöøa, chaúng ñeå coù ngöôøi ñöôïc dieät ñoä rieâng, ñeàu ñem phaùp dieät ñoä cuûa Nhö Lai maø cho chuùng sanh noù dieät ñoä.

Nhöõng chuùng sanh ñaõ thoaùt khoûi ba coõi ñoù, Phaät ñeàu cho moùn vui thieàn ñònh giaûi thoaùt v.v... cuûa caùc ñöùc Phaät, caùc moùn ñoù ñeàu laø moät töôùng, moät thöù maø caùc ñaáng Thaùnh khen ngôïi, hay sanh ra söï vui saïch maàu baäc nhöùt.”

*Xaù-lôïi-phaát ! Nhö oâng Tröôûng giaû ban ñaàu duøng ba thöù xe duï daãn caùc con, sau roài chæ ban cho xe lôùn, vaät baùu trang nghieâm an oån thöù nhaát, song oâng Tröôûng giaû kia khoâng coù loãi hö doái. Ñöùc Nhö Lai cuõng nhö theá, khoâng coù hö doái, ban ñaàu noùi ba thöøa daãn daét chuùng sanh sau roài chæ duøng Ñaïi thöøa maø ñoä giaûi thoaùt ñoù.

Vì sao ? Nhö Lai coù voâ löôïng taïng phaùp trí hueä löïc, voâ sôû uùy, coù theå ban phaùp Ñaïi thöøa cho taát caû chuùng sanh, chæ vì chuùng sanh khoâng thoï ñöôïc heát.

Xaù-lôïi-phaát ! Vì nhaân duyeân ñoù neân phaûi bieát caùc ñöùc Nhö Lai duøng söùc phöông tieän ôû nôi moät Phaät thöøa phaân bieät noùi thaønh ba.

GIAÛNG :

Phaät hoûi laïi ngaøi Xaù-lôïi-phaát moät laàn nöõa. Khi caùc con ra khoûi nhaø löûa ñöôïc an oån, oâng Tröôûng giaû bình ñaúng cho caùc con moät thöù xe laø xe traâu traéng. Cuõng nhö ñöùc Phaät tuy coù phöông tieän noùi ba thöøa, nhöng khi chuùng sanh ñuû khaû naêng kham nhaän, Phaät noùi ba thöøa laø khoâng thaät, chæ thaúng Tri kieán Phaät laø choã cöùu kính maø chö Phaät haèng khen ngôïi haèng hoä nieäm, nhö vaäy Ngaøi coù maéc loãi noùi doái hay khoâng ? Ngaøi Xaù-lôïi-phaát traû lôøi raèng: “Phaät khoâng coù loãi noùi doái, vì Phaät töø bi, phöông tieän vaø bình ñaúng ñoä cho chuùng sanh thoaùt khoûi khoå ñau.”

Ñöùc Phaät keát thuùc choã cöùu kính chæ coù moät Phaät thöøa, nhöng vì phöông tieän neân noùi thaønh ba thöøa: Thanh vaên, Duyeân giaùc, Boà-taùt.

20. CHAÙNH VAÊN :

Ñöùc Phaät muoán tuyeân laïi nghóa treân maø noùi keä raèng:

                        *Thí nhö oâng Tröôûng giaû

                        Coù moät nhaø raát lôùn

                        Nhaø ñoù ñaõ laâu cuõ

                        Maø laïi raát xaáu xa

                        Phoøng nhaø vöøa cao nguy

                        Goác coät laïi gaõy muïc

                        Trính xuyeân ñeàu xieâu veïo

                        Neàn moùng ñaõ naùt raõ

                        Vaùch pheân ñeàu suïp ñoå

                        Ñaát buûn rôi rôùt xuoáng

                        Tranh lôïp sa taùn loaïn

                        Keøo, ñoøn sai rôøi khôùp

                        Boán beà ñeàu cong vaïy

                        Khaép ñaày nhöõng taïp nhô

                        Coù ñeán naêm traêm ngöôøi

                        ÔÛ ñoã nôi trong ñoù

                        Chim xi, hieâu, ñieâu, thöùu

                        Quaï, chim thöôùc, cöu, caùp

                        Loaøi ngöôn xaø, phuùc yeát

                        Gioáng ngoâ coâng, do-dieân

                        Loaøi thuû coâng, baù tuùc

                        Döùu, ly cuøng heà thöû

                        Caùc gioáng ñoäc truøng döõ

                        Ngang doïc xen ruoåi chaïy

                        Choã phaân giaûi hoâi thuùi

                        Ñoà baát tònh chaûy traøn

                        Caùc loaøi truøng khöông löông

                        Bu nhoùm ôû treân ñoù

                        Caùo, soùi cuøng daõ can

                        Lieám nhai vaø daøy ñaïp

                        Caén xeù nhöõng thaây cheát

                        Xöông thòt böøa baõi ra

                        Do ñaây maø baày choù

                        Ñua nhau ñeán ngoaïm laáy

                        OÁm ñoùi vaø sôï seät

                        Nôi nôi tìm moùn aên

                        Giaønh giöït caáu xeù nhau

                        Gaàm göø gaøo suûa raân

                        Nhaø ñoù söï ñaùng sôï

                        Nhöõng bieán traïng döôøng aáy

                        Khaép choã ñeàu coù nhöõng

                        Quæ, ly, mò, voïng, löôïng

                        Quæ daï-xoa, quæ döõ

                        Nuoát aên caû thòt ngöôøi

                        Caùc loaïi truøng ñoäc döõ

                        Nhöõng caàm thuù hung aùc

                        AÁp, cho buù saûn sanh

                        Ñeàu töï giaáu gìn giöõ

                        Quæ daï-xoa ñua ñeán

                        Giaønh baét maø aên ñoù

                        AÊn ñoù no neâ roài

                        Loøng hung döõ theâm haêng

                        Tieáng chuùng ñaùnh caõi nhau

                        Thaät raát ñaùng lo sôï

                        Nhöõng quæ cöu-baøn-traø

                        Ngoài xoåm treân ñoáng ñaát

                        Hoaëc coù luùc hoûng ñaát

                        Moät thöôùc hay hai thöôùc

                        Qua roài laïi daïo ñi

                        Buoâng lung chôi cuøng giôõn

                        Naém hai chaân cuûa choù

                        Ñaùnh cho la thaát thanh

                        Laáy chaân ñaïp treân coå

                        Khuûng boá choù ñeå vui

                        Laïi coù caùc gioáng quæ

                        Thaân noù raát cao lôùn

                        Traàn truoàng thaân ñen xaáu

                        Thöôøng ôû luoân trong ñoù

                        Reàn tieáng hung aùc lôùn

                        Keâu la tìm moùn aên

                        Laïi coù caùc gioáng quæ

                        Coå noù nhoû baèng kim

                        Laïi coù caùc gioáng quæ

                        Ñaàu noù nhö ñaàu traâu

                        Hoaëc laø aên thòt ngöôøi

                        Hoaëc laïi aên thòt choù

                        Ñaàu toùc roái tung leân

                        Raát aùc laïi hung hieåm

                        Bò ñoùi khaùt böùc ngaët

                        Keâu la vöøa rong chaïy

                        Da-xoa cuøng quæ ñoùi

                        Caùc chim muoâng aùc ñoäc

                        Ñoùi gaáp raûo boán beà

                        Rình xem nôi cöûa soå

                        Caùc naïn döôøng theá ñaáy

                        Voâ löôïng vieäc gheâ sôï.

