PHAÅM 7: HOÙA THAØNH DUÏ

(tt)

7. CHAÙNH VAÊN :

*Luùc baáy giôø, ñöùc Ñaïi Thoâng Trí Thaéng Nhö Lai nhaän lôøi thænh cuûa caùc Phaïm thieân vöông vaø möôøi saùu vò vöông töû töùc thôøi ba phen chuyeån phaùp luaân möôøi hai haønh hoaëc laø Sa-moân, Baø-la-moân, hoaëc laø trôøi, ma, Phaïm vaø caùc theá gian khaùc ñeàu khoâng theå chuyeån ñöôïc, noùi: ñaây laø khoå, ñaây laø khoå taäp, ñaây laø khoå dieät, ñaây laø ñaïo dieät khoå.

Vaø roäng noùi phaùp Möôøi hai nhaân duyeân: voâ minh duyeân haønh, haønh duyeân thöùc, thöùc duyeân danh saéc, danh saéc duyeân luïc nhaäp, luïc nhaäp duyeân xuùc, xuùc duyeân thoï, thoï duyeân aùi, aùi duyeân thuû, thuû duyeân höõu, höõu duyeân sanh, sanh duyeân laõo, töû, öu bi, khoå naõo.

Voâ minh dieät thôøi haønh dieät, haønh dieät thôøi thöùc dieät, thöùc dieät thôøi danh saéc dieät, danh saéc dieät thôøi luïc nhaäp dieät, luïc nhaäp dieät thôøi xuùc dieät, xuùc dieät thôøi thoï dieät, thoï dieät thôøi aùi dieät, aùi dieät thôøi thuû dieät, thuû dieät thôøi höõu dieät, höõu dieät thôøi sanh dieät, sanh dieät thôøi laõo, töû, öu bi, khoå naõo dieät.

Ñöùc Phaät ôû trong ñaïi chuùng trôøi, ngöôøi khi noùi phaùp ñoù coù saùu traêm muoân öùc na-do-tha ngöôøi do vì khoâng thoï taát caû phaùp maø ôû caùc laäu taâm ñöôïc giaûi thoaùt, ñeàu ñöôïc thieàn ñònh saâu maàu, ba moùn minh, saùu moùn thoâng, ñuû taùm giaûi thoaùt.

Luùc noùi phaùp laàn thöù hai, laàn thöù ba, laàn thöù tö, coù nghìn muoân öùc Haèng haø sa na-do-tha chuùng sanh cuõng bôûi khoâng thoï taát caû phaùp maø nôi caùc laäu taâm ñöôïc giaûi thoaùt. Töø ñaây nhaãn sau caùc chuùng Thanh vaên nhieàu voâ löôïng voâ bieân, khoâng theå tính keå ñöôïc.

GIAÛNG :

Ñöùc Phaät Ñaïi Thoâng Trí Thaéng ôû thôøi xa xöa khi baét ñaàu giaùo hoùa cuõng duøng phöông tieän noùi phaùp Töù ñeá goïi laø “tam chuyeån phaùp luaân, thaäp nhò haønh”. Tam chuyeån phaùp luaân laø Thò chuyeån, Khuyeán chuyeån, Chöùng chuyeån. Thò chuyeån laø Phaät chæ roõ boán leõ thaät coù taùnh caùch khaùch quan: ñaây laø khoå, ñaây laø khoå taäp, ñaây laø khoå dieät, ñaây laø ñaïo dieät khoå. Khuyeán chuyeån laø Phaät khuyeân naêm vò Tyø-kheo xöa chöa töøng nghe, nay caàn phaûi bieát haõy chaùnh tö duy ñeå phaùt sanh trí tueä: ñaây laø khoå caùc oâng phaûi bieát, ñaây laø taäp caùc oâng phaûi ñoaïn, ñaây laø dieät caùc oâng phaûi chöùng, ñaây laø ñaïo caùc oâng phaûi tu. Chöùng chuyeån, Phaät noùi ñoái vôùi phaùp Töù ñeá Ngaøi ñaõ bieát, ñaõ tu, ñaõ ñoaïn vaø ñaõ chöùng. Ñaây laø khoå ta ñaõ bieát, ñaây laø khoå taäp ta ñaõ ñoaïn, ñaây laø khoå dieät ta ñaõ chöùng, ñaây laø khoå ñaïo ta ñaõ tu. Phaät noùi veà Töù ñeá ba laàn laø thò chuyeån, khuyeán chuyeån, chöùng chuyeån moãi laàn ñeàu laëp laïi boán ñeá, ba laàn laëp laïi, thaønh muôøi hai. Neân noùi Thaäp nhò haønh. Laàn thöù nhöùt chöa hieåu noùi cho hieåu, laàn thöù hai hieåu roài phaûi tu, laàn thöù ba tu roài ñeå chöùng.

Ñöùc Phaät thuyeát phaùp raát cuï theå, moãi khi Ngaøi noùi ñieàu gì thì ñieàu ñoù Ngaøi ñaõ bieát roõ, ñaõ thöïc haønh vaø ñöôïc lôïi ích, khuyeân ngöôøi neân laøm ñeå ñöôïc lôïi ích nhö Ngaøi, neân lôøi Phaät daïy raát coù giaù trò ñöôïc coi laø chaân lyù. Chuùng ta ngaøy nay noùi phaùp, chæ lyù thuyeát suoâng thieáu cuï theå, coù khi laïi maâu thuaãn nöõa. Vì vaäy toán coâng raát nhieàu maø keát quaû raát ít. Ñieàu mình daïy ngöôøi maø chính baûn thaân mình chöa thöïc haønh ñöôïc thì laøm sao coù ñuû kinh nghieäm, ñuû loøng tin, ñeå höôùng daãn ngöôøi ? Treân ñaây laø Phaät chuyeån phaùp luaân, chuùng ta chôù laàm loái chuyeån luaân xa cuûa ngoaïi ñaïo laø daãn ñieån chaïy töø ruùn qua xöông cuøng, roài theo xöông soáng chaïy leân ñaàu xuoáng ruùn trôû laïi, daãn ñieän chaïy voøng voøng trong ngöôøi goïi laø chuyeån luaân xa. Hieän taïi coù nhieàu ngöôøi mang hình thöùc tu só Phaät giaùo ñaàu troøn aùo vuoâng vaãn tin vaø tu theo, thöïc laø moät vieäc ñaùng tieác! Danh töø Phaät giaùo bò ngoaïi ñaïo lôïi duïng, theá maø ngöôøi tu Phaät khoâng bieát laïi thöïc haønh theo!

