PHAÅM 2: PHÖÔNG TIEÄN

(tt)

22. CHAÙNH VAÊN :

Khi aáy ñöùc Theá Toân muoán tuyeân laïi nghóa naøy maø noùi keä raèng:

                        *Tyø-kheo, Tyø-kheo ni

                        Cöu loøng taêng thöôïng maïn                       

                        Caän söï nam ngaõ maïn

                        Caän söï nöõ chaúng tin,

                        Haøng boán chuùng nhö theá

                        Soá kia coù naêm nghìn

                        Chaúng töï thaáy loãi mình

                        Nôi giôùi coù thieáu soùt

                        Tieác giöõ toäi quaáy mình

                        Trí nhoû ñoù ñaõ ra

                        Boïn caùm taám trong chuùng

                        Oai ñöùc Phaät phaûi ñi

                        Gaõ ñoù keùm phöôùc ñöùc

                        Chaúng kham laõnh phaùp naøy

                        Chuùng nay khoâng caønh laù

                        Chæ coù nhöõng hoät chaéc.

GIAÛNG :

Ñöùc Phaät noùi nhöõng Tyø-kheo, Tyø-kheo ni, cö só nam, cö só nöõ trong töù chuùng, coù khoaûng naêm ngaøn ngöôøi laø nhöõng keû keùm duyeân phöôùc, trí nhoû heïp, thuoäc haøng taêng thöôïng maïn, hoï khoâng kham nhaän phaùp Phaät neân boû ñi. Sau khi hoï boû ñi, Phaät môùi noùi: Baây giôø trong chuùng khoâng coøn caùm taám, caønh laù uùa, chæ coøn haït chaéc thoâi.

23. CHAÙNH VAÊN :

                        *Xaù-lôïi-phaát kheùo nghe !

                        Phaùp cuûa caùc Phaät ñöôïc

                        Voâ löôïng söùc phöông tieän

                        Maø vì chuùng sanh noùi.

                        Taâm cuûa chuùng sanh nghó

                        Caùc moùn ñaïo ra laøm

                        Bao nhieâu nhöõng taùnh duïc

                        Nghieäp laønh döõ ñôøi tröôùc,

                        Phaät bieát heát theá roài

                        Duøng caùc duyeân thí duï

                        Lôøi leõ söùc phöông tieän

                        Khieán taát caû vui möøng,

                        Hoaëc laø noùi Kheá kinh,

                        Coâ khôûi cuøng Boån söï,

                        Boån sanh, Vò taèng höõu,

                        Cuõng noùi nhöõng Nhaân duyeân,

                        Thí duï vaø Truøng tuïng

                        Luaän nghò coïng chín kinh.

                        Caên ñoän öa phaùp nhoû

                        Tham chaáp nôi sanh töû

                        Nôi voâ löôïng ñöùc Phaät

                        Chaúng tu ñaïo saâu maàu

                        Bò caùc khoå naõo loaïn

                        Vì  ñoù noùi Nieát-baøn,

                        Ta baøy phöông tieän ñoù

                        Khieán ñeàu vaøo hueä Phaät.

                        Chöa töøng noùi caùc oâng

                        Seõ ñöôïc thaønh Phaät ñaïo

                        Sôû dó chöa töøng noùi

                        Vì  giôø noùi chöa ñeán,

                        Nay chính laø ñeán giôø

                        Quyeát ñònh noùi Ñaïi thöøa.

GIAÛNG :

Phaät noùi cho taát caû hoäi chuùng bieát raèng phaùp maø Phaät ñöôïc, coù söùc phöông tieän voâ cuøng, bieát töôøng taän nhaân duyeân quaû baùo cuûa saùu loaøi chuùng sanh. Ngaøi noùi phaùp duøng nhöõng phöông tieän nhö:

- Kheá kinh: Lôøi daïy cuûa Phaät hôïp vôùi caên cô chuùng sanh, baèng theå vaên xuoâi, coøn goïi laø Tröôøng haøng.

- Truøng tuïng: Moät theå vaên thuyeát phaùp cuûa Phaät laëp laïi yù cuûa ñoaïn vaên Tröôøng haøng baèng keä tuïng.

- Boån söï: Nhöõng vieäc laøm, nhöõng kieán vaên ôû ñôøi tröôùc cuûa Phaät do Phaät thuaät laïi.

- Boån sanh: Phaät nhaéc laïi tieàn kieáp cuûa Ngaøi hay cuûa ñeä töû.

- Vò taèng höõu: Vieäc chöa töøng coù, khoù hieåu, khoù tin.  

- Nhaân duyeân: Phaät giaûi veà caên boån cuûa quaû baùo töø goác tôùi ngoïn.

- Thí duï: Duøng moät maåu chuyeän ñeå so saùnh cho deã hieåu.

- Coâ khôûi: Thi vaên töï mình xöôùng leân luùc thuyeát phaùp.

- Luaän nghò: Bieän luaän saâu roäng, khuùc chieát, maïch laïc cho deã hieåu.

Ñoù laø nhöõng theå taøi thuyeát phaùp maø Phaät ñaõ duøng hoaëc ñuû chín phaàn hoaëc khoâng ñuû chín phaàn trong moãi boä kinh. Phaät tuøy thôøi tuøy cô maø noùi, daãn duï chuùng sanh ñi töø thaáp ñeán cao, cuoái cuøng ñöa ñeán Phaät thöøa laø choã cöùu kính.

24. CHAÙNH VAÊN :

                        *Chín boä phaùp cuûa ta

                        Thuaän theo chuùng sanh noùi

                        Vaøo Ñaïi thöøa laøm goác

                        Neân môùi noùi kinh naøy

                        Coù Phaät töû taâm tònh

                        EÂm dòu cuøng caên lôïi

                        Nôi voâ löôïng caùc Phaät

                        Maø tu ñaïo saâu maàu,

                        Vì haøng Phaät töû naøy

                        Noùi kinh Ñaïi thöøa ñaây

                        Ta ghi cho ngöôøi ñoù

                        Ñôøi sau thaønh Phaät ñaïo

                        Bôûi thaâm taâm nieäm Phaät

                        Tu trì tònh giôùi vaäy

                        Haïng naøy nghe thaønh Phaät

                        Raát möøng ñaày khaép mình,

                        Phaät bieát taâm cuûa kia

                        Neân vì noùi Ñaïi thöøa,

                        Thanh vaên hoaëc Boà-taùt

                        Nghe ta noùi phaùp ra

                        Nhaãn ñeán moät baøi keä

                        Ñeàu thaønh Phaät khoâng nghi.

GIAÛNG :

Sôû dó Phaät noùi chín boä phaùp ñoù laø vì thuaän theo caên cô cuûa chuùng sanh maø noùi, chôù baûn hoaøi cuûa Phaät laø chæ cho chuùng sanh moät Phaät thöøa maø thoâi. Neáu ai nghe Phaät thöøa naøy, ñem loøng tin vaø noùi cho ngöôøi khaùc nghe thì ñöôïc Phaät thoï kyù sau naøy seõ thaønh Phaät. Vì taâm hoï nhôù nghó Phaät raát saâu xa, khoâng töï maõn ôû nhöõng caáp baäc thaáp, quyeát ñònh hoï seõ thaønh Phaät.

25. CHAÙNH VAÊN :

                        *Trong coõi Phaät möôøi phöông                  

                        Chæ coù moät thöøa phaùp

                        Khoâng hai cuõng khoâng ba

                        Tröø Phaät phöông tieän noùi

                        Chæ duøng danh töø giaû

                        Daét daãn caùc chuùng sanh

                        Vì noùi trí tueä Phaät.

                        Caùc Phaät ra nôi ñôøi

                        Chæ moät vieäc naøy thieät

                        Hai thöù chaúng phaûi chaân.