GIAÛNG :

Nhaø ñaõ hö muïc xieâu veïo, bò löûa lôùn ñoát chaùy, trong nhaø coù nhöõng caûnh khoå ñang dieãn ra nhö: caùc loaøi thuù döõ, caùc loaøi ma quæ ñoäc aùc... luoân luoân tìm caùch ñe doïa vaø chöïc caén nuoát laãn nhau. Nhöõng chuùng sanh trong coõi tam giôùi cuõng theá. ÔÛ coõi Duïc, ngoaøi caùi khoå sanh, giaø, beänh, cheát böùc ngaët baûn thaân; ngoaøi caùi khoå do tham, saân, si, maïn, nghi, ñoá kî... ôû noäi taâm daøy voø, giaèng co, coøn bò nhöõng caùi khoå beân ngoaøi nhö ngheøo thieáu, ñaáu tranh, chuùng sanh vôùi chuùng sanh gaây hoïa haïi cho nhau, cheùm gieát laãn nhau... khoâng sao keå xieát. ÔÛ ñaây ñöùc Phaät dieãn taû baèng nhöõng hình aûnh coïp soùi giaønh giöït moài caén xeù laãn nhau, yeâu quæ, hung thaàn rình raäp aên nuoát thòt ngöôøi, aên nuoát thòt thuù... Nhöõng chuùng sanh ôû coõi Saéc vaø Voâ saéc tuy coù sung söôùng thoûa maõn khoaùi laïc, khoâng coøn bò khoå xaùc thaân nhöng vaãn coøn bò söï bieán dòch cuûa taâm hoàn, vaãn coøn bò luaät voâ thöôøng chi phoái, heát phöôùc cuõng bò ñoïa laïc neân vaãn coøn khoå.

21. CHAÙNH VAÊN :

                        *Nhaø cuõ muïc treân ñoù

                        Thuoäc ôû nôi moät ngöôøi

                        Ngöôøi aáy vöøa môùi ra

                        Thôøi gian chöa bao laâu

                        Roài sau nhaø cöûa ñoù

                        Boãng nhieân löûa chaùy ñoû

                        Ñoàng moät luùc boán beà

                        Ngoïn löûa ñeàu höøng höïc

                        Röôøng coät vaø trính xuyeân

                        Tieáng taùch noå vang ñoäng

                        Naùt gaõy rôi rôùt xuoáng

                        Vaùch pheân ñeàu lôû ngaõ,

                        Caùc loaïi quæ thaàn thaûy

                        Ñoàng caát tieáng keâu to,

                        Caùc gioáng chim, ñieâu, thöùu

                        Quæ cöu-baøn-traø thaûy

                        Kinh sôï chaïy saûng soát

                        Vaãn khoâng töï ra ñaëng

                        Thuù döõ loaøi truøng ñoäc

                        Chui nuùp trong loã hang,

                        Caùc quæ tyø-xaù-xaø

                        Cuõng ôû trong hang ñoù

                        Vì phöôùc ñöùùc keùm vaäy

                        Bò löûa ñeán ñoát böùc

                        Laïi taøn haïi laãn nhau

                        Uoáng maùu aên thòt nhau.

                        Nhöõng loaïi thuù daõ can

                        Thôøi ñeàu ñaõ cheát tröôùc

                        Caùc gioáng thuù döõ lôùn

                        Giaønh ñua ñeán aên nuoát

                        Khoùi tanh bay phuøn phuït

                        Phuû khaép bít boán beà

                        Loaøi ngoâ coâng, do dieân

                        Cuøng vôùi raén hung ñoäc

                        Bò löûa loøn ñoát chaùy

                        Tranh nhau chaïy khoûi hang

                        Quæ baøn-traø rình chôø

                        Lieàn baét laáy maø aên

                        Laïi coù caùc ngaï quæ

                        Treân ñaàu löûa baäc chaùy

                        Ñoùi khaùt raát noùng khoå

                        Saûng soát chaïy quaøng leân

                        Nhaø löûa ñoù döôøng aáy

                        Raát ñaùng neân gheâ sôï

                        Ñoäc haïi cuøng tai löûa

                        Caùc naïn chaúng phaûi moät.

GIAÛNG :

Ñoaïn naøy ñöùc Phaät dieãn taû laïi caûnh khoå cuûa caùc ngöôøi con trong nhaø löûa, naøo laø caùc loaøi quæ döõ, caùc gioáng thuù döõ, caùc loaøi truøng ñoäc ñang laøm haïi laãn nhau... OÂng Tröôûng giaû laø ngöôøi ñaõ ra khoûi nhaø löûa, laø vò chuû nhaân cuûa caên nhaø naøy. Thaáy löûa ñang chaùy, caùc con ñang bò löûa thieâu ñoát voâ cuøng khoán khoå, oâng thöông vaø lo cho nhöõng ngöôøi coøn ôû trong nhaø naøy.

22. CHAÙNH VAÊN :

                        *Luùc baáy giôø chuû nhaø

                        Ñöùng ôû nôi ngoaøi cöûa

                        Nghe coù ngöôøi maùch raèng:

                        Caùc ngöôøi con cuûa oâng

                        Tröôùc ñaây vì daïo chôi

                        Maø ñeán vaøo nhaø naøy

                        Thô beù khoâng hieåu bieát

                        Chæ vui ham öa ñaém.

                        Tröôûng giaû vöøa nghe xong

                        Kinh sôï vaøo nhaø löûa

                        Tìm phöông nghi cöùu teá

                        Cho con khoûi thieâu haïi

                        Maø duï baûo caùc con

                        Noùi roõ caùc hoaïn naïn:

                        Naøo aùc quæ ñoäc truøng

                        Hoûa tai lan traøn chaùy

                        Caùc söï khoå thöù lôùp

                        Noái luoân khoâng heà döùt

                        Loaøi ñoäc xaø, nguôn phuùc

                        Vaø caùc quæ daï-xoa

                        Cuøng quæ cöu-baøn-traø

                        Nhöõng daõ can, choàn, choù

                        Chim ñieâu, thöùu, xi, hieâu

                        Laïi gioáng baù tuùc thaûy

                        Ñeàu ñoùi khaùt khoå gaáp

                        Raát ñaùng phaûi gheâ sôï

                        Choã khoå naïn nhö theá

                        Huoáng laïi laø löûa lôùn

                        Caùc con nhoû khoâng hieåu

                        Daàu coù nghe cha daïy

                        Cöù vaãn coøn ham öa

                        Vui chôi maõi khoâng thoâi.

GIAÛNG :

OÂng Tröôûng giaû ra khoûi nhaø löûa, bieát ñaøn con mình ñang bò löûa thieâu ñoát maø khoâng hay, cöù say meâ chôi giôõn, thích öa ñoà chôi khoâng coù giaù trò, khoâng bieát loái ra, maéc phaûi naïn löûa thieâu ñoát.