Keá ñeán laø Phaät noùi phaùp möôøi hai nhaân duyeân laø voâ minh duyeân haønh, haønh duyeân thöùc, thöùc duyeân danh saéc, danh saéc duyeân luïc nhaäp... cho tôùi sanh duyeân laõo töû, öu bi khoå naõo, ñoù laø chieàu löu chuyeån. Coøn chieàu hoaøn dieät laø voâ minh dieät thì haønh dieät, haønh dieät thì thöùc dieät... cho tôùi sanh dieät thì laõo töû dieät, öu bi khoå naõo khoâng coøn. Caên cöù vaøo möôøi hai phaùp nhaân duyeân thì ñaàu moái cuûa luaân hoài sanh töû laø voâ minh. Töø voâ minh daãn tôùi haønh roài thuùc ñaåy thöùc ñi thoï sanh, khi coù baøo thai thì coù danh saéc, coù danh saéc thì coù luïc nhaäp... Cöù nhö vaäy taïo nghieäp roài trôû laïi sanh, lieân mieân khoâng cuøng taän. Muoán döùt voøng luaân hoài ñoù laø phaûi dieät voâ minh, laøm cho trí tueä böøng saùng thì heát taïo nghieäp töùc laø haønh dieät, neáu heát taïo nghieäp thì thöùc khoâng coøn ñi thoï sanh, neân thöùc dieät... Nhöng maø voâ minh goác, thuoäc veà quaù khöù khoâng theå dieät, phaûi ñoaïn voâ minh hieän taïi laø aùi, thuû, höõu, neáu aùi, thuû, höõu döùt thì voâ minh goác cuõng khoâng coøn. Vaäy laøm theá naøo phaù voâ minh ? Moïi nguôøi ai cuõng thaáy thaân naøy laø thaät, thaáy voïng töôûng laø thaät, thaáy caûnh vaät laø thaät. Duøng trí Baùt-nhaõ quaùn chieáu thaáy thaân naøy do duyeân hôïp taïm coù, voïng töôûng cuõng laø töôùng duyeân hôïp chôït hieän chôït maát, caûnh vaät cuõng laø töôùng duyeân hôïp khoâng thaät. Khi thaáy thaân naøy khoâng thaät, voïng töôûng khoâng thaät, caûnh vaät khoâng thaät thì aùi, thuû, höõu theo ñoù maø döùt. Nhö vaäy voâ minh dieät thì haønh dieät ngay trong ñôøi naøy. Ñoù laø duøng trí tueä phaù deïp voâ minh ñeå thoaùt khoûi luaân hoài sanh töû. Nhöng töø ñaâu maø thaép saùng trí tueä ? Kinh A-haøm Phaät coù daïy chö Tyø-kheo: “Caùc oâng haõy töï thaép ñuoác leân maø ñi, thaép ñuoác leân vôùi chaùnh phaùp.” Chaùnh phaùp Phaät daïy ñöôïc keát taäp laïi thaønh Tam taïng giaùo ñieån, chuùng ta hoïc hieåu vaø thöïc haønh theo lôøi Phaät daïy baèng caùch giöõ giôùi luaät, tu thieàn quaùn, trí tueä böøng saùng, khoâng coøn thaáy bieát meâ môø, khoâng taïo nghieäp daãn ñi trong luaân hoài sanh töû, ñoù laø töï thaép ñuoác leân vôùi chaùnh phaùp ñeå phaù voâ minh. Ñaïo Phaät chuû tröông phaùt huy trí tueä ñeå deïp voâ minh, vì vaäy trong taát caû thôøi khoùa tuïng nieäm ôû trong chuøa ñeàu coù tuïng Baùt-nhaõ taâm kinh. Baùt-nhaõ taâm kinh laø kinh daïy cho chuùng ta duøng trí thaáy ñuùng nhö thaät veà thaân, veà taâm, veà phaùp. Baát cöù phaùp tu naøo cuõng phaûi coù trí tueä, ñeå phaù voâ minh môùi döùt luaân hoài sanh töû. Tröôùc töï mình tu, sau laø giaùo hoùa cho ngöôøi tu, heát voâ minh thoaùt ly sanh töû luaân hoài. Ñoù laø moài ñuoác chaùnh phaùp, hay noùi theo tinh thaàn Thieàn toâng laø truyeàn ñaêng tuïc dieäm.

Sau ñaây Phaät laïi daïy: “Do khoâng thoï taát caû phaùp maø ôû caùc laäu taâm ñöôïc giaûi thoaùt, ñeàu ñöôïc thieàn ñònh saâu maàu ba moùn minh, saùu moùn thoâng, ñuû taùm giaûi thoaùt.” Khoâng thoï taát caû caùc phaùp laø sao? Kinh Phaïm Ñoäng trong Tröôøng A-haøm coù ghi laïi giai ñoaïn Phaät ñi du hoùa gaëp hai ngöôøi Phaïm chí, thaày thì duøng ñuû caùch ñeå cheâ Phaät, troø cuõng duøng ñuû caùch ñeå khen Phaät. Khi veà tinh xaù Phaät daïy caùc Tyø-kheo: Neáu gaëp ngöôøi huûy baùng Phaät, Phaùp, Taêng, caùc ngöôi chôù sinh oaùn giaän, hoaëc coù aùc yù vôùi ngöôøi ta, vì nhö vaäy seõ bò haõm nòch. Vaø khi gaëp ngöôøi khen ngôïi taùn thaùn Phaät, Phaùp, Taêng, caùc ngöôi laáy ñoù laøm vui möøng kieâu haõnh cuõng bò haõm nòch. Vì khi vui möøng kieâu haõnh hay oaùn giaän coù aùc yù thì khoâng thaáy ñuùng leõ thaät, môø toái khoâng coù trí tueä neân bi öu khoå naõo buûa vaây.

Phaät laïi noùi tieáp, ngöôøi chæ caên cöù vaøo hình thöùc giôùi töôùng nhö aên moät ngaøy moät böõa, maëc chæ ba y, ñeâm thöùc nhieàu nguû ít, haønh haïnh khaát thöïc... Phaät noùi ngöôøi khen Ngaøi nhö vaäy laø chöa hieåu Ngaøi. Choã ñaùng khen cuûa Ngaøi chæ coù caùc baäc A-la-haùn môùi bieát ñeå khen laø: “Ngaøi bieát taát caû phaùp maø khoâng thoï.” Theá naøo laø khoâng thoï ? Saùu caên maét, tai, muõi, löôõi, thaân, yù, tieáp xuùc vôùi saùu traàn saéc, thinh, höông, vò, xuùc, phaùp khoâng thoï nhaän. Maét thaáy caûnh, thaáy ngöôøi bieát laø caûnh laø ngöôøi, chôù khoâng thaáy caûnh ñeïp ngöôøi ñeïp thì öa thích, thaáy caûnh xaáu ngöôøi xaáu thì gheùt boû, ñoù laø khoâng thoï. Hoaëc tai nghe tieáng khen bieát laø khen, nghe tieáng cheâ bieát laø cheâ, khoâng nhaän tieáng khen khôûi taâm vui möøng, khoâng nhaän tieáng cheâ sanh taâm buoàn giaän, ñoù laø khoâng thoï. Neáu thaáy caûnh ñeïp ngöôøi ñeïp hay nghe tieáng khen maø sanh loøng öa thích ñoù laø thoï laïc. Hoaëc thaáy caûnh xaáu ngöôøi xaáu hay tieáng cheâ maø sanh buoàn giaän ñoù laø thoï khoå. Taéng aùi sôû dó coù laø do thoï khoå thoï laïc maø ra. Neáu khoâng coù taéng aùi laøm gì coù thuû vaø höõu ñôøi sau ? Neân noùi khoâng thoï taát caû laø nhaân giaûi thoaùt.