                        Troïn chaúng ñem Tieåu thöøa

                        Maø teá ñoä chuùng sanh

                        Phaät töï truï Ñaïi thöøa

                        Nhö phaùp cuûa mình ñöôïc

                        Ñònh, hueä, löïc, trang nghieâm

                        Duøng ñaây ñoä chuùng sanh.

                        Töï chöùng ñaïo Voâ thöôïng

                        Phaùp bình ñaúng Ñaïi thöøa

                        Neáu duøng Tieåu thöøa ñoä

                        Nhaãn ñeán nôi moät ngöôøi

                        Thôøi ta ñoïa san tham

                        Vieäc aáy taát khoâng ñöôïc

                        Neáu ngöôøi tin veà Phaät

                        Nhö Lai chaúng doái gaït

                        Cuõng khoâng loøng tham ganh

                        Döùt aùc trong caùc phaùp

                        Neân Phaät ôû möôøi phöông

                        Maø rieâng khoâng choã sôï.

                        Ta duøng töôùng trang nghieâm

                        AÙnh saùng soi trong ñôøi

                        Ñaáng voâ löôïng chuùng troïng

                        Vì noùi thieät töôùng aán.

GIAÛNG :

Ñoaïn naøy Phaät laëp laïi yù chính cuûa chö Phaät möôøi phöông ra ñôøi laø chæ noùi moät Phaät thöøa, chöù khoâng coù thöøa thöù hai hay thöù ba. Taïi sao ? Vì quaû vò cuøng toät maø Ngaøi chöùng ñöôïc laø quaû Phaät, neáu ñeå laïi ít phaàn khoâng chæ daïy roát raùo, ñoù laø thieáu loøng töø, taâm coøn xan laån, sôï ngöôøi hôn mình. Phaät laø ñaáng Ñaïi töø Ñaïi bi, khoâng xan laån, neân caùi gì Ngaøi ñöôïc, Ngaøi muoán cho taát caû moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc nhö Ngaøi. Neáu moïi ngöôøi chöa ñöôïc nhö Ngaøi thì Ngaøi chöa maõn nguyeän, khoâng baèng loøng. Vì vaäy maø cuoái cuøng Ngaøi noùi: “Ñaáng voâ löôïng chuùng troïng, vì noùi thieät töôùng aán.” Thoâng thöôøng trong nhaø Phaät coù neâu ra Tam phaùp aán, Töù phaùp aán, hoaëc Nhaát thaät phaùp aán, ñeå laøm daáu aán xaùc minh coi phaùp ñoù coù phaûi Phaät noùi khoâng. Tam phaùp aán laø: chö haønh voâ thöôøng, chö phaùp voâ ngaõ, Nieát-baøn tòch tònh; Töù phaùp aán laø: voâ thöôøng, khoå, khoâng, voâ ngaõ; Nhaát thaät phaùp aán cuõng laø Thaät töôùng aán. AÁn laø daáu in ñeå aán chöùng. Muoán bieát kinh naøo laø thaät cuûa Phaät noùi hay khoâng phaûi cuûa Phaät noùi, thì phaûi laáy Tam phaùp aán, Töù phaùp aán hay Nhaát thaät phaùp aán ñeå laøm choã aán chöùng. Nhaát thaät phaùp aán laø chæ cho moãi chuùng sanh ñeàu coù Phaät taùnh, neáu tu thì seõ thaønh Phaät. Kinh Phaùp Hoa, Phaät noùi toät choã ñoù neân goïi laø “Thaät töôùng aán”.

26. CHAÙNH VAÊN :

                        *Xaù-lôïi-phaát ! Neân bieát !

                        Ta voán laëp theä nguyeän

                        Muoán cho taát caû chuùng

                        Baèng nhö ta khoâng khaùc

                        Nhö ta xöa ñaõ nguyeän

                        Nay ñaõ ñaày ñuû roài

                        Ñoä taát caû chuùng sanh

                        Ñeàu khieán vaøo Phaät ñaïo

                        Neáu ta gaëp chuùng sanh

                        Duøng Phaät ñaïo daïy caû

                        Keû voâ trí roái sai

                        Meâ laàm khoâng nhaän lôøi

                        Ta roõ chuùng sanh ñoù

                        Chöa töøng tu coäi laønh

                        Chaáp chaët nôi nguõ duïc

                        Vì si aùi sanh khoå

                        Bôûi nhaân duyeân caùc duïc

                        Sa vaøo ba ñöôøng döõ

                        Xoay laên trong saùu neûo

                        Chòu ñuû nhöõng khoå ñoäc

                        Thaân moïn thoï baøo thai

                        Ñôøi ñôøi taêng tröôûng luoân

                        Ngöôøi ñöùc moûng ít phöôùc

                        Caùc söï khoå böùc ngaët

                        Vaøo röøng raäm taø kieán

                        Hoaëc chaáp coù, chaáp khoâng

                        Nöông gaù caùc chaáp naøy

                        Ñaày ñuû saùu möôi hai

                        Chaáp nhaän phaùp hö voïng

                        Beàn chaët khoâng boû ñöôïc

                        Ngaõ maïn töï khoe cao

                        Dua nònh loøng khoâng thieät

                        Trong nghìn muoân öùc kieáp

                        Chaúng nghe danh töï Phaät

                        Cuõng chaúng nghe chaùnh phaùp

                        Ngöôøi nhö theá khoù ñoä.

GIAÛNG :

Lôøi theä nguyeän cuûa ñöùc Phaät Thích-ca cuõng nhö chö Phaät möôøi phöông laø muoán laøm sao cho taát caû chuùng sanh ñeàu ñöôïc baèng Phaät. Nhöng vì taâm trí chuùng sanh meâ môø roái loaïn, taø kieán, tham öa nguõ duïc, khoâng bao giôø tu phaùp laønh, neân troâi laên trong ba ñöôøng döõ chòu moïi khoå ñau, do ñoù khoâng bao giôø nghe ñöôïc danh hieäu Phaät. Nhöõng chuùng sanh naøy raát laø khoù ñoä.

27. CHAÙNH VAÊN :

                        *Cho neân Xaù-lôïi-phaát !

                        Ta vì baøy phöông tieän

                        Noùi caùc ñaïo döùt khoå

                        Chæ cho ñoù Nieát-baøn

                        Ta daàu noùi Nieát-baøn

                        Cuõng chaúng phaûi thieät dieät

                        Caùc phaùp töø boån lai

                        Töôùng thöôøng töï vaéng laëng

                        Phaät töû haønh ñaïo roài

                        Ñôøi sau ñöôïc thaønh Phaät

                        Ta coù söùc phöông tieän

                        Môû baøy phaùp ba thöøa

                        Taát caû caùc Theá Toân

                        Ñeàu noùi ñaïo Nhöùt thöøa

                        Nay trong ñaïi chuùng naøy

                        Ñeàu neân tröø nghi laàm

                        Lôøi Phaät noùi khoâng khaùc

                        Chæ moät, khoâng hai thöøa.

GIAÛNG :

Vì haøng chuùng sanh khoù ñoä neân Phaät môùi baøy phöông tieän döùt caùc khoå cho hoï ñöôïc Nieát-baøn. Nieát-baøn ñoù laø Nieát-baøn cuûa Nhò thöøa. Tuy noùi Nieát-baøn, nhöng chaúng phaûi thaät dieät. Vì:

                        Caùc phaùp töø boån lai

                        Töôùng thöôøng töï vaéng laëng.