23. CHAÙNH VAÊN :

                        *Baáy giôø Tröôûng giaû kia

                        Môùi beøn nghó theá naøy:

                        Caùc con nhö theá ñoù

                        Laøm ta theâm saàu naõo.

                        Nay trong nhaø löûa naøy

                        Khoâng moät vieäc ñaùng vui

                        Maø caùc con ngaây daïi

                        Vaãn ham meâ vui chôi

                        Chaúng chòu nghe lôøi ta

                        Toan seõ bò löûa haïi

                        OÂng beøn laïi suy nghó

                        Neân baøy caùc phöông tieän

                        Baûo vôùi caùc con raèng:

                        Cha coù raát nhieàu thöù

                        Caùc ñoà chôi traân kyø

                        Nhöõng xe baùu toát ñeïp

                        Naøo xe deâ, xe höôu

                        Cuøng vôùi xe traâu lôùn

                        Hieän ñeå ôû ngoaøi cöûa

                        Caùc con mau ra ñaây

                        Cha chính vì caùc con

                        Maø saém nhöõng xe naøy

                        Tuøy yù caùc con thích

                        Coù theå ñeå daïo chôi

                        Caùc con nghe cha noùi

                        Caùc thöù xe nhö vaäy

                        Töùc thôøi cuøng giaønh ñua

                        Raûo chaïy ra khoûi nhaø

                        Ñeán nôi khoaûng ñaát troáng

                        Rôøi nhöõng söï khoå naïn.

                        Tröôûng giaû thaáy caùc con

                        Ñöôïc ra khoûi nhaø löûa

                        ÔÛ nôi ngaû tö ñöôøng

                        Ñeàu ngoài toøa sö töû

                        OÂng  beøn töï möøng raèng

                        Ta nay raát möøng vui

                        Nhöõng ñöùa con ta ñaây

                        Ñeû nuoâi raát khoù laém

                        Chuùng nhoû daïi khoâng hieåu

                        Môùi laàm vaøo nhaø hieåm

                        Coù nhieàu loaøi truøng ñoäc

                        Quæ ly mò ñaùng sôï

                        Löûa lôùn chaùy höøng höïc

                        Boán phía ñeàu phöïc leân

                        Maø caùc treû con naøy

                        Laïi ham öa vui chôi

                        Nay ta ñaõ cöùu chuùng

                        Khieán ñeàu ñöôïc thoaùt naïn

                        Vì theá caùc ngöôøi ôi !

                        Ta nay raát vui möøng.

                        Khi aáy caùc ngöôøi con

                        Bieát cha ñaõ ngoài an

                        Ñeàu ñeán beân choã cha

                        Maø thöa cuøng cha raèng:

                        Xin cha cho chuùng con

                        Ba thöù xe baùu laï

                        Nhö vöøa roài cha höùa

                        Caùc con mau ra ñaây

                        Seõ cho ba thöù xe

                        Tuøy yù caùc con muoán

                        Baây giôø chính phaûi luùc

                        Xin cha thöông caáp cho.

GIAÛNG :

OÂng Tröôûng giaû khi bieát ñaøn con ñang say meâ chôi giôõn trong nhaø löûa, oâng laáy laøm lo ngaïi, muoán cho chuùng ra khoûi nhaø löûa, phaûi duøng phöông tieän duï doã cho caùc thöù ñoà chôi quí baùu nhö xe deâ, xe höôu, xe traâu tuøy theo yù thích, neáu chaïy ra thì seõ ñöôïc cho. Nhöõng ngöôøi con nghe noùi theá, ñua nhau chaïy ra khoûi nhaø. Khi caùc con ra khoûi nhaø löûa thì oâng Tröôûng giaû raát vui möøng vaø ñaøn con bu quanh xin oâng cho ñoà chôi baùu ñeïp. Nhöõng ngöôøi con trong nhaø löûa naøy khi ra khoûi nhaø löûa laø ñaõ thoaùt naïn maø khoâng nghó mình ñaõ thoaùt naïn, vaãn coøn mang loøng tham, mong caàu ñoà chôi quí ñeïp. Cuõng vaäy, chuùng ta tu cöù nghó tôùi chöùng ñaéc quaû vò naøy quaû vò khaùc, chôù khoâng bieát raèng chuû yeáu cuûa söï tu haønh laø xaû ly moïi coá chaáp moïi loaïn töôûng; heát chaáp heát loaïn töôûng thì töï nhieân ñöôïc an vui giaûi thoaùt. Hieåu nhö vaäy môùi thaáy ñöôïc lyù ñaïo. Phaàn nhieàu chuùng ta tu bò keït treân phöông tieän, heát keït phöông tieäân naøy ñeán phöông tieän khaùc, ñoù laø do beänh si meâ, noùi leõ thöïc khoâng chòu tin nhaän, cöù tham lam ham chöùng ñaéc neân maõi chìm trong luaân hoài sanh töû.

24. CHAÙNH VAÊN :

                        *Tröôûng giaû giaøu coù lôùn

                        Kho ñuïn raát nhieàu ñaày

                        Vaøng baïc cuøng löu ly

                        Xa cöø ngoïc maõ naõo

                        Duøng nhöõng moùn vaät baùu

                        Taïo thaønh caùc xe lôùn

                        Chöng doïn trang nghieâm ñeïp

                        Khaép voøng coù bao lôn

                        Boán maët ñeàu treo linh

                        Daây vaøng xen thaét tuïi

                        Löôùi maønh keát chaân chaâu

                        Giaêng baøy phuû phía treân

                        Hoa vaøng caùc chuoãi ngoïc

                        Loøng thoøng ruõ khaép choã

                        Caùc maøu trang söùc ñeïp

                        Khaép voøng xaây quanh xe

                        Duøng nhieãu haøng meàm maïi

                        Ñeå laøm neäm loùt ngoài

                        Vaûi quí mòn raát toát

                        Giaù trò ñeán nghìn muoân

                        Boùng laùng traéng saïch seõ

                        Duøng traûi truøm treân neäm

                        Coù traâu traéng to lôùn

                        Maäp khoûe nhieàu söùc maïnh

                        Thaân hình raát töôi toát

                        Ñeå keùo xe baùu ñoù

                        Ñoâng nhöõng toâi vaø tôù

                        Maø chöïc haàu giöõ gìn

                        Ñem xe ñeïp nhö theá

                        Ñoàng ban cho caùc con

                        Caùc con luùc baáy giôø

                        Raát vui möøng hôùn hôû

                        Ngoài treân xe baùu ñoù

                        Daïo ñi khaép boán phöông

                        Vui chôi nhieàu khoaùi laïc

                        Töï taïi khoâng ngaên ngaïi.

GIAÛNG :

Khi caùc con ra khoûi nhaø löûa, ñeán vaây quanh oâng Tröôûng giaû xin ñoà chôi. Vôùi taâm bình ñaúng, oâng cho caùc con toaøn xe traâu traéng trang hoaøng baèng nhöõng vaät baùu ngoaøi söùc töôûng töôïng, ngoaøi söï mong öôùc cuûa caùc con.