Nhöng laøm sao khoâng thoï ? Maét thaáy vaät thaáy ngöôøi, bieát ñeïp bieát xaáu, tai nghe tieáng khen tieáng cheâ, bieát laø khen laø cheâ. Nhöng ñeïp xaáu khen cheâ, duøng trí tueä bieát roõ noù laø töôùng duyeân hôïp khoâng thaät. Ñeïp treân töôùng giaû, xaáu treân töôùng giaû, khen treân töôùng giaû, cheâ treân töôùng giaû. Thaáy ñuùng leõ thaät cuûa caùc phaùp khoâng laàm, khoâng laàm thì khoâng thoï, khoâng thoï thì khoâng nhieãm tröôùc do ñoù maø ñöôïc voâ laäu giaûi thoaùt. Chuùng ta vì si meâ neân laàm chaáp caùc phaùp, chaáp caùc phaùp laø thoï neân töï troùi buoäc, sanh voâ soá phieàn naõo khoå ñau, ñi maõi trong luaân hoài sanh töû.

8. CHAÙNH VAÊN :

*Baáy giôø, möôøi saùu vò vöông töû ñeàu laø ñoàng töû maø xuaát gia laøm Sa-di, caùc caên thoâng lanh, trí hueä saùng laùng, ñaõ töøng cuùng döôøng traêm nghìn muoân öùc caùc ñöùc Phaät, tònh tu haïnh thanh tònh, caàu ñaïo Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc, ñeàu baïch cuøng Phaät raèng: “Thöa Theá Toân ! Caùc vò Ñaïi ñöùc Thanh vaên voâ löôïng nghìn muoân öùc ñaây ñaõ thaønh töïu xong, ñöùc Theá Toân cuõng neân vì chuùng con noùi phaùp Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc, chuùng con nghe xong ñeàu ñoàng tu hoïc. Theá Toân ! Chuùng con coù chí mong ñöôïc Tri kieán cuûa Nhö Lai, choã nghó töôûng trong thaâm taâm, ñöùc Phaät töï chöùng bieát cho.”

Luùc ñoù, taùm muoân öùc ngöôøi trong chuùng cuûa Chuyeån Luaân Thaùnh vöông daét ñeán thaáy möôøi saùu vò vöông töû xuaát gia, cuõng töï caàu xuaát gia, vua lieàn thuaän cho.

Baáy giôø, ñöùc Phaät nhaän lôøi thænh cuûa Sa-di qua hai muoân kieáp sau môùi ôû trong haøng boán chuùng noùi kinh Ñaïi thöøa teân laø: “Dieäu Phaùp Lieân Hoa Giaùo Boà-taùt Phaùp Phaät Sôû Hoä Nieäm”. Ñöùc Phaät noùi kinh ñoù xong, möôøi saùu vò Sa-di vì ñaïo Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc ñeàu ñoàng thoï trì ñoïc tuïng thoâng thuoäc. Luùc noùi kinh ñoù, möôøi saùu vò Sa-di Boà-taùt thaûy ñeàu tin thoï, trong chuùng Thanh vaên cuõng coù ngöôøi tin hieåu. Ngoaøi ra nghìn muoân öùc loaïi chuùng sanh ñeàu sanh loøng nghi laàm. Phaät noùi kinh ñoù suoát taùm nghìn kieáp chöa töøng thoâi boû. Phaät noùi kinh ñoù xong lieàn vaøo tònh thaát truï trong thieàn ñònh taùm muoân boán nghìn kieáp.

GIAÛNG :

Möôøi saùu vò vöông töû xuaát gia laøm Sa-di caùc caên trí lanh saùng, thieát tha caàu Phaät Ñaïi Thoâng Trí Thaéng noùi phaùp Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc ñeå caùc Ngaøi ñöôïc nghe vaø ñöôïc tu chöùng thaønh Phaät. Ñöùc Ñaïi Thoâng Trí Thaéng Phaät theå theo lôøi yeâu caàu cuûa möôøi saùu vò Sa-di, Ngaøi noùi kinh Dieäu Phaùp Lieân Hoa, noùi xong lieàn truï trong thieàn ñònh suoát 84.000 kieáp.

9. CHAÙNH VAÊN :

*Baáy giôø, möôøi saùu vò Boà-taùt Sa-di bieát Phaät nhaäp thaát truï trong thieàn ñònh vaéng baët, moãi vò ñeàu leân phaùp toøa cuõng trong taùm muoân boán nghìn kieáp vì boán boä chuùng roäng noùi phaân bieät kinh Dieäu Phaùp Lieân Hoa.

Moãi vò ñeàu ñoä saùu traêm muoân öùc na-do-tha Haèng haø sa chuùng sanh, chæ daïy cho ñöôïc lôïi möøng, khieán phaùt taâm Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc.

GIAÛNG :

Sau khi bieát Phaät Ñaïi Thoâng Trí Thaéng truï trong thieàn ñònh, muôøi saùu vò Boà-taùt Sa-di ñeàu leân phaùp toøa vì töù chuùng maø noùi kinh Phaùp Hoa, moãi vò ñeàu ñoä voâ soá chuùng sanh phaùt taâm Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. Caùc vò Sa-di chæ laø Boà-taùt thoâi, chöa chöùng quaû Phaät maø vaãn ra noùi phaùp cho töù chuùng nghe. Vì caùc vò Boà-taùt Sa-di ñaõ tin thoï lôøi Phaät daïy roài, neân coù quyeàn ra haønh Boà-taùt ñaïo ñoä chuùng sanh cho coâng haïnh töï giaùc giaùc tha ñöôïc vieân maõn ñeå thaønh Phaät. Chuùng ta thaáy roõ tinh thaàn cuûa ñaïo Phaät, ngoaøi coâng vieäc töï giaùc ôû chính mình, coøn phaûi laøm lôïi ích cho chuùng sanh, chôù khoâng phaûi ñôïi tu thaønh Phaät roài môùi ra giaùo hoùa. Nhö chuùng ta ñaõ thaáy Phaät Thích-ca thöôøng nhaéc laïi ôû kinh Boån Sanh, traûi qua nhieàu ñôøi nhieàu kieáp Ngaøi haønh Boà-taùt ñaïo, kieáp sau cuøng môùi thaønh Phaät döôùi coäi boà-ñeà. Neân noùi töï giaùc giaùc tha vieân maõn thì thaønh Phaät.

10. CHAÙNH VAÊN :

*Ñöùc Ñaïi Thoâng Trí Thaéng Phaät qua taùm muoân boán nghìn kieáp sau töø tam-muoäi daäy, qua ñeán phaùp toøa maø ngoài an laønh, khaép baûo trong haøng ñaïi chuùng: “Möôøi saùu vò Boà-taùt Sa-di naøy raát laø ít coù, caùc caên thoâng leï, trí hueä saùng laùng, ñaõ töøng cuùng döôøng voâ löôïng nghìn muoân öùc soá ñöùc Phaät, ôû choã caùc ñöùc Phaät thöôøng tu haïnh thanh tònh, thoï trì trí cuûa Phaät ñeå chæ daïy chuùng sanh laøm cho vaøo trong ñoù. Caùc oâng phaûi luoân luoân gaàn guõi maø cuùng döôøng caùc vò aáy.

Vì sao? Neáu haøng Thanh vaên, Duyeân giaùc cuøng caùc Boà-taùt coù theå tin kinh phaùp cuûa möôøi saùu vò Boà-taùt Sa-di ñoù noùi maø thoï trì khoâng maát, thôøi ngöôøi ñoù seõ ñöôïc ñaïo Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc trí hueä cuûa Nhö Lai.”