Töø tröôùc chuùng ta thöôøng nghe Phaät daïy caùc phaùp ôû theá gian naøy laø bieán ñoäng voâ thöôøng, taïi sao ôû kinh naøy Phaät laïi noùi “caùc phaùp töø xöa ñeán nay töôùng thöôøng töï vaéng laëng” ? Chöõ “töôùng” ôû ñaây  phaûi hieåu laø “thaät töôùng”, töùc laø theå taùnh cuûa caùc phaùp. Chuùng ta quaùn saùt thaáy caùc phaùp treân theá gian naøy töôùng noù laø bieán ñoäng, coù ñoù roài maát ñoù. Ví duï nhö caùi ñoàng hoà, thoâng thöôøng maùy chaïy, kim quay, chuùng ta caên cöù treân kim ñoàng hoà, ñònh ngaøy giôø maø laøm vieäc. Neáu maùy khoâng chaïy kim khoâng quay, thì ñoàng hoà khoâng xaøi ñöôïc. Nhö vaäy, taát caû phaùp theá gian ñöôïc höõu duïng laø do linh ñoäng coù söï soáng, neáu noù baát ñoäng coi nhö laø cheát voâ duïng. Ñoù laø caùi thaáy thoâng thöôøng cuûa theá gian. Nhöng neáu nhìn saâu hôn, chuùng ta môû choát ñoàng hoà ra, ñeå rieâng töø boä phaän thì maùy khoâng chaïy, kim khoâng quay; neáu raùp caùc boä phaän aáy laïi thì maùy ñoàng hoà chaïy, kim ñoàng hoà quay. Nhö vaäy, caùc phaùp bieán ñoäng laø do duyeân hôïp maø coù, chôù thöïc theå cuûa noù voán khoâng ñoäng, neân noùi töï taùnh caùc phaùp voán tòch dieät.

Cuõng vaäy, töï taâm cuûa moãi ngöôøi, khi maét thaáy ngöôøi thaáy caûnh... roài khôûi nieäm nghó veà ngöôøi veà caûnh ñoù laø ñoäng nieäm, maø ñoäng nieäm laø töôùng duyeân hôïp sinh dieät voâ thöôøng, ñuû duyeân thì taïm coù, thieáu duyeân thì taïm khoâng, khoâng coù thöïc theå coá ñònh. Nhö vaäy, phaùp do duyeân maø thaønh coù hay thaønh khoâng, thì phaùp ñoù khoâng thaät. Coøn phaùp khoâng do duyeân maø thaønh, ñoù laø caùi chaân thaät.

Vaäy, taát caû phaùp ôû theá gian naøy, neáu ñöùng veà maët baûn theå maø nhìn, khoâng coù moät phaùp naøo bieán ñoäng voâ thöôøng caû. Sôû dó thaáy caùc phaùp voâ thöôøng bieán ñoäng laø vì chöa thaáy toät cuøng baûn theå cuûa noù, neân theo tình chaáp maø thaáy coù ñoäng tònh, coù voâ thöôøng. Neáu thaáy toät cuøng baûn theå cuûa noù thì thaáy caùc phaùp nguyeân laø baát ñoäng, laëng leõ. Ngay nôi baûn thaân con ngöôøi söï soáng vaø söï cheát laø do caùi gì ? Soáng laø do duyeân, maø cheát cuõng do duyeân. Vaäy soáng cheát laø chuyeän cuûa duyeân; ñaõ laø chuyeän cuûa duyeân thì khoâng phaûi laø chuyeän cuûa mình. Ngay nôi soáng cheát bieát ñoù laø töôùng cuûa duyeân thì chuùng ta khoâng coøn bò soáng cheát chi phoái nöõa, söï soáng cheát ñoái vôùi chuùng ta raát thöôøng, khoâng quan troïng.

Xöa coù thieàn sö ñoïc tôùi hai caâu treân Ngaøi nghi: Taïi sao caùc phaùp töø xöa ñeán nay töôùng thöôøng vaéng laëng ? Ngaøi oâm aáp thaéc maéc maõi trong loøng. Moät saùng muøa xuaân noï, Ngaøi ngoài tröôùc cöûa chuøa, boãng thaáy chim hoaøng oanh ñaäu treân caønh lieãu hoùt, Ngaøi hoaùt nhieân ngoä ñaïo, lieàn ñoïc tieáp hai caâu:

                        Xuaân ñaùo baùch hoa khai

                        Hoaøng oanh ñeà lieãu thöôïng.

                        Hôïp laïi thaønh baøi thô boán caâu:

                        Chö phaùp tuøng baûn lai,

                        Thöôøng töï tòch dieät töôùng.

                        Xuaân ñaùo baùch hoa khai,

                        Hoaøng oanh ñeà lieãu thöôïng.

Muøa xuaân ñeán thì traêm hoa nôû, chim hoaøng oanh ñaäu treân caønh lieãu caát tieáng hoùt. Taát caû phaùp, theå voán khoâng ñoäng, khi duyeân hôïp thì ñoäng, xuaân sang thì hoa nôû, chim hoùt. Xuaân sang, hoa nôû, chim hoùt laø duyeân. Caùi ñoäng ñoù laø ñoäng cuûa duyeân. Ngaøi thaáy roõ ngay trong caùc phaùp theå taùnh noù voán laëng leõ, maø töôùng duïng cuûa noù thì bieán ñoäng, nhö hoa nôû, chim hoùt khi xuaân ñeán. Ngoä ñaïo laø thaáy cuøng toät baûn theå cuûa söï vaät, cuõng nhö nhaän ra theå taùnh cuûa chính mình, ñoàng thôøi cuõng bieát roõ töôùng duïng sinh ñoäng cuûa noù khoâng laàm laãn. Chuùng ta vì coøn meâ neân laàm chaáp töôùng duïng cuûa caùc phaùp cho laø thaät, ñoù laø goác cuûa khoå ñau. Ngöôøi hoïc ñaïo, neáu thaáy toät choã cöùu kính naøy thì seõ thaønh Phaät khoâng nghi, coøn neáu chaáp töôùng ñoäng cuûa thaân cuûa nghieäp thì vaãn laø chuùng sanh ñi trong luaân hoài sanh töû.

Ñoaïn naøy coát noùi roõ muïc tieâu cuûa chö Phaät, vì thöông xoùt chuùng sanh meâ laàm neân maõi chòu khoå. Caùc Ngaøi duøng nhieàu phöông tieän giaûi baøy cho heát khoå. Choã cöùu kính maø Phaät muoán chæ laø Phaät thöøa, chôù khoâng coù thöøa thöù hai thöù ba.

28. CHAÙNH VAÊN :

                        *Voâ soá kieáp ñaõ qua

                        Voâ löôïng Phaät dieät ñoä

                        Traêm nghìn muoân öùc Phaät

                        Soá nhieàu khoâng löôøng ñöôïc

                        Caùc Theá Toân nhö theá

                        Caùc moùn duyeân thí duï

                        Voâ soá öùc phöông tieän

                        Dieãn noùi caùc phaùp töôùng

                        Caùc ñöùc Theá Toân ñoù

                        Ñeàu noùi phaùp Nhöùt thöøa

                        Ñoä voâ löôïng chuùng sanh

                        Khieán vaøo nôi Phaät ñaïo

                        Laïi caùc ñaïi Thaùnh chuùa

                        Bieát taát caû theá gian

                        Trôøi, ngöôøi loaøi quaàn sanh

                        Thaâm taâm choã öa muoán

                        Beøn duøng phöông tieän khaùc

                        Giuùp baøy nghóa ñeä nhöùt.

GIAÛNG :

Ñoaïn naøy laëp laïi yù ñoaïn tröôùc. Voâ soá ñöùc Phaät ñôøi quaù khöù duøng moïi phöông tieän giaùo hoùa chuùng sanh khieán cho vaøo Phaät ñaïo.