25. CHAÙNH VAÊN :

                        *Baûo Xaù-lôïi-phaát naøy

                        Ñöùc Phaät cuõng nhö vaäy

                        Toân caû trong haøng Thaùnh

                        Cha laønh cuûa trong ñôøi

                        Taát caû caùc chuùng sanh

                        Ñeàu laø con cuûa ta

                        Say meâ theo theá laïc

                        Khoâng coù chuùt hueä taâm.

                        Ba coõi hieåm khoâng an

                        Döôøng nhö nhaø löûa chaùy

                        Caùc naïn khoå daãy ñaày

                        Raát ñaùng neân gheâ sôï

                        Thöôøng coù nhöõng sanh, giaø

                        Bònh, cheát vaø raàu lo

                        Caùc thöù löûa nhö theá.

                        Chaùy höøng chaúng taét döùt.

                        Ñöùc Nhö Lai ñaõ lìa

                        Nhaø löûa ba coõi ñoù

                        Vaéng laëng ôû thong thaû

                        An oån trong röøng noäi

                        Hieän nay ba coõi naøy

                        Ñeàu laø cuûa ta caû

                        Nhöõng chuùng sanh trong ñoù         

                        Cuõng laø con cuûa ta.

                        Maø nay trong ba coõi

                        Coù nhieàu thöù hoaïn naïn

                        Chæ rieâng moät mình ta

                        Coù theå cöùu hoä chuùng

                        Daàu laïi ñaõ daïy baûo

                        Maø vaãn khoâng tin nhaän

                        Vì nôi caùc duïc nhieãm

                        Raát sanh loøng tham meâ

                        Bôûi theá neân phöông tieän

                        Vì chuùng noùi ba thöøa

                        Khieán cho caùc chuùng sanh

                        Roõ ba coõi laø khoå

                        Môû baøy cuøng dieãn noùi

                        Nhöõng ñaïo phaùp xuaát theá

                        Caùc ngöôøi con ñoù thaûy

                        Neáu nôi taâm quyeát ñònh

                        Ñaày ñuû ba moùn minh

                        Vaø saùu moùn thaàn thoâng

                        Coù ngöôøi ñöôïc Duyeân giaùc

                        Hoaëc baát thoái Boà-taùt.

                        Xaù-lôïi-phaát phaûi bieát

                        Ta vì caùc chuùng sanh

                        Duøng moùn thí duï naøy

                        Ñeå noùi moät Phaät thöøa

                        Caùc oâng neáu coù theå

                        Tin nhaän lôøi noùi ñaây

                        Taát caû ngöôøi ñeàu seõ

                        Chöùng thaønh quaû Phaät ñaïo.

GIAÛNG :

Toøa nhaø xieâu veïo hö muïc ñang boác chaùy, duï nhö ôû trong ba coõi, chính baûn thaân cuûa chuùng sanh ñang bò löûa voâ thöôøng thieâu ñoát, khoâng thaân naøo, caûnh naøo laø khoâng bò löûa taøn phaù. ÔÛ trong nhaø löûa coù ñuû thöù hình töôùng gheâ tôûm, ñuû thöù hung hieåm aùc ñoäc ñe doïa saùt haïi laãn nhau, ñoù laø duï cho tham saân si bieán ra thieân hình vaïn traïng laøm khoå con ngöôøi maø khoâng ai bieát. Vì vaäy Phaät phöông tieän daãn duï Nieát-baøn Thanh vaên, Nieát-baøn Duyeân giaùc, Nieát-baøn Boà-taùt ñeå cho chuùng sanh thích, tu haønh thoaùt khoûi phieàn naõo khoå ñau. Sau cuøng Phaät chæ thaúng Tri kieán Phaät laø choã cöùu kính vieân maõn. Neáu ngöôøi ñeán ñöôïc choã roát raùo naøy thì an vui töï taïi voâ ngaïi.

26. CHAÙNH VAÊN :

                        *Phaät thöøa ñaây vi dieäu

                        Raát thanh tònh thöù nhöùt

                        ÔÛ trong caùc theá gian

                        Khoâng coøn phaùp naøo treân

                        Cuûa caùc Phaät vui öa

                        Taát caû haøng chuùng sanh

                        Ñeàu phaûi neân khen ngôïi

                        Vaø cuùng döôøng leã baùi

                        Ñuû voâ löôïng nghìn öùc

                        Caùc trí löïc, giaûi thoaùt

                        Thieàn ñònh vaø trí hueä

                        Cuøng phaùp khaùc cuûa Phaät

                        Chöùng ñaëng thöøa nhö theá

                        Khaép cho caùc con thaûy,

                        Ngaøy ñeâm cuøng kieáp soá

                        Thöôøng ñaëng ngoài daïo chôi

                        Cho caùc haøng Boà-taùt

                        Cuøng vôùi chuùng Thanh vaên

                        Nöông nôi thöøa baùu naøy

                        Maø thaúng ñeán ñaïo traøng

                        Vì bôûi nhaân duyeân ñoù

                        Tìm kyõ khaép möôøi phöông

                        Laïi khoâng thöøa naøo khaùc

                        Tröø Phaät duøng phöông tieän

                        Baûo vôùi Xaù-lôïi-phaát

                        Boïn oâng caùc ngöôøi thaûy

                        Ñeàu laø con cuûa ta

                        Ta thôøi laø cha laønh.

                        Caùc oâng traûi nhieàu kieáp

                        Bò caùc söï khoå ñoát

                        Ta ñeàu ñaõ cöùu vôùt

                        Cho ra khoûi ba coõi

                        Ta daàu ngaøy tröôùc noùi

                        Caùc oâng ñöôïc dieät ñoä

                        Nhöng chæ heát sanh töû

                        Maø thieät thôøi chaúng dieät

                        Nay vieäc neân phaûi laøm

                        Chæ coù trí hueä Phaät

                        Neáu coù Boà-taùt naøo

                        ÔÛ trong haøng chuùng naøy

                        Coù theå moät loøng nghe

                        Phaùp thaät cuûa caùc Phaät

                        Caùc ñöùc Phaät Theá Toân

                        Daàu duøng chöôùc phöông tieän

                        Maø chuùng sanh ñöôïc ñoä

                        Ñeàu laø Boà-taùt caû.

GIAÛNG :

Phaät thöøa laø phaùp vi dieäu thanh tònh baäc nhaát, trong theá gian naøy khoâng coù phaùp naøo hôn ñöôïc, neân phaûi khen ngôïi. Neáu ngöôøi naøo öa vui tin nhaän ñöôïc phaùp naøy thì chaéc chaén nhöõng ngöôøi ñoù seõ thaønh Phaät.

27. CHAÙNH VAÊN :

                        *Neáu coù ngöôøi trí nhoû

                        Quaù meâ nôi aùi duïc

                        Phaät beøn vì boïn naøy

                        Maø noùi lyù khoå ñeá

                        Chuùng sanh nghe loøng möøng

                        Ñaëng ñieàu chöa töøng coù

                        Ñöùc Phaät noùi Khoå ñeá

                        Chaân thaät khoâng sai khaùc

                        Neáu laïi coù chuùng sanh

                        Khoâng roõ bieát goác khoå

                        Quaù say nôi khoå nhaân

                        Chaúng taïm rôøi boû ñöôïc

                        Phaät vì haïng ngöôøi naøy

                        Duøng phöông tieän noùi daïy

                        Nguyeân nhaân coù caùc khoå

                        Tham duïc laø coäi goác

                        Neáu döùt ñöôïc tham duïc

                        Khoå khoâng choã nöông ñoã

                        Döùt heát haún caùc khoå

                        Goïi laø ñeá thöù ba.