GIAÛNG :

Phaùp maø möôøi saùu vò Sa-di Boà-taùt noùi laø kinh Phaùp Hoa, töùc laø Tri kieán Phaät. Caùc Ngaøi ñaõ tin nhaän ñöôïc Tri kieán Phaät roài thoï trì tu haønh, sau naøy chaéc chaén seõ thaønh Phaät khoâng nghi. Ñoù laø traùch nhieäm giaùo hoùa cuûa Ñöùc Phaät Ñaïi Thoâng Trí Thaéng ñaõ xong.

11. CHAÙNH VAÊN :

*Phaät baûo caùc Tyø-kheo: “Möôøi saùu vò Boà-taùt ñoù thöôøng öa noùi kinh Dieäu Phaùp Lieân Hoa naày. Saùu traêm muoân öùc na-do-tha Haèng haø sa chuùng sanh cuûa moãi vò Boà-taùt hoùa ñoä ñoù ñôøi ñôøi sanh ra ñeàu cuøng Boà-taùt ôû chung, theo nghe phaùp vôùi Boà-taùt thaûy ñeàu tin hieåu. Nhôø nhaân duyeân ñoù maø ñöôïc gaëp boán muoân öùc caùc ñöùc Phaät Theá Toân ñeán nay vaãn chaúng ngôùt.

Caùc Tyø-kheo ! Ta noùi vôùi caùc oâng möôøi saùu vò Sa-di ñeä töû cuûa ñöùc Phaät kia nay ñeàu chöùng ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc, hieän ñöông noùi phaùp trong coõi nöôùc ôû möôøi phöông, coù voâ löôïng traêm nghìn muoân öùc Boà-taùt, Thanh vaên ñeå laøm quyeán thuoäc.

Hai vò Sa-di laøm Phaät ôû phöông Ñoâng: vò thöù nhöùt teân laø A-suùc ôû nöôùc Hoan Hæ, vò thöù hai teân laø Tu-di Ñaûnh. Hai vò laøm Phaät ôû phöông Ñoâng Nam: vò thöù nhöùt teân laø Sö Töû AÂm, vò thöù hai teân laø Sö Töû Töôùng. Hai vò laøm Phaät ôû phöông Nam: vò thöù nhöùt teân laø Hö Khoâng Truï, vò thöù hai teân laø Thöôøng Dieät. Hai vò laøm Phaät ôû phöông Taây Nam: vò thöù nhaát teân laø Ñeá Töôùng, vò thöù hai teân laø Phaïm Töôùng. Hai vò laøm Phaät ôû phöông Taây: vò thöù nhöùt teân laø A-di-ñaø, vò thöù hai teân laø Ñoä Nhöùt Thieát Theá Gian Khoå Naõo. Hai vò laøm Phaät ôû phöông Taây Baéc: vò thöù nhöùt teân laø Ña-ma-la-baït Chieân-ñaøn Höông Thaàn Thoâng, vò thöù hai teân laø Tu-di Töôùng. Hai vò laøm Phaät ôû phöông Baéc: vò thöù nhöùt teân laø Vaân Töï Taïi, vò thöù hai teân laø Vaân Töï Taïi Vöông. Moät vò laøm Phaät ôû phöông Ñoâng Baéc hieäu Hoaïi Nhöùt Thieát Theá Gian Boá UÙy. Vò thöù möôøi saùu, chính ta laø Thích-ca Maâu-ni Phaät ôû coõi nöôùc Ta-baø thaønh Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc.

Caùc Tyø-kheo ! Luùc chuùng ta laøm Sa-di moãi ngöôøi giaùo hoùa voâ löôïng traêm nghìn muoân Haèng haø sa chuùng sanh, vì ñaïo Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc theo ta nghe phaùp. Nhöõng chuùng sanh ñoù ñeán nay coù ngöôøi truï baäc Thanh vaên, ta thöôøng giaùo hoùa phaùp Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. Nhöõng boïn ngöôøi naøy ñaùng duøng phaùp ñoù maø laàn vaøo Phaät ñaïo.

Vì sao? Vì trí tueä cuûa Nhö Lai khoù tin khoù hieåu, voâ löôïng Haèng haø sa chuùng sanh ñöôïc hoùa ñoä trong thuôû ñoù chính laø boïn oâng, caùc Tyø-kheo, vaø sau khi ta dieät ñoä caùc ñeä töû Thanh vaên trong ñôøi vò lai. Sau khi ta dieät ñoä, laïi coù ñeä töû khoâng nghe kinh naøy, khoâng bieát khoâng hay haïnh cuûa Boà-taùt, töï ôû nôi coâng ñöùc cuûa mình ñöôïc töôûng cho laø dieät ñoä seõ nhaäp Nieát-baøn.

Ta ôû nôi nöôùc khaùc laøm Phaät laïi coù teân khaùc. Ngöôøi ñoù daàu sanh loøng töôûng laø dieät ñoä nhaäp Nieát- baøn, nhöng ôû nôi coõi kia caàu trí hueä Phaät ñöôïc nghe kinh naøy, chæ do Phaät thöøa maø ñöôïc dieät ñoä laïi khoâng coù thöøa naøo khaùc, tröø caùc ñöùc Nhö Lai phöông tieän noùi phaùp.

Caùc Tyø-kheo ! Neáu ñöùc Nhö Lai töï bieát giôø Nieát-baøn saép ñeán, chuùng laïi thanh tònh loøng tin hieåu beàn chaéc, roõ thaáu phaùp khoâng, saâu vaøo thieàn ñònh, beøn nhoùm caùc Boà-taùt vaø chuùng Thanh vaên maø vì noùi kinh naøy. Trong ñôøi khoâng coù hai thöøa maø ñöôïc dieät ñoä, chæ coù moät Phaät thöøa ñöôïc dieät ñoä thoâi.

Caùc Tyø-kheo neân roõ ! Ñöùc Nhö Lai phöông tieän saâu vaøo taùnh chuùng sanh, bieát chí noù öa phaùp nhoû, raát ham naêm moùn duïc, vì haïng ngöôøi naøy maø noùi Nieát-baøn, ngöôøi ñoù neáu nghe thôøi lieàn tin nhaän.

GIAÛNG :

Nhöõng vò Sa-di Boà-taùt do nghe kinh Phaùp Hoa vaø noùi kinh Phaùp Hoa ñeå giaùo hoùa chuùng sanh, sau naøy ra ñôøi ñeàu gaëp chö vò Boà-taùt, vaø chö Phaät tieáp tuïc tu haønh tieán maõi treân ñöôøng tu cho ñeán khi thaønh Phaät. Vaø sau khi thaønh Phaät thì cöù hai vò giaùo hoùa moät phöông, nhö phöông Ñoâng coù Phaät A-suùc, Phaät Tu-di Ñaûnh, phöông Nam coù Phaät Sö Töû AÂm, Sö Töû Töôùng... cho tôùi muôøi phöông, phöông naøo cuõng coù caùc Phaät do ñöùc Ñaïi Thoâng Trí Thaéng giaùo hoùa thaønh Phaät. Vaø chính ñöùc Thích-ca Maâu-ni cuõng do ñöùc Ñaïi Thoâng Trí Thaéng laø cha noùi kinh Phaùp Hoa giaùo hoùa maø ñöôïc thaønh Phaät. Nhö vaäy laø theá naøo ? Kinh Kim Cang coù ñoaïn noùi: Kinh naøy laø meï cuûa chö Phaät ba ñôøi. Kinh ñieån töø mieäng Phaät noùi ra, taïi sao laïi noùi kinh laø meï cuûa Phaät ? Kinh naøy laø chæ cho Kim Cang Baùt-nhaõ Ba-la-maät. Chö Phaät neáu ñöôïc thaønh Phaät laø phaûi ñaày ñuû trí tueä, neáu khoâng coù trí tueä thì khoâng theå thaønh Phaät, maø Phaät laø giaùc vaø giaùc laø trí tueä. Neân noùi Kim Cang Baùt-nhaõ Ba-la-maät laø meï cuûa chö Phaät. Cuõng vaäy, ôû ñaây thay vì noùi Kim Cang Baùt-nhaõ Ba-la-maät laø meï cuûa chö Phaät thì duøng hình aûnh ñöùc Phaät Ñaïi Thoâng Trí Thaéng noùi kinh Phaùp Hoa, con cuûa Ngaøi nhaân nghe kinh Phaùp Hoa maø tu haønh thaønh Phaät ôû khaép möôøi phöông. Nhö vaäy, chö Phaät ôû möôøi phöông ñöôïc thaønh Phaät laø do ñöùc Ñaïi Thoâng Trí Thaéng laø cha noùi kinh Phaùp Hoa, caùc Ngaøi nghe tu haønh maø ñöôïc thaønh Phaät. Ñöùc Ñaïi Thoâng Trí Thaéng laø chæ cho Phaùp thaân, neáu muoán soáng ñöôïc vôùi Phaùp thaân thì khoâng gì hôn laø töø Tri kieán Phaät maø vaøo, vì Tri kieán Phaät laø duïng cuûa Phaùp thaân.