29. CHAÙNH VAÊN :

                        *Neáu coù loaøi chuùng sanh

                       Gaëp caùc Phaät quaù khöù

                        Hoaëc nghe phaùp boá thí

                        Hoaëc trì giôùi, nhaãn nhuïc

                        Tinh taán, thieàn trí thaûy

                        Caùc moùn tu phöôùc hueä

                        Nhöõng ngöôøi nhö theá ñoù

                        Ñeàu ñaõ thaønh Phaät ñaïo

                        Sau caùc Phaät dieät ñoä

                        Neáu ngöôøi loøng laønh dòu

                        Caùc chuùng sanh nhö theá

                        Ñeàu ñaõ thaønh Phaät ñaïo.

GIAÛNG :

Neáu coù nhöõng chuùng sanh gaëp chö Phaät ñôøi quaù khöù, döôïc caùc Ngaøi daïy tu Luïc ñoä, nhöõng chuùng sanh ñoù hay tu döôïc Luïc ñoä thì hoï ñaõ thaønh Phaät. Vaø sau khi Phaät dieät ñoä, nhöõng chuùng sanh coù loøng laønh dòu, thì cuõng ñeàu ñaõ thaønh Phaät ñaïo.

30. CHAÙNH VAÊN :

                        *Caùc Phaät dieät ñoä roài

                        Ngöôøi cuùng döôøng xaù-lôïi

                        Döïng muoân öùc thöù thaùp

                        Vaøng, baïc vaø pha leâ

                        Xa cöø cuøng maõ naõo

                        Ngoïc mai khoâi, löu ly

                        Thanh tònh roäng nghieâm söùc

                        Trau gioài nôi caùc thaùp

                        Hoaëc coù döïng mieáu ñaù

                        Chieân-ñaøn vaø traàm thuûy

                        Goã maät cuøng goã khaùc

                        Gaïch ngoùi buøn ñaát thaûy

                        Hoaëc ôû trong ñoàng troáng

                        Chöùa ñaát thaønh mieáu Phaät

                        Nhaãn ñeán ñoàng töû giôõn

                        Nhoùm caùt thaønh thaùp Phaät

                        Nhöõng haïng ngöôøi nhö theá

                        Ñeàu ñaõ thaønh Phaät ñaïo.

GIAÛNG :

Phaät quaù khöù ñaõ dieät ñoä, neáu coù ai xaây thaùp baèng vaøng, baïc, pha leâ... hoaëc xaây baèng goã, gaïch, ngoùi, buøn, ñaát, cho ñeán treû con chôi laøm thaùp Phaät ñeå cuùng döôøng, taát caû nhöõng ngöôøi ñoù ñeàu ñaõ thaønh Phaät ñaïo.

31. CHAÙNH VAÊN :

                        *Neáu nhö ngöôøi vì Phaät

                        Xaây döïng caùc hình töôïng

                        Chaïm troå thaønh caùc töôùng

                        Ñeàu ñaõ thaønh Phaät ñaïo

                        Hoaëc duøng baûy baùu laøm

                        Thau, ñoàng baïch, ñoàng ñoû

                        Chaát nhoâm cuøng chì keõm

                        Saét, goã cuøng vôùi buøn

                        Hoaëc duøng keo, sôn, vaûi

                        Nghieâm söùc laøm töôïng Phaät

                        Nhöõng ngöôøi nhö theá ñoù

                        Ñeàu ñaõ thaønh Phaät ñaïo

                        Veõ vôøi laøm töôïng Phaät

                        Traêm töôùng phöôùc trang nghieâm

                        Töï laøm hoaëc baûo ngöôøi

                        Ñeàu ñaõ thaønh Phaät ñaïo

                        Nhaãn ñeán ñoàng töû giôõn

                        Hoaëc coû caây vaø buùt

                        Hoaëc laáy moùng tay mình

                        Maø veõ laøm töôïng Phaät

                        Nhöõng haïng ngöôøi nhö theá

                        Laàn laàn chöùa coâng ñöùc

                        Ñaày ñuû taâm ñaïi bi

                        Ñeàu ñaõ thaønh Phaät ñaïo

                        Chæ daïy caùc Boà-taùt

                        Ñoä thoaùt voâ löôïng chuùng.

GIAÛNG :

Neáu caùc chuùng sanh vì Phaät maø taïo hình töôïng Ngaøi baèng baûy baùu, hoaëc duøng caùc thöù kim loaïi, hoaëc duøng goã, buøn, keo, sôn, vaûi taïc thaønh töôïng Phaät, cho ñeán treû con duøng ngoùn tay hay duøng caây coû veõ thaønh töôïng Phaät; nhôø tích chöùa coâng ñöùc, ñaày ñuû taâm ñaïi bi, neân hoï ñeàu ñaõ thaønh Phaät ñaïo.

32. CHAÙNH VAÊN :

                        *Neáu ngöôøi nôi thaùp mieáu

                        Töôïng baùu vaø töôïng veõ

                        Duøng hoa, höông, phan, loïng

                        Loøng kính maø cuùng döôøng

                        Hoaëc khieán ngöôøi troãi nhaïc

                        Ñaùnh troáng, thoåi söøng oác

                        Tieâu ñòch, caàm, khoâng haàu

                        Tyø baø, chuïp chaû ñoàng

                        Caùc tieáng hay nhö theá

                        Ñem duøng cuùng döôøng heát

                        Hoaëc ngöôøi loøng vui möøng

                        Ca ngaâm khen ñöùc Phaät

                        Nhaãn ñeán moät tieáng nhoû

                        Ñeàu ñaõ thaønh Phaät ñaïo.

GIAÛNG :

Neáu ngöôøi ôû tröôùc töôïng Phaät hay thaùp mieáu Phaät maø cuùng döôøng hoa, höông, phan, loïng, hoaëc duøng caùc loaïi nhaïc cuï troãi nhaïc ñeå cuùng döôøng, hay ca ngaâm khen ngôïi Phaät ñeàu ñaõ thaønh Phaät ñaïo.

33. CHAÙNH VAÊN :

                        *Neáu ngöôøi loøng taùn loaïn

                        Nhaãn ñeán duøng moät boâng

                        Cuùng döôøng nôi töôïng veõ

                        Laàn thaáy caùc ñöùc Phaät

                        Hoaëc coù ngöôøi leã laïy

                        Hoaëc laïi chæ chaáp tay

                        Nhaãn ñeán giô moät tay

                        Hoaëc laïi hôi cuùi ñaàu

                        Duøng ñaây cuùng döôøng töôïng

                        Laàn thaáy voâ löôïng Phaät

                        Töï thaønh ñaïo Voâ thöôïng

                        Roäng ñoä chuùng voâ soá

                        Vaøo Voâ dö Nieát-baøn

                        Nhö cuûi heát löûa taét.

                        Neáu ngöôøi loøng taùn loaïn

                        Vaøo nôi trong thaùp mieáu

                        Moät xöng Nam-moâ Phaät

                        Ñeàu ñaõ thaønh Phaät ñaïo

                        Nôi caùc Phaät quaù khöù

                        Taïi theá, hoaëc dieät ñoä

                        Coù ngöôøi nghe phaùp naøy

                        Ñeàu ñaõ thaønh Phaät ñaïo.

GIAÛNG :

Neáu ngöôøi loøng taùn loaïn thaáy töôïng Phaät hoï leã laïy, hoaëc chæ chaáp tay, giô tay, hoaëc hôi cuùi ñaàu ñeå cuùng döôøng Phaät, thì laàn laàn thaáy voâ löôïng Phaät, töï thaønh ñaïo Voâ thöôïng, ñoä taát caû chuùng sanh vaøo voâ dö Nieát-baøn. Hoaëc nhöõng ngöôøi loøng taùn loaïn vaøo thaùp mieáu thôø Phaät, nieäm Nam-moâ Phaät ñeàu ñaõ thaønh Phaät ñaïo.