                        Vì chöùng dieät ñeá vaäy

                        Maø tu haønh ñaïo ñeá

                        Lìa heát caùc khoå phöôïc

                        Goïi ñoù laø giaûi thoaùt

                        Ngöôøi ñoù nôi phaùp gì

                        Maø noùi ñaëng giaûi thoaùt ?

                        Chæ xa rôøi hö voïng

                        Goïi ñoù laø giaûi thoaùt

                        Kyø thieät chöa phaûi ñöôïc

                        Giaûi thoaùt haún taát caû

                        Ñöùc Phaät noùi ngöôøi ñoù

                        Chöa phaûi thieät dieät ñoä

                        Vì ngöôøi ñoù chöa ñöôïc

                        Ñaïo quaû Voâ thöôïng vaäy

                        YÙ cuûa ta khoâng muoán

                        Cho ñoù ñeán dieät ñoä

                        Ta laø ñaáng Phaùp vöông

                        Töï taïi nôi caùc phaùp

                        Vì an oån chuùng sanh

                        Neân hieän ra nôi ñôøi

                        Xaù-lôïi-phaát phaûi bieát

                        Phaùp aán cuûa ta ñaây

                        Vì muoán laøm lôïi ích

                        Cho theá gian neân noùi

                        Taïi choã oâng ñi qua

                        Chôù coù voïng tuyeân truyeàn

                        Neáu coù ngöôøi nghe ñeán

                        Tuøy hyû kính nhaän laáy

                        Phaûi bieát raèng ngöôøi aáy

                        Laø baäc baát thoái chuyeån

                        Neáu coù ngöôøi tin nhaän

                        Kinh phaùp Voâ thöôïng naøy

                        Thôøi ngöôøi ñoù ñaõ töøng

                        Thaáy caùc Phaät quaù khöù

                        Cung kính vaø cuùng döôøng

                        Cuõng ñöôïc nghe phaùp naøy

                        Neáu ngöôøi naøo coù theå

                        Tin chòu lôøi oâng noùi

                        Thôøi chính laø thaáy Ta

                        Cuõng laø thaáy nôi oâng

                        Cuøng caùc chuùng Tyø-kheo

                        Vaø caùc haøng Boà-taùt.

GIAÛNG :

Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi taâm yù nhoû heïp khoâng nhaän ñöôïc phaùp lôùn, neân Phaät phöông tieän noùi Khoå ñeá, roài töø Khoå ñeá Ngaøi chæ nguyeân nhaân gaây ra khoå laø Taäp ñeá. Khi ñaõ bieát Khoå ñeá, Taäp ñeá, Ngaøi môùi noùi Dieät ñeá töùc laø Nieát-baøn, muoán ñeán Nieát-baøn laø phaûi bieát ñöôøng loái tu haønh töùc laø Ñaïo ñeá. Neáu ngöôøi y cöù phaùp Töù ñeá tu haønh thì seõ chöùng ñöôïc quaû A-la-haùn. Nhöng quaû A-la-haùn chöa thaät laø dieät ñoä, chöa thaät laø Nieát-baøn. Taïi sao ? Vì caùc vò tu phaùp Töù ñeá thaáy thaân taâm naøy bò voâ thöôøng chi phoái neân môùi khoå ñau. Goác cuûa khoå ñau laø tham, saân, si maø tham, saân, si laïi laø hö voïng. Nhöõng thöù hö voïng ñoù saïch heát töùc laø döùt ñöôïc caùi nhaân luaân hoài sanh töû goïi laø Dieät ñeá. Thanh vaên chæ deïp ñöôïc phieàn naõo hö voïng chöa nhaän ñöôïc Tri kieán Phaät nôi mình neân ñaây Phaät noùi: “Chæ xa rôøi hö voïng goïi ñoù laø giaûi thoaùt.” Coøn haøng Boà-taùt hay Phaät thöøa thì nhaän ra nôi mình coù Tri kieán Phaät. Nhaän ra nôi mình coù Tri kieán Phaät roài thì buoâng heát nhöõng caùi hö voïng khoâng thaät.

Ví duï caùi aùo bò dính nhöõng veát nhô, khi taåy heát nhöõng veát nhô thì noùi caùi aùo ñaõ saïch, kyø thaät chæ heát nhöõng veát nhô chôù chöa thaät saïch. Muoán saïch, sau khi taåy caùc veát nhô roài phaûi ñem caû caùi aùo ra giaët giuõ, chöøng ñoù môùi thaät saïch. Nhöõng veát nhô saïch laø caùi saïch töông ñoái, caùi aùo saïch toaøn dieän môùi laø caùi saïch tuyeät ñoái. Cuõng vaäy, khi döùt ñöôïc tham, saân, si, phieàn naõo hö voïng thì taâm laëng leõ goïi laø Nieát-baøn giaûi thoaùt. Nieát-baøn naøy chæ laø Nieát-baøn tieâu cöïc, chöa coù dieäu duïng tích cöïc, neân coù nhieàu vò A-la-haùn chöùng Nieát-baøn an truï trong vaéng laëng, roài dieät ñoä luoân khoâng laøm lôïi ích chuùng sanh. Coøn haøng Boà-taùt nhaän ra Tri kieán Phaät, ñoaïn döùt nhaân luaân hoài sanh töû coù ñuû dieäu duïng nhö: Thaäp löïc, Töù voâ sôû uùy... ra giaùo hoùa laøm lôïi ích chuùng sanh. Ñoù laø tinh thaàn tieâu cöïc vaø tích cöïc cuûa Thanh vaên vaø Boà-taùt.

28. CHAÙNH VAÊN :

                        *Phaät vì ngöôøi trí saâu

                        Noùi kinh Phaùp Hoa naøy

                        Keû thöùc caïn nghe ñeán

                        Meâ laàm khoâng hieåu ñöôïc

                        Taát caû haøng Thanh vaên

                        Cuøng vôùi Bích-chi Phaät

                        ÔÛ trong kinh phaùp naøy

                        Söùc kia khoâng hieåu ñöôïc.

                        Chính oâng Xaù-lôïi-phaát

                        Haõy coøn nôi kinh naøy

                        Duøng loøng tin ñaëng vaøo

                        Huoáng laø Thanh vaên khaùc

                        Bao nhieâu Thanh vaên khaùc

                        Do tin theo lôøi Phaät

                        Maø tuøy thuaän kinh naøy

                        Chaúng phaûi trí cuûa mình.

GIAÛNG :

Phaät vì ngöôøi trí saâu noùi kinh Phaùp Hoa, bôûi haïng ngöôøi naøy môùi coù ñuûù khaû naêng tin nhaän. Coøn haïng trí caïn heïp nhö Thanh vaên, Duyeân giaùc thì khoâng theå hieåu. Chính ngaøi Xaù-lôïi-phaát ñoái vôùi kinh Phaùp Hoa phaûi do loøng tin maø vaøo, huoáng laø nhöõng haøng Thanh vaên khaùc.