Ví duï moät ngoïn ñeøn ñoát ôû giöõa nhaø, nhaø coù saùu cöûa môû roäng, ngöôøi ôû ngoaøi nhaø do thaáy aùnh saùng töø saùu cöûa maø bieát coù ñeøn trong nhaø, vaø phaûi do cöûa maø vaøo nhaø môùi thaáy ñöôïc ngoïn ñeøn. Ngoïn ñeøn duï cho Phaùp thaân Phaät, aùnh saùng toûa ra saùu cöûa duï cho Tri kieán Phaät. Tri kieán Phaät töø Phaùp thaân toûa ra goïi laø duïng cuûa Phaùp thaân, muoán soáng ñöôïc vôùi Phaùp thaân thì phaûi töø Tri kieán Phaät maø vaøo, chôù khoâng coù con ñöôøng naøo khaùc. Vì vaäy neân ñaây môùi noùi ñöùc Ñaïi Thoâng Trí Thaéng giaûng kinh Phaùp Hoa cho caùc Sa-di Boà-taùt tu vaø ñöôïc thaønh Phaät. Toùm laïi muôøi phöông chö Phaät ñeàu töø cöûa Tri kieán Phaät maø ngoä nhaäp ñöôïc Phaùp thaân Phaät, chôù khoâng coù cöûa naøo ñöôøng naøo khaùc. Vì vaäy neân caùc Ngaøi tu trong voâ löôïng kieáp khi thaønh Phaät roài moãi vò phaân ôû moãi phöông, ñeå noùi leân yù nghóa Phaùp thaân khoâng bò giôùi haïn bôûi khoâng gian vaø thôøi gian.

 Tôùi ñaây Phaät noùi trí tueä Phaät khoù tin khoù hieåu. Song, coù voâ soá chuùng sanh ñaõ ñöôïc Phaät giaùo hoùa, tu theo Phaät chöùng quaû Thanh vaên roài ñeán Boà-taùt. Laïi cuõng coù ngöôøi sau naøy nghe phaùp Phaät coù loøng tin töôûng Phaät nhaäp Nieát-baøn laø heát khoâng trôû laïi, khoâng ngôø Phaät thò hieän Nieát-baøn ôû ñaây roài giaùng sinh ôû kia ñeå giaùo hoùa chuùng sanh, chôù khoâng phaûi ngang ñoù maø heát.

Dieät ñoä töùc laø Nieát-baøn. Ñaïo Phaät chæ coù moät Nieát-baøn duy nhaát laø Nieát-baøn Phaät. Sôû dó Phaät noùi Nieát-baøn Thanh vaên, Duyeân giaùc chaúng qua laø phöông tieän daãn duï, vì Ngaøi bieát taâm chuùng sanh thích nguõ duïc öa phaùp nhoû, ñeå cho thaáy deã hoï ham maø höôùng daãn hoï tu laàn laàn. Neáu noùi tu laâu vaø phaûi chöùng ñöôïc Phaät quaû thì ho ïngaùn sanh löôøi moûi khoâng chòu tu.

12. CHAÙNH VAÊN :

*Thí nhö ñöôøng hieåm nhieàu naïn döõ, daøi naêm traêm do-tuaàn, choán gheâ sôï hoang vaéng khoâng ngöôøi. Neáu chuùng ñoâng muoán ñi qua con ñöôøng naày ñeán choã traân böûu, coù moät vò Ñaïo sö thoâng minh saùng suoát kheùo bieát roõ töôùng thoâng bít cuûa con ñöôøng hieåm, daét chuùng nhaân muoán vöôït qua naïn ñoù. Chuùng nhaân ñöôïc daét ñi giöõa ñöôøng löôøi moûi baïch Ñaïo sö raèng: “Chuùng con meät nhoïc laïi theâm sôï seät chaúng coù theå ñi nöõa, ñöôøng tröôùc coøn xa nay muoán lui veà.”

Vò Ñaïo sö nhieàu söùc phöông tieän maø töï nghó raèng: “Boïn naày ñaùng thöông, laøm sao cam boû traân böûu lôùn maø muoán lui veà”. Nghó theá roài duøng söùc phöông tieän ôû giöõa ñöôøng hieåm quaù ba traêm do-tuaàn, hoùa laøm moät caùi thaønh maø baûo chuùng nhaân raèng: “Caùc ngöôi chôù sôï, ñöøng lui veà, nay thaønh lôùn naày coù theå döøng ôû trong ñoù tuøy yù muoán laøm gì thì laøm, neáu vaøo thaønh naày seõ raát ñöôïc an oån, neáu coù theå laïi thaúng ñeán choã chaâu baùu ñi cuõng ñöôïc.”

Baáy giôø, chuùng moûi meät raát vui möøng khen chöa töøng coù, chuùng ta hoâm nay khoûi ñöôïc ñöôøng döõ raát ñöôïc an oån. Ñoù roài chuùng nhaân thaúng vaøo hoùa thaønh sanh loøng töôûng cho raèng ñaõ ñöôïc ñoä raát an oån.

Luùc aáy Ñaïo sö bieát chuùng nhaân ñoù ñaõ ñöôïc nghæ ngôi khoâng coøn moûi meät, lieàn dieät hoùa thaønh baûo chuùng nhaân raèng: “Caùc ngöôi neân ñi tôùi, choã chaâu baùu ôû gaàn ñaây, thaønh lôùn tröôùc ñoù laø cuûa ta bieán hoùa ra ñeå nghæ ngôi thoâi.”

Caùc Tyø-kheo ! Ñöùc Nhö Lai cuõng laïi nhö theá, nay vì caùc oâng maø laøm vò Ñaïi Ñaïo sö, bieát caùc ñöôøng döõ sanh töû phieàn naõo hieåm naïn daøi xa neân boû neân vöôït qua. Neáu nhö chuùng sanh chæ nghe moät Phaät thöøa thôøi chaúng muoán thaáy Phaät, chaúng muoán gaàn guõi, maø nghó theá naày: “Ñaïo Phaät daøi xa laâu ngaøy chòu caàn khoå môùi coù theå ñöôïc thaønh.” Phaät bieát taâm chuùng ñoù khieáp nhöôïc haï lieät duøng söùc phöông tieän maø ôû giöõa ñöôøng vì ñeå ngôi nghæ neân noùi hai moùn Nieát-baøn.