Ñoái vôùi chö Phaät thôøi quaù khöù, nhöõng chuùng sanh naøo taïo ñöôïc nhöõng phöôùc duyeân nhö vöøa neâu thì ñeàu ñaõ thaønh Phaät ñaïo. Caâu ñeàu ñaõ thaønh Phaät ñaïo coát nhaán maïnh yù nghóa: Taát caû chuùng sanh ai cuõng coù saün Tri kieán Phaät, nhöng vì meâ laàm queân ñi neân traàm luaân trong luïc ñaïo luaân hoài. Baây giôø ñuû duyeân thöùc tænh, bieát quay veà thì sôùm muoän gì cuõng seõ thaønh Phaät. Vì ñaõ coù saün haït gioáng, bieát ñem ra öôm troàng, theá naøo roài cuõng thaønh quaû. Ñoù laø noùi ñoái vôùi ngöôøi ôû thôøi Phaät quaù khöù, duø chöa coù loøng tin nhöng khi phaùt loøng tin höôùng veà Phaät thì hoï ñeàu ñaõ thaønh Phaät ñaïo.

34. CHAÙNH VAÊN :

                        *Caùc Theá Toân vò lai

                        Soá nhieàu khoâng theå löôøng

                        Caùc ñöùc Nhö Lai ñoù

                        Cuõøng phöông tieän noùi phaùp

                        Taát caû caùc Nhö Lai

                        Duøng voâ löôïng phöông tieän

                        Ñoä thoaùt caùc chuùng sanh

                        Vaøo trí voâ laäu Phaät

                        Neáu coù ngöôøi nghe phaùp

                        Khoâng ai chaúng thaønh Phaät

                        Caùc Phaät voán theä nguyeän

                        Ta tu haønh Phaät ñaïo

                        Khaép muoán cho chuùng sanh

                        Cuõng ñoàng ñöôïc ñaïo naøy

                        Caùc Phaät ñôøi vò lai

                        Daàu noùi traêm nghìn öùc

                        Voâ soá caùc phaùp moân

                        Kyø thieät vì Nhöùt thöøa

                        Caùc Phaät Löôõng Tuùc Toân

                        Bieát phaùp thöôøng khoâng taùnh

                        Gioáng Phaät theo duyeân sanh

                        Cho neân noùi Nhöùt thöøa.

                        Phaùp ñoù truï ngoâi phaùp

                        Töôùng theá gian thöôøng coøn

                        Nôi ñaïo traøng bieát roài

                        Ñöùc Phaät phöông tieän noùi

                        Hieän taïi möôøi phöông Phaät

                        Cuûa trôøi ngöôøi cuùng döôøng

                        Soá nhieàu nhö haèng sa

                        Hieän ra nôi theá gian

                        Vì an oån chuùng sanh

                        Cuõng noùi phaùp nhö theá

                        Bieát vaéng baët thöù nhöùt

                        Bôûi duøng söùc phöông tieän

                        Daàu baøy caùc moùn ñaïo

                        Kyø thieät vì Phaät thöøa

                        Bieát caùc haïnh chuùng sanh

                        Thaâm taâm noù nghó nhôù

                        Nghieäp quen töø quaù khöù

                        Taùnh duïc, söùc tinh taán

                        Vaø caùc caên lôïi ñoän

                        Duøng caùc moùn nhaân duyeân

                        Thí duï cuøng lôøi leõ

                        Tuøy cô phöông tieän noùi.

GIAÛNG :

Chö Phaät ñôøi vò lai nhieàu voâ soá, duøng voâ soá phöông tieän ñoä chuùng sanh, cuõng khoâng ngoaøi muïc ñích chæ cho chuùng sanh nhaän ra Tri kieán Phaät, neân noùi raèng: Bieát phaùp thöôøng khoâng taùnh, gioáng Phaät theo duyeân sanh, cho neân noùi nhaát thöøa. Taïi sao noùi caùc phaùp theá gian thöôøng khoâng taùnh ? Taát caû phaùp theá gian do duyeân hôïp maø coù giaû töôùng, ñaõ laø giaû töôùng do duyeân hôïp môùi coù thì khoâng coù töï taùnh coá ñònh. Ví duï caùi nhaø goàm coät, keøo, ñoøn tay, gaïch ngoùi... hôïp laïi taïm goïi laø caùi nhaø. Neáu chæ coù coät maø khoâng coù ñoøn tay, ngoùi... thì khoâng thaønh caùi nhaø, hoaëc coù ngoùi gaïch maø khoâng coù keøo coät... cuõng khoâng thaønh caùi nhaø. Nhö vaäy, caùi nhaø laø töôùng do duyeân hôïp, noù khoâng coù töï theå coá ñònh, neân noùi caùc phaùp thöôøng khoâng taùnh. Taïi sao noùi gioáng Phaät theo duyeân sanh ? Duyeân sanh ôû ñaây khoâng coù nghóa do duyeân hôïp sanh ra gioáng Phaät, maø nôi moãi chuùng sanh ñeàu coù saün Phaät taùnh, neáu ñöôïc thaày giaùo hoùa khai ngoä vaø töï mình tu tænh thì Phaät taùnh seõ hieån hieän. Vì vaäy neân noùi gioáng Phaät theo duyeân sanh. Phaät vì bieát chuùng sanh coù saün gioáng Phaät, neân Ngaøi chæ noùi phaùp Nhöùt thöøa ñeå cho chuùng sanh tu thaønh Phaät, chôù khoâng noùi thöøa naøo khaùc.

Phaùp ñoù truï ngoâi phaùp, töôùng theá gian thöôøng coøn nghóa laø phaùp ñoù ôû ñuùng baûn vò cuûa noù, töôùng theá gian thöôøng truï. Neáu chuùng ta nhìn söï vaät theo töôùng nhaân duyeân hoøa hôïp thì thaáy noù hö giaû, chôït coù chôït khoâng, neân voâ thöôøng, khoâng coù töï theå coá ñònh. Chính töï theå khoâng coá ñònh laø caùi töôùng thöôøng coøn khoâng bieán dòch khoâng thay ñoåi. Ví duï nhö nöôùc ôû nhieät ñoä trung bình thì loûng, ôû nhieät ñoä cao boác thaønh hôi, ôû 0o thì ñoâng thaønh khoái. Tuøy theo duyeân maø hình töôùng nöôùc coù ñoåi thay töø loûng sang cöùng hay hôi, nhöng treân theå taùnh cuûa nöôùc vaãn laø öôùt, khoâng ñoåi thay, laø thöôøng coøn. Ña soá kinh A-haøm ñeàu ñöùng treân maët töôùng duïng maø dieãn noùi, coøn caùc kinh Ñaïi thöøa thì ñöùng treân baûn theå cuûa caùc phaùp maø thuyeát minh. Nhö vaäy, neáu nhìn treân hình töôùng thì thaáy caùc phaùp ñoåi thay voâ thöôøng. Neáu nhìn saâu ñeán theå taùnh thì thaáy thaät töôùng cuûa caùc phaùp laø thöôøng coøn. Tuy Phaät bieát theå taùnh cuûa caùc phaùp laø nhö vaäy, nhöng vì chuùng sanh chöa ñuû söùc thaáy nhö Phaät, neân Ngaøi phöông tieän noùi töôùng duïng cuûa caùc phaùp laø voâ thöôøng ñeå daét daãn laàn laàn hoï ñi saâu vaøo baûn theå. Hieåu nhö vaäy môùi khoâng thaáy maâu thuaãn vaø thaáy roõ ñieåm ñaëc bieät cuûa kinh Phaùp Hoa: Qui Tam thöøa veà Nhaát thöøa.

CHAÙNH VAÊN :

                        *Ta nay cuõng nhö vaäy

                        Vì an oån chuùng sanh

                        Duøng caùc moùn phaùp moân

                        Rao baøy nôi Phaät ñaïo

                        Ta duøng söùc trí tueä

                        Roõ taùnh duïc chuùng sanh

                        Phöông tieän noùi caùc phaùp

                        Ñeàu khieán ñöôïc vui möøng

                        Xaù-lôïi-phaát neân bieát !