29. CHAÙNH VAÊN :

                        *Laïi naày Xaù-lôïi-phaát !

                        Keû kieâu maïn bieáng löôøi

                        Voïng so chaáp laáy ngaõ

                        Chôù vì noùi kinh naøy

                        Haïng phaøm phu bieát caïn

                        Quaù meâ naêm moùn duïc

                        Nghe phaùp khoâng hieåu ñöôïc

                        Cuõng chaúng neân vì noùi

                        Neáu coù ngöôøi khoâng tin

                        Khinh huûy cheâ kinh naøy

                        Thôøi laø döùt taát caû

                        Gioáng Phaät ôû theá gian.

                        Neáu coù ngöôøi xòu maët

                        Maø cöu loøng nghi hoaëc

                        OÂng neân loùng nghe noùi

                        Toäi baùo cuûa ngöôøi ñoù

                        Hoaëc Phaät coøn taïi theá

                        Hoaëc sau khi dieät ñoä

                        Neáu coù ngöôøi cheâ bai

                        Kinh ñieån nhö theá naày

                        Thaáy coù ngöôøi ñoïc tuïng

                        Bieân cheùp, thoï trì kinh

                        Roài khinh tieän gheùt ganh

                        Maø cöu loøng keát hôøn

                        Toäi baùo cuûa ngöôøi ñoù

                        OÂng nay laïi loùng nghe

                        Ngöôøi ñoù khi maïng chung

                        Sa vaøo nguïc A-tyø

                        Ñaày ñuû moät kieáp chaün

                        Kieáp maõn heát laïi sanh

                        Cöù xoay vaàn nhö theá

                        Nhaãn ñeán voâ soá kieáp

                        Töø trong ñòa nguïc ra

                        Seõ ñoïa vaøo suùc sanh,

                        Hoaëc laøm choù, daõ can

                        Thaân theå noù oám gaày

                        Ñen ñiu theâm gheû laùc

                        Bò ngöôøi thöôøng choïc gheïo

                        Laïi coøn phaûi bò ngöôøi

                        Gôùm nhôøm vaø gheùt reû

                        Thöôøng ngaøy ñoùi khaùt khoå

                        Xöông thòt ñeàu khoâ khan

                        Luùc soáng chòu khoå sôû

                        Cheát bò neùm ngoùi ñaù

                        Vì ñoaïn maát gioáng Phaät

                        Neân thoï toäi baùo ñoù

                        Hoaëc sanh laøm laïc ñaø

                        Hoaëc sanh vaøo loaøi löøa

                        Thaân thöôøng mang keùo naëng

                        Laïi theâm bò ñaùnh ñaäp

                        Chæ nhôù töôûng: nöôùc, coû

                        Ngoaøi ra khoâng bieát gì

                        Vì khinh cheâ kinh naøy

                        Maø maéc toäi nhö vaäy.

                        Coù khi laøm daõ can

                        Ñi vaøo trong xoùm laøng

                        Thaân theå ñaày gheû laùc

                        Laïi choät heát moät maét

                        Bò boïn treû nhoû vaây

                        Theo ñaùnh ñaäp lieäng neùm

                        Chòu nhieàu caùc ñau khoå

                        Hoaëc coù luùc phaûi cheát

                        ÔÛ ñaây vöøa cheát roài

                        Lieàn laïi thoï thaân raén

                        Thaân theå noù daøi lôùn

                        Ñeán naêm traêm do-tuaàn

                        Ñieác ngaây vaø khoâng chön

                        Laên loùc ñi baèng buïng

                        Bò caùc loaøi truøng nhoû

                        Caén ruùt aên thòt maùu

                        Bò khoå caû ngaøy ñeâm

                        Khoâng taïm coù ngöøng nghæ

                        Vì khinh cheâ kinh naøy

                        Maø maéc toäi nhö vaäy

                        Neáu ñöôïc sanh laøm ngöôøi

                        Caùc caên ñeàu aùm ñoän

                        Luøn xaáu laïi leät queø

                        Ñui ñieác theâm löng guø

                        Coù noùi ra lôøi gì

                        Moïi ngöôøi khoâng tin nhaän

                        Hôi mieäng thöôøng hoâi thuùi

                        Bò quæ mî döïa nhaäp

                        Ngheøo cuøng raát heøn haï

                        Bò ngöôøi sai khieán luoân

                        Nhieàu bònh, thaân oám gaày

                        Khoâng coù choã caäy nhôø

                        Daàu nöông gaàn vôùi ngöôøi

                        Maø ngöôøi chaúng ñeå yù

                        Neáu coù ñaëng ñieàu chi

                        Thôøi lieàn laïi queân maát

                        Neáu hoïc qua ngheà thuoác

                        Theo ñuùng pheùp trò bònh

                        Maø bònh ngöôøi naëng theâm

                        Hoaëc coù khi ñeán cheát,

                        Neáu töï mình coù beänh

                        Khoâng ngöôøi chöõa laønh ñaëng

                        Daàu coù uoáng thuoác hay

                        Maø bònh caøng theâm naëng

                        Hoaëc ngöôøi khaùc phaûn nghòch

                        Cöôùp giöït troäm laáy cuûa

                        Caùc toäi döôøng theá ñoù

                        Laïi töï mang vaï laây

                        Nhöõng ngöôøi toäi nhö ñaây

                        Troïn khoâng thaáy ñöôïc Phaät

                        Laø vua trong haøng Thaùnh

                        Thöôøng noùi phaùp giaùo hoùa

                        Nhöõng ngöôøi toäi nhö ñaây

                        Thöôøng sanh choã hoaïn naïn

                        Taâm cuoàng loaïn, tai ñieác

                        Troïn khoâng nghe phaùp ñöôïc

                        Traûi qua voâ soá kieáp

                        Nhö soá caùt soâng Haèng

                        Sanh ra lieàn ñieác caâm

                        Caùc caên chaúng ñaày ñuû

                        Thöôøng ôû trong ñòa nguïc

                        Nhö daïo chôi vöôøn nhaø

                        ÔÛ taïi aùc ñaïo khaùc

                        Nhö ôû nhaø cöûa mình

                        Laïc ñaø, löøa, heo, choù

                        Laø choã kia thöôøng ñi

                        Vì khinh cheâ kinh naøy

                        Maéc toäi döôøng theá ñoù

                        Neáu ñaëng sanh laøm ngöôøi

                        Ñieác, ñui, laïi caâm, ngoïng

                        Ngheøo cuøng caùc töôùng suy

                        Duøng ñoù töï trang nghieâm

                        Söng buûng bònh khoâ khaùt

                        Gheû, laùc cuøng ung thö

                        Caùc bònh nhö treân ñoù

                        Duøng laøm y phuïc maëc

                        Thaân theå thöôøng hoâi haùm

                        Nhô nhôùp khoâng heà saïch

                        Loøng chaáp ngaõ saâu chaët

                        Theâm nhieàu taùnh giaän hôøn

                        Tình daâm duïc haåy höøng

                        Ñeán chaúng chöøa caàm thuù

                        Vì khinh cheâ kinh naøy

                        Maéc toäi döôøng theá ñoù.