Neáu chuùng sanh truï nôi hai baäc, ñöùc Nhö Lai baáy giôø lieàn beøn vì noùi: “Choã tu cuûa caùc oâng chöa xong, baäc cuûa caùc oâng ôû gaàn vôùi hueä cuûa Phaät. Phaûi quan saùt suy löôøng Nieát-baøn ñaõ ñöôïc ñoù chaúng phaûi chaân thaät vaäy. Chæ laø söùc phöông tieän cuûa Nhö Lai, ôû nôi moät Phaät thöøa phaân bieät noùi thaønh ba. Nhö vò Ñaïo sö kia vì cho moïi ngöôøi ngôi nghæ maø hoùa laøm thaønh lôùn, ñaõ bieát nghæ xong maø baûo ñoù raèng: “Choã chaâu baùu ôû gaàn, thaønh naày khoâng phaûi thieät, cuûa ta bieán hoùa laøm ra ñoù thoâi.”

Luùc ñoù ñöùc Theá Toân muoán tuyeân laïi nghóa treân maø noùi keä raèng:

                        * Ñaïi Thoâng Trí Thaéng Phaät

                        Möôøi kieáp ngoài ñaïo traøng

                        Phaät phaùp chaúng hieän tieàn

                        Chaúng ñöôïc thaønh Phaät ñaïo

                        Caùc trôøi thaàn, Long vöông,

                        Chuùng a-tu-la thaûy

                        Thöôøng röôùi caùc hoa trôøi

                        Ñeå cuùng döôøng Phaät ñoù

                        Chö thieân ñaùnh troáng trôøi

                        Vaø troãi caùc kyõ nhaïc

                        Gioù thôm thoåi hoa heùo

                        Laïi möa boâng toát môùi

                        Quaù möôøi tieåu kieáp roài

                        Môùi ñöôïc thaønh Phaät ñaïo

                        Caùc trôøi cuøng ngöôøi ñôøi

                        Loøng ñeàu sanh hôùn hôû

                        Möôøi saùu ngöôøi con Phaät

                        Ñeàu cuøng quyeán thuoäc mình

                        Nghìn muoân öùc vaây quanh

                        Cuøng ñi ñeán choã Phaät

                        Ñaàu maët laïy chaân Phaät

                        Thænh Phaät chuyeån phaùp luaân:

                        “Ñaáng Thaùnh sö möa phaùp

                        Lôïi con vaø taát caû

                        Theá Toân raát khoù gaëp

                        Laâu xa moät laàn hieän

                        Vì giaùc ngoä quaàn sanh

                        Maø chaán ñoäng taát caû.”

                        Caùc theá giôùi phöông Ñoâng

                        Naêm traêm muoân öùc coõi

                        Phaïm cung ñieän saùng choùi

                        Töø xöa chöa töøng coù

                        Phaïm vöông thaáy töôùng naày

                        Lieàn ñeán choã Phaät ôû

                        Raûi hoa ñeå cuùng döôøng

                        Vaø döng cung ñieän leân

                        Thænh Phaät chuyeån phaùp luaân

                        Noùi keä ngôïi khen Phaät

                        Phaät bieát chöa ñeán giôø

                        Nhaän thænh yeân laëng ngoài

                        Ba phöông cuøng boán phía

                        Treân, döôùi cuõng nhö theá

                        Röôùi hoa, döng cung ñieän

                        Thænh Phaät chuyeån phaùp luaân:

                        “Theá Toân raát khoù gaëp

                        Nguyeän vì boån töø bi

                        Roäng môû cöûa cam loà

                        Chuyeån phaùp luaân voâ thöôïng.”

                        * Theá Toân hueä voâ thöôïng

                        Nhaân chuùng nhaân kia thænh

                        Vì noùi caùc moùn phaùp

                        Boán ñeá, möôøi hai duyeân

                        Voâ minh ñeán laõo töû

                        Ñeàu töø sanh duyeân höõu

                        Nhöõng quaù hoaïn nhö theá

                        Caùc oâng phaûi neân bieát.

                        Tuyeân noùi phaùp ñoù roài

                        Saùu traêm muoân öùc cai (Cai: moät traêm trieäu. )

                        Ñöôïc heát caùc ngaèn khoå

                        Ñeàu thaønh A-la-haùn

                        Thôøi noùi phaùp thöù hai

                        Nghìn muoân Haèng sa chuùng

                        ÔÛ caùc phaùp chaúng thoï

                        Cuõng ñöôïc A-la-haùn

                        Töø sau ñaây ñöôïc ñaïo

                        Soá ñoâng ñeán voâ löôïng

                        Muoân öùc kieáp tính keå

                        Khoâng theå ñöôïc ngaèn meù.

                        * Baáy giôø möôøi saùu vò

                        Xuaát gia laøm Sa-di

                        Ñeàu ñoàng thænh Phaät kia

                        Dieãn noùi phaùp Ñaïi thöøa:

                        “Chuùng con cuøng quyeán thuoäc

                        Ñeàu seõ thaønh Phaät ñaïo

                        Nguyeän ñöôïc nhö Theá Toân

                        Hueä nhaõn saïch thöù nhaát.”

                        Phaät bieát loøng ñoàng töû

                        Choã laøm cuûa ñôøi tröôùc

                        Duøng voâ löôïng nhaân duyeân

                        Cuøng caùc moùn thí duï

                        Noùi saùu Ba-la-maät

                        Vaø caùc vieäc thaàn thoâng

                        Phaân bieät phaùp chaân thieät

                        Ñaïo cuûa Boà-taùt laøm

                        Noùi kinh Phaùp Hoa naày

                        Keä nhieàu nhö Haèng sa.

                        Phaät kia noùi kinh roài

                        Vaøo tònh thaát nhaäp ñònh

                        Taùm muoân boán nghìn kieáp

                        Moät loøng ngoài moät choã.

                        Caùc vò Sa-di ñoù

                        Bieát Phaät chöa xuaát thieàn

                        Vì voâ löôïng chuùng noùi

                        Hueä Voâ thöôïng cuûa Phaät

                        Moãi vò ngoài phaùp toøa

                        Noùi kinh Ñaïi thöøa naày

                        Sau khi Phaät yeân laëng

                        Tuyeân baøy giuùp giaùo hoùa.

                        Moãi vò Sa-di thaûy

                        Soá chuùng sanh mình ñoä

                        Coù saùu traêm muoân öùc

                        Haèng haø sa caùc chuùng.

                        Sau khi Phaät dieät ñoä

                        Caùc ngöôøi nghe phaùp ñoù

                        ÔÛ caùc nôi coõi Phaät

                        Thöôøng cuøng thaày sanh chung.

                        Möôøi saùu Sa-di ñoù

                        Ñaày ñuû tu Phaät ñaïo

                        Nay hieän ôû möôøi phöông

                        Ñeàu ñöôïc thaønh Chaùnh giaùc

                        Ngöôøi nghe phaùp thuôû ñoù

                        Ñeàu ôû choã caùc Phaät

                        Coù ngöôøi truï Thanh vaên

                        Laàn daïy cho Phaät ñaïo.