                        Ta duøng maét Phaät xem

                        Thaáy saùu ñöôøng chuùng sanh

                        Ngheøo cuøng khoâng phöôùc hueä

                        Vaøo ñöôøng hieåm sanh töû

                        Khoå noái luoân khoâng döùt

                        Saâu tham nôi nguõ duïc

                        Nhö traâu “mao” meán ñuoâi

                        Do tham aùi töï che

                        Ñui muø khoâng thaáy bieát

                        Chaúng caàu Phaät theá lôùn

                        Cuøng phaùp döùt söï khoå

                        Saâu vaøo caùc taø kieán

                        Laáy khoå muoán boû khoå

                        Phaät vì chuùng sanh naøy

                        Maø sanh loøng ñaïi bi.

GIAÛNG :

Sau khi Phaät thaønh ñaïo bieát roõ taâm bònh cuûa chuùng sanh, vì muoán cho hoï an oån neân Ngaøi noùi phaùp ñuùng nhö choã hoï muoán, vì vaäy taát caû ñeàu ñöôïc vui möøng. Phaät duøng trí tueä nhìn thaáy chuùng sanh laên loän trong saùu ñöôøng, ngheøo phöôùc ñöùc, ngheøo trí tueä, neân maûi ñi treân con ñöôøng sanh töû hieåm trôû khoâng coù ngaøy döøng. Ngay caû chö thieân ôû coõi trôøi tuy sang quí nhöng ñöùc Phaät cuõng vaãn thaáy ñoù laø haøng chuùng sanh coøn chìm trong duïc laïc, vaãn coøn bò sanh töû voâ thöôøng chi phoái, neân Phaät noùi chöa ñuû phöôùc tueä; neáu ñuû phöôùc tueä thì thoaùt ly sanh töû, döùt luaân hoài. Neáu coøn ñi trong voøng luaân hoài sanh töû thì khoå naøy noái tieáp khoå kia, khoâng bao giôø döùt. Nhö thai nhi ôû trong buïng meï eâm aám, khi ra ñôøi baát thaàn bò noùng laïnh coï xaùt ñoù laø khoå. Luùc coøn nhoû ñöôïc cha meï nuoâi döôõng chu ñaùo, nhöng thænh thoaûng cuõng bò oám ñau böùc ngaët ñoù laø khoå. Ñeán tuoåi giaø raêng ruïng, maét môø, tai ñieác, bònh hoaïn thuùc baùch ñoù laø khoå. Roài cheát ñeán hôi thôû doàn daäp böùc ngaët laø khoå. Ñoù laø moät doøng khoå ñuoåi nhau töø luùc môû maét chaøo ñôøi cho tôùi ngaøy nhaém maét, chung cuoäc cuûa kieáp ngöôøi, chaúng nhöõng chæ moät ñôøi naøy khoå maø coøn tieáp dieãn tôùi nhieàu ñôøi sau, trieàn mieân khoâng döùt. Theá maø moïi ngöôøi ñoái vôùi nguõ duïc theá gian laïi töôûng laø vui... cöù ñeo ñuoåi naém baét.

Theá neân ôû ñaây Phaät môùi noùi loøng tham nguõ duïc cuûa con ngöôøi, gioáng nhö con traâu mao meán caùi ñuoâi. Traâu mao coù ñuoâi daøi vaø ñeïp ñi ñaâu cuõng gaùc caùi ñuoâi treân löng, khoâng ñeå caùi ñuoâi leát döôùi ñaát hay duøng ñuoâi ñeå ñuoåi ruoài muoãi, vì sôï dô vaø ruïng loâng. Ñeå thaáy, ñoù laø caùi meâ môø cuûa chuùng sanh, ñaõ ñi trong ñöôøng khoå maø khoâng yù thöùc ñöôïc caùi khoå, cöù ham thích baùm giöõ, ñeå roài chìm saâu trong khoå ñau. Taát caû moïi khoå ñau ñeàu töø tham muoán maø coù, bao giôø heát tham muoán laø heát khoå, maø ngöôøi ñôøi cöù nuoâi loøng tham muoán neân khoå maõi. Vì vaäy ñöùc Phaät noùi: Tham aùi laø caùi che laáp, laøm cho chuùng sanh môø toái khoâng thaáy ñöôïc leõ thaät. Thí duï hai baø meï coù hai ñöùa con chôi chung, chuùng baát hoøa caõi loän, moãi baø vì quaù thöông con neân khoâng coøn bieát phaûi quaáy, ñöùng ra beânh vöïc con mình cuõng caõi loän nhau. Ngöôøi mình thöông thì quaáy cuõng thaønh phaûi, ngöôøi mình gheùt thì phaûi cuõng thaønh quaáy, khoâng muø laø gì ?

Taát caû moïi thaáy bieát cuûa chuùng sanh ñeàu theo loøng tham aùi cuûa chính mình, noùi vaø laøm theo caùi tham aùi ñoù, neân khoâng thaáy ñöôïc leõ thaät. Vì vaäy maø Phaät noùi chuùng sanh ñui muø. Bôûi ñui muø neân caøng ngaøy caøng chìm saâu trong taø kieán, baùm laáy khoå maø muoán boû khoå. Kinh A-haøm, Phaät daïy chuùng sanh bò sanh maø caàu sanh, bò voâ thöôøng maø caàu caùi voâ thöôøng. Töùc laø thaân naøy bò sanh ra ñaõ khoå, khi saép giaø cheát laïi muoán ñôøi sau taùi sanh mang thaân khaùc. Chính thaân naøy ñaõ voâ thöôøng, laïi ham muoán nhöõng caùi voâ thöôøng khaùc. Chaúng haïn mong coù chieác xe thaät toát ñeå khoûi ñi boä cho ñôõ khoå nhöng khi ñöôïc roài, thôøi gian sau noù hö phaûi nhoïc coâng söûa chöõa laïi caøng theâm khoå. Ñoù laø töï thaân ñaõ khoå maø muoán laáy khoå ñeå boû khoå. Theá neân, Phaät khôûi taâm ñaïi bi thöông xoùt chuùng sanh tham aùi muø toái, maø vì hoï noùi phaùp ñoä cho heát khoå.

36. CHAÙNH VAÊN :

                        *Xöa, ta ngoài ñaïo traøng

                        Xem caây cuøng kinh haønh

                        Trong hai möôi moát ngaøy

                        Suy nghó vieäc nhö vaày:

                        Trí hueä cuûa ta ñöôïc

                        Vi dieäu raát thöù nhöùt

                        Chuùng sanh caùc caên chaäm

                        Tham vui si laøm muø

                        Caùc haïng ngöôøi nhö theá

                        Laøm sao maø ñoä ñöôïc?

                        Baáy giôø caùc Phaïm vöông

                        Cuøng caùc trôøi Ñeá-thích

                        Boán Thieân vöông hoä ñôøi

                        Vaø trôøi Ñaïi Töï Taïi

                        Cuøng caùc thieân chuùng khaùc

                        Traêm nghìn öùc quyeán thuoäc

                        Chaép tay cung kính leã

                        Thænh ta chuyeån phaùp luaân.

                        Ta lieàn töï suy nghó

                        Neáu chæ khen Phaät thöøa

                        Chuùng sanh chìm nôi khoå

                        Khoâng theå tin phaùp ñoù

                        Do phaù phaùp khoâng tin

                        Rôùt trong ba ñöôøng döõ

                        Ta thaø khoâng noùi phaùp

                        Mau vaøo coõi Nieát-baøn

                        Lieàn nhôù Phaät quaù khöù

                        Thaät haønh söùc phöông tieän

                        Ta nay chöùng ñöôïc ñaïo

                        Cuõng neân noùi ba thöøa.