GIAÛNG :

Ngöôøi chaáp ngaõ ñaém meâ duïc laïc theá gian, nghe kinh Phaùp Hoa hoï khoâng tin laïi coøn khinh cheâ laøm khuaát môø haït gioáng Phaät nôi mình, laïi coøn noùi cho ngöôøi khaùc khoâng tin laøm môø khuaát haït gioáng Phaät nôi ngöôøi. Ñoù laø laøm ñoaïn maát haït gioáng Phaät ôû theá gian neân muø mòt meâ môø, maëc tình taïo toäi roài maéc quaû baùo ôû ñòa nguïc. Khi heát quaû baùo ñòa nguïc coøn dö baùo laøm suùc sanh, laøm ngöôøi thì thaân theå taøn taät, ñau bònh, ngheøo ñoùi... Taát caû moïi khoå ñau ñeàu do khoâng tin vaø khinh cheâ kinh Phaùp Hoa, neân maát aùnh saùng trí tueä maø taïo nghieäp aùc thoï quaû khoå.

30. CHAÙNH VAÊN :

                        *Baûo cho Xaù-lôïi-phaát !

                        Ngöôøi khinh cheâ kinh naøy

                        Neáu keå noùi toäi kia

                        Cuøng kieáp cuõng chaúng heát

                        Vì bôûi nhaân duyeân ñoù

                        Ta vaãn baûo caùc oâng

                        Trong nhoùm ngöôøi voâ trí

                        Chôù neân noùi kinh naøy

                        Neáu coù ngöôøi lôïi caên

                        Söùc trí hueä saùng laùng

                        Hoïc roäng vaø nhôù dai

                        Loøng mong caàu Phaät ñaïo

                        Nhöõng haïng ngöôøi nhö theá

                        Môùi neân vì ñoù noùi

                        Neáu coù ngöôøi ñaõ töøng

                        Thaáy traêm nghìn öùc Phaät

                        Troàng caùc coäi ñöùc laønh

                        Thaâm taâm raát beàn vöõng

                        Haïng ngöôøi ñöôïc nhö theá

                        Môùi neân vì ñoù noùi

                        Neáu coù ngöôøi tinh taán

                        Thöôøng tu taäp loøng töø

                        Chaúng heà tieác thaân maïng

                        Môùi neân vì ñoù noùi

                        Neáu coù ngöôøi cung kính

                        Khoâng coù sanh loøng khaùc

                        Lìa xa caùc phaøm ngu

                        ÔÛ rieâng trong nuùi chaàm

                        Nhöõng haïng ngöôøi nhö theá

                        Môùi neân vì ñoù noùi

                        Laïi Xaù-lôïi-phaát naøy !

                        Neáu thaáy coù ngöôøi naøo

                        Rôøi boû aùc tri thöùc

                        Gaàn guõi baïn hieàn laønh

                        Ngöôøi ñöôïc nhö theá aáy

                        Môùi neân vì ñoù noùi.

                        Neáu thaáy haøng Phaät töû

                        Giöõ giôùi haïnh trong saïch

                        Nhö minh chaâu saùng saïch

                        Ham caàu kinh Ñaïi thöøa

                        Nhöõng ngöôøi ñöôïc nhö theá

                        Môùi neân vì ñoù noùi.

                        Neáu ngöôøi khoâng loøng giaän

                        Chaéc thieät yù dòu hoøa

                        Thöôøng thöông xoùt moïi loaøi

                        Cung kính caùc ñöùc Phaät

                        Haïng ngöôøi toát nhö theá

                        Môùi neân vì ñoù noùi.

                        Laïi coù haøng Phaät töû

                        ÔÛ taïi trong ñaïi chuùng

                        Thuaàn duøng loøng thanh tònh

                        Caùc moùn nhaân cuøng duyeân

                        Thí duï vaø lôøi leõ

                        Noùi phaùp khoâng chöôùng ngaïi

                        Nhöõng ngöôøi nhö theá aáy

                        Môùi neân vì ñoù noùi.

                        Neáu coù vò Tyø-kheo

                        Vì caàu Nhöùt thieát trí

                        Khaép boán phöông caàu phaùp

                        Chaép tay cung kính thoï

                        Chæ öa muoán thoï trì

                        Kinh ñieån veà Ñaïi thöøa

                        Nhaãn ñeán khoâng heà thoï

                        Moät baøi keä kinh khaùc

                        Haïng ngöôøi ñöôïc nhö theá

                        Môùi neân vì ñoù noùi.

                        Nhö coù ngöôøi chí taâm

                        Caàu xaù-lôïi cuûa Phaät

                        Caàu kinh cuõng nhö theá

                        Ñaëng roài ñaûnh leã thoï

                        Ngöôøi ñoù chaúng coøn laïi

                        Coù loøng caàu kinh khaùc

                        Cuõng chöa töøng nghó töôûng

                        Ñeán saùch vôû ngoaïi ñaïo

                        Ngöôøi ñöôïc nhö theá aáy

                        Môùi neân vì ñoù noùi.

                        Baûo cuøng Xaù-lôïi-phaát !

                        Ta noùi caùc söï töôùng

                        Cuûa ngöôøi caàu Phaät ñaïo

                        Cuøng kieáp cuõng chaúng heát

                        Nhöõng ngöôøi nhö theá ñoù

                        Thôøi coù theå tin hieåu

                        OÂng neân vì hoï noùi

                        Kinh Dieäu Phaùp Lieân Hoa.

GIAÛNG :

ÔÛ tröôùc, Phaät daïy nhöõng ngöôøi khinh maïn löôøi bieáng, trí keùm... thì khoâng neân vì hoï maø noùi kinh Phaùp Hoa, e hoï khoâng ñuû söùc tin, khinh cheâ roài taïo toäi maéc quaû khoå. Tôùi ñaây, Phaät daïy ñoái vôùi nhöõng ngöôøi lôïi caên trí saùng, ngöôøi ñaõ töøng gaëp Phaät coù caên laønh vôùi Phaät, ngöôøi tinh taán thöôøng tu taäp loøng töø, ngöôøi cung kính nghe lôøi Phaät daïy khoâng chaùn nhaøm luoân ôû choã vaéng veû tu haønh, ngöôøi xa baïn aùc gaàn guõi baïn laønh, ngöôøi giöõ giôùi thanh tònh caàu phaùp Ñaïi thöøa, ngöôøi ít giaän taâm dòu hoøa, kính Phaät, thöông chuùng sanh, ngöôøi coù taâm thuaàn tònh hay duøng phöông tieän giaûng noùi kinh phaùp, ngöôøi thoï trì kinh ñieån Ñaïi thöøa, Tyø-kheo caàu Nhöùt thieát trí, ngöôøi nghe kinh ñieån thaønh taâm kính leã tu taäp, khoâng öa thích saùch vôû ngoaïi ñaïo; neân vì nhöõng ngöôøi ñoù maø noùi kinh Phaùp Hoa, vì nhöõng haïng ngöôøi naøy coù khaû naêng tin thoï.