                        Ta ôû soá möôøi saùu

                        Cuõng töøng vì ngöôi noùi

                        Cho neân duøng phöông tieän

                        Daãn ngöôi ñeán hueä Phaät

                        Do boån nhaân duyeân ñoù

                        Nay noùi kinh Phaùp Hoa

                        Khieán ngöôi vaøo Phaät ñaïo

                        Deø daët chôù kinh sôï.

                        * Thí nhö ñöôøng hieåm döõ

                        Xa vaéng nhieàu thuù ñoäc

                        Vaø laïi khoâng coû nöôùc

                        Choán moïi ngöôøi gheâ sôï

                        Voâ soá nghìn muoân chuùng

                        Muoán qua ñöôøng hieåm naày

                        Ñöôøng ñoù raát xa vôøi

                        Traûi naêm traêm do-tuaàn.

                        Baáy giôø moät Ñaïo sö

                        Nhôù dai coù trí hueä

                        Saùng suoát loøng quyeát ñònh

                        Ñöôøng hieåm cöùu caùc naïn

                        Moïi ngöôøi ñeàu meät moûi

                        Maø baïch Ñaïo sö raèng:

                        “Chuùng con nay moûi meät

                        Nôi ñaây muoán trôû veà.”

                        Ñaïo sö nghó theá naày

                        Boïn naày raát ñaùng thöông

                        Laøm sao muoán lui veà

                        Cam maát traân böûu lôùn ?

                        Lieàn laïi nghó phöông tieän

                        Neân baøy söùc thaàn thoâng

                        Hoùa laøm thaønh quaùch lôùn

                        Caùc nhaø cöûa trang nghieâm

                        Boán beà coù vöôøn röøng

                        Soâng ngoøi vaø ao taém

                        Cöûa lôùn laàu gaùc cao

                        Trai, gaùi ñeàu ñoâng vaày.

                        Hoùa ra thaønh ñoù roài

                        An uûi chuùng: “Chôù sôï

                        Caùc ngöôi vaøo thaønh naày

                        Ñeàu ñöôïc vöøa choã muoán.”

                        Moïi ngöôøi ñaõ vaøo thaønh

                        Loøng ñeàu raát vui möøng

                        Ñeàu sanh töôûng an oån

                        Töï noùi ñaõ ñöôïc ñoä.

                        Ñaïo sö bieát nghó xong

                        Nhoùm chuùng maø baûo raèng:

                        “Caùc ngöôi neân ñi nöõa

                        Ñaây laø hoùa thaønh thoâi

                        Thaáy caùc ngöôi moûi meät

                        Giöõa ñöôøng muoán lui veà

                        Neân duøng söùc phöông tieän

                        Ta hoùa laøm thaønh naày

                        Caùc ngöôi gaéng tinh taán

                        Neân ñoàng ñeán choã baùu

                        * Ta cuõng laïi nhö vaäy

                        Ñaïo sö cuûa taát caû

                        Thaáy nhöõng ngöôøi caàu ñaïo

                        Giöõa ñöôøng maø löôøi boû

                        Khoâng theå vöôït ñöôøng döõ

                        Sanh töû ñaày phieàn naõo

                        Neân duøng söùc phöông tieän

                        Vì nghæ noùi Nieát-baøn.

                        Raèng caùc ngöôi khoå döùt

                        Choã laøm ñeàu ñaõ xong

                        Ñaõ bieát ñeán Nieát-baøn

                        Ñeàu chöùng A-la-haùn

                        Giôø môùi nhoùm ñaïi chuùng

                        Vì noùi phaùp chaân thaät

                        Söùc phöông tieän caùc Phaät

                        Phaân bieät noùi ba thöøa

                        Chæ coù moät Phaät thöøa

                        Vì nghæ neân noùi hai

                        Vì caùc ngöôi noùi thieät

                        Caùc ngöôi chöa phaûi dieät,

                        Vì Nhaát thieát trí Phaät

                        Neân phaùt tinh taán maïnh

                        Ngöôi chöùng Nhaát thieát trí

                        Möôøi löïc caùc Phaät phaùp

                        Ñuû baêm hai töôùng toát

                        Môùi laø chaân thieät dieät,

                        Caùc Phaät laø Ñaïo sö

                        Vì nghæ noùi Nieát-baøn

                        Ñaõ bieát ngôi nghæ roài

                        Daãn vaøo nôi hueä Phaät.

GIAÛNG :

Ñeå cho roõ nghóa hôn, Phaät noùi ví duï: Coù moät ñoaøn ngöôøi ñi laáy traân baûo phaûi ñi qua con ñöôøng raát daøi, hoang vaéng khoâng ngöôøi, nhieàu tai naïn nguy hieåm. Ñoaøn ngöôøi naày ñi qua ñöôïc moät ñoaïn ñöôøng daøi khaù meät nhoïc maø chöa tôùi choã traân baûo, neân sanh taâm chaùn naûn muoán thoái lui. Khi ñoù vò höôùng ñaïo laø ngöôøi thoâng minh taøi trí roõ bieát ñöôøng ñi, khoâng muoán cho ñoaøn ngöôøi maát lôïi ích beøn duï daãn ñoaøn ngöôøi raèng, ôû phía tröôùc coù moät caùi thaønh raát an oån, haõy raùng ñi chuùt nöõa roài seõ vaøo thaønh nghæ ngôi cho khoûe. Nghe vò höôùng ñaïo noùi, moïi ngöôøi raát vui möøng, noã löïc tieáp tuïc ñi ñeán thaønh, vaøo trong aáy ñöôïc moïi nhu caàu tieän nghi raát an oån, neân muoán nghæ luoân ôû ñoù. Vò höôùng ñaïo thoâng minh taøi trí bieát ñoaøn ngöôøi nghæ ñaõ heát meät, beøn noùi vôùi hoï raèng thaønh naày do ta hoùa ra ñeå cho caùc ngöôøi nghæ, chôù khoâng phaûi laø choã chöùa traân baûo. Haõy ra khoûi thaønh naày vaø ñi theâm moät ñoaïn ñöôøng nöõa seõ ñeán choã chuùng ta muoán ñeán. Ñoaøn ngöôøi heát meät nhoïc neân neân tieáp tuïc ñi ñeán ñích.

Ñaây laø taâm bònh chung cuûa tu só chuùng ta, khi môùi xuaát gia tuoåi coøn treû phaán chaán tu haønh, nhöng khi tu ñöôïc naêm, möôøi naêm, chöa chöùng ñaïo quaû beøn sanh taâm löôøi moûi muoán thoái lui, vì thaáy quaû Phaät khoù thaønh. Treân ñöôøng tu hay gaëp nhöõng chöôùng naïn ma vöông nhö saéc, taøi, danh, lôïi caùm doã. Ngöôøi tu khoâng kheùo tænh giaùc thì maéc baãy, sa haàm suïp hoá. Neân tuoåi treû ñi tu thì nhieàu nhöng giöõ ñöôïc phaïm haïnh thanh tònh cho tôùi tuoåi giaø thì raát ít. Soá coøn laïi, ngöôøi thì tay boàng tay daét, keû thì laïc ngoõ teõ naày, keû thì laïc loái quanh noï... Roát cuoäc roài tu chaúng tôùi ñaâu. Neân ngöôøi höôùng daãn bieát taâm bònh ñoù phaûi khuyeán khích, chaúng haïn nhö toâi noùi tu moät giôø laø tieán moät giôø, tu moät ngaøy laø tieán moät ngaøy, tu moät thaùng laø tieán moät thaùng. Voïng töôûng khôûi, bieát, khoâng theo laø giaùc, voïng töôûng khôûi moät traêm laàn, giaùc moät traêm laàn laø tieán roài. Toâi laáy caùi nhoû ñeå khuyeán khích hoï, chôù baûo toïa thieàn nhaäp ñònh naêm, baûy ngaøy thì hoï khoâng thöïc hieän noåi, phaûi tuøy theo trình ñoä maø höôùng daãn, ñieàu phuïc hoï tieán cho xuoâi ñöôøng thaúng loái, laøm thaày khoù laø khoù ôû choã ñoù.