GIAÛNG :

Xöa ñöùc Phaät môùi thaønh ñaïo, hoaëc Ngaøi ngoài ngay ñaïo traøng, hoaëc ñi daïo trong vöôøn caây, hoaëc ñi kinh haønh treân ñöôøng thaúng; suoát hai möôi moát ngaøy, Phaät nghó raèng trí tueä maø Ngaøi chöùng ñöôïc thì quaù vi dieäu, toái thöôïng, coøn chuùng sanh thì caên cô quaù aùm ñoän, laïi bò loøng tham öa nguõ duïc che môø laøm sao maø ñoä ñöôïc ? Ngaøi nghó nhö vaäy thì chö thieân ñeán thænh Ngaøi neân thuyeát phaùp. Ngaøi môùi nghó tieáp, neáu noùi thaúng Phaät thöøa maø ta ñaõ chöùng, thì e chuùng sanh khoâng theå tin nhaän, sanh loøng huûy baùng chaùnh phaùp, seõ maéc toäi phaù phaùp rôi vaøo ba ñöôøng döõ, toát hôn ta neân vaøo Nieát-baøn. Nhöng Ngaøi nhôù laïi chö Phaät quaù khöù töøng duøng söùc phöông tieän ñeå giaùo hoùa chuùng sanh, nay ta cuõng duøng phöông tieän noùi ba thöøa ñeå daãn daét hoï töø töø.

37. CHAÙNH VAÊN :

                        *Luùc ta nghó theá ñoù

                        Möôøi phöông Phaät ñeàu hieän

                        Tieáng Phaïm an uûi ta

                        Hay thay ! Ñöùc Thích-ca

                        Baäc Ñaïo sö thöù nhöùt

                        Ñöôïc phaùp Voâ thöôïng aáy

                        Tuøy theo taát caû Phaät

                        Maø duøng söùc phöông tieän

                        Chuùng ta cuõng ñeàu ñöôïc

                        Phaùp toái dieäu thöù nhöùt

                        Vì caùc loaïi chuùng sanh

                        Phaân bieät noùi ba thöøa.

                        Trí keùm öa phaùp nhoû

                        Chaúng töï tin thaønh Phaät

                        Cho neân duøng phöông tieän

                        Phaân bieät noùi caùc quaû

                        Daàu laïi noùi ba thöøa

                        Chæ vì daïy Boà-taùt.

GIAÛNG :

Khi ñöùc Phaät Thích-ca nghó neân môû baøy phöông tieän ñeå giaùo hoùa chuùng sanh, thì möôøi phöông chö Phaät hoan hæ taùn thaùn Ngaøi laø baäc thaày thöù nhöùt, kheùo leùo bieát duøng ba thöøa ñeå giaùo hoùa, nhöng roát sau chæ duøng Phaät thöøa ñeå daïy Boà-taùt.

38. CHAÙNH VAÊN :

                        *Xaù-lôïi-phaát neân bieát !

                        Ta nghe caùc ñöùc Phaät

                        Tieáng nhieäm maàu raát saïch

                        Xöng: “Nam-moâ chö Phaät !”

                        Ta laïi nghó theá naøy

                        Ta ra ñôøi tröôïc aùc

                        Nhö caùc Phaät ñaõ noùi

                        Ta cuõng thuaän laøm theo

                        Suy nghó vieäc ñoù roài

                        Lieàn ñeán thaønh Ba-naïi.

                        Caùc phaùp töôùng tòch dieät

                        Khoâng theå duøng lôøi baøy

                        Beøn duøng söùc phöông tieän

                        Vì naêm Tyø-kheo noùi.

                        Ñoù goïi chuyeån phaùp luaân

                        Beøn coù tieáng Nieát-baøn

                        Cuøng vôùi A-la-haùn

                        Teân phaùp, taêng sai khaùc.

                        Töø kieáp xa vaãn laïi

                        Khen baøy phaùp Nieát-baøn

                        Döùt haún khoå soáng cheát

                        Ta thöôøng noùi nhö theá.

GIAÛNG :

Nghe chö Phaät quaù khöù khen, Ngaøi lieàn höôùng veà chö Phaät xöng: “Nam-moâ Phaät.” Sau ñoù, Ngaøi baét ñaàu khôûi phöông tieän tìm ñeán Uaát-ñaàu-lam-phaát laø vò thaày cuõ daïy Ngaøi tu chöùng Phi töôûng phi phi töôûng xöù ñònh vaø A-la-la Kamala vò thaày daïy Ngaøi tu töø Sô thieàn cho ñeán Voâ sôû höõu xöù ñònh. Nhöng hai vò naøy vöøa vieân tòch, Ngaøi môùi tôùi thaønh Ba-la-naïi nôi vöôøn Loäc Uyeån, noùi phaùp Töù ñeá ñoä naêm anh em Kieàu-traàn-nhö laø nhöõng ngöôøi ñoàng tu hoïc vôùi Ngaøi thuôû tröôùc. Töø ñoù môùi coù Tam baûo Phaät, Phaùp, Taêng, môùi coù danh töø Chuyeån phaùp luaân, Nieát-baøn, A-la-haùn. Laàn chuyeån phaùp luaân naøy laø phöông tieän ñaàu tieân Ngaøi duøng ñeå giaùo hoùa chuùng sanh.

39. CHAÙNH VAÊN :

                        *Xaù-lôïi-phaát ! Phaûi bieát !

                        Ta thaáy caùc Phaät töû

                        Chí quyeát caàu Phaät ñaïo

                        Voâ löôïng nghìn muoân öùc

                        Ñeàu duøng loøng cung kính

                        Ñoàng ñi ñeán choã Phaät

                        Töøng ñaõ theo caùc Phaät

                        Nghe noùi phaùp phöông tieän

                        Ta lieàn nghó theá naøy:

                        Sôû dó Phaät ra ñôøi

                        Ñeå vì noùi Phaät hueä

                        Nay chính ñaõ ñuùng giôø.

GIAÛNG :

Sau khi Ngaøi phöông tieän noùi phaùp Töù ñeá v.v... ñeå giaùo hoùa. Ngaøi xeùt laïi thaáy thôøi cô ñaõ ñeán, chuùng sanh nghe phaùp ñaày ñuû loøng tin. Ngaøi thaáy caàn phaûi noùi thaúng veà Phaät thöøa, neân baét ñaàu noùi kinh Phaùp Hoa.

40. CHAÙNH VAÊN :

                        *Xaù-lôïi-phaát phaûi bieát !

                        Ngöôøi caên chaäm trí nhoû

                        Keû chaáp töôùng kieâu maïn

                        Chaúng theå tin phaùp naøy

                        Nay ta vui voâ uùy

                        ÔÛ trong haøng Boà-taùt

                        Chính boû ngay phöông tieän

                        Chæ noùi ñaïo Voâ thöôïng

                        Boà-taùt nghe phaùp ñoù

                        Ñeàu ñaõ tröø löôùi nghi

                        Nghìn hai traêm La-haùn

                        Cuõng ñeàu seõ thaønh Phaät

                        Nhö nghi thöùc noùi phaùp

                        Cuûa caùc Phaät ba ñôøi

                        Ta nay cuõng nhö vaäy

                        Noùi phaùp khoâng phaân bieät

                        Caùc ñöùc Phaät ra ñôøi

                        Laâu xa khoù gaëp gôõ

                        Chính söû hieän ra ñôøi

                        Noùi phaùp naøy khoù hôn;

                        Voâ löôïng voâ soá kieáp

                        Nghe phaùp naøy cuõng khoù

                        Hay nghe ñöôïc phaùp naøy

                        Ngöôøi ñoù cuõng laïi khoù

                        Thí nhö hoa linh thoaïi

                        Taát caû ñeàu öa meán

                        Ít coù trong trôøi, ngöôøi

                        Laâu laâu moät laàn troå.