Chuû yeáu cuûa phaåm Thí Duï laø Phaät chæ cho taát caû haøng ñeä töû tu theo Thanh vaên thöøa, Duyeân giaùc thöøa, Boà-taùt thöøa bieát roõ ba thöøa ñoù, Phaät tuøy caên cô cuûa chuùng sanh maø phöông tieän taïm laëp, neân khoâng coù thaät. Choã chaân thaät cöùu kính maø Phaät muoán chæ laø Phaät thöøa.

Ngoaøi ñieåm chuû yeáu ñaõ noùi, trong phaåm Thí Duï ñöùc Phaät coøn neâu leân nhöõng caûnh töôïng khoå ñau ñang böùc baùch con ngöôøi trong nhaø löûa, ñeå cho ngöôøi tu Phaät thaáy roõ leõ thöïc laø ngöôøi vaät ñang bò löûa voâ thöôøng, löûa tam ñoäc thieâu ñoát thaân taâm. Thaáy ñöôïc leõ thöïc laø tænh giaùc, do tænh giaùc maø tieán tu ñeå thoaùt khoûi löûa thieâu ñoát. Ñoù laø ngöôøi trí maïnh do tænh giaùc maø ñöôïc giaûi thoaùt. Coøn ngöôøi trí yeáu, nhôø nghe lôøi Phaät daïy, tuy chöa ñuû söùc tænh giaùc, nhöng tin lôøi Phaät noùi laø ñuùng, y theo ñoù maø tieán tu, nhôø tieán tu neân cuõng ñöôïc giaûi thoaùt. Duï nhö tröôøng hôïp caùc con cuûa oâng Tröôûng giaû tin cha cho ba xe, neân coá gaéng chaïy ra khoûi nhaø löûa. Khoâng bò löûa voâ thöôøng, löûa tam ñoäc chi phoái laø giaûi thoaùt, coøn bò löûa voâ thöôøng, löûa tam ñoäc böùc baùch thì coøn traàm luaân trong luaân hoài sanh töû.

Thoâng thöôøng giaùo lyù Phaät noùi tu ñeán choã vieân maõn thì khoâng coøn chaáp ngaõ chaáp phaùp, nghóa laø khoâng coøn thaáy thaân taâm naøy laø ngaõ, khoâng coøn thaáy coù phaùp ñeå tu ñeå chöùng. Luùc khoâng coøn thaáy ngaõ phaùp laø luùc an truï Nieát-baøn tòch dieät. Khoâng coøn ngaõ laø khoâng coøn mình, vaäy ai an truï Nieát-baøn? Khoâng coøn phaùp laø khoâng coù Nieát-baøn, vaäy tu ñeán choã tòch dieät, choã tòch dieät ñoù coù phaûi laø hö khoâng chaêng, vì khoâng ngöôøi khoâng vaät? Neáu tu ñeå trôû thaønh hö khoâng voâ tri thì khoâng neân tu, tu voâ ích !

Ñoù laø moät vaán ñeà maø ngöôøi tu ít ai ñeå yù, cöù tin Nieát-baøn laø tòch dieät vaéng laëng, khoâng coøn gì heát, hieåu nhö vaäy laø hoïa cho ngöôøi hoïc Phaät. Hình aûnh oâng Tröôûng giaû keâu caùc con vaø khi caùc con ra khoûi nhaø löûa, ñöôïc oâng cho xe traâu traéng maäp, ñeïp, trang hoaøng baèng baûy baùu ngoaøi söùc töôûng töôïng, ngoaøi söï öôùc mô cuûa caùc con. Cuõng vaäy, tu ñeán choã khoâng coøn bò löûa voâ thöôøng, löûa tham saân si thieâu ñoát, ñaâu phaûi ngang ñoù laø heát, maø coøn caùi chaân thaät khoâng hình töôùng, khoâng sanh dieät, thanh tònh saùng suoát maàu nhieäm, vöôït khoûi taàm hieåu bieát suy löôøng cuûa con ngöôøi, neân ñöùc Phaät khoâng noùi. Vì Phaät khoâng noùi neân chuùng sanh khoâng bieát khoâng tin. Khi xaû ñöôïc kieán chaáp veà giaû ngaõ vaø buoâng ñöôïc kieán chaáp veà giaû phaùp, maø Phaät ñaõ tuøy caên cô cuûa chuùng sanh giaû laëp thì caùi chaân thaät hieän baøy ñaày ñuû dieäu duïng baát khaû tö nghì. Nhieàu ngöôøi hoïc Phaät, nghó Nieát-baøn vaéng laëng chaéc buoàn laém vì troáng vaéng. Coøn ngaõ coøn phaùp thì mình coù caùi naøy ñöôïc caùi kia, khi tôùi Nieát-baøn thì voâ ngaõ, khoâng coù moät phaùp thì höôûng caùi gì ? vui caùi gì ? Hoï ñaâu ngôø chính khi heát voâ minh phieàn naõo, thoaùt khoûi luaân hoài sanh töû trong tam giôùi thì ñöôïc töï taïi voâ ngaïi, ñaày ñuû dieäu duïng lôïi ích chuùng sanh. Ví duï nhaø löûa laøm saùng toû yù nghóa naøy.

Phaåm Thí Duï coøn noùi leân raèng: Ngöôøi ñeán vôùi ñaïo Phaät maø khoâng tin mình coù Tri kieán Phaät, ñoù laø töï huûy hoaïi töï ñoaïn döùt caên laønh cuûa ngöôøi, laøm maát haït gioáng Phaät ôû theá gian. Neân bieát roõ Tri kieán Phaät khoâng rôøi thaân naêm uaån sinh dieät giaû taïm naøy maø rieâng coù. Vì vaäy, vieäc tin nhaän Tri kieán Phaät ôû chính mình laø vieäc raát thöïc teá, khoâng phaûi laø chuyeän mô hoà vieãn voâng. Tin nhaän Tri kieán Phaät ngay nôi mình thì môùi thaáy roõ thaân naêm uaån giaû hôïp naøy laø huyeãn hoùa khoâng thaät, neáu ai meâ chaáp noù laø thaät thì traàm luaân ñau khoå. Theá neân noùi tin kinh naøy thì ñöôïc voâ löôïng trí tueä coâng ñöùc; neáu khoâng tin thì meâ muoäi taïo voâ soá toäi aùc, chòu quaû khoå cuøng cöïc. Tin laø tin mình coù gioáng Phaät, neáu tu seõ ñöôïc thaønh Phaät, chöù khoâng phaûi tin treân ngoân thuyeát chöõ nghóa suoâng. Lyù naøy ñeán phaåm Thöôøng Baát Khinh Boà-taùt seõ thaáy roõ hôn.

Qua phaåm Thí Duï, chuùng ta thaáy loøng töø cuûa Phaät ñoái vôùi chuùng sanh voâ löôïng voâ bieân khoâng ngaèn meù. Ngaøi duøng moïi phöông tieän ñeå daãn duï giaùo hoùa cho chuùng sanh mau thoaùt khoûi nhaø löûa Tam giôùi, ñöôïc ñaày ñuû dieäu duïng, tieán ñeán quaû Phaät nhö Ngaøi môùi thoâi.

]