Ñaây laø phaàn hôïp phaùp thí duï: Vò Ñaïo sö daãn ñöôøng laø duï cho ñöùc Phaät. Ñoaøn ngöôøi ñi tìm traân baûo duï cho caùc baäc Thanh vaên, Duyeân giaùc ñang tu theo söï höôùng daãn cuûa Phaät. Hoùa thaønh laø Nieát-baøn Thanh vaên, Duyeân giaùc, Boà-taùt vaø choã chöùa traân baûo töùc quaû Phaät. Phaät bieát haøng Tyø-kheo tu theo haïnh Thanh vaên vôùi taâm nguyeän nhoû heïp, neân tröôùc Ngaøi noùi tu ñoaïn saïch phieàn naõo lieàn chöùng Nieát-baøn tòch dieät. Nieát-baøn ñoù chæ laø phöông tieän, laø Nieát-baøn taïm thoâi, vì chæ laøm lôïi ích cho mình, thieáu phaàn coâng ñöùc lôïi tha cho ngöôøi neân chöa ñöôïc vieân maõn. Vì vaäy muoán ñöôïc Nieát-baøn cöùu kính chaân thaät ngoaøi phaàn töï tu cho mình giaùc ngoä thaønh Phaät, coøn phaûi giaùo hoùa cho ngöôøi cuõng ñöôïc giaùc ngoä thaønh Phaät nhö mình, tôùi ñoù môùi laø vieân maõn. Nhö vaäy quí vò môùi thaáy tinh thaàn Tieåu thöøa vaø Ñaïi thöøa dò bieät ôû choã naøo. Thaät ra tu maø giöõ phaïm haïnh, heát phieàn naõo taâm thanh tònh, saùnh vôùi chuùng ta thì quaù quí. Tuy nhieân ñöôïc phaàn mình roài, nhìn laïi ngöôøi coøn ñang môø toái quôø quaïng khoå ñau, maø laøm ngô khoâng hoùa ñoä thì loøng töø chöa khai môû. Neân ôû tröôùc Phaät môùi ví Nieát-baøn Thanh vaên giaù ñaùng chöøng moät böõa aên laø vaäy.

Phaät duøng thí duï naày cho haøng Thanh vaên thaáy roõ theâm caùc Ngaøi ñaõ coù chuûng töû Tri kieán Phaät vaø Nieát-baøn caùc Ngaøi ñöôïc chæ laø taïm, chöa phaûi cöùu kính, khoâng neân an truù trong ñoù. Phaûi khôûi taâm ñaïi bi, ra giaùo hoùa chuùng sanh cho coâng haïnh töï giaùc giaùc tha vieân maõn thaønh Phaät. Vì thöông chuùng sanh, vì thöông ñeä töû ñi chöa tôùi choã cöùu kính vieân maõn, neân Phaät duøng moïi phöông tieän ñeå giaùo hoùa, thuùc ñaåy ñi cho tôùi choã roát raùo nhö Ngaøi, Ngaøi môùi toaïi nguyeän. Neân khi Phaät noùi kinh Phaùp Hoa roài Ngaøi nhaäp Nieát-baøn raát laø hôïp lyù, vì ñaõ coù ngöôøi tin nhaän choã Ngaøi muoán chæ. Vì vaäy, Phaät Nieát-baøn roài maø Phaät phaùp vaãn coøn toàn taïi ôû theá gian khoâng maát. Ñaây toâi nhaéc laïi moät laàn nöõa, baûn hoaøi cuûa ñöùc Phaät laø muoán cho moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc giaùc ngoä thaønh Phaät, chôù khoâng baèng loøng cho baát cöù moät ai döøng ôû baát cöù chaëng ñöôøng naøo. Neáu chuùng ta haøi loøng ôû chaëng ñöôøng naøo ñeàu bò Phaät quôû.

Phaåm naày coù theå phaân boán ñoaïn:

1.- Trí tueä Phaät khoâng bò haïn cuoäc ôû thôøi gian, vì ñònh löïc Phaät raát thaâm saâu neân coù theå nhôù voâ soá kieáp veà quaù khöù, thaáy bieát moät caùch töôøng taän khoâng sai laàm. Vaø vì Trí tueä Phaät laø theå saùng suoát thanh tònh, vöôït ngoaøi yù nieäm veà ngaøy thaùng naêm theo thoâng leä cuûa theá gian.

2.- Trí tueä Phaät khoâng bò giôùi haïn bôûi khoâng gian, vì Phaät ñaõ traûi qua voâ löôïng kieáp tu taäp Trí tueä, neân trí tueä Phaät vieân maõn khoâng giôùi haïn. Vaø trí tueä Phaät laø theå saùng suoát khoâng hình töôùng truøm khaép, neân khoâng giôùi haïn bôûi khoâng gian.

3.- Möôøi saùu vò vöông töû töø ñöùc Phaät Ñaïi Thoâng Trí Thaéng maø ñöôïc thaønh Phaät, roài phaân vò maø giaùo hoùa ôû taùm phöông. Ñieàu naày cho chuùng ta thaáy söùc hieåu bieát cuûa Phaät khoâng theå nghó baøn, khoâng rieâng ôû coõi ta-baø môùi coù Phaät nhö töø laâu chuùng ta nghó töôûng, maø ôû nhöõng theá giôùi khaùc cuõng coù Phaät giaùo hoùa. Trí tueä Phaät laø theå saùng suoát vieân maõn truøm khaép taát caû khoâng ñaâu khoâng coù. Vaø khoâng ai tu maø khoâng töø Trí tueä Phaät khôûi tu ñeå ñöôïc thaønh Phaät.

4.- Duï hoùa thaønh cho thaáy raèng Trí tueä Phaät roäng lôùn khoâng ngaèn meù. Coâng haïnh Phaät khoâng theå tính keå, vôùi yù chí taàm thöôøng cuûa phaøm phu khoâng theå theo noåi, neân Phaät tuøy caên cô chuùng sanh phöông tieän noùi Nguõ thöøa Phaät giaùo höôùng daãn töø thaáp laàn leân cao, cuoái cuøng ñöa chuùng sanh ñeán muïc ñích cöùu kính maø Phaät muoán chæ laø Phaät thöøa. Coøn keát quaû ñöôïc ôû Nguõ thöøa chæ laø quaû an vui taïm bôï khoâng neân an truï nôi aáy.

Muoán ñaït ñöôïc quaû Phaät thì phaûi traûi qua nhieàu kieáp tu laâu daøi cho coâng haïnh Boà-taùt ñaày ñuû, trí tueä Phaät vieân maõn môùi thaønh Phaät.

]