GIAÛNG :

Phaät noùi vôùi ngaøi Xaù-lôïi-phaát raèng: Nhöõng ngöôøi caên trí nhoû, chaäm luït, chaáp töôùng, kieâu maïn, khoâng theå tin phaùp Phaät noùi. Hoï chæ coù caùi öa muoán taàm thöôøng, nhö cö só tu thì mong ñôøi sau giaøu sang sung söôùng, con caùi hieáu thaûo v.v... Coøn ngöôøi xuaát gia tu thì mong ñôøi sau chuyeån nöõ thaønh nam, hoaëc ñöôïc thoâng minh trí tueä... Hoaëc ngöôøi keït treân hình töôùng thì phaùp coù hình töôùng môùi tin, coøn Tri kieán Phaät khoâng töôùng maïo thì khoâng ñuû söùc tin nhaän. Vôùi ngöôøi kieâu maïn, hoï ñaõ töï thaáy ñuû, khoâng caàn caàu nghe hoïc thì khoâng theå ñeán ñöôïc Tri kieán Phaät. Ñoù laø nhöõng taâm beänh cuûa chuùng sanh neân khoâng theå tin nhaän choã Phaät daïy ôû kinh Phaùp Hoa naøy. Nhöng Phaät thaáy thôøi tieát ñeán, loøng chaáp cuûa chuùng sanh moøn moûng, Ngaøi khoâng ngaïi, khoâng sôï, seõ vì haøng Boà-taùt noùi thaúng choã cöùu kính laø Phaät thöøa, khieán cho heát loøng nghi seõ chöùng quaû Phaät. Bôûi laâu laém môùi coù Phaät ra ñôøi; tuy Phaät ra ñôøi laø khoù, nhöng chöa khoù baèng noùi thaúng Tri kieán Phaät, ñoù laø caùi khoù thöù nhöùt; ngöôøi nghe ñöôïc phaùp naøy cuõng khoù, laø caùi khoù thöù hai; neáu nghe roài maø kheùo laõnh hoäi laïi caøng khoù hôn, laø caùi khoù thöù ba. Nhö vaäy, phaùp khoù noùi maø Phaät ñaõ noùi, phaùp khoù nghe maø chuùng ta ñöôïc nghe vaø nghe roài kheùo laõnh hoäi laø tuøy ôû moãi ngöôøi chuùng ta. Nhöõng caùi khoù ñoù neáu chuùng ta vöôït qua ñöôïc, gioáng nhö hoa Öu-ñaøm caû traêm naêm môùi nôû moät laàn. Vaäy neân phaûi kheùo nghe vaø thaáy raèng nghe ñöôïc phaùp naøy laø vieäc hi höõu khoâng phaûi laø chuyeän thoâng thöôøng. Ñoù laø lôøi khuyeán khích cuûa Phaät ñeå cho taát caû thính chuùng quí phaùp vaø laéng nghe phaùp.

41. CHAÙNH VAÊN :

                        *Ngöôøi nghe phaùp möøng khen

                        Nhaãn ñeán noùi moät lôøi

                        Thôøi laø ñaõ cuùng döôøng

                        Taát caû Phaät ba ñôøi

                        Ngöôøi ñoù raát ít coù

                        Hôn caû hoa öu-ñaøm

                        Caùc oâng chôù coù nghi

                        Ta laø vua caùc phaùp

                        Khaép baûo caùc ñaïi chuùng

                        Chæ duøng ñaïo Nhöùt thöøa

                        Daïy baûo caùc Boà-taùt

                        Khoâng Thanh vaên ñeä töû.

GIAÛNG :

Phaät noùi raèng ngöôøi nghe phaùp naøy maø vui möøng, khen ngôïi, cho ñeán noùi moät lôøi taùn thaùn thoâi laø ngöôøi ñoù ñaõ cuùng döôøng taát caû Phaät trong ba ñôøi, vaø ngöôøi ñoù coù maët treân nhaân gian naøy quí hôn laø hoa Öu-ñaøm. Bôûi vaäy maø Phaät khuyeân moïi ngöôøi ñöøng coù nghi, vì Phaät laø oâng vua Phaùp, töùc laø vò ñaõ bieát toät ñöôïc taâm beänh cuûa chuùng sanh, noùi phaùp ñuùng thôøi ñuùng beänh, höôùng daãn chuùng sanh töø thaáp leân cao ñeán choã roát raùo. Chuùng sanh chôù coù nghi ngôø, nghe roài phaûi tin hieåu. Ngaøi keát thuùc, vieäc Ngaøi noùi phaùp ñoä cho Thanh vaên ñoù chæ laø phöông tieän tuøy cô, chôù choã nhaém cuûa Phaät laø daïy cho haøng Boà-taùt tu ñeå thaønh Phaät.

42. CHAÙNH VAÊN :

                        *Xaù-lôïi-phaát caùc oâng !

                        Thanh vaên vaø Boà-taùt

                        Phaûi bieát phaùp maàu naøy

                        Bí yeáu cuûa caùc Phaät

                        Bôûi ñôøi aùc naêm tröôïc

                        Chæ tham öa caùc duïc

                        Nhöõng chuùng sanh nhö theá

                        Troïn khoâng caàu Phaät ñaïo

                        Ngöôøi aùc ñôøi seõ tôùi

                        Nghe Phaät noùi Nhöùt thöøa

                        Meâ laàm khoâng tin nhaän

                        Phaù phaùp ñoïa ñöôøng döõ

                        Ngöôøi taøm quí trong saïch

                        Quyeát chí caàu Phaät ñaïo

                        Neân vì boïn ngöôøi aáy

                        Roäng khen ñaïo Nhöùt thöøa

                        Xaù-lôïi-phaát neân bieát !

                        Phaùp caùc Phaät nhö theá

                        Duøng muoân öùc phöông tieän

                        Tuøy thôøi nghi noùi phaùp

                        Ngöôøi chaúng hoïc taäp tu

                        Khoâng hieåu ñöôïc phaùp naøy

                        Caùc oâng ñaõ bieát roõ

                        Phaät laø thaày trong ñôøi

                        Vieäc phöông tieän tuøy nghi

                        Khoâng coøn laïi nghi laàm

                        Loøng sanh raát vui möøng

                        Töï bieát seõ thaønh Phaät.

GIAÛNG :

Phaät noùi raèng haøng Thanh vaên, Duyeân giaùc hay Boà-taùt neân bieát dieäu phaùp maø Phaät daïy laø bí yeáu cuûa chö Phaät, taát caû chö Phaät ra ñôøi coát ñeå truyeàn daïy caùi bí yeáu ñoù. Trong ñôøi aùc nguõ tröôïc sau naøy, chuùng sanh tham öa ñaém meâ duïc laïc, khoâng heà caàu Phaät ñaïo, nghe Phaät noùi Nhöùt thöøa, hoï meâ chaáp khoâng theå tin nhaän, roài seõ phaù Chaùnh phaùp ñoïa vaøo ñöôøng döõ. Coøn neáu ai bieát hoå theïn, gìn giöõ giôùi luaät trong saïch, coù chí caàu Phaät ñaïo thì neân vì nhöõng ngöôøi ñoù noùi ñaïo Nhöùt thöøa töùc laø noùi kinh Phaùp Hoa. Phaùp cuûa Phaät laø nhö theá ! Ngaøi duøng muoân öùc phöông tieän tuøy cô maø noùi, neáu ngöôøi khoâng chòu hoïc thì khoâng theå hieåu, Phaät laø baäc thaày kheùo duøng moïi phöông tieän höôùng daãn, chuùng ta chôù coù nghi ngôø. Neáu nghe roài hoan hæ tin nhaän tu haønh thì chaéc chaén seõ ñöôïc thaønh Phaät.